Me shpalljen e shtetit shqiptar në vitin 1912 si dhe shtetit të pavarur të Kosovës si të arriturën më të madhe të shqiptarizmit në këtë shekull, koncepti i Rilindjes kombëtare për bashkimin e katër vilajeteve në një shtet shqiptar, po i rrumbullakon objektivat historike.
Në rrethanat e reja politike,veçmas të atyre të natyrës gjeostrategjike dhe gjeopolitike të sferave të interesit, retorika e ideologjisë kombëtare e shekullit nëntëmbëdhjetë duhet të zëvendësohet me konceptin e unionit të mundshëm shtetëror demokratik Shqipëri-Kosovë, që për parakusht duhet të ketë stabilizim e plotë shtetëror të Kosovës si dhe integrimin në strukturat veriatlantike dhe assesi shuarjen dhe shkrirjen e tij për të cilën janë të interesuar Beogradi dhe Moska në mënyrë që çështja shqiptare të rrudhet në një shtet me arnime që u përcaktohen prej tyre…
Ndryshimi i këtij diskursit nuk e shpërfillë realitetin kombëtar shqiptar dhe rëndësinë e tij si fuqi shpirtërore së cilës i duhen forma të reja për ta ruajtur vitalitetin e brendshëm në përmasat etnike.
Përkundrazi, kapërcimi nga konteksti ideologjik te ai shtetëror, një qëndrimi historik, i cili me shumë e shumë sakrifica i ka ushqyer proceset e shtetformimit dhe i ka sjellë deri këtu, ia jep karakterin politik dhe diplomatik në përputhje me konfigurimet e brendshme mbi të cilat mbështetet qenia e shtetit shqiptar (baraspesha identitare veri-jug rrënimi i së cilës e kthen në objekt kusuritjesh të jashtme) dhe e shtetit të Kosovës si interes gjeostrategjik i Perëndimit, për të cilin, nga ana e tyre, u përdor edhe lufta… /KultPlus.com
Studim krahasues i romanit „Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit“ të Jusuf Buxhovit me rastin e botimit në frëngjisht – “Qui resiste a la peste resiste au diable”,nga botuesi i njohur francez “L’Harmatann” i Parisit Shkruan:
Aleksandar ZOTO Është e pamundur të pohohet që leximi i „Dekameronit“ të Bokaçios, i „Ditarit të murtajës“ të Daniel dë Fosee (De Foes) , i „Ambre“ të Katlen Vinsorit (Kathleen Winsorit), i „Kalorësit mbi çati“ të Xhinios (Giono) ose edhe i „L´oevre au noir“ të Margarita Jursenarit (Marguerete Yourcenar), t´i ketë paraprirë hartimit të „Shënimve të Gjon Nikollë Kazazit“ të Jusuf Buxhovit, përderisa keto vepra, nëse nuk gabohemi, nuk kanë qenë të përkthyera në shqip, pa dyshim, as në serbokroatisht. Nga ana tjetër, është e pamundur të përfytyrohet që Buxhovi të mos ketë njohur romanet e Ismail Kadaresë që i kanë paraprirë romanit të tij, sepse, megjithëse të ndaluar nga pushteti serb, ata kanë qarkulluar midis shqiptarëve të Kosovës, qoftë edhe në pak kopje.
Është e pamundur,gjithashtu, të imagjinohet që Buxhovi nuk e njihte „Murtajën“ (La Peste) e Alber Kamysë, këtij klasiku të letërsisë botërore. Pra, është me interes të shohim se si romani i tij, që rrëfen peripecitë e një epidemie murtaje në sfondin e luftës së fshehtë dhe të hapur midis otomanëve dhe shqiptarëve, vendoset në linjën e romanit të Kamysë dhe të disa veprave të Kadaresë dhe takon temën e tyre ose, më saktësisht shtyhemi të shikojmë sesa ai arrin t´u shpëtojë atyreve, të përballojë sfidat që paraqesin këto vepra për të parë, pasi as që mund të vihet në dyshim që ai të ketë pasur synim të vetëm imitimin e tyre, riprodhimin,nëse mund të thuhet e Kadaresë ose të Kamysë në dorë të dytë; krijimtaria e tij e mëparshme e përjashton a priori një proces të tillë dhe një lexim sadopak i vëmendshëm i „Shënimve të Gjon Nikollë Kazazit“ e mbështet këtë mendim. Në fakt, s´bëhet fjalë për një „remake“ (nga angl.“ribërje“) të „Kështjellës“, i pari nga romanet e Kadaresë, të cilat i jemi referuar. Së pari, sepse Buxhovi rrëfen në të për një epidemi murtaje të shkaktuar nga pushtuesit turq, me synimin politik më tepër se ushtarak, kundër banorëve të qytetit dhe të rrethinës së Gjakovës, synimi është të dobësohet pa kthim dhe të gjunjëzohet një komb tashmë i nënshtruar nga qeveria e Portës, por që ruan një karakter tepër të pavarur, duke e qëlluar për vdekje në përmasa të mëdha. Për më tepër veprimi vendoset në një datë të saktë, në vitin 1747, zgjedhje kjo që me siguri nuk është rastësore, por ka një bazë historike në kryengritjen që shpërthyen gjatë shekullit XVIII kundër sundimit osman. Në romanin „Kështjella“ përkundrazi, futja e minjve të infektuar në kështjellën e rrethuar përbën një nga manovrat e njëpasnjëshme, me anë të të cilave Tursun pasha përpiqet të bëhet zot i saj; nga ana tjetër, rrëfimi zhvillohet pa referim kronologjik të veçantë dhe ngjarjet shihen kryesisht nga ana turke. Së fundit, nëse Buxhovi, nën shembullin e Kadaresë, aludon për armët bakteriologjike të këtij shekulli, ai zhvillon paralelisht një temë që kolegu i tij i Tiranës vetëm sa e ka skicuar (dhe pa folur për murtajën) në një skaj të novelës së tij „Krushqit janë të ngrirë“:atë të „zgjidhjes përfundimtare“ (solution finale),sipas shprehjes së trashëguar nga nazizmi. Në fund të fundit, vepra e Buxhovit rimerr më tepër sesa përsërit „Kështjellën“, përderisa ajo ilustron dhe zhvillon disa faqe të këtij romani,ku Intendenti parathotë vështirësitë e ardhshme pas pushtimit të Shqipërisë, pavarësisht nga fitorja ushtarake dhe mjetet që duhen përdorur për ta integruar përfundimisht këtë vend në Perandorinë otomane. Nga ana tjetër,si mund të mos takoheshin rrëfimet e dy romancierëve shqiptarë përderi sa njëri,ashtu dhe tjetri, e kthejnë ballafaqimin e popullit të tyre me otomanët në një metaforë të ndeshjes së tij të sotme kundër shtypësve të tjerë? Kështu shpjegohet, pa dyshim, fakti se rrëfyesi te „Shënimet…“, si dhe ai i Kadaresë te „Ura me tri hare“ quhen Gjon dhe janë murgj, pra i referohen që të dy figurës së shquar të Gjon Buzukut, murgut themelues të letërsisë së shkruar shqiptare.
Së fundit, disa konvergjenca janë të pranishme për arsye të referimit të përbashkët (pak a shumë të saktë) te doket dhe zakonet politiko-ushtarake të Perandorisë otomane. Ibrahim Pasha,p.sh.,(përveç titullit të tij „kajmekam“) të bën njëherazi të mendosh për Tursun pashën,hero i „Kështjellës“ dhe Hurshid pashën, një nga figurat e „Kamares së turpit“,që e di se është i dënuar edhe ai dhe pret vetëm çastin kur koka e tij do të bjerë. Klasifikimi i kombeve të perandorisë në tri kategori – popujt e asimiluar ose të konsideruar si të tillë, popujt në asimilim e sipër dhe,së fundit, popujt rebelë – të kujtojnë gjithashtu pesë etapat që paraprijnë, në të dytin e romaneve të sipërpërmendura, „zhdukjen“ e plotë dhe përfundimtare të vendeve që i nënshtroheshin ligjit të „kra-kra“-së.
Këto pika të shumta takimi midis Buxhovit dhe atyre të Kadaresë për të cilat u fol më sipër, e veçanërisht te „Ura me tri harqe“, janë tepër të dukshme,të pohuara aq qartë sa s´ka vend për të folur për plagjiaturë. Më tepër mund të konkludohet për njëfarë homazhi, me një syshkelje miqësore ndaj veprës së mjeshtrit (vëmë re, në veçanti,që murgu i Buxhovit,po ashtu si dhe i Kadaresë, e nis kronikën e tij në një muaj mars), madje për një lojë shkrimi ndërtekstore, siç e praktikon si një prirje Mishel Turnier, Premtimi i të cilit na jep shembullin më të njohur. Faktikisht, dallimet janë më të shumta se ngjashmëritë, sikur Buxhovi të kish vënë nderin e tij në lojë për t´u shkëputur nga vepra e Kadaresë, duke e përshëndetur atë në kalim e sipër. Një invetar i shkurtë vetëm i të dhënave materiale që dallojnë dy romanet do të lejonte të gjykojmë për këtë.
Kadareja (rrëfimtari i të cilit i përket një epoke para asaj të Buzukut) mjfatohet me një emër simbolik – Gjon -, ndërsa Buxhovi i jep të vetit një gjendje civile më të detajuar dhe e lidh shprehimisht me kujtimin e Buzukut, nëpërmjet Colit, beniaminit të tij, i cili ëndërron të çojë më tej veprën e stërgjyshit të vet të madh, duke shpikur alfabemin origjinal që ende s´e ka gjuha; Gjoni i Kadaresë,pra, del si përfaqësues i Shqipërisë paraotomane, ndërsa nga ai i Buxhovit, që ka si vëlla e kusheri Lam Mulën, i kthyer në mysliman, prej nga del kjo temë ankese, praktikishte e papranishme në veprat e Kadaresë të përmendura këtu:ndarja e popullit shqiptar midis islamizmit dhe krishtërimit. Dallimi i tretë:figura e emblemore e Buzukut duke si e dyzuar te Buxhovi. Meqë përkthimi i tij i Biblës në shqip saksiononte qenien e një gjuhe dhe të një kulture shekullore, baba i letërsisë shqipe ringjallet njëherazi te Coli, poeti që do të dëshironte të shkruante shkronja të mirëfillta shqipe, dhe te Gjon Nikolla, herë pas here arkitekt si dhe prift e kronik. Një dallim i katërt, së fundi,lidhet me mënyrën e rrëfimit dhe jo më me rrëfimtarin. Te Kadareja, rrëfimi bëhet, si të thuash, me kalim të drejtpërdrejtë nga pena e Gjonit të syri i lexuesit, ndërsa te Buxhovi ka një dyfishim, përsëritja ose „mise en abyme“ të aktit të të shkruarit: murgu i tij është jo vetëm autori i kronikës që e lexojmë, pore edhe i një fletoreje shënimesh, me sa duket e caktuar për të ushqyer këtë kronikë, nga e cila ai na jep andej-këndej disa pjesëza. Kështu vetëpërmbajta e shënimeve paraqitet si një nga ngjarjet që përfshin kronika dhe kështu ato bëhen elemente përbërës i saj…Këtu gjejmë sërish, me nuanca të vogla ndryshimesh, mënyrën e famshme të Zhidit te „Prerësit e parave të rreme“ („Les Faux-monneyeurs“), më tepër sesa atë që ka përdorur Kadareja në „Kronikë në gur“, roman ku gjejnë jehonë kujtimet e rrëfimtarit dhe copëza kronikale që u atribuohen dëshmitarëve të tjerë. Pra,të kuptuara dhe të vendosura siç duhet, afritë që nxorëm midis romanit të Buxhovit dhe këtyre veprave të Kadaresë, na nxisin më tepër kuriozitetin ndaj tij;ato vërtetojnë vlerën dhe peshën e dëshmisë që ky autor sjell mbi fatin e popullit të vet, jo pa e bërë atë shembull, ose e thënë ndryshe, të aftë për një shtrirje përtej vetë Shqipërisë.
Pikërisht këtë përmasë njerëzore të librit kërkojmë të nxjerrim tani, me anë të një paraleleje tjetër, që na fton me ngulm,së paku për nga tema, sepse edhe aty pikëtakimet do të shfaqen shumë më të kufizuara. Në fakt,romani „Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit“ i Jusuf Buxhovit nuk është gjithnjë një „remake“ e „Murtajës“ („La Peste“) të Kamysë.Së pari, e rithemi,sepse rrëfimi i Buxhovit është vendosur në një kuadër historik,a, të paktën, mëton të jetë një krijim fiktiv me frymëzime historike. Nga ana tjetër, edhe pse konisderatat morale, madje filozofike, të lidhura me fatin e këtij ose të atij personazhi nuk mungojnë dhe kërkojnë meditimin vetjak të çdo lexuesit, ai trajton para së gjithash një avanturë kolektive. Drama e Kamysë prek gjithashtu një bashkësi, por që është, në thelb, mbarë njerëzimi;pra ai të drejton te një entitet paksa abrstrakt, qoftë edhe i mishëruar në fate të veçanta.Po ashtu,megjithëse ai paraqet efektet e vërejtura klinikisht të një epidemie murtaje, kjo nis dhe përhapet vetvetiu, në një farë mënyre si një fatalitet, dhe megjithë zgjedhjen e Oranit si vend skene, nuk bëhet fjalë posaçërisht për Algjerinë. Në romanin e Buxhovit, përkundrazi, fatkeqësia jepet qartë,me shkaqet dhe fundin e saj, në kohën dhe vendin e saj. Në fund të fundit – por pa u kufizuar në një „subjekt“ rreptësisht të përcaktuar ose të përvijuar – Buxhovi aktualizon dhe zhvillon një nga kuptimet e mundshme të „Murtaja“ („La Peste“) e Kamysë: vuajtjen që u shkaktohet njerëzve nga njerëz të tjerë, dhunë që përdorin disa për të nështruar më mirë të tjerët, madje për t´i zhdukur fizikisht.Pikërisht këtu është, në fakt, një nga murtajat që nënkupton „Murtja“ e Kamysë, në mos shprehimisht,së paku me aluzionet e tekstit ose me përgjithësimet ku ai të shpie.
Sipas datës së shkrimit dhe daljes në shitje – pra realiteteve që e sollën dhe të cialve ai u vën qëllimisht dhe domosdoshmërisht jehonë – romani i Kamysë evokonte së pari, me siguri, totalitarizmin, këtë përbindësh të kohëve moderne. Autori njëherazi ka pasur edhe kurajon, edhe qartësinë, mjaft të rralla në periudhën fill pas luftës, të denoncojë si murtajën e kueqe, edhe atë zezën. Por ai e bën këtë me terma të qarta dhe jo më me zhvendosje, me komente me të cilat ai e shoqëron atë. Rrjedhimitsh, përtej këtyre rezonanace ose shkrimeve „aktuale“ të tekstit, të bëra më të ndjeshme në atë kohë nga kujtimi i menjëhershëm i flijimit (holocauste),kujdesi i Kamysë për t´i siguruar veprës së tij një përmasë polisemike (ai donte,siç shprehet vetë, që ajo „të lexohet në shumë nivele“),kjo i jep atij një karakter „atopik“ (ngjyra algjeriane, e përsërisim, nuk llogaritet aspak), dhe „akronik“, duke përjashtuar disa tregues që dalin nga e kaluara e Tarrout dhe e Rambertit. Do të dukej sikur ai ka dashur kështu ta çojë më me siguri lexuesin drejt pyetjes thelbësore:cilat mund të jenë, në një vështrim absolut,sjelljet e njeriut përballë vdekjes së verbër,e,më përgjithësisht,përballë të gjitha formave të vuajtjeve fizike dhe morale, në të cilat mund të shfaqet e keqja?
Një tjetër veçori e murtajës së Buxhovit, përballë asaj të Kamysë, është se ajo nuk ka pamjen e një fatkeqësie të shfaqur befasisht. Sigurisht romancieri frëng e shtjellon me etapa progresive,por mbetet,siç e theksmuam më lart, që ajo të shfaqet “exnihilio“ se është e tërë njëherazi,pa iu dashur të lindë. Te Buxhovi, përkundrazi,ajo vjen nëpërmjet një vënie në skenë sa sekrete aq edhe të hollë:ajo përbën për dje,por figuron edhe për sot (në kontekstin e sotëm mbi disa realitete social-politike dhe për gjuhën e dyfishtë), një përpjekje për gjenocid, së paku të pjesshëm, aq të shyrë sa të mund të shkatërrojë të mbijetuesit çdo përpjekje, sado të vogël,për t´u mbrojtur. Kështu, vdekja fizike e disave do të sigurojë vdekjen politike dhe morale të të tjerëve.
Fshehtas, i maskuar në përkujdesje, ky plan djallëzor nënkupton, në fakt, në dredhat e veta,një art të përkryer të helmimit, të frikësimit, derisa shkakton psikoza të vërteta, duke krijuar kështu kushtet e favorshme për të parandaluar ose asnjanësuar qëndresën e popullsisë,për t´u paraprirë kundërveprimeve të tij. Këtu hasim elementet që afrojnë romanin e Buxhovit me ata të Kadaresë në paraqitjen alegorike të Perandorisë Osmane. Çuditërisht, synimet e kësaj „supërfuqie“ janë shprehur qartë te Buxhovi,të „Strategjia osmane“ e njëfarë Kavijusit.(Prapa kësaj dyshohet për mbështetje në një realietet historik).Nga ky traktat janë frymëzuar gjërisht mendimet e një poeti tjetër epik të madhështisë osmane,i quajtur Osman Inxhi Karaogllu,sipas rrëfimit të Gjon Nikollës.E ashtuquajtura strategji nuk është pohuar,sigurisht, në librin e Karaogllusë si një synim makiavelik. Ajo duhet të përfundojë me kurorëzimin e njeriut të ri osman, të farkëtuar sipas një modeli të vetëm ideal, i vetmi mjet për të siguruar shpëtimin e Perandorisë. Gjithashtu ka prirje për të lexuar aty një aluzion të dyfishtë ndaj realiteteve bashkëkohore, së pari, ndaj ideologjisë komuniste, që ka rishpikur mitin e njeriut të ri, por edhe ndaj shkrimeve të Çubrilloviqit, teoricien i „rregullimit të çështjeve shqiptare“, në të mirën më të madhe për Serbinë. Futja në lojë e dy veprave në fjalë ndoshta gjen këtu shpjegimin e saj:mos jemi të ftuar ta kujtojmë Biblën e paemër dhe të paemërtuar të shovinizmit dhe të ekspansionizmit serb prapa asryetimeve të tij të veshura bukur, ashtu si në roman,njëra nga këto vepra (ajo „e paraqitshmja“ me pamje „të ndershme“) e nënkupton tjetrën (atë të urryerën) nga u frymëzua në të vërtetë? Merret me mend në një referencë tjetër ndaj sistemit komunist me mbledhjet ose më mirë me dërdëllisjet e pafundme (mania „marksiste-leniniste“),ku përfaqësuesit e pushtetit qendror, kur nuk i anullojnë a shtyjnë, për efekt takt ose thjesht për përbuzje, bëjnë sikur janë në një mendje me mjediset e shquara, për të diktuar, në fund të fundit, vetëm vullnetet e tyre. E si të mos përfytyrosh në këtë faqe autonominë relative të pranuar dikur për krahinën e Kosovës, autonomi që sot është likuiduar krejt.
Përballë kësaj shtypjeje shtetërore, qëndresa shqiptare niset nga një ndërgjegje e vetme, një kapërcim i njeriut,i jetës dhe i vdekjes,e jo nga konsideratat politike. Prej këtij rrjedh një përmasë filozofiko-morale,që i jep romanit gjithë rëndësinë që ka. Pa qenë e mundur të zbulohen në këtë fushë përkime të qarta midis romanit të Buxhovit dhe këtij ose atij të Kadaresë, gjendet megjithatë atmosfera e përgjithshme,e cila, tek i dyti, përshkon veprat e frymëzuara drejtpërsëdrejti nga tema e „besës“.
Njeriu shqiptar paraqitet si një „homo religiosus“, në kuptim etimologjik;ai përcaktohet vetëm nëpërmjet lidhjeve të tij:me vëllezërit e tij, me tokën,gjuhën, të kaluarën. Romani i Buxhovit „Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit“ na jep të kuptojmë se, meqë as Krishti e as Muhameti nuk u kërkonin të hiqnin dorë nga kjo „besë“,që ishte e rrënjosur thellë në qenien e tyre, Shqiptarët mund t´i përkushtoheshin padallimisht njërit ose tjetrit,sipas rrethanave. Romani „Shënimet…“ na përkujton gjithashtu se sa shqiptarët, nga ky fakt,kanë mësuar e zbatuar tolerancën, respektin e çdo besimi,e, prej kësaj, të çdo kombësie…Kulti i përbashkët i „besës“ nënkupton para së gjithash një sërë angazhimesh, ligjesh e zakonesh,që rrjedhin nga besa e fjalës së dhënë. Kështu, shpjegohen kujtimet e përseritura të historisë së tij të gjatë; ato janë po aq shenja e përjetësisë së tij, sa edhe të nevojës që ai ka, në orët e vështira, të ringjall heronjtë e tij mbrojtës, t´i mëshirojë ose t´i ndjieje që rijetojnë përmes magjisë së fjalës. Më shumë se prej kujtdo tjetër:kujtesa i vjen nga poetët e tij (Colit i shtohet personazhi shumë simbolik i rapsodit popullor Selami Takraku), nga këngët e legjendat që përjetësojnë kujtimin e sprovave. Kështu përballë një të keqeje të harruar, që të zë papritur,kundërveprimi i parë është pyetja e së kaluarës,këshillimi me të vjetrit, me ata që kanë mundur të shikojnë ose të dëgjojnë të tregohet sesi ka mundur ta kufizojnë atë, një shekull më parë, gjatë epidemisë së 1646-ës.
Nga kjo rrjedhin edhe këto elemente të tjera: përsëritja me këmbëngulje e disa toponimeve,zanati i arkeologjisë që ushtron Gjon Nikolla krahas prirjes së tij fetare dhe odiseja e Kelmendëve, një familjeje shqiptare,që përshkon shkurtimisht romanin. Të mërguar në Bosnje që prej disa brezash, para se të rikthehen e të vendosen në Gjakovë,si dyshekëpunues, këta endacakë do ta gjejnë identitetin dhe përkatësinë e tyre të humbur vetëm duke u bërë një me baltën e varrit. Copa e poçarisë së vjetër ilire, që Gjoni ka nxjerrë nga thellësia e dheut, afirmon edhe vlerën shenjtërore të tokës, përveçse vërteton lashtësinë e qytetërimit nga kanë rrjedhur shqiptarët.Së fundit,duhet thënë se ka lidhje të plotë midis koncepteve tokë-identitet-kujetesë. Vetëdija e trashëgimisë është futur shumë imtimisht në shpirtin shqiptar,saqë kronikani njëherazi me predikimin e rizbulimit dhe të pasurimit të kësaj trashëgimie gjatë brezave, arrin të vërejë se jo gjithmonë, në fakt, lipset kërkim ose studim i veçantë,pasi ajo ka kaluar në gjakun e shqiptarëve dhe shfaqet në jetën e tyre të përditshme. Historia duhet njohur,në fund të fundit,kur ta kanë cënuar identitetin tënd për shekuj me radhë vetëm për ta përvetësuar a ripërvetësuar sa më mirë atë e të ruash kështu vazhdimësinë e qenies sate.
Kulti i këtyre vlerave te shqiptari çon në një formë stoicizmin, që e bën atë të shohë vdekjen në sy, meqë ai ka kryer atë çka duhet, atë që kërkon prej tij „besa“.Madje, herë-herë,ai duket si i nënshtrohet një magjepsjeje të vdekjes;së pari,sepse kjo vdekje e lavdishme,e denjë, e virtytshme, mund të lindë një këngë pavdekësi, dhe, e dyta,për atë se kjo vdekje, tek e fundit, paraqet jetësinë e një populli, si dhe për arsyet se ajo është sakrificë,mposhtje e gjunjëzimit.Kronikani arrin deri aty sa të shpjegojë,në mos të përligjë për këtë,zakonet vetëvrasëse të disa fiseve ilire, sipas dëshmive të historianëve latinë.Pasioni dhe krenaria e tij kombëtare do të shkonin pothuaj, në disa prej fjalëve të tij, në larëtsimin elitar, sikurse të mos vërente edhe ai vetë se ka edhe shqiptarë të aftë për vepra të ulëta dhe për tradhti. Njëri prej tyre, Çosaleshi,bie kaq poshtë në bashkëpunim me armikun,sa autori i mohon shugurimin e tokës,duke lënë kështu të qarkullojnë dyshimet për qenien e tij shqiptar:askush s´është në gjendje të thotë nga vjen,nga e ka prejardhjen, thua se s´ka prejardhje fare. Të gjitha këto zgjatje simbolike dhe metaforike lidhen me të papriturat e një beteje me përmasa me të vërtetë epike:nga njëra anë, një popull i tërë që mobilizohet,qëndron dhe që forcën për të mbijetuar e gjen te burimet e tij më të thella,dhe, nga ana tjetër, makina e ditur politike e një fuqie peradorake dhe,po të mos flasim me gjuhën e La Fontenit, një e keqe që kudo përhap tmerr…muratjë,përderisa duhet thirrume me emrin që ka“. Kështu libri shkon shkallë-shkallë deri në zgjidhjen e tij te fitorja, të paktën edhe e përkohshme,e gjenisë njerëzore mbi të keqen me anë të skenave dh të pamjeve rrënqethëse, që shfaqen si një kërcënim therës. Aty gjejmë frymën e frikërave të mëdha mesjetare,ankthet mijëvjeçare të njeriut përballë fatkeqësive apokaliptike. Edhe në vetë etimologjinë e saj, fjala „mortje“,“murtajë“, në shqip,është sinonim i vdekjes. Ndaj,edhe nëse shqiptari mund të shkojë si individ deri aty sa të kërkojë vdekjen, siç e kemi vërejtur, si kolektiv ai priret drejt jetës, drejt një vullneti të pamposhtur për të qenë,për të ruajtur identitetin e vet.
Shtrirjes dhe ngjeshjes së një drame që priret drejtë epopesë,u shtohen,për lexuesin perëndimor,shijet e forta të një ekzotizmi ballkanik. Libri i Buxhovit, në këtë pikë, ruan denjësisht vendin e tij përballë kronikave të famshme të Ivo Andriçit (nga të cilat do të harrojmë këtu,vetëm për interesa letrare, idetë e padenja për një humanist,që ai shpalli gjatë kohës që punonte në Ministrinë Serbe të Punëve të Brëndshme. Me anën e atyre ideve ai propozonte „rrugët“ për rregullimin përfundimtar të çështjes shqiptare). Shtjellimet që paraprijnë,sidoqoftë,e vërtetojnë mjaftueshëm:ekzotizmi oriental nuk e bën romanin e Buxhovit një vepër thjeshtë argëtuese,një arratisje thjesht romaneske. Ngarkesa e tij emocionale dhe rëndësia e çështjeve që ai shtron,e mendimeve që ai ushqen,e prekin edhe më me siguri lexuesin, nga që ai e zhyt atë në një pjesë të Europës viktimë,edhe sot, e tronditjes më të dhimbshme, fati i të cilës, duam ose jo, prek kontinentin mbarë. …… / KultPlus.com
Kuvendi i e Kaçanikut vuri në binarët historik shtetndërtimin e Kosovës, si proces të natyrshëm dhe të pandalshëm pas shpalljes së Deklaratës Kushtetuese të 2 korrikut 1990.
Me ç’rast Kushtetua e Kaçanikut legjitimoi një realitet politik në përputhje me vullnetin demokratik të qytetarëve të Kosovës të shprehur në referendumin për pavarësi në shtator të vitit 1991, i pasuar nga zgjedhjet e para parlamentare dhe presidenciale në maj të vitit 1992 prej nga do të dalë Parlamenti i parë plural si dhe Qeveria e Republikës së Kosovës, e cila organizoi pushtetin paralel si formë e rezistencës institucionale për tetë vite, në kuadër të së cilës, krahas arsimit, kulturës, shëndetësisë dhe ekonomisë, u përfshi edhe mbrojtja dhe vetëmbrojtja si formë e rezistencës së armatosur kundër okupimit, që do të pasqyrohet me shfaqjen e “Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës”.
Ky zhvillim historik, mbi të cilin u ndërtua shtetësia e Kosovës, do të konfirmohet ndërkombëtarisht, më 17 shkurt 2008, me shpalljen e pavarësisë së Kosovës.
Me këtë rast duhet theksuar se neni 1 i kushtetutës së Kaçanikut, Kosovën e definoi „ shtet demokratik i Kombit shqiptar dhe i pjesëtarëve të kombeve të tjera dhe i pakicave kombëtare, të shtetasve të vetë; serbëve, muslimanëve, malazezëve, kroatëve, turqve, romëve e të tjerëve që jetojnë në Kosovë”. /KultPlus.com
Organizata për kritikë letrare në rajonin Midwest, Midwest Book Review, ka analizuar veprën e Jusuf Buxhovit përmes së cilës ka shkurar sesi Kosova është vazhdimësi e mbretërisë së vjetër të Dardanisë, ka njoftuar Jusuf Buxhovi, transmeton KultPlus.com
Jusuf Buxhovi e bëri të ditur lajmin përmes një postimi në llogarinë e tij në Facebook
“Shtypi amerikan për “KOSOVËN”
“Midwest Book Review” : “Kosova -Vazhdimësi e mbretërisë së vjetër të Dardanisë
Në vazhdën e interesimit gjithnjë e më të shtuar për “Kosovën” (botimi në anglisht) në SHBA, Midwest Book Review (Organizatë për kritikë letrare në rajonin Midwest), në kuadër të bibliotekës “The World Hostory” (Biblioteka: Histori botërore), sjell një vështrim të gjerë për veprën dhe rëndësinë e saj për opinionin amerikan. Po sjellim një përmbledhje të shkurtër të shkrimit që boton “Midwest Book Review”: “Seria trivëllimshme “Kosova” nga autori shqiptar Jusuf Buxhovi është vepër gjithpërfshirëse historie e vendit të vogël të Evropës, Kosovës. Duke dhënë një analizë të së kaluarës, nga antika deri në kohët moderne,
Buxhovi e shquan Kosovën si vazhdimësi të mbretërisë së vjetër të Dardanisë – tokë e banuar nga shqiptarët gjatë gjithë historisë. Buxhovi është dukshëm i pandikuar nga animet e akademikëve të brumosur nga regjimi komunist. Si historian, ai përshkruan dhe zbërthen të kaluarën me korrektësi dhe baraspeshë, duke shqyrtuar këndvështrime të ndryshme dhe duke i pranuar argumentet e mirëndërtuara të dijetarëve vendas dhe të huaj.
Përfundimisht, me këtë vështrim, Buxhovi e sheh Kosovën ose Dardaninë si pjesë të pandashme të territorit etnik shqiptar, si djep të zhvillimit përparimtar, dhe si vendlindje të individëve të shquar që dhanë ndihmesë për kombin e tyre dhe për qytetërimin perëndimor në tërësi.
Kritika: Vepër mbresëlënëse dhe themelore e mbështetur në punë hulumtuese të përpiktë, dhe me një përkthim të aftë anglisht nga skuadra e Getoar Mjekut, Avni Spahiut dhe Faton Bislimit, tri vëllimet që përbëjnë librin “Kosova” janë të shkruara, organizuara dhe paraqitura jashtëzakonisht mirë.
Një ndërmarrje monumentale e shkallës më të lartë, me bashkëredaktorë Diane Tafilajn dhe Jason Frazer-in, “Kosova” e Jusuf Buxhovit është kontribut i rëndësisë kritike për historinë e rajonit dhe një botim thelbësor që bibliotekat akademike ta përfshijnë koleksionin mbi historinë evropiane në përgjithësi dhe në listat e studimeve shtesë mbi historinë shqiptare në veçanti”. /KultPlus.com
Me anë të një postimi në prfilin e tij në Facebook historian, gazetar dhe poeti ka festuar ditëlindje e tij të 73-të, shkruan KultPlus.
Historian, gazetar dhe poeti Jusuf
Buxhovi ka lindur në Pejë më 4 gusht të
vitit 1946.
Mësimet e para dhe shkollën e mesme i kreu në Gjakovë. Studioi Gjuhë dhe
Letërsi Shqipe në Universitetin e Prishtinës, ku u diplomua në vitin 1968.
Studimet posuniversitare i kreu në degën e historisë së Univeristetit të
Kosovës në vitin 1979, me ç’rast , me temën “Lidhja shqiptare në
dokumentet gjermane”,mori titullin e magjistri të shkencave të hisitorisë.
Karrierën e shkrimtarisë e nisi si poet dhe gazetar i kulturës
në gazetën “Rilindja” në vitin 1967, të cilën e vazhdon si korrespondent i saj
në Gjermani, deri në fund të vitit 2008. Këtu nis cikli i romaneve triologjikë
përpunuar vitet e fundit dhe ku prozatori në mbi dy mijë faqe përcjell dramën e
mbijetesës, vazhdimësisë dhe jetës. Rreth krijimtarisë letrare të viteve të
fundit të autorit, mund të thuhet se me romanet “Prapë Vdekja I, II,
III” (1991-1995) pastaj me “Letrat për Kryeprincin” (2002),
“Vera e fundit e Gjin Bardhit” (2003), si dhe “Trilogjinë
Gjermane” (Vdekja e Kolonelit, Kujtimet e zonjës Von Braun dhe Kodi i
Dashurisë) të botuara në vitet 2004-2006, krijon një cikël tematik të eposit të
prozës shqipe, i cili mbështetet mbi qenien ekzistenciale të popullit shqiptar
që nga antika e deri në ditët tona.
Në këtë mënyrë autori shfaqet me një prosede letrar që është i
ndërthurur dhe i ndërlidhur organikisht, ku historia kthehet në një fakt
letrar. Këtij kundrimi nuk i kanë shpëtuar as ngjarjet e fundit, vecmas ato të
viteve të tetëdhjeta dhe nëntëdhjeta, të cilat gjetën një pasqyrim të denjë në
romanin “Kodi i dashurisë” i cili në vitin 2006 u nderua me cmimin
kombëtar “Azem Shkreli”, si vepra më e mirë e vitit.
Në
vazhdën e ktij angazhimi duhet parë edhe pjesën e parë të trilogjisë
“Libri i Bllacës” që doli nga shtypi në janar të vitit 2007, dhe
pritet që pjesa e dytë dhe e tretë e këtij libri të botohet gjatë këtij viti,
pasiqë, sipas autorit ato, si tekste letrare, tashmë janë kryer dhe gjenden në
fazën e fundit të daljes nga shtypi.
Në
vitet në vazhdim Jusuf Buxhovi vazhdoi veprimtarinë e sukseshme si romansier.
Botoi romanet: “Libri i Gjakovës” (2008), “Lufta e fundit e
Bashkim Kosovës” (2011), “Dosja e hapur” (2012), “Jeniçeri
i fundit” (2013) dhe “Dosja B” (2016).
Krahas
letërsisë, Jusuf Buxhovi shënoi suksese edhe si historian. Pas punës së gjatë
hulumtuese në arkivat gjermane publikon monografitë “Kongresi i Berlinit
1878” (2008) dhe “Kongresi i Berlinit dhe Lidhja Shqiptare”
(2012), si dhe “Nga Shqipëria Osmane te Shqipëria Europiane” (2010).
Suksesin më të madh si historian Buxhovi e shënon me veprën pesë-vëllimëshe
“Kosova” (2012-2015), e cila pati shtatë botime.[nevojitet citimi] “Kosova”
në tri vëllime u botua edhe në anglisht në SHBA nga botuesi “Jalifat
Publishing” (2015).
Për merita shkencore në historiografi, në vitin 2017, Ministria e Kulturës dhe Sportit e Qeverisë së Kosovës ia ndau çmimin “Historian i Vitit”
Këto janë disa nga veprat e tij:
“Cirku”, tregime, “Rilindja” – 1972
“Pioni”, tregime , “Rilindja” – 1975
“Matanëkrena” – roman, “Rilindja” – 1976
“Çaste” – vështrime letrare, “Rilindja” -1978
“Dinozauri” – dramë, “Rilindja” – 1979
“Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit” – roman, “Rilindja” – 1982
“Ura e Fshejit” – novela, “Rilindja” – 1983
“Pranvera e zhveshur” – dy drama, “Rilindja” – 1984
“Nata e shekujve” – roman, “Rilindja” – 1985. (Fitoi Çmimin vjetor të Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës)
“Galeria e të vdekurve” – roman, “Rilindja” – 1987
“Libri i të mallkuarve”- roman triptik , “Rilindja” -1989. ( Fitoi çmimin letrar “Hivzi Sulejmani”)
“Prapë vdekja 1” – roman, “Rilindja” – 1991 (Fitoi Çmimin vjetor të Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës)
“Prapë vdekja 2” – roman, “Rilindja” -1993
“Prapë vdekja 3” – roman, “Rilindja” – 1995
“Qyteti i dënuar me vdekje“- roman, “Faik Konica” – 2000
“Letrat për Kryeprincin“- roman, “Faik Konica” – 2003
“Vdekja e Kolonelit” – roman, “Faik Konica” – 2004
“Vera e fundit e Gjin Bardhit” – roman, “Faik Konica” – 2004
“Kujtimet e zonjës Von Braun“- roman, “Faik Konica” – 2005
“Kodi i dashurisë”– roman, “Faik Konica” – 2006. (Fitoi çmimin kombëtar “Azem Shkreli”, si vepra më e mirë e vitit)
“Udhëtimi i Mendim Drinit“- roman, “Faik Konica” – 2006.
“Libri i Bllacës 1 – Shënime nga psikiatria” – trilogji, “Faik Konica” – 2007.
“Libri i Bllacës 2 – Bota e përmbysur e Urtakut” – trilogji,”Faik Konica” – 2007.
“Libri i Bllacës 3 – Etër e bij” – trilogji, “Faik Konica” – 2007.
Historiani e publicisti Jusuf Buxhovi, tha në një intervistë për Zërin e Amerikës se asnjëherë nuk e ka thënë që Ushtria Çlirimtare e Kosovës, i ka vrarë veprimtarët e Lidhjes Demokratike të Kosovës.
Zoti Buxhovi, tha ditë më parë në një intervistë për emisionin Rubikon në Kosavision, se Lufta e Ushtrisë Çlirimtare dhe përgjithësisht rezistenca e armatosur në Kosovë ishte e drejtë, por çdo luftë ka elementë të papastër. Ai përmendi edhe vrasjet e 102 veprimtarëve të Lidhjes Demokratike të Kosovës dhe deklaratat e tij nxitën reagime e kundërshtime të ashpra, përfshirë edhe kryetarin e Parlamentit, Kadri Veseli, i cili i tha Zerit të Amerikës se deklarimet e tilla nuk i ndihmojnë qartësimit të së vërtetës historike. Me zotin Buxhovi bisedoi korrespondenti ynë në Prishtinë, Leonat Shehu.
Zëri i Amerikës: Z. Buxhovi, ditëve të fundit jeni përballur me akuza të rënda nga zyrtarë të lartë të shtetit, pas disa deklaratave tuaja lidhur me pastërtinë e luftës së ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Si i shihni këto reagime?
Jusuf Buxhovi: Po këto janë shkëputur dhe qëllimisht është krijuar një atmosferë linçimi nga një kontekst pak më i gjerë. Ata që e kanë përcjellë emisionin “Rubikon” (Kohavision), shkas ka qenë përfundimi i librit “Kosova” vëllimi gjashtë, shtatë dhe tetë, ku përfshihet periudha e shtetndërtimit, veçmas problemet nga vendosja e protektoratit ndërkombëtar deri te shpallja e pavarësisë, do të thotë hyrja e NATO-s në qershor të vitit 1999 deri te 17 shkurti i vitit 2008. Në këtë problematikë gjithsesi bën pjesë edhe çështja e shtetndërtimit dhe problemet të cilat kanë qenë dhe gjithsesi koha kalimtare ka qenë e përcjellë me vrasje, me kriminalitet dhe tjera, do të thotë ai vakuumi që UNMIK-u ka qenë dashur ta plotësoj duke vendosur institucione demokratike, është plotësuar prej grupeve kriminale dhe tjera, që objektivisht është vlerësuar prej të gjitha institucioneve botërore që ka qenë një kohë shumë e vështirë për Kosovën dhe unë mbështetëm te librat dhe të dhënat e librave. Në atë kohë kemi pra edhe vrasje të shumta, 102 janë aktivistë të Lidhjes Demokratike të Kosovës dhe 92 janë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Janë 603 qytetarë të Kosovës për të cilët pjesërisht ose fare hiç drejtësia nuk e ka dhënë përgjigjen e vet. Unë si shkrimtar dhe historian i kam përfshirë në librin tim dhe unë jam kritik ndaj kësaj dhe në librin tim hedh edhe një faj te UNMIK-u dhe veçmas EULEX-i, që jo vetëm nuk i ka zgjidhur këto raste, por ka bashkëpunuar edhe me struktura të caktuara kriminale. Kjo ka qenë. Askund nuk kam deklaruar se Ushtria Çlirimtare e Kosovës është bartëse e këtij procesi. Përkundrazi, Ushtria Çlirimtare e Kosovës ka përfunduar misionin e saj në qershor të vitit 1999, diku në shtator apo tetor është demilitarizuar në përputhje me marrëveshjen (Michael) Jacksonn- (Hashim) Thaçi dhe aty ka filluar një mision tjetër i FSK-së ku po ashtu ka probleme të shumta ku po ashtu shumë pjesëtarë të FSK-së janë përfshirë në disa veprime kriminale, terroriste dhe tjerë, por është një kapitull tjetër. Askund unë nuk kam thënë se janë vrarë aktivistët e Lidhjes Demokratike të Kosovës nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës. Ajo është shkëputur prej kontekstit, një portal, “Expresi” e ka publikuar menjëherë të nesërmen se ka qenë një luftë e papastër dhe se unë e kam karakterizuar dhe aty ka filluar e gjithë fushata e linçimit.
Zëri i Amerikës: A ndjeheni të rrezikuar nga këto reagime dhe linçime?
Jusuf Buxhovi: Për mua të them të drejtën, kërcënimet janë dy llojesh. Kërcënimet që vijnë nga atmosfera e linçimit, do të thotë nga militantët e partive veçmas e klientelizmit të ndryshëm qw e mbikëqyr Partia Demokratike e Kosovës. veçmas nga një pjesë e veteranëve të rremë, të cilët, po ashtu janë të varur prej tyre dhe po ashtu, unë ndjehem i kërcënuar nga vet institucionet e shtetit. Kjo e para ka arsye sepse nënkryetari i Partisë Demokratike të Kosovës ka dalur me një deklaratë skandaloze. Ai në një farë mënyre thotë se pse nuk i kemi qëruar hesapet gjatë luftës me Buxhovin dhe Buxhovizmin. Në një farë mënyre e pranon se ka qenë i përfshirë në vrasjet politike dhe se ato vrasje do të duhej të përfshinin edhe më tutje. Unë në një farë mënyre kam pritur që qeveria do të distancohet nga një zëvendëskryeministër i tillë. Nuk është distancuar, përkundrazi, kemi edhe deklaratën e (Ramush) Haradinajt në një farë mënyre kërkon prej meje gjoja sqarime, thuajse unë jam prokuror apo nëpunës i tij. Unë jam historian dhe këto janë libra dhe ai mund të shikoj librat dhe nuk ka nevojë të më shprehë mua pyetje të tilla. Edhe ajo që është edhe më keq dhe më tutje, unë kam prit që kjo fushatë së paku që është ushqyer prej niveleve shtetërore dhe veteranëve të ndërpritet në një farë mënyre. Kam pritur që kryetari i Parlamentit (Kadri Veseli) në Washington së paku të kërkoj falje dhe në një farë mënyre ta marr në mbrojtje fjalën e lirë sepse kryetari i parlamentit ka qenë mysafir në Washington, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. SHBA-ja është tempulli i lirisë dhe demokracisë dhe aty para njëzet vjetëve kemi qenë gjithë spektri jonë me të cilin SHBA-ja i ka ndihmuar shtetndërtimit tonë dhe lëvizjes tonë, ku ndër tjera është thënë se ju do të ndihmoheni nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës në qoftë se do zotoheni për një shoqëri të lirë e demokratike, çfarë në të vërtetë ka qenë angazhimi ynë. Ndërkohë pas njëzet vjetësh shkon krye parlamentari atje dhe në vend që të kërkoj falje, sulmon edhe më ashpër një krijues, tregon se nuk është përkrahës i fjalës së lirë, nuk është përkrahës i mendimit shkencor dhe në një farë mënyre për mua kjo paraqet një shqetësim shumë të madh, sepse merr përsipër barrën e shtetit, në këtë moment, do të thotë pas 20 vjetësh të lirisë, shteti i Kosovës i linçon krijuesit e vet, i kërcënon krijuesit, i kërcënon historianët. Unë i kam shkruar 50 libra, kam shkruar historinë e Kosovës. Shumë nga veprat e mia janë të përkthyera në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe atje mbaj ligjërata herë pas here dhe është e pakuptimtë se si një kryeparlamentar shkon në SHBA dhe kërkon partneritet të Kosovës me Shtetet e Bashkuara, por harron se partneriteti kërkon fjalën e lirë e demokracinë ndërsa ai e bën të kundërtën atje.
Zëri i Amerikës: Zoti Buxhovi përse keni zgjedhur të bëni akuza publike në vend që t’u drejtoheni institucioneve të drejtësisë për këto çështje?
Jusuf Buxhovi: Nuk kam bërë unë akuza publike, unë kam folur për librin. Emisioni i është kushtuar librit, e tjetër është që keqinterpretuar. Si historian, unë i kam hedhur këto të gjitha dhe në librin gjashtë e shtatë “Kosova” unë flas aty me burime relevante botërore dhe kurrfarë akuzash nuk kam bërë unë, vetëm kam treguar aspektin si historian, e kam trajtuar, do të thotë një aspekt i gjithë asaj është edhe problemet që e kanë përcjellur thash shtetndërtimin tonë, ato tetë vitet, krimi i organizaur, krimet politike tjera ku për fat të keq edhe shumë nga pushtetarët e tanishëm janë pjesë e grupit të organizuar dhe vet Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe institucionet më të rëndësishme evropiane vazhdimisht tërheqin vëmendjen se në Kosovë politika është e përfshirë prej krimit të organizuar dhe se jo rastësisht vet konstelacionet e fundit me qeverinë dhe parlamentin e Kosovës tregojnë se krimi i organizuar aty ka fuqi të madhe dhe se unë si intelektual por jo vetëm si intelektual, kam për detyrë që ta tërheq vërejtjen ndaj këtyre dukurive. Intelektualët janë të përgjegjshëm jo vetëm për atë që e thonë dhe duhet ta thonë, por për atë që duhet thënë e që nuk është thënë. Prandaj unë e kam mbrojtur kauzën e lirisë, kauzën e fjalës së lirë. Do të vazhdojë në ndërkohë, që kujtoj që edhe SHBA-të edhe faktori perëndimor do të jetë në gjendje të mbrojnë fjalën e lirë dhe kauzën e lirë, sepse për këtë edhe ka intervenuar.
Zëri i Amerikës: Z. Buxhovi pas gjithë këtyre akuzave të rëndë, a do të bëni ndonjë ankesë?
Jusuf Buxhovi: Jo absolutisht, unë nuk do të bëj kurrfarë ankese. Unë jam shkrimtar, historian dhe janë librat e mia. Njerëzit mund të manipulojnë, portalet e partitë e ndryshme, forcat politike të cilat objektivisht i kanë bërë dëme të mëdha këtij vendi dhe gjithsesi do t’i nënshtrohet edhe përgjegjësisë politike. Unë do të vazhdoj të punoj. E vetmja gjë që për mua ka qenë shqetësuese, ka qenë që shteti i Kosovës është përfshirë në një atmosferë linçuese kundër një krijuesi i cili e thotë fjalën ashtu si ai e mendon dhe këto të gjitha i shkruan në libra dhe unë kujtoj se librat janë ajo pasuria më e madhe. Ato do të duhej t’i vlerësonte një klasë politike dhe shteti dhe jo të ngrihen kundër tyre.
“UÇK-ja nuk ka qenë e pastër. Ka qenë e drejtë, por ka pasur shumë gjëra të këqija. Janë vrarë mbi 100 zyrtarë të LDK-së”. Kjo deklaratë e Jusuf Buxhovit, njërit prej themeluesve të LDK-së, e dhënë në Rubikon të KTV-së, ka ngjallur reagime të shumta.
Së fundmi ka reaguar edhe kryetari i Kuvendit të Kosovës, Kadri Veseli, i cili, në një intervistë për Zërin e Amerikës, ka thënë se “personi i cili e ka vënë këtë theks në këtë formë njëngjyrëshe”, duke iu referuar Buxhovit, “është lloji i fosilit i cili nuk i ndihmon as qartësimit të së vërtetës historike, pavarësisht se lufta në Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës”.
Zëri i Amerikës: Zoti Veseli, para disa ditësh, historiani i njohur, Jusuf Buxhovi, tha në një intervistë se Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe përgjithësisht rezistenca e armatosur në Kosovë ishte e drejtë, por çdo luftë, tha ai, ka elementë të papastër. Ai përmendi edhe vrasjet e 102 veprimtarëve të LDK-së. Çfarë po bëjnë institucionet për të ndriçuar këto vrasje? Është një problem shqetësues në Kosovë.
Veseli: Është një nga elementët më të dhembshëm pas luftës së Kosovës, së cilës duhet t’i shkohet deri në fund. Ka të bëjë me vrasje pas luftës të cilat janë kriminale nga njerëz të këqij të cilët nuk ia duan të mirën Kosovës, por personi i cili e ka vënë këtë theks në këtë formë njëngjyrëshe, është lloji i fosilit i cili nuk i ndihmon as qartësimit të së vërtetës historike, pavarësisht se lufta në Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës …
Zëri i Amerikës: Ai ka thënë megjithatë që lufta ishte një faqe e lavdishme…
Veseli: …pavarësisht, mund të ketë pasur edhe gabime, por varet se nga kush vjen, nga personi. Për të folur në këtë pjesën, në shtet ligjor. I pamëshirshëm do të jem ndaj gjithë atyre që kanë thyer ligjin dhe kanë bërë gabime, qoftë gjatë lufte, qoftë pas lufte. Por në të njëjtën kohë edhe vlerat e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës duhet të mbrohen deri në fund dhe jo çdokush të vërë pikëpyetje ato kur të dojë.
Populli i Dardanisë ka ba shumë lufta për liri. E mbrama ka mbaru para 20 vjetëve. Por vendi ynë nuk asht ende krejt i lirë, ndërsa sundimtarët e pasunuem prej pushtetit sulmojnë intelektualët e skamun që shprehin mendimin e tyne të mirëmbështetun.
Kët javë, shkrimtari e historiani Jusuf Buxhovi e çmoi
luftën e drejtë t’Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, por dënoi krimet që dyshohet
se i kanë ba pjesëtarët e saj.
«UÇK-ja nuk ka qenë e pastër», tha Buxhovi. «Ka qenë e
drejtë, por ka pasur edhe shumë gjëra të këqija. Janë vrarë mbi 100 zyrtarë
të LDK-së, mbas luftës».
Njerëzit e pushtetit iu vërsulën paskrupullsisht, tue e
qujtë propagandist, tradhtar të kombit e shpiun të Sërbisë. Do thanë se
Buxhovi po e njollon «luftën e pastër të UÇK-së» dhe «pjesë[n] më të lavdishme
të historisë së kombit dhe popullit shqiptar».
Me reagimet e tyne, kundërshtarët e Buxhovit shpërfaqën
sa mosdije aq dhe mosdurim ndaj drejtësisë e lirisë.
Tregunë mosdije, sepse shpikën konceptin e «luftës së
pastër». Dijetarët kanë rikujtu këto ditë se e drejta dhe marrëdhaniet ndërkombëtare
nuk e njohin luftën e pastër; njohin vetëm luftën e drejtë. Dhe Buxhovi e ka
përsëritë ma fort se kushdo se lufta e UÇK-së ka qenë e drejtë. Kët javë ai
foli për krime që shteti ynë ende nuk i ka ndëshku.
Tue i shpërfillë ato krime — mbi 100 vrasje politike të
mbasluftës — përndjekësit e Buxhovit tregunë shpirtin despotik. Tue u
thirrë në gjoja interesat e grupit, këta zhvleftësojnë jetën e njeriut,
shtypin lirinë e individit, dhe pengojnë sundimin e ligjit. Kështu
sjellja e tyne përban përkufizimin klasik të fashizmit, kurse guximi i Buxhovit
thelbin e luftës për liri.
Librat e Jusuf Buxhovit i kam pasë në dorë qysh fëmijë.
Atëherë nuk dijsha se ç’brezi i përkiste, nga vinte, a ç’dialekt fliste. E
çmojsha si tregimtar shqiptar. Por ma fort i admirojsha herojtë liridashës
për të cilët shkrunte.
Te Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit, osmanët e varin
Col Shkupin që ka guxu me shkru arbënisht dhe me andërru për lirinë e popullit
tonë. E shkrimtarët e njimendtë duhet me qenë po aq trima sa personazhet
që krijojnë.
Vite ma vonë, shkrimtarin tonë e kam taku kur kam qenë
student n’Amerikë. Asokohe kam përkthy anglisht librin e tij për Kosovën
nën Perandorinë Osmane. E kam përcjellë në ligjerata n’universitete amerikane,
në takime me botues e intelektualë vendas, dhe në tubime me mërgimtarët
tanë. Të gjithë e çmojshin dhe e përkrahshin.
Disa e mbajshin mend prej kohës kur veprat i lexoheshin
si radiodramë në Prishtinë, disa prej viteve kur punonte korrespondent
i Rilindjes në Gjermani, e do tjerë nga ditët e themelimit të
LDK-së dhe vizitat e hershme në ShBA me kryetarin Ibrahim Rugova. Kish
miq bashkëkombas nga të gjitha trojet tona dhe nga kolonitë arbëreshe. E
pritshin intelektualët, biznesmenët, profesionistët, dhe punëtorët e
thjeshtë. Dhe e nderojshin veçmas ata mërgimtarë që e kishin mbështetë
luftën çlirimtare, tue dhanë miliona dollarë për UÇK-në ose tue iu bashku vetë
radhëve të saj.
E kemi lehtë me gjetë diçka me të cilën s’pajtohemi në
mbi 40 libra dhe qinda intervista e ligjerata, dhe Buxhovi ka po aq. Por
asht paqytetari me e sha nji njeri aq të respektuem si Buxhovi.
Shkrimtari ynë asht kthy në vendlindje më 2000, mbasi ka
kalu mbi dy dekada në mërgim si gazetar e refugjat. Për dallim prej kundërshtarëve
të tij që ndjekin privilegjet e pushtetit, Buxhovi nuk ka kërku kurrë
post në qeveri. Sot jeton modestisht në nji banesë të vogël në Prishtinë,
ku vijon me shkru romane e publicistikë.
Foto: Unë me shkrimtarin Jusuf Buxhovi në nji promovim libri, në librarinë Dukagjini në Prishtinë, dhjetor 2016./plisi.or
Ka
mjaftuar një deklaratë e historianit të njohur Jusuf Buxhovi për Ushtrinë
Çlirimtare të Kosovës, që të ngjallen reagime të shumta.
“UÇK-ja nuk ka qenë e pastër. Ka qenë e drejtë, por ka pasur
shumë gjëra të këqija. Janë vrarë mbi 100 zyrtarë të LDK-së”, ishte kjo
deklarata e Buxhovit, e thënë mbrëmë në “Rubikon”, që shkaktoi reagime të
shumta në opinion.
Me
kritika ndaj Buxhovit, është shprehur fillimisht zëvendësministri i Zhvillimit
Ekonomik dhe anëtari i PDK-së, Gani Koci, i cili ka thënë se lufta e UÇK-së
është dashur të spastrojë “mbeturina të sojit të buxhovëve”.
Edhe ish-kryetari i Kuvendit të Kosovës, Jakup Krasniqi, ka
reaguar ndaj Buxhovit, duke thënë se lufta e Çlirimtare e Kosovës ishte e
pastër si loti dhe se ajo luftë e fitoi mbështetjen ndërkombëtare.
“Është
më shumë se e turpshme kur akuzat e ndonjë “intelektuali” shqipfolës sot puqen
në plotëni me gënjeshtrat serbe. Populli ynë thotë: “Turpi nuk hahet me bukë””,
ka deklaruar mes tjerash ai.
Ndërsa, kryeministri Ramush Haradinaj, ka kërkuar më shumë
shpjegime nga një ndër themeluesit e LDK-së, rreth deklaratës së tij.
“Nuk e njoh shumë Buxhovin, por e njoh si njërin nga themeluesit
e LDK-së. Konteksti ose vrasja nëse ka ndodhë duhet me shpjegua se çka
nënkupton. Ka krime të pasluftës, ai është mirë me i shpjegua se si ka ndodhë.
Por, edhe nëse flet për luftë është mirë me shpjegus se si kanë ndodhë”, ka
deklaruar Haradinaj.
E për të gjitha këto reagime, ka komentuar vet historian Jusuf
Buxhovi në një prononcim për gazetën “Bota sot”. Ai ka deklaruar se mbetet në
qëndrimet e tij publike, të bëra mbrëmë në KTV.
Ndërsa, për kritikuesit, ai ka thënë se nuk do të merret me të
tillët dhe thashethemet e tyre që i duhen kuzhinës orvelliane.
“Unë
nuk do të merrem me të tillët dhe thashethemet e tyre që i duhen kuzhinës
orvelliane. Kam folur publikisht dhe mbetëm te ato qëndrime”, ka thënë Buxhovi.
Ai ka kërkuar edhe nga mediat, që kenë kujdes me bartjen e
informatave dhe të mos bien pre e fenomenit të inskenimit të atmosferës
linçuese, siç ndodhi sot, sipas tij, edhe nga zëvendësministri Koci, që
përmendi likuidimin.
Lufta e UÇK-së padyshim ka pasë qëllim të pastër por brenda UÇK-së ka pasë papastërti të gërditshme.
Nga ajo papastërti kanë dalë shumica e atyre që torturonin popullin menjëherë pas luftës dhe shumica e këtyre që sot e dhunojnë Kosovën dhe popullin e saj. Këta që s’u ngopen edhe pse kanë 20 vite që vjedhin.
Edhe ju që e kritikoni sot Jusuf Buxhovin jeni të dhunuar deri në dinjitet nga të njejtat banda. Nuk mund ta rezymoni veprimtarinë e Buxhovit me një fjali që kopjohet e shpërndahet pa kontekst.
Tash a të themi se ata ranë nga qielli në Kosovë në vitin 2000? Jo! Ata dolen nga UÇK-ja dhe me sjelljen e tyre e zbehen edhe qëllimin fisnik të luftës. Me çdo veprim të tyrin e kanë turpëru edhe luftëtarin e gjallë edhe heroin e vrarë. UÇK, ajo e vërteta me qëllim të pastër e ka kry misionin e saj. Ajo s’ka lidhje me këta.
Buxhovi nuk është i çmendur. Ai nuk i përgjithëson gjërat. Ka vite që punon dhe shkruan për çeshtjen tonë me mund dhe me djersë, pa dhurata e privilegje të shtetit bandit. Tash dilni e shisni patriotizem duke e sulmu Buxhovin.
A mund të mohohen vrasjet politike sot? JO! A u ndalen ato në momentin që këta e morren pushtetin? PO!
Dhe a dini çka?
Ditën kur këta do mbesin pa torten e shtetit dhe kur ta kuptojnë që pasuria, diplomat, kravatat e krejt jeta e tyre ishin veç fiksion, ka fort gjasa te rifillojnë vrasjet politike. Mbajeni në mend këtë!
Lerëni të qetë Jusuf Buxhovin dhe mendoni kush është fajtori që s’keni as ku me u sheru as ku me u shkollu sot.
Çmimi “Kadare” i cili jepet tash e sa vite nga Universiteti Europian i Tiranës, i mbështetur nga Institucioni Europian PASHKO, që përveç emrit të shkrimtarit Ismail Kadare, si çmim kap vlerën 10.000 euro, përcjell KultPlus.
Pikërisht kjo shumë është arsyeja që është bërë shumë zhurmë këto ditë, për vetë faktin që fituesi i këtij çmimi, para dy vjetësh ishte shkrimtari Musa Ramadani, me romanin “Profeti nga Praga”.
Ka dy
vjet që autorit në fjalë nuk i janë paguar paratë e këtij çmimi, por vetëm 50%
e tyre. Merret vesh se, edhe kjo pagesë e përgjysmuar i është bërë me rata, pas
shumë përpjekjeve dhe ankesave nga të afërm të autorit.
Në rrjetin social Facebook, Agron Gashi, me vetë konfirmimin e shkrimtarit Ramadani, ka shënuar për këtë problem, ku pas publikimit kanë reaguar edhe shkrimtarë, publicistë, emra të njohur të letrave shqipe.
Po ashtu, ka reaguar edhe shkrimtari dhe historian, Jusuf Buxhovi: “Më vjen keq që është kështu, por ç’e do që raportet krijuese midis Tiranës dhe Prishtinës, të ndërtuara mbi një vasalitet tonin ndaj andej, kanë sjellë te ky nënçmim, që prek edhe shkrimtarët e rëndësishëm, si Musën e të tjerët!”, thotë ai./KultPlus.com
Deklarata Kushtetuese e 2 korrikut 1990 – gurthemel i shtetësisë së Kosovës
Shtetësia e Kosovës është e lidhur ngusht me Deklaratën Kushtetuese të 2 korrikut 1990. E shpallur nga 111 delegatë të Kuvendit të atëhershëm të Kosovës, Deklerata zhvlerësoi Rezolutën e Konferencës së Prizrenit, të 10 korrikut 1945, me të cilën Serbia, pasi që kishte anulua me gjak Rezolutën e Bujanit, e aneksoi Kosovën. Kështu, Deklarata e 2 korrikut, me shpalljen e Kosovës njësi të barabartë të federatës jugosllave, ua hapi rrugën veprimeve të mëtutjeshëm (Kuvendit të Kaçanikut të 7 shtatorit 1990 kur edhe u shpall Republika e Kosovës, Referendumit për Pavarësi të vitit 1991 si dhe zgjedhjeve të para parlamentare dhe presidenciale të Kosovës të vitit 1992), me të cilat u rrumbullaksua legjitimiteti i infrastrukturës demokratike të shtetit të pavarur të Kosovës. Shpallja e Kosovës shtet i pavarur, më 17 shkurt 2008, rikofirmoi këtë proces historik që filloi më Deklaratën Kushtetuese të 2 korrikut 1990 dhe u përmbyll me Referendumin për Pavarësi të vitit 1991. Andaj, për historikun e shtetësisë së Kosovës 2 korriku 1990 paraqet gruthemelin e saj.
Teksti i plotë i Deklaratës Kushtetuese i botuar në “Fletorën Zyrtare” të KSAK, nr 21, më 3 korrik 1990.
1. Me këtë deklaratë shprehet dhe shpallet qëndrimi burimor
kushtetues i popullsisë së Kosovës dhe i këtij Kuvendi si akt i vetëvendosjes
politike në kuadër të Jugosllavisë.
2. Ky kuvend duke e shpallur nga ana e tij dhe në nivel të
tij Kosovën si njësi të barabartë në Jugosllavi, në bazë të principeve të
demokracisë autentike mbi respektimin e vullnetit të njerëzve dhe të
kolektiviteteve njerëzore dhe kombëtare, pret konfirmimin e këtij akti
konstitutiv të tij në Kushtetutën e Jugosllavisë me mbështetje të plotë të
opinionit demokratik në Jugosllavi dhe të opinionit ndërkombëtar.
3. Ky kuvend Kosovën dhe pozitën e re kushtetuese të saj e
konfirmon si bashkësi politiko-kushtetuese dhe pozitë politiko-kushtetuese të
përbashkët të qytetarëve dhe nacionaliteteve të barabarta të Kosovës, ku
shqiptarët si shumicë e popullsisë së Kosovës dhe një ndër popujt më numerikë
në Jugosllavi, si dhe serbët dhe të tjerët në Kosovë konsiderohen popull-komb
dhe jo kombësi (pakicë kombëtare).
4. Në ndërkohë, deri në aplikimin definitiv juridik të kësaj
Deklarate Kushtetuese, Kuvendi dhe organet e pushtetit të Kosovës marrëdhëniet
e tyre në rendin kushtetues të Jugosllavisë i mbështesin në Kushtetutën në fuqi
të Jugosllavisë dhe jo në amendamentet e Kushtetutës së RS të Serbisë të vitit
1989, me ç’rast bëhet edhe anulimi i vendimit të Kuvendit të Kosovës i datës 23
mars 1989 mbi dhënien e pëlqimit në këto amendamente.
5. Kuvendi i Kosovës deri në nxjerrjen e Kushtetutës së re
të Kosovës tash e tutje do të komunikojë publikisht me këtë emërtim, duke e
emërtuar njëkohësisht bashkësinë shoqërore-politike organ i së cilës është,
vetëm si Kosovë.
Prishtinë, më 2 korrik 1990. Delegatët nënshkrues të
Deklaratës:”
(Pasojnë nënshkrimet e 114 delegatëve shqiptarë, boshnjakë e turq. Të nesërmen, më 3 korrik, Deklaratën e ka nënshkruar edhe një delegat)./KultPlus.com
Jusuf Buxhovi ka ndarë një fotografi të vjetër me ndjekësit e tij. Në këtë fotografi shihet bashkë me Ali Podrimja e Robert Elsie, shkruan KultPlus.
Buxhovi ka treguar
edhe historinë e kësaj fotografie. Më poshtë po e sjellim postimin e plotë të
Buxhovit.
Nga albumi i kujtimeve të paharrueshme: Me miqt e penës: Ali Podrimja dhe Robert Elsi, në Gjermani, në vitin 1997, nga koha e madhe kur,si çdo gjë tjetër, edhe krijuesit dhe krijimtaria e tyre i nënshtrohej kauzës së lirisë, për ç’gjë, vargu i Podrimjes, “Kosova është gjaku ynë që nuk falet”, u kthye në betim të saj.( Foto. S. Gashi). /KultPlus.com
Jusuf Buxhovi: ”Maqedonia nga antika deri te koha jonë”, botoi “Jalifat Publishing” , Houston dhe “Faik Konica” Prishtinë, 2019.
Nga Ramadan Musliu
Projekti më i ri historiografik i Jusuf Buxhovit, “Maqedonia nga antikita deri te koha jonë” është një shembull ilustrativ i pohimit të dijetarit të njohur austriak se historia ka për funksion “zgjerimin dhe fuqizimin e botës sonë mendore, falë njohjes së thelluar të zhvillimit të përjetshëm moral” (Johann Gustav Droysen, Grundriß der Historik). Historia e Maqedonisë vjen pikërisht në një moment historik kur po bëhet ridefinimi i identiteteve etnike por edhe i atij shtetëror i shqiptarëve në shtetin të sotëm të quajtur Maqedonia e Veriut, e cila është “suksesore” e pjesërishme e territorit të Maqedonisë antike. Autori me një qasje metodologjike tashmë të identifikueshme si një sintezë e gjerë e dijes dhe informacionit për periudha përkatëse, ke ndërtuar një sistem kritik dhe rivlerësues të procesit historik, trajton edhe Maqedoninë, në dy plane kryesore: në korelacionin Maqedoni antike, si monarki dhe si perandori globale botërore me Maqedoninë e Veriut tashmë, si një sajesë politike në një teritor të tjetërsuar etnikisht, dhe, si plan i dytë referencial del ndjekja e vazhdimësisë etnike të hapësirës maqedone që nga antikiteti e deri në aktualitet, vazhdimësi kjo që favorizon popullatën autoktone, domethënë atë shqiptare.
Duke trajtuar Maqedoninë si konstrukt politiko-juridik, që nga Maqedonia antike e Filipit e veçmas e Aleksandrit të madh, krijuesit të një perandorie globale botërore, autori merret me thyerjen e tabuve politikë që janë krijuar gjatë periudhave të ndryshme e sidomos shfaqjen e Maqedonisë si një çështje sllave, si pasojë e implikimit rus në Ballkan dhe e Krizës lindore, të cilës i ka ndihmuar edhe inteligjencia romantike europiane, e cila idealizmin kulturor e hodhi në rrafshin politik, duke u përpjekur të krijojë madje edhe entitete shtetërore. Të gjitha këto probleme, deri tek periudha e fundit, ajo e krijimit të shtetit maqedon nga Tito, si shkëputje e suksesshme e Maqedonisë nga sfera e interesit politik serb, bullgar e grek, e deri tek riemërtimi i këtij shteti në Maqedoni e Veriut, autori i vështron në kontinuitet, duke ndërtuar një rend kronologjik sipas periodizmit nga historia e përgjithshme, duke filluar me antikitetin. Autori, duke u mbështetur në një faktografi të tërë, problemin maqedon e nxjerr jashtë sferës sllave, të cilët shfaqen në Ilirik nga mesi i shekullit VII , Maqedoninë e trajton si një hapësirë dhe etni që vjen nga degëzimet pellazge, të vendosur në trekëndëshin mes ilirëve, thrakëve dhe dardanëve, madje duke i përafruar me dardanët si suksesor të perandorisë së hershme po ashtu të një koncepti botëror të perandorisë së tyre që gjen inkarnim në atë maqedone të Aleksandrit të madh. Duke trajtuar fillesën maqedone, së pari në domenin e mitit mbi Makedonin si të birin e Zeusit, apo të birit të LIkaonit, të birit të Pellazgut, pra si nip i Pellazgut apo edhe si të birit të perëndsisë egjiptase, Ozirisit, megjithatë origjina e tij mbetet pellazge, domethënë e përbashkët me popujt të tjerë më të cilët ishte i rrethuar, me Brygët, Pajonët apo dardanët, siç i njeh G.F. Hani, dhe ilirët e thrakët që janë të një gjaku sa na e kujton pohimin e Georgievit, i cili thotë se maqedonët, epirotët, thrakët e madje edhe ilirët e flasin të njejtën gjuhë. Kësisoj historia edhe antike edhe e tanishme e Maqedonisë është ë pashkëputshme nga kompleksi pellazg e veçanërisht e lidhur me atë dardane, të cilët, sikurse edhe me Tribalët, kanë bërë lufta të pandërprera, si karakteristike e luftërave brenda llojit të fiseve pellazge.
Pas rënies nën sundimin e Perandorisë romake roli i maqedonëve vjen duke u zbehur sa ata shkrihen në etninë dominuese, atë liro-dardane, duke ruajtur vetëm tiparet gjuhësore dhe kulturore, por edhe famën e dikurshme me të cilën do të lidhet edhe vetë Skënderbeu duke u cilësuar si princ i maqedonëve dhe i epirotëve. Mengadalë Maqedonia vjen duke u zbehur si entitet shtetëror dhe si bartës i dikurshëm i një perandorie gjithëbotërore. Një përpjekje për ta faktorizuar, përkatësisht për ta politizuar, bëhet me ardhjen e sllaveve, përkatësisht sundimi bullgar i këtyre trojeve, çështje që ende nuk është ndriçuar sa duhet shkencërisht. Manipulimet e mëdha bëhen nga politikat shtetërore të dy shteteve, bullgarëve dhe serbeve, sidomos ne periudhën e ekspansionit të tyre gjatë shekullit XIX dhe XX, periudhë kur në Serbi zë fill shkolla nacional-historike e themeluar nga Garashanini, modelet e të cilës edhe sot i ndjekin historianët shqiptar, duke pranuar të gjitha falsifikatet e tyre. Po kaq rol në këtë spekulim historik kanë edhe bullgarët, të cilët një gjuhë liturgjike, çfarë ka qenë sllavishtja, mundohen ta bëjnë një gjuhë të perandorisë bullgare më një shtrirje të gjerë në Ilirik.
Me invanzioni osman problemi maqedon, deri në fazën e dekompozimit të kësaj perandorie, mbetet si i margjinalizuar ngase statusi i saj është i njëjtë me të gjithë shqiptarëve. Maqedonia, pjesa më e madhe e territorit të sotëm, hyri në kuadër të ndarjes administrative të kohës, si Vilajet i Manastirit, kurse në planin global popullata edhe kulturalisht edhe politikisht është unijon me ato të vilajeteve të tjera dhe përpjekjeve për pavarësim. Vetëm më shfaqjen e krizës lindore, domethënë me implikimin rus në Ballkan, Maqedonia imponohet si një çështje e kohës që duhet të shkojë në kuadër të procesit të defaktorizimit të elementit shqiptar, ndonëse gjatë kësaj periudhe edhe në këtë pjesë shqiptare ka përpjekje për inkuadrim në proceset politike që do të shpinin nga shkëputja prej Perandorisë otomane. Implikimi rus nënkupton implikimin sllav, përpjekjet serbe dhe bullgare që të marrin në administrim këtë hapësirë, lëvizje që shkojnë në disfavor të elementit shqiptar, Madje kjo krizë rezulton edhe në luftëra ballkanike, pas të cilave territori maqedon trajtohet si pjesë e Serbisë së vjetër, gjithnjë në pajtim me spekulimet dhe falsifikimet historike serbe.
Megjithatë shqiptarët, përkundër këtyre përpjekjeve janë element aktiv, ngase marrin pjesë në të gjitha proceset e rëndësishme të Perandorisë osmane, për të mos thënë se janë faktori kryesor në lëvizjen xhonturke, nga e cila shqiptarët dalin të deprimuar. Brenda këtyre rrethanave Manastiri, por edhe Shkupi behën qendra të rëndësishme të lëvizjeve politike dhe kulturore shqiptare, qoftë kur është fjala për organizimin e Kongresit të alfabetit të (1908) në Manastir apo përpjekjet që Shkupi të bëhet qendër politike e lëvizjes për pavarësinë s Shqipërisë. Gjatë kësaj periudhe e mbizotëron ideja e integralizmit kombëtar, ide që gjithnjë do të zbehet pas krijimit të shtetit shqiptar me shpalljen e pavarësisë në Vlorë në fund të nëntorit të vitit 1912. Gjatë periudhës midis dy luftërave botërore shqiptarët e Maqedonisë, të mbetur nën tutelën serbe, i nënshtrohen një presioni të madh që është një lloj specifik i gjenocidit ngase në këtë kohë bëhet marrëveshja e njohur e Lloznaës mes Serbisë dhe Turqisë, me të cilën bëhen një shpërngulje masovike për në Turqi. Studiuesi Buxhovi, duke ndjekur parimin e objektivitetit shkencor, bën edhe zbardhjen e disa të vërtetave të kamufluara nga historiografia sllave, veçanërisht kur është fjala për proceset politike mbi të cilat kinse është mbështetur tradita e popullit maqedon, para se ai të identifikohet si një nacion, merret vesh i kamufluar. Ndër këto ngjatje është pa dyshim Kryengritja e Ilindenit dhe Republika disaditëshe e Krushevës, që është një lëvizje e nxitur nga bullgarët dhe ku shqiptarët u përdorën si një burim i konfliktit reciprok, në njërën anë popullata ortodokse shqiptare e në anën tjetër, ajo e besimit islam. Këtë ngjarje tragjike dhe pa ndonjë peshë historike më vonë përpiqen edhe disa qarqe politike ta marrin si një aktivitet të përbashkët maqedono-shqiptar, duke i dhënë konotacione politike të kohës së vet.
Megjithatë, në këtë periudhë, të cilën autori i cilëson si rikthim të Jugosllavisë, kur ndodh edhe një rindarje administrative e Maqedonisë, duke marrë statusin e një banovine, e ashquajtur e Vardarit, kur ndodh dominimi i elementit sllav, në radhë të parë i atij serb, i cili Maqedoninë e shndërroi pas asnjë bazë historike, etnike dhe politike në “Serbi të vjetër”, megjithatë Maqedonia, përkatësisht Shkupi, mbetet si një epiqendër e zhvillimeve kulturore ehe politike e shqiptarëve sepse dominanca entike ishte ajo që e përcaktonte qoftë edhe kuantitativisht zhvillimet e të gjitha sferave.
Kapitull më vetë në libër dhe që gjen në trajtim shkoqitës është ai “ Republika e Maqedonisë dhe Jugosllavia – Maqedonia krijesë e Titos”, problemi maqedon kalon nga një nivel gjeografik jo vetëm në nivel politik, por shtetëror, sepse kthesa e madhe që u bë në Jugosllavinë e atëhershme me Luftën e Dytë Botërore, bëri që Maqedonia të pushojë së qeni monedhe për kusuritje, sepse ajo shndërrohet në një entitet shtetëror dhe sllavët e kësaj hapësire katapultohen me identitet të ri, shndërrohen në komb maqedon, çështje që do të ketë pasoja të rënda për popullatën dominuese shqiptare të kësaj hapësire. E gjithë kjo ndodh me vendimet e Kuvendit të tretë të AVNOJ-it të mbajtur në Beograd më 1945, kur kinse me vullnetin e lirë të gjitha pjesët e ish-Jugosllavisë monarkiste i bashkohen shtetit të ri komunist. Në libër jepet një pasqyre e gjerë e zhvillimeve politike të kohës, por edhe ushtarake, të cilat, për shkak të politikës pragmatiste të Titos, arritën të largojnë pretendimet hegjemoniste serbe dhe bullgare nga Maqedonia, ndonëse me një kosto të madhe për etninë shqiptare. Në kuadër të këtyre proceseve një vështrim i rëndësishëm i bëhet edhe lëvizjeve nacionaliste shqiptare, organizimin e frontit antisllav, midis të cilave shquhet NDSH, që është një përpjekje e vonuar e implikimit euroatlantik në Ballkan, të cilët mendonin që përmes elementit shqiptar të bëjnë ndryshime në hartën politike jugosllave, pasi që e panë gabimin strategjik të Jaltës dhe konferencave të tjera. Edhe NDSH, sikundër edhe lëvizjet e tjera politiko-ushtarake dështojnë ngase inicimi i saj ishte vetëm një sprovë se çfarë mund të bëhej po qe se krijohet një momentum politik për ndryshimin eventual në këtë hapësirë. Një hapësirë të gjerë zë trajtimi i zhvillimeve politike në vend gjatë periudhës së pas çlirimit dhe deri tek krijimi i shtetit të pavarur maqedon sikundër edhe analiza e shkaqeve politike që shpiejnë deri të shpërthimi i luftës së fundit në vitin 2001, të njohur si luftë e Ushtrisë çlirimtare Kombëtare. Edhe kësaj ngjarjeje me peshë, e cila çon deri të Marrëveshja e Ohrit, për të cilën autori mendon se është një përmbyllje e pa suksesshme politike e një luftë të suksesshme, i jep një tretman të duhur, duke e marrë si një ngjarje me peshë historike, duke i ndarë komponentet qenësore të saj, atë ushtarake, diplomatike dhe politike.
Edhe kjo luftë nuk solli atë për të cilën ishin bërë sakrifica njerëzore, ndonëse në një rrafsh të të drejtave të njeriut u arrit një përparim, por jo edhe qëllimi themelor, shndërrimin e shqiptarëve në një faktor shtetformues, pa të cilin shteti Maqedonia e Veriut nuk mund te ketë perspektivë dhe ky status inferior do të jetë gjithnjë burim i krizave të reja.
Edhe në këtë kapitull jepet një pasqyrë e gjerë e zhvillimeve politike në kuadër të të cilave përfshihet edhe spektri politik që nga themelimi, ridefinimi i programeve të tyre në varësi nga kushtet e reja të krijuara me kontekstin e ri politik.
Në fund të themi se ky botim kapital për historinë e Maqedonisë, i cili pret një receptim dhe një qasje kritike historiografike, sepse rëndësia e tij është ajo që e bën të paevitueshëm një akt të tillë, duke qenë së është iunicues dhe frymëzues për trajtimin e çështjeve të shtruara në një plan më të gjerë, paraqet edhe një sukses shumë të madh të Jusuf Buxhovit si historian, që lirisht mund të konsiderohet si një pjesë komplementare të projektit Kosova në tetë vëllime, pasi që historia e kësaj hapësire është e pashkëputshme me historinë e Kosovës. /KultPlus.com
Buxhovi i jep një tjetër dhuratë historiografisë me një vepër voluminoze mbi Maqedoninë që nga koha antike deri në kohën tonë. Në librin e tij më të ri, me mbi 1000 faqe, Jusuf Buxhovi eksploron të gjithë historinë e Maqedonisë, përcjellë KultPlus.
Sipas kritikëve dhe
miqëve të autorit, libri është quajtur si pjesë e librit disa-volumësh i veprës
‘Kosova’. Fjalën e fillimit në këtë promovim e ka marrë botuesi dhe miku i
Buxhovit, zotëri Nazmi Rrahmani.
‘Autori ka nisur ta shkruajë këtë libër duke parë që
Maqedonia trashëgon edhe një pjesë të shqipëtarëve, që nga ilirët e deri sot. Autori
ka ngrituar çështjen maqedone duke trajtuar çdo aspekt të saj, si gjeografik e
politik ashtu edhe etnik’ tregon Rrahmani.
Lëvdatave për librin pati edhe Ramadan Mjeku, përfaqësues i
shtëpisë botuese, i cili ka treguar për bashkëpunimin e gjatë të tyre me
shkrimtarin Buxhovi. Ai ka treguar që autorë si Buxhovi ‘e kanë marrë
përgjegjësinë për ta treguar si të mirëfilltë historinë e kombit tonë.’
Urimeve për mikun e tyre i është bashkangjitur edhe
redaktori i librit zotri Musliu. ‘Libri i Buxhovit i ka tejkaluar të gjitha
pritshmëritë tona. Libri vie në një moment historik kur po bëhet ridefinimi dhe
riemërimi i Maqedonisë. Autori e ka ndarë Maqedoninë në dy periudha, në kohën
antike dhe moderne duke komentuar edhe në riemërimin e saj si pjesë e
propagandave politike’ u prononcua redaktori i librit.
Musliu gjithashtu ka treguar që autori është mbështetur në një
faktografi duke treguar lidhjet e maqedonëve me dardanët, si dhe duke gjetur
lidhje farefisnore mes dy vendeve. Ai citon nga libri i Buxhovit duke thënë ‘maqedonët,
grekët e pëllazgët e flasin të njëjtën gjuhë. Kronologjizmi i detajuar i
historisë së Maqedonisë na mëson se si janë zhvilluar ngjarjet që nga antika
deri në kohërat tona”, ka thënë Musliu për librin.
Në qendër të këtij libri janë shqiptarët, pavarësisht në
cilën pjesë jetojnë, ka shtuar Musliu. Musliu na bën të ditur gjithashtu që
Serbia i referohet Maqedonisë si ‘Serbia e vjetër’ duke treguar tendencat
territoriale ndaj këtij shteti, në fund të fjalës së tij për librin.
Një kapitull të veçantë të këtij libri e përbën çështja e
ekzistencës apo jo të popullit maqedon, duke i ftuar lexuesit të diskutojnë e
të mendojnë më gjatë për këtë temë. Promovimi është përmbyllur nga vetë Buxhovi
i cili ka thënë se Dardania çfare e njohim ne nuk është ajo që ka qenë, ashtu
siç nuk është as Maqedonia, prandaj ka marrë përgjegjësinë ta shkruajë.
‘Libri është përkthyer në anglisht dhe pritet që të botohet
në këtë gjuhë në fund të këtij viti’ ka sqaruar autori Jusuf Buxhovi për të
pranishmit. Së fundi autori ka shtuar që ndihet i zhgënjyer nga raportimi i
medieve për 12 qershorin, ditën e Çlirimit, që sipas tij, është përdorur për
përfitime të tyre politike. Sipas Buxhovit, ngjarje si kjo e sotmja janë shkaku
që ai merret me punën e dokumentimit të saktë të historisë.
Fare në fund autori ka paralajmëruar librin e radhës që është ‘Dardania mesjetare’. Ky libër do të plotësojë trinomin historik të krijimtarisë së Jusuf Buxhovit./RronaJaka/KultPlus/
Autori Jusuf Buxhovi sot promovon në kryeqytet librin e tij më të ri “Maqedonia nga antika deri te koha jonë”.
Në këtë vepër voluminoze, autori, jo vetëm që i plotëson me argumente të tjera disa nga tezat e shfaqura në “Kosovën” në tetë vëllime rreth ndërlidhjes së ilirëve me pellazgët dhe të rolit të madh të Dardanëve e Dardanisë në formimin e perandorive të mëdha botërore: Trojës, Romës dhe të Bizantit me ç’rast ata shihen edhe si shtrat i qytetërimit antik, por qëndrimin për mosekzistencën e “shtetit mesjetar serb” dhe të gënjeshtrën për gjoja “Kosovën – djep shpirtëror dhe historik serb” e riformulon me shkëputjen e Rashës dhe dinastisë së Nemanjajve nga origjina sllave (serbe) duke e ndërlidhur atë me origjinën e botës ilire.
Promovimi mbahet në ora 18:00 në librarinë Dukagjini./KultPlus.com
Nën organizimin e Shoqatës humanitare “Dardania” të Manhajmit, sot u promovua “KOSOVA” I-V e Jusuf Buxhovit.
Kryetari i Shaqatës “Dardania”, Naser Hoxha, tha se vepra e historianit Buxhovi vjen në ambientin e këtushëm të bashkësisë shqiptare në kuadër të përpjekjeve që të promovohen vlerat e rëndësishme shqiptare, që i shërbejnë emblemës së saj identitare në raport me atdheun por edhe Gjermaninë, ku jetojnë.
Historiani Buxhovi me këtë rast përkujtoi se identiteti shpirtëror dhe historik shqiptar me rrënjë në atikitet, doli në pah pikërisht nga historianët dhe gjuhëtarët gjermanë para katër shekujsh, me ç’rast, nga ana e tyre u njohtua opinioni shkencor dhe politik botëror rreth kësaj të vërtete që kërkohej të mbahej e fshehur. Sipas Buxhovit, gjermanët ishin të angazhuar edhe në çastet vendimtare në dobi të shtetndërtimit shqiptar si dhe në çlirimin e Kosovës dhe njohjen si shtet të pavarur.
Duke folur për këtë të arritur historike ndër më të mëdhatë e shqiptatizmit në këtë shekull, historiani Buxhovi tha se shteti Kosovës nuk po konsolidohet në përputhje me idealet e themeluesve të tij. Për këtë ai fjësoi klasën e papërgjegjshme politike të përkrahur nga një pjesë e faktorit ndërkombëtar e interesuar që Kosova të mbetet poligon i krimit ndërkombëtar./KultPlus.com
Romani
“Dushkaja”, i autorit Jusuf Buxhovi, është
ndërlidhje paralele tematike ndërmjet historiografisë dhe anës shpirtërore. Këto
dy çështje janë emblema e këtij romani bashkëkohës. Prozën e karakterizon
narratori i gjithëdijshëm, i cili ngjarjen e rrëfen me procedim realist, duke
specifikuar kështu vendin(atelien), ndjenjat e piktorit, e deri te konteksti
kohor historik.
Në
qendër të romanit kemi piktorin, një intelektual që është vazhdimisht në luftë
me trazimin e brendshëm shpirtëror,shkaktuar kështu nga gjendja kritike, politike
e vendit të tij. Vend ky, i dhënë me emër simbolizues në vepër : “Dushkaja”, që si titull, mund të merret
si një toponim, metaforë, apo alegori, nëpërmjet së cilës autori mjeshtërisht
paraqet edhe historinë e vendit në depresion. Periudha e vështirë në të cilën
ky vend ndodhet, pasqyrohet mjaft mirë nga frazat e shumta në vepër.
“Po kameleonët?…Si ta zunë udhën
kur ata me përshtatjen në përputhje me rrethanat nuk shqetësojnë kënd?…Shmangin
ngatërresat e panevojshme, ndonjëherë edhe luftërat,madje..Me të tillë Dushkaja
e harruar është plot e përplot…Janë hijeshia e saj…
Ata janë pjesë e mashtrimit më të
madh me të cilin ndeshet bota.”
Në
një botë pushtuar nga krimi, vrasësit me pagesë, si dhe ndërrimi i përhershëm i
ushtrive, në luftërat pa mbarim, gjeneralët e pasluftës dhe komandantët e vetëshpallur,
të cilët rrënojnë konceptin e lirisë, si dhe cubat, që me një fjalë nënkupton, tradhtarët
e kombit.
Të
gjitha këto dukuri, të ndodhura në “Dushkajën e harruar të mbushur me ferra e
murriza”, vend, i cili në zemrën e piktorit, cilësohet i pastër,i pafajshëm.
Dialogu
në vepër, zhvillohet ndërmjet piktorit, me “zërin”. Ky i fundit, është
personazh fiktiv, që simbolizon ndërdijen e piktorit, e që ne lirisht mund të
themi, se personazhi i veprës ndahet në dysh, pra, krijon alteregon e tij, duke
e liruar nga vetja përbindëshin e mbyllur, gjatë gjashtëdhjetë viteve karrierë,
si në agoni. Duke vendosur kështu, që ta lë të frymojë, dhe të lëvizë,e t’i
kushtëzojë lojën “cicmic”, e cila artistit i shërben për të sfiduar veten në
relacion me veten. Shoqërimi nga ky personazh, vjen në fillim të veprës, e qëndron
deri në fund të saj, për ti shtuar kështu dramacitetin analizës së veprave
artistike, si dhe shqetësimit krijues.
Kthimi
në retrospektiv, ngarkon thellë psiken e piktorit, dhe loja që nga sytë e tij
shihej si konceptim i luftës në relacion me zërin, përderisa vendos gurët në dërrasën
e cicmicit, dilemat e veprimit të tij
zgjasin dhe janë çdoherë ndërmjet triumfuesit ose humbësit, por që loja,
duhet patjetër të luhet, kusht ky, që i rikujtohej nga kundërshtari pa formë!
Autori, nëpërmjet figurës së alegorisë,
pasqyron qëndrueshmërinë e njeriut shqiptar, edhe përkundër dhunës e tmerrit të
përjetuar. Pra, natyrisht, ky roman duhet të kuptohet më thellë, e jo në
kuptimin sipërfaqësor të tij. Loja që detyrimisht luhet, figuron gjendjen e
intelektualit shqiptar, i cili është pre e aparaturës shtetërore, e cila dhunon
psiken dhe fizikun e atyre që nuk janë të gatshëm për bashkëpunim.
“Horri,horri!…Je mospërfillës!…Je
kryengritës si gjithë soji i poshtër i krijuesve!…për këtë do ta paguash!…
Mbas atyre çirrmave pashë grushtin e tij si mu afrua te hunda…Një unazë e madhe
shkëlqente e gatshme të më qëllonte.”
Gjaku
si element i përdorur tejmase në vepër,
shtron përpara historinë e një vendi, ku gjaku si njollë famëkeqe, ka ndjekur përherë
popullin shqiptar. Dhe këtë periudhë kohore, e cila jepet numerikisht në vepër,
përshkon periudhën afro një shekullore.
Ndërsa
shkronjën A, piktori e vendoste në fundin e çdo vepre të tij, duke treguar kështu,
se krijuesi ndodhej përsëri në fillim, ani pse e përfundon atë, njëkohësisht
duke përshkruar kështu edhe natyrën e tij të padefinuar.
Ndryshimet
e shpeshta të temperaturës trupore të artistit, ngërthejnë kuptimin alegorik, për
gjendjen dëshpëruese individualo-kolektive të popullit tonë.
Buxhovi,
kërkon dritën e lirisë, për popullin e Dushkajës, dhe mëkëmbjen e saj, nga e
kaluara e errët historike, si dhe kërkon të fshihen gjurmët e së tashmes, të përfaqësuara
nga motivet kameleonase.
Ky roman, ndërlidh mjaft mirë elementin historik me atë letrar, duke na dhuruar kështu realitetin e Kosovës së pasluftës, përmes gjuhës metaforike të autorit mjeshtër./KultPlus.com
Në “Takimet letrare Azem Shkreli”, që u mbajtën dje në Ennpental të Gjermanisë, me ç’rast, nën organizimin e Lidhjes së Shkrimtarëve nga Gjermania, krijues të shumtë nga diaspora, përkujtuan poetin tonë të madh, tashmë ikonë të poazisë shqipe, u promovuan edhe veprat e historianit dhe shkrimtarit Jusuf Buxhovi “KOSOVA” I-V si dhe romani “Dosja B”.
Me këtë rast, autori Buxhovi, pasi që evokoi disa kujtime nga jeta dhe vepra e Azem Shkrelit, u ndal te disa aspekte që lidhen me konceptin historiografik të “KOSOVËS” si dhe hapjen e çështjeve që zgjuan reagime të shumta në disa qarqe shkencore dhe politike në Beograd, Tiranë dhe Prishtinë nga ato obkektive e deri te refuzueset dhe anatemueset deri e përmasave linçuese, siç ishin nga Akademia e Sebe e Shkencave dhe Arteve, të cilave, në njëfatë dore, iu bashkuan edhe disa “akademikë” dhe “historianë” nga Kosova!
Sipas autorit, reagimet nga Beogradi ishin të pritshme,ngaqë për herë të parë, nga një autor shqiptar kundërshtoheshin gënjeshtrat historike për gjoja shtetin mesjetar serb në Kosovë si dhe tezat e tyre shoveniste për “autoktoninë e mjegulluar të shqiptarëve në mesjetë” e shpifje të ngjashme me të cilat është ushqye politika antishqiptate në dy shekujt e fundit me pasoja tragjike për shqiptarët. Ndërsa reagimet e ngjashme nga Prishtina, autori i lidh me mendësinë e historiografisë serbe të thadruar te shumë prej tyre si dhe frikën se rrënimi i tyre rrënon edhe “kredibilitetin shkencor” të veprave të tyre! Sidoqoftë, sipas Buxhovit, “Kosova” theu këtë diskurs dhe i hapi udhën një qasjes tjetër në historiografinë shqiptare drejt lirimit nga kthetrat e ideilogjisë si dhe nga diktati i Beogradit dhe kornizave antishqiptare.
“KOSOVA” po ashtu u hapi rrugën edhe rishqyrtimeve të domosdoshme brenda historiografisë shqiptare në raport me antikitetin, ku teza pellazge fiton legjitimitet ndaj rrudhjes te ilirishtja si dhe ridefinimi i raporteve iliro-romake dhe atyre me Bizantin dhe kundrimit “pushtuesi”, me ç’rast dardanët dhe ilirët shihen ndërtues të tij, gjëqë arbërit i vendos në qendër të perandorisë dhe assesi në margjina apo në perferi të saj. Buxhovi këtë e arsyetoi me perandorët dardanë-ilir Konstandinin e Madh dhe Justiniani si dhe reformat e tyre me cilat Iliriku dhe Dardania morën rolin e rikthimit të saj në histori për dhjetë shekuj.
Me këtë rast, autori u ndal edhe te aktualiteti politik për të cilin tha se është në shpërputhje të thellë me aspiratat histotike të shqiptarëve për liri,demokraci dhe përkatësi përendimore nga shkaku se kjo klasë politike idelin e shtetit e ka kthyer në plaçkë për pasurim dhe despotizëm politik. Shkas për këtë revoltë ishte romani “Dosja B”, që pa ashtu u promovua gjatë këtyre takimeve. Autori, tha se historia nuk mund të kthehet në fakt jetësor pa letërsinë dhe artin, dhe se romani “Dosja B” i ka shërbyer që luftës së fundit që ishte heroike dhe e drejtë t’ia nxjerr në pah edhe anët e errta, veçmas kur në to kyçen strukturat kriminale, heronjtë e rremë dhe gjithëfarë ujemu, zhvillime këto që janë të pashmangshme dhe pjesë e dramave dhe teagjikës së tyre, por që ato bëhen apokolptike kur “çlirimtarët” uzurpoj ë pushtetin dhe kthehen në pushtues të brendshëm!
Buxhovi – mysafir i takimeve letrare “Azem Shkreli” në Gjermani.
Në takimet e sivjeme letrate “Azem Shkreli”, që mbahen nesër (e diel) në Ennepetal të Gjermanisë, (“Haus Ennepetal”, Gasstrase – 10), shkrimtari dhe historiani Jusuf Buxhovi,.promovon librin historiografik “KOSOVA” I-V si dhe romanin “DOSJA B”.
Gjatë qendrimit disaditësh në Gjermani, autori do të ketë disa promovime të veprave të fundit në qytet gjermane./KultPlus.com
Ka dal nga shtypi libri “Maqedonia nga antikiteti deri te koha jonë” i autorit Jusuf Buxhovi.
Studimi monografik mbështetet mbi konceptin se Maqedonia nga antikiteti, mesjeta e deri te koha jonë është pjesë e botës ilire-dardane. Duke u përqendruar te faktorët etnikë, shoqëror-politik dhe kulturor në një vazhdimësi mbi dy mijë vjeçare, në trekëndëshin e mbretërive maqedone, dardane dhe asaj epirote, nxirret në pah një identitet i caktuar historik me trashëgimtar të vetëm shqiptarët e sotëm.
Në këtë vepër voluminoze, autori, jo vetëm që i plotëson me argumente të tjera disa nga tezat e shfaqura në “Kosovën” në tetë vëllime rreth ndërlidhjes së ilirëve me pellazgët dhe të rolit të madh të Dardanëve e Dardanisë në formimin e perandorive të mëdha botërore: Trojës, Romës dhe të Bizantit me ç’rast ata shihen edhe si shtrat i qytetërimit antik, por qëndrimin për mosekzistencën e “shtetit mesjetar serb” dhe të gënjeshtrën për gjoja “Kosovën – djep shpirtëror dhe historik serb” e riformulon me shkëputjen e Rashës dhe dinastisë së Nemanjajve nga origjina sllave (serbe) duke e ndërlidhur atë me origjinën e botës ilire.
Kështu, duke u mbështetur mbi dokumente të shumta nga Vatikani, Bizanti, po edhe ato sllave, që nuk janë manipuluar dhe sajuar nga historiografia serbe dhe ajo ruse e shekullit të kaluar dhe në vazhdimësi, dinastia e Rashës del e veçuar nga formacionet politike dhe shoqërore sllave, të faktorizuara në mesjetë nga Vatikani dhe Kostandinopoja për qëllime politike, me ç’rast edhe përpjekjet hegjemone të Nemanjajve në Ilirik, të cilësuar vazhdimisht si Tribal (fis ilir) shihen si vazhdimësi e mbretërisë dardane për ta trashëguar kurorën e Bizantit, gjë që nuk është e rastit që edhe në bulat dhe kartat e pamanipuluara nga Beogradi, në kuadër të shtetit të Rashës vazhdimisht përfshihen edhe Arbrit dhe Maqedonët. Në këtë aspekt, dinastia rasiene e Nemanjajve, krishterimin e shfrytëzoi për pushtet politik siç kishte vepruar Konsandini i Madh dhe Justiniani, me ç’rast, në raporte e reja të ndarjes së kishave dhe luftës së tyre për pushtet, ndonëse së fundit u mbështet te kisha lindore, ruajti lidhjet e mira dhe madje të pashkëputura me Vatikanin dhe katolicizmin, së cilit edhe i kishte takuar nga fillimet dhe prej nga buron edhe fuqia politike e tyre.
Në pjesën e fundit, që ka të bëjë me zhvillimet nga Kriza Lindore e këndej,e ku për herë të parë shfaqet edhe Maqedonia si koncept gjeografik për qëllime hegjemoniste serbe, greke dhe bullgare prej nga, në vitin 1944, Titoja e shfrytëzoi për krijimin e republikës maqedone në kuadër të federatës jugosllave, shpërbërja e ish Jugosllavisë në vitin 1991 si dhe shpallja e shteti të pavarur maqedon, shihet si një zhvillim antihistorik për rrëzimin e identitetit historik të shqiptarëve. Të trajtuar si pakicë, shqiptarët përjashtohen nga shtetformimi, me çka edhe lufta e vitit 2001 shihet e papërfunduar, ndërsa shteti maqedon, i përkohshëm dhe faktor i një krize të hapur.
“Maqedonia nga antikiteti deri te koha jonë” botohet nga “Jalifat Publishing” – Hustoni dhe “Faik Konica” – Prishtinë dhe ka 1068 faqe. Pritet që promovimet e para të bëhen në Shkup dhe Tetovë nga fillimi i qershorit, ndërsa në Prishtinë gjatë Panairit të Librit. / KultPlus.com
Në Panairin Ndërkombëtar të librit në Paris, që u hap pardje, ka gjetur vend edhe romani i Jusuf Buxhovit “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit” (QUI REISTE A LA PESTE RESISTE AU DIABLE), i botuar nga botuesi i njohur parisien “L’Harmattan” në përkthimin e Odette Marquet.
Romani i Buxhovit në frëngjisht ka pasur dy promovime të suksesshme në Paris si dhe tri ribotime brenda një kohe të shkurtër në Francë.
Në Panairin e Librit, autori Buxhovi, është prezantuar në stendën e botuesit parisien “L’Harmattan”, bashkë me autorët tjerë shqiptarë të përkthyer nga ky botues me renome botërore.
Romani “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit”, i botua në vitin 1982, krahas dhjetëra ribotimeve, është përkthyer edhe në sllovenisht (1990), serbisht (1986) dhe është në përkthim e sipër edhe në italisht dhe anglisht. / KultPlus.com
Gjatë qëndrimit në Zagreb, historiani Buxhovi do të pritet në Akademinë e Shkencave dhe të Arteve të Kroacisë, në Rektoratin e Univeristetit të Zagrebit si dhe nga Kryebashkiaku i Zagrebit
Në kuadër të “Javës së Kosovës në Kroaci”, ku me shumë manifestime kulturore dhe artistike shënohet 11 vjetorit i pavarësisë së Kosovës, në Zagreb, promovohen tri vëllimet e fundit të “Kosovës” së Jusuf Buxhovit. Promovimi i organizuar nga Këshilli i Pakicës Kombëtare Shqiptare në Zagreb dhe Qyteti i Zagrebit, mbahet këtë të hënë, më 11 shkurt, në orën 18, në bibliotekën e kryeqytetit “Bogdan Ogrizoviq”.
Për veprën e Buxhovit flet historiani Njazi Muhamedi.
Gjatë qëndrimit në Zagreb, historiani Buxhovi do të pritet në Rektoratin e Universitetit të Zagrebit nga rektori, prof.dr. Damir Boras si dhe në Akademinë e Shkencave dhe të Arteve të Kroacisë, me ç’rast, në këtë institucion me renome shkencore do të bisedohet për projektet e përbashkëta hulumtuese, sidomos ato që prekin raportet shqiptare-kroate nga mesjeta e tutje. Historiani Buxhovi do të pritet edhe nga Krybashkiaku i Zagrebit, Milan Bandiq.
Çmimi i Presidentit për Arritje Jetësore (President’s Lifetime Achievement Award) që iu dha Ramiz Tafilajt, drejtor i shtëpisë botuese “Jalifat Publishing” nga Houstoni, është shpërblimi më i lartë për vullnetarët në Shtetet e Bashkuara.
“Keni shërbyer si model i shpirtit amerikan. Orët e shumta të shërbimit tuaj kanë forcuar lidhjet e bashkëpunimit dhe besimin që afron njerëzit me njëri-tjetrin, ndërsa keni ndihmuar për të zgjidhur disa nga sfidat më të mëdha të kohës sonë, shkruan pos tjerash kyetari Trump.
Në të vërtetë, Z. Tafilaj u nderua veçanërisht për punën e jashtëzakonshme për shqiptaro-amerikanët dhe për punën e tij në çështjet shqiptare në Ballkan në lidhje me politikën amerikane në rajon, por ajo që e dalloi veprimtarinë e tij të palodhshme nga të tjerët në SHBA dhe këtij çmimi i jep një peshë të veçantë, është padyshim veprimtaria e tij botuese, me ç’rast, botimi i “Kosovës” në tetë vëllime si dhe përkthimi i saj, në tri vëllime në anglisht, paraqesin një të arritur të jashtëzakonshme, një punë pionieri, që i takon shtetit dhe institucioneve akademike.
Me këtë rast duhet thënë se botimi në anglisht i “Kosovës” në vitin 2014, në saje të përkushtimit të madh të botuesit Tafilaj, si vepra e parë historiografike e një autori shqiptar e përmasave të tilla shkencore, jo vetëm që ka depërtuar në tregun amerikan të librit, por është futur në të gjitha institucionet shkencore dhe universitare amerikane dhe në Bibliotekën e Kongresit me statusin e literaturës për historiografinë e Europës Juglindore. Si e tillë, “Kosova” në tri libra, në anglisht, shfaqet si dëshmi historike për shtetin e Kosovës, por edhe për historinë shqiptare nga antikiteti deri te koha, e fokusuar te Dardania si epiqendër e saj etnike, shoqërore dhe politike, dëshmi kjo që kthen rëndësinë e shqiptarëve për qytetërimin antik si faktor të saj përbërës dhe njëherësh rrënon gënjeshtrën e propagandës serbomadhe për gjoja Kosovën “djep mesjetar të shtetit serb” dhe shqiptarët pa identitet kulturor dhe historik, të shpërndara prej tyre prej dy shekujsh, të cilave u ka munguar kundërpërgjigja e argumentuar shqiptare.
Andaj, çmimi amerikan botuesit Z.Tafilaj, paraqet një mbështetje të veçantë amerikane për shtetin e Kosovës, për të cilin ata kanë merita të mëdha si dhe për historinë e tij të shkruar si fundament mbi të cilin qëndron ai si realitet shoqëror dhe politik. /KultPlus.com
