“Teoria komuniste mund të përmblidhet në një fjali të vetme: zhdukja e pronës private” – Karl Marks
Bota po përballet me papunësi, zhvlerësim mallrash, rrudhjen e klasës së mesme, apo migrimet masive. Studiuesit, politikanët, ekonomistët kërkojnë zgjidhje. Por, përballë situatës kaotike globale, ekonomisti më i lexuar në kolegjet e Shteteve të Bashkuara është… Karl Marksi.
Ai ishte filozofi më me influencë që ka pasur ndonjëherë Gjermania. Karl Marks lindi më 5 Maj 1818 në Trier, një qytet i vogël gjerman pranë Moselit. Që në vitet e rinisë, Marks luftoi për idetë liberale të kohës së tij. Për këtë arsye atij i duhej të shkonte në ekzil, fillimisht në Paris, pastaj në Londër. Në Angli, ai ishte mjaft i interesuar për kushtet e punës së punëtorëve, që atëherë në fillesën e kapitalizmit shtypeshin e punonin në kushte të vështira.
Denoncimi që Marksi bëri në “Manifestin komunist”, për efektet anësore të kapitalizmit, po studiohet sot gjerësisht në vendi ku lindi kapitalizmi, madje shumë më dendur se autori kryesor i kapitalizmit.
“Manifesti Komunist” i Marksit rezulton teksti që udhëheq klasifikimin e teksteve që po mësohen më shumë, në kurset universitare amerikane, sipas të dhënave të regjistruara nga Open Syllabus.
Ky është një projekt që mbledh të dhëna për gazetën e financave MarketWatch.
Sipas të njëjtës renditje, në vendin e dytë renditet e “Pasuria e kombeve” me autor Adam Smith, i konsideruar si themeluesi i kapitalizmit. Por, studimi i veprës së tij është sa gjysma e Marksit, në matje. Ndërsa në vend të tretë është ekonomisti kontemporan, Paul Krugman.
“Lira e njeriut të lirë është shkaku i shtypjes së skllevërve” – Adam Smtih / Konica.al / KultPlus.com
Karl dhe Xheni Marks të ringjallur, ulur në kanapenë e tyre në Hampsted, ndjekin një dokumentar televiziv rreth zbarkimit të refugjatëve shqiptarë në një plazh privat italian…
Ishin pikërisht pamjet e kronikave televizive me anije të mbushura plot shqiptarë që i arratiseshin vendit dhe varfërisë në kërkim të një jete më të mirë që e çuan shkrimtarin spanjoll Juan Goytisolo të shkruante më 1993-shin romanin “Saga e Familjes Marks”, një fiction surreal, i cili vjen në shqip me përkthimin e Bashkim Shehut, i cili prej vitesh jeton në Barcelonë, botuar nga “Pika pa Sipërfaqe”. Juan Goytisolo ka shkruar një roman brenda një romani, një vepër mbi pamundësinë për të shkruar një roman historik mbi Karl Marksin. Megjithatë bëhet fjalë gjithashtu për një libër që niset nga një bindje personale: Nuk ka asnjë doktrinë që mund t’i aplikohet shoqërisë si një zgjidhje e vetme për të gjithë problemet.
“Vepra nuk është as marksiste as antimarksiste, është një trill që mbledh mbetjet e mbytjes së atij procesi që u quajt socializëm dhe që preku miliona njerëz në të gjithë botën. Goytisolo aspiron të vijojë të thërrasë debatin, polemikën, jetën”, do të shprehej botuesi i tij spanjoll Joaquin Estefania, më 1993, kur libri u botua, duke shuar zërat e debatit se vepra e Marksit po aktualizohet përmes mendimtarëve si Deleuze, Derrida dhe Goytisolo.Saga e Familjes Marks është një portret i familjes me histori, ose rrëfeja e historisë përmes një familjeje, asaj të Karl Marksit filozofit, i shpëtuar nga vetja, që asiston i indinjuar rrënimin e ideologjisë dhe rënien e prestigjit të mendimit të tij, në fund të shekullit të 20-të.
Juan Goytisolo prodhon një kaleidoskop ku përzihen e shkuara dhe e tashmja, njerëz, vepra dhe diskurs dhe një angazhim i guxuar kritik, që insiston të kthejë në rrëfenjë realitetin që prej kurthit bazik, nga i cili Marksi dhe të tijtë ( përfshi dhe armiqtë historikë) vazhdojnë të jenë të gjallë dhe mendimtarë, edhe pse tashmë të pafuqishëm, duke parë televizor dhe duke konstatuar rënien e komunizmit. Botuar më 1993-shit, njëqind vjet pas vdekjes së Karl Marksit, romani pati jehonë në vende si Anglia, ShBA, Kanadaja , Gjermania dhe Franca, kritikët e të cilëve e konsideruan si “një prej librave më pak të ngatërruar dhe më argëtuesit e Juan Goytisolo”. Gjithashtu e quajtën “një aventurë letrare e destinuar të ripohojë vlerën e tekstit përballë kulturës së imazhit”, “një libër i mbushur me humor dhe dituri, me jehona të Suift dhe Servantes, që përzien në mënyrë të admirueshme imagjinatën dhe dokumentimin”. Ironike, sarkastike, lojcake dhe e tepruar deri në dalldi, “Saga e Familjes Marks”, është një roman gëzueshëm anakronik që i jep në goditje biografisë historike.
Poeti, eseisti dhe romancieri Juan Goytisolo Gay u lind më 5 janar të 1931-shit. Ai ka jetuar në Marrakesh nga viti 1997 deri në vdekjen e tij, më 2017-ën. Është konsideruar si shkrimtari më i madh i gjallë spanjoll i fillimit të shekullit të 21-të, edhe pse ka jetuar jashtë Spanjës prej viteve ’50. Në nëntor të 2014-ës atij iu akordua çmimi Servantes, çmimi më prestigjioz letrar në botën spanjisht folëse. Juan Goytisolo u lind në një familje të shtresës së lartë. Ai deklaronte se niveli i statusit, i shoqëruar nga mizoritë e stër-stërgjyshit dhe koprracisë së gjyshit të tij ( zbuluar nga leximi i letrave dhe dokumenteve të familjes), ishte një arsye madhore që ai iu bashkua partisë Komuniste në rininë e tij. I ati i tij u burgos nga qeveria republikane gjatë luftës civile të Spanjës, ndërsa e ëma, Julia Gay, u vra gjatë sulmit të parë ajror frankist në Barcelonë, më 1938-ën. Ai më pas ndoqi Fakultetin e Drejtësisë në Universitetin e Madridit dhe në Universitetin e Barcelonës, por e la pa marrë diplomën. / KultPlus.com
Karl Marks, është një nga ata emra që nuk mund ta përmëndësh në një tryezë, pa shkaktuar një debat të ashpër. E kundërta është e vërtetë për presidentin amerikan Abraham Linkoln, një hero i pakontestuar nga të gjithë…përfshirë edhe vetë Karlin Marks.
Ai ishte një fans i madh i Linkolnit. Marksi i shkroi Lincolnit në emër të Shoqatës Ndërkombëtare të Punëtorëve të Mbretërisë së Bashkuar, për ta uruar për rizgjedhjen e tij, dhe për ta përgëzuar për “zhdukjen e skllavërisë”. Sepse nëse kishte një gjë që Marksi e urrente, ishte puna e papaguar. “Megjithatë, mjekra juaj nuk është fort e bukur”- e mbyll letrën e tij Marksi.
Ajo çfarë është më e habitshme, është se Linkolni u përgjigj. Presidenti, udhëzoi ambasadorin amerikan në Londër t’i kthente përgjigje Marksit dhe Shoqatës Ndërkombëtare të Punëtorëve të Mbretërisë së Bashkuar, duke thënë se ai ishte mirënjohës që merrte mbështetje nga “miqtë e njerëzimit dhe progresit në të gjithë botën”.
Duhet pasur parasysh se në atë kohë Linkolni kishte nevojë për mbështetjen e klasës punëtore britanike. SHBA po përballej me mungesën e theksuar të pambukut, për shkak të rrënimit ekonomik të Jugut. Dhe nëse Anglia do të thoshte papritmas:”E dini? Ishim më mirë me skllavërinë në SHBA!”, Veriu do të zhytej në telashe të mëdha.
Ndërkohë, Linkolni mund ta ketë njohur emrin e Marksit nga shkrimet e tij për “The New York Daily Tribune”, një gazetë republikane. Në fakt, Marksi ishte aq i lidhur me SHBA-në, sa po mendonte seriozisht lëvizjen për të jetuar atje. Ai aplikoi për një vizë për të emigruar në Teksas, së bashku me një turmë gjermanësh, që do shkonin atje pas dështimit të revolucioneve të vitit 1848. / KultPlus.com
Karl Marks, është një nga ata emra që nuk mund ta përmëndësh në një tryezë, pa shkaktuar një debat të ashpër. E kundërta është e vërtetë për presidentin amerikan Abraham Linkoln, një hero i pakontestuar nga të gjithë…përfshirë edhe vetë Karlin Marks.
Ai ishte një fans i madh i Linkolnit. Marksi i shkroi
Lincolnit në emër të Shoqatës Ndërkombëtare të Punëtorëve të Mbretërisë së
Bashkuar, për ta uruar për rizgjedhjen e tij, dhe për ta përgëzuar për
“zhdukjen e skllavërisë”. Sepse nëse kishte një gjë që Marksi e urrente, ishte
puna e papaguar. “Megjithatë, mjekra juaj nuk është fort e bukur”- e mbyll
letrën e tij Marksi.
Ajo çfarë është më e habitshme, është se Linkolni u
përgjigj. Presidenti, udhëzoi ambasadorin amerikan në Londër t’i kthente
përgjigje Marksit dhe Shoqatës Ndërkombëtare të Punëtorëve të Mbretërisë së
Bashkuar, duke thënë se ai ishte mirënjohës që merrte mbështetje nga “miqtë e
njerëzimit dhe progresit në të gjithë botën”.
Duhet pasur parasysh se në atë kohë Linkolni kishte nevojë për mbështetjen e klasës punëtore britanike. SHBA po përballej me mungesën e theksuar të pambukut, për shkak të rrënimit ekonomik të Jugut. Dhe nëse Anglia do të thoshte papritmas:”E dini? Ishim më mirë me skllavërinë në SHBA!”, Veriu do të zhytej në telashe të mëdha.
Ndërkohë, Linkolni mund ta ketë njohur emrin e Marksit nga
shkrimet e tij për “The New York Daily Tribune”, një gazetë republikane. Në
fakt, Marksi ishte aq i lidhur me SHBA-në, sa po mendonte seriozisht lëvizjen
për të jetuar atje. Ai aplikoi për një vizë për të emigruar në Teksas, së
bashku me një turmë gjermanësh, që do shkonin atje pas dështimit të
revolucioneve të vitit 1848. / bota.al
“Njeriu modern nuk mendon të krijojë diçka me dashurinë: zakonisht, e madje pothuajse gjithnjë, ai mendon vetëm si e si ta duan të tjerët, ende pa ditur të dojë as vetë, e kësisoj të prodhojë me dashurinë, dashurinë e shkëmbyer, që të ndërkallë në botë diçka të re, e cila nuk ekzistonte më parë.
Prandaj i qëllon të mendojë se të qënët i dashur nga ndokush është thjesht rastësi ose diçka që mund të mbërrihet me kushtin e blerjes së tërë asaj që presupozohet se ka çuar në të qënët i dashur prej tjetrit, duke filluar që nga pasta e dhëmbëve dhe veshja elegante, deri tek automobili më i shtrenjtë.
Por, fatkeqësisht, është fakt se shumë individë të seksit mashkull i duan për shkak të automobilit të tyre të modës; nga ana tjetër duhet të shtojmë se shumë burra interesohen më shumë për automobilin se për gruan.
E, në dukje, gjithçka funksionon, veçse burri dhe gruaja shumë shpejt mërziten e me gjasë urrehen midis tyre, sepse kanë mashtruar njëri-tjetrin ose ndjehen të mashtruar. Kujtojnë se e duan njëri-tjetrin, teksa në të vërtetë i kanë dhënë jetë një shtirje e jo një dashurie aktive.”
Një letër jashtëzakonisht e rrallë e shkruar nga filozofi gjerman Karl Marx dhe që mban datën 1 tetor 1879 u shit për më shumë se 53 mijë dollarë në një ankand në Boston (Massachussets).
“Kur u ktheva nga bregu i detit, gjeta kartën tuaj të 23 shtatorit. Do të më pëlqente të më dërgonit disa kopje të “Zbulimit” sepse nuk kam asnjë”, -shkruante në atë letër Marksi. Publikimi që Marksi aludon qartazi është mbi “Zbulimin e historisë diplomatike të shek XVIII” që u publikua me disa numra në shtyp në gusht të 1856 deri në prill të 1857.
Letrat e Marksit janë jashtëzakonisht të rralla dhe jashtë institucioneve inekzistente dhe kjo është e vetmja që kemi gjetur, – shprehet në një komunikatë Bobby Livingston, zëdhënës i ankandit.
E njëjta shtëpi ankandi shiti një fotografi të Mahatma Gandhi-t të firmosur nga ai vetë për 41.806 dollarëo, përcjell Bota.al. Fotografia, në të cilën shihet Gandi duke ecur bashkë me politikanin indian, Madan Mohan Malaviya pas ciklit të dytë të koferencës së tavolinës së rrumbullakët indiane është e firmosur me penë stilografike me iniciale “MK Gandhi”./ KultPlus.com
