Tringë Arifi
Tek veprat dhe shkrimet e njerëzve më të përshpirshtëm përjetimet personale apo të tjetrit si shumë herë tregojnë fëmijërinë e vetminë. Luftërat, vrasjet, përndjekjet, mosbindjet datojnë qysh nga antikitekti ku gjaku dhe kundërshtari janë problem madhor. Mbreti nuk e arreston mbretin tjetër, por njerëzit e zakonshëm jo rrallë herë bëhen që të ketë njerëz që arrestojnë dhe vrasin. E gjithë kjo e përndjek narracionin ideo-tematik të autorit José Saramago tek libri i tij Ungjilli sipas Jezu Krishtit.
Në mes të kaosit letërsia çdoherë na sfidon me të bukurën, me dashurinë. Kjo duhet edhe të jetë detyra e secilit shkrimtar të epokave ku çdoherë e më pak dashurohet, përftyrohet e bashkëndjehet. Por në një histori dy mijëvjeçare kundrejt së bukurës projektoheshin fëlliqësi, gjuhë që është shpikur nga njerëzit që nuk njohin gjuhën e dashurisë, dhembshurisë dhe nuk kanë asnjë trohë feminiteti. Tek më të përshpirtshmit kur realiteti bëhet aq i rëndë saqë as përpjekja e tyre nuk i ndalon përndjekjet dhe vrasjet, aty shfaqen ëndrrat ku trupi nga parandjenjat e forta tkurret e përdridhet nga tmerri. Këto ëndrra e kishin përndjekur edhe Jozefin në veprën e Saramagos, tek thotë se po shkoj të vras tim bir në Betlehem. Ai kishte shtatë djem ndër ta dhe Jezusin dhe nga të cilët ndihmohej dhe ishin shembull i ekonomisë shtëpiake. Ëndrrat e kishin përndjekur edhe Jezusin për vdekjen e babait të tij, i cili i vetëm me vëllezërit në kasollen e tyre kishte mbathur sandalet e të atit, por kjo e kishte ngatërruar nënën dhe shikimin e të birit i cili jo rrallë herë tentonte të shfajësohej me urinë. Ajo tenton të gjej përgjigjje nga i biri se mos është sëmurë dhe ai i thotë se “është njëlloj sikur t’i kem këmbët dhe duart e lidhura, të thërras ty, por ti je larguar, thërras babanë, por ai vjen të më vrasë dhe në këtë çast zgjohem, si këtë natë, ashtu dhe natën e shkuar.”
Me ndihmën e skllaves Zelomi ai shoqërohet në shpellë kur mes mureve të errëta kërkon ta dëgjoj heshtjen dhe britmën e tij të parë të lindjes. Gjatë udhëtimit të tij në Jerusalem, takimit me bariun, gjetjes se qengjit vie një moment kur atë e futë në torbë dhe vrapon se kujton që Perëndia ka thënë “në qoftë se njeriu bashkohet me kafshën do të ndëshkohet me vdekje dhe ju do vrisni kafshën, gjithashtu mallkuar qoftë ai që mëkaton me çdo lloj kafshe” Gjithë përndjekjen e tij, këmbët e kulluara me gjak i kishte mjekuar një grua me të cilën fle dhe duket se aty merr fajin fillestar. Aty dhe sheh ëndrrën e dytë sikur babai vjen ta vrasë dhe gruaja i thotë se babai yt ka vdekur dhe se ti nuk di asgjë. Ai i thotë se në Betlehem kanë vdekur fëmijë për shkak të babait tim dhe në ëndrrat e tij ai vdes nga mijëra vdekje. Sërish kthehet në Nazaret ku në familje përçohet ngazëllimi kur kthehet fëmija i madh dashuri-dhembshuria. Ju sjelle edhe monedha e vetëm Lisia i mban sytë poshtë dhe është më e turbulluara që askush nuk do ta njohë përkatësinë e tyre. Sërish largohet. Sërish e kërkojnë.
Tek është duke arsyetuar gruan kurorëshkelëse, gati për t’u vrarë me gurë sipas ligjeve të Moisiut “ndaloni aty, le ta hedhë gurin e parë ai që prej jush është pa mëkate”. Një varg vrasjesh ia numron i ati nga Adalberti i Pragës, Anjeza e Romës, Apolini i Aleksandrisë, Aureja e Sirisë, Beatriçja e Romës etj. Koka të prera, vrasje me çekan, eshtër kau, turrë të druve, shigjeta, masakruar etj etj. Dhe kur i thotë Zoti nuk u mërzite nga 3 faqe vrasje që ja përmend Jezusi i thotë që këtë pyetje duhej të ja bëje vetës. Ende shpresonte se kjo është e gjitha gjersa merr lajmin se do këtë gjakosje e kasaphane, luftëra të reja, por ky nuk e kishte menduar se e priste Kryqi. Sa përmend inkuizicionin ai insiston të di për të, por ideja rreth tij ishte të vuante të tashmen nga pendimet që i përkasin së ardhmes nga Ai që nuk ka pendime dhe brerje ndërgjegjeje. Këtu mbase lind ajo se të gjithë duhet të jemi Ai, në mënyrë që mos të pendohemi e vihemi në faj. Inkuizicioni fundja është një polici, gjykatë që mund të arrestoj dhe dënoj, ku tymi i drurëve do ta errësoj qiellin nga rënkimet e agonisë. Kështu djalli nxjerrë përfitim nga vdekja, të tjerët japin lavdinë.
Pse autori është marrë aq shumë me religjionin është se sikur regjilioni, sikur jeta të ishin më ndryshe se ç’janë ndryshe do të ishte edhe gjendja, dhe gjërat, vdekjet nuk do të mbeteshin me buzëqeshjen enigmatike të të vrarëve që shoqërohen me befasinë e çastit, dashamirësinë përbuzëse dhe kurreshtjen e lodhur. Këtu edhe rrotullohen kuptimet e gjërave si faji e pafajësia, besimi e mosbesimi dhe rikuptimësohet historia mijëravjeçare e njerëzimit për vrasjet dhe arrestimet. Dhe pse-të janë fundi i kësaj tragjedie e cila po të ndjekte të ashtuquajturën vetmi nuk do të parashkruhej si fat.
Në mes të veprave të tij si Kaini, Udhëtimi i përkryer, Nata dhe ç’do të bëj me këtë libër?, Tjetri si unë, Verbëria, Le të ulërijmë dhe Ungjilli sipas Jezu Krishtit jo rastësisht jam ndalur të shkruaj për Ungjillin sipas Jezu Krishtit, për shkak të Tundimit të Fundit të Nikos Kazanxaqis dhe krahasimit të interpretimit të tyre, që në fund të fundit edhe Ungjilli edhe Tundimi i Fundit prekin sedrat e secilit që dëshiron të jetë edhe survejues edhe ndëshkues, por, të cilët as sot nuk e kanë kuptuar që nuk munden ta bëjnë njëkohësisht arbitrin dhe indiferentin, përballë një sistemi që më së paku rrëfen dashurinë dhe pasionin dhe më së shumti kultivon frikën e dëshpërimin. / KultPlus.com
