Kёnga himn “Vlora-Vlora” , e kompozuar nga Thoma Nasi gjatë Luftës së Vlorës, në vitin 1920, u risoll pёr publikun e gjerё si trashёgimia shpirtёrore e asaj lufte, e cila ribёri Shqipёrinё pas shpalljes së Pavarësisë me Flamur e Himn Kombëtar.
Kjo këngë u rijetëzua nё kuadёr tё aktiviteteve qё Akademia e Shkencave organizoi nё nderim tё 100 vjetorit tё Luftёs sё Vlorёs (shtator 1920-shtator 2020), me orkestrim dhe masterizim të Klodian Qafoku, konsulent shkencor Akademik Vasil S. Tole dhe u interpretua nga tenori Josif Gjipali.
Akademiku Vasil S. Tole tha sot se “kjo këngë u kompozua nga Thoma Nasi në kohën kur Banda Kombёtare “Vatra” e drejtuar prej tij, mori pjesë me armë në dorë në këtë luftë. Anëtarët e bandёs ishin të rinj shqiptaro-amerikanё pa ndonjë përvojë paraprake muzikore, shumica punëtorë fabrikash. Sipas kujtimeve të Rrefat Xh. Rrugazezit “Historia e Federatës “Vatra”, e botuar në vitin 2009”.
“Vatra mori një kabllogram nga kryeministri Sulejman Delvina, i cili kërkonte dërguarjen e vullnetarëve të Gardës Civile në Shqipëri nga an’e Vatrës. Ishin organizuar ahere trupa vullnetarësh shqipëtarë Vatranë në disa kolloni të New England-it dhe ishin stërvitur tamam si ushtarë të regullshëm. Vullnetarët shkuan në Shqipëri nënë komandën e Kolonel Aqif Permetit, i cili i shërbeu Vatrës disa vjet si manager i Diellit dhe konferencier, dhe e pushkatuan komunistët me 1945, në Tiranë. Bashkë me vullnetarët shkoj dhe banda “Vatra” në Shqipëri, e udhëhequr nga prof. Thoma Nasi”, – nënvizon Tole.
Sipas tij, po aty ata e interpretojnë për të parën herë këngën e kompozuar nga drejtuesi i tyre Thoma Nasi, “Vlora-Vlora”, me poezi të Ali Asllanit.
“Thoma Nasi theksonte se dëshira për një muzikë të re, i dha atij mundësinë të kompozonte shumë këngë. Njё nga çastet më të paharruara të veprimtarisë së “Vatrës” në front më 1920 ishte kur pas largimit të italianëve, të gjithë shqiptarët që kishin marrë pjesë në luftë u futën në Vlorë me bandën në krye duke kënduar Vlora, Vlora, bjeri më të lumtë dora! Kënga pati sukses të menjëhershëm dhe brenda pak ditëve u përhap në të gjithë Shqipërinë. Në një nga transmetimet e saj në radio, Dorothe Thompson tha se shqiptarët kur hidheshin në sulm kundër italianëve këndonin këngën “Vlora, Vlora”. Kjo këngë është bërë një nga klasiket shqiptare dhe ende këndohet sot. Gjëja që më ka habitur e befasuar më shumë është se si këngët që shkruaja arrinin të shpërndaheshin pothuajse brenda natës në të gjithë vendin dhe të këndoheshin e ekzekutoheshin pa nota të shtypura nga orkestrat vendase. Kudo që vizitonim qytete të mëdhenj a të vegjël, popullata vendase do të na përshëndeste duke kënduar këto këngë”, shkruan Tole duke iu referuar botimit “Banda Kombёtare “Vatra”, njё histori unikale shqiptaro-amerikane”, botim i Akademisё sё Shkencave, Tiranё 2020.
Në vitin 1920, vijon ai, për të mbështetur luftën e popullit shqiptar për pavarësi Banda Kombёtare “Vatra” organizoi një turne koncertesh në Shqipëri, në qytetet Durrës, Tepelenë, Sarandë, Gjirokastër, Vlorë, Tiranë, Elbasan, Përmet, Ersekë dhe Korçë etj.
“Ardhja në Vlorë e Bandës Kombëtare “Vatra” ishte vetëm prologu i rrugëtimit të saj shumëvjeçar në Shqipëri. Me vajtjen në Vlorë ata i dha Luftës së Vlorës dhe luftëtarëve shqiptare formën dhe përmbajtjen e një lufte kombëtare dhe ushtrie të vërtetë, e cila lufton për çdo pëllëmbë të territorit të vendit, me flamur në dorë e me himn në gojë. Prandaj prezenca e tyre aty ishte më shumë se mbështetje nga shqiptarët e Amerikës, apo edhe nga vetë qeveria e Sulejman Delvinës. Ata ishin në Vlorë si shenjë e qartë e angazhimit të gjithë shqiptarëve të bashkuar, nga jugu në veri, e nga lindja në perëndim, nën siglën përbashkuese të Bandës Kombëtare Vatra. Vatranët nuk ishin thjesht muziktarë me vegla muzikore, por misionarë modernë të çështjes kombëtare”, – tha Tole.
Pas Vlorës Banda Kombёtare“Vatra” zhvilloi veprimtarinё e saj në Korçë me statusin e Bandës Kombëtare të Shtetit Shqiptar, duke filluar nga muaji gusht 1920.
Në vitet 1925-1928 Banda Kombёtare “Vatra” shndёrrohet nё Bandё Presidenciale dhe transferohet në kryeqytet, në Tiranë. Nё vitin 1929 merr statusin e Bandёs Mbretёrore./atsh/ KultPlus.com
