Kryeministri i vendit Albin Kurti këtë të mërkurë ka takuar komuniteti rom, për të cilët ka thënë se në strategjinë e Qeverisë së Kosovës është duke u punuar që të rritet barazia dhe përfaqësimi i këtij komuniteti.
Sipas Kurtit, këtë vit për komunitetin rom do të ndahen 100 bursa për studime dhe praktika.
“Promovimin dhe punësimin e komunitetit rom dhe ashkalinje, do kërkojmë të bëhet mbledhja e të dhënave e secilit….. 100 bursa për nxënësit e komunitetit rom për të studiuar sivjet kemi programin për 100 praktikantë, do ta kemi një konferencë, ku do të diskutojmë për arritshmërit e tyre, gjatë verës do të hapet zyra për komunitete, e cili ka 1.5 milionë euro për grante, për organizatat joqeveritare të komuniteti rom dhe mediave, bashkëpunimi me juve shpresoj që ta kemi edhe më tutje, që të kemi barazi dhe të njëjtë për të gjithë”, ka thënë Kurti./Express/ KultPlus.com
Promovimi i identitetit, ngjashmërive e kulturës së komuniteteve rom, ashkali dhe egjiptian mbrëmë erdhi nëpërmjet Festivalit Multikulturor, festival ky i cili nën moton “T’i festojmë ngjashmëritë tona” shënoi pjesën e dytë të edicionit të dytë duke mbledhur rreth vetes një numër të konsiderueshëm artistësh e njëkohësisht edhe duke promovuar artin e tyre unik, shkruan KultPlus.
Diskriminimet e paragjykimet që konsiderohen të jenë pjesë e përditshmërisë së tyre, artistët si: Atlaf Avdi, Visar Kukaqi, Mirjeta Qehaja, Edita Krasniqi, Bajram Mehmeti, Farije Mehmeti dhe Kaltrina Hoda, kanë vendosur që t’iu përgjigjen nëpërmjet artit, kulturës dhe muzikës, që mbrëmë u gërshetua në një mënyre tejet të veçantë.
Këta të rinj të talentuar të komuniteteve ashkali, rom dhe egjiptian sollën një ndërlidhje diversive e krejtësisht të pakrahasueshme të pikturave, skulpturave, prezantimeve artistike si dhe melodive muzikore pikërisht në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës. Ndërsa, frymëzimet e tyre duken se janë ringjallur në çdo cep ku arti kishte zënë vend në një mënyrë e thirrje për trajtim të barabartë.
Edicioni i dytë i Festivalit Multikulturor u zhvillua nën organizimin e OJQ ‘Voice of Roma, Ashkali and Egyptians in Kosovo’, të cilët mbrëmjen e djeshme e nisën me një fjalë rasti nga drejtori ekzekutiv i organizatës ‘VORAE’, Isak Skenderi.
“Faleminderit që keni gjetur kohë për të na u bashkangjitur sonte në pjesën e dytë të edicionit të dytë të Festivalit Multikulturor. Sot jemi mbledhur që të vazhdojmë ti festojmë ngjashmëritë tona. Kosova është një shtet multietnik dhe komunitetet rom, ashkali dhe egjiptian janë pjesë e shoqërisë së Kosovës e janë një pasuri e jona që ka çka ti ofrojë kësaj shoqërie. Sot jemi mbledh që të tregojmë se këto komunitete janë po ashtu njerëz me nevoja të njëjta apo ngjashme me komunitetin shumicë, përveç disa aspekteve kulturore, nuk ka ndonjë dallim tjetër”, thotë Skenderi.
Sipas tij, këto komunitete po mundohen të luftojnë për këtë vend dhe për barazi e ne veçanti përmes artit, kulturës dhe muzikës.
“Është një fat që sonte ti prezantoj disa nga artistë të këtyre komuniteteve dhe jo vetëm. Nëse shohim përtej ngjyrës së lëkurës, nëse shohim përtej ngjyrës së syve, nuk do të shohim shumë dallime mes këtyre tre komuniteteve. Andaj, shpresoj se sonte përmes këtyre veprave të artit dhe muzikës, ti shihni të njëjtat”, përfundon Skenderi.
Ndërkohë, laramania e ngjyrave dhe simbolikat e shpërndara nëpër piktura ishin ato që po frymonin kur radha e pianistit Atlaf Avdi për të performuar, erdhi. Me një qëndrim preciz në ulëse e gishtërinj që po pushtonin çelësat e pianos, artisti Avdi solli gjithsej tre vepra të njohura të cilat jehonën e tyre e lanë jo vetëm në muret e bibliotekës por edhe përtej tyre.
Ndërsa, mesazhet e fuqishme të cilat vinin përmes secilës fjalë, erdhën nëpërmjet performancës së poetit Visar Kukaqi, i cili interpretoi poezi, tre nga të cilat kishin synim arritjen e një qëllimi i cili pritet të bëhet realitet.
Me tituj si: ‘Më trajto’, ‘Frika’ dhe ‘Antarktikë’, interpretimi i artistit Kukaqi solli emocione të cilat i mbajtën të pranishmit të fokusuar në çdo sekondë për të dëgjuar kështu tema shoqërore si: paragjykimet, frikës në pandemi dhe shëndetit mendor.
Mirëpo, përbrenda këtij festivali tradicional nuk ishin vetëm ngjyrat e pikturave apo forma e skulpturave, ato që kishin laramani. Por, edhe prezenca e secilit aktivitet u bë bashkim i shumë të rinjve të talentuar në fusha të ndryshme duke bërë që ky festival të jetë një vendtakim i jo vetëm shumë shkrimtarëve të pasionuar, piktorëve e skulptorëve, por edhe sportistëve, artistëve dhe rrëfyesve të historive të tyre personale.
Krejt në fund, festivali u përmbyll me një koktej e bashkëbisedime mes artistësh, veprat e së cilëve janë në shitje e që ndihmojnë edhe në përkrahjen e tyre. / KultPlus.com
Pikturat shumëngjyrëshe të cilat krijuan iluzionin se po vallëzonin në një horizont ylberi e po shpalosnin ëndrrat dhe shpresat e shumta të komunitetit rom, ashkali dhe egjiptian, janë prezantuar sot në ndërtesën e vjetër të Komunës së Prishtinës përmes një ekspozite të titulluar ‘’E ardhmja jonë’’, ekspozitë kjo e realizuar nga vajzat rome, shkruan KultPlus.
Ky projekt për qëllim pati thyerjen e barrierave dhe luftën ndaj stereotipave të shoqërisë në përgjithësi, ku vajzat rome patën rastin të prezantojnë rreth 50 piktura, nëpërmjet së cilave shpaloset se si ato e shohin të ardhmen e tyre si pjesë e shoqërisë kosovare.
Pikërisht për të arritur këtë qëllim, fuqia e artit është konsideruar pikënisja më e mirë për të drejta të barabarta pa dallim të religjionit, ngjyrës, gjinisë apo moshës dhe njëkohësisht edhe për qasjen në aktivitete dhe programe socio-kulturore e edukativo-sportive.
Kjo ekspozitë që ngërthen në vetë një mesazh shumë të fortë dhe mjaft domethënës ka pritur sot vizitorë të shumtë të cilët patën rastin që nga afër ti ndjenjë emocionet dhe ndjenjat e veçanta me të cilat vajzat rome frymojnë dhe shpresojnë çdo ditë për ekzistencën totale të diversitetit.
‘’E ardhmja jonë’’, ekspozitë kjo e zhvilluar nga mentorja dhe kreatorja e cila ka punuar me vajzat nga Mitrovica, duke i realizuar pikturat së bashku dhe duke dhënë kështu mesazhin se piktura më e mirë është ajo e cila ka më shumë ngjyra dhe që po e njëjta vlen për shoqërinë. Pra, shoqëria më e mirë është ajo e cila ka më së shumti diversitet.
Pas hapjes së parë të kësaj ekspozite në Parlament me 8 mars, ku i është dhuruar veçanti temës për gruan dhe fuqinë e saj, tani në hapjen e dytë është fokusuar po e njëjta temë, me ç’rast përmes pikturave të cilat burojnë ngjyrë për diversitet në mbarë botën, mendohet të arrihet një e ardhme më e mirë për këto komunitete.
Në mesin e llojllojshmërisë së ngjyrave të vendosura në muret e korridorit, të pranishëm ishin edhe organizatorët e këtij projekti si: UN Women dhe Ambasada e Mbretërisë së Bashkuar si dhe Drejtori i Drejtorisë për Kulturë, Adrian Berisha.
Ai që nisi këtë hapje ishte vetë Berisha, i cili ka shprehur se për të është një kënaqësi që ai ndodhet në mesin e të pranishmëve duke shpresuar kështu për më shumë bashkëpunime të tilla.
“Është kënaqësi shumë e madhe që për fatin tonë të dashur na keni mbushur muret ngjyrë. Por është ende më e veçantë që për këto punime janë përkujdesur vajzat rome. Në të ardhmen do kisha dëshirë që të ndodhin pikërisht këto bashkëpunime për realizimin e këtyre projekteve e në veçanti projektet të cilat ndërlidhen me të gjitha komunitetet në Kosovë”, thotë Berisha.
Ndërsa, Jacob Webber nga Ambasada e Mbretërisë së Bashkuar, ka falënderuar Komunën e Prishtinës për këtë mundësi.
“Është një kënaqësi e madhe që sot jam këtu dhe që kemi mbështetur këtë projekt sepse është një pjesë e një projekti të madh në Kosovë, për arsye se ka qenë një vit shumë i vështirë dhe mundësitë për këtë projekt janë shumë të rëndësishme për shpresën e këtyre komuniteteve’’, tha ai.
Po ashtu, Vlora Tushi Nuzi nga UN Women është shprehur se ky projekt për të ishte njëri ndër projektet më të bukura përmes së cilës janë bashkuar të gjitha forcat për të dhënë kontributin në mirëqenien e qytetarëve.
“Një falënderim i veçantë shkon për Ambasadën e Mbretërisë së Bashkuar, për mbështetjen e tyre sepse ky projekt kontribuon në mirëqenien e këtyre komuniteteve dhe në të gjitha kombinimet e kushteve me të cilat ne jemi detyruar të jetojmë në këtë izolim”, ka thënë ajo.
Tutje, ajo ka falënderuar vajzat rome për kreativitetin dhe guximin e tyre dhe ka shpresuar që ende të ekspozohet puna e tyre edhe në ndërtesa të tjera, pasi që tashmë Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani-Sadriu, ka shprehur dëshirën e saj që të ketë pikturat e vajzave rome në zyrën e saj.
Gjithashtu, vetë mentorja e këtyre pikturave Mirjeta Qehaja, ka shprehur kënaqësinë e saj për një mundësi të tillë duke e pasur parasysh se këto vajza janë nga komuniteti rom, ashkali dhe egjiptian por të cilat shumë nga to nuk merren me art.
“Fatkeqësisht për momentin unë jam e para dhe e vetmja e diplomuar në këtë drejtim dhe ende nuk kemi asnjë të regjistruar në fakultet. Prandaj, për mua është një përgjegjësi e dyfishtë jo vetëm për karrierën time por edhe për të gjitha vajzat dhe të rinjtë e komuniteteve që të arrijnë sa më shumë në art dhe që arti të zhvillohet sa më shumë në Kosovë”, thotë Qehaja.
Ajo tutje ka thënë se procesi i pikturimit ka qenë tepër i mirë sepse puna me këto vajza ishte një veçanti e bukur.
“Unë shpresoj shumë që në të ardhmen do të kemi më shumë artistë që i përkasin këtyre komuniteteve. Vajzat janë gëzuar shumë që kanë pasur një mundësi të tillë sepse jo çdo herë jepet kjo mundësi duke e pasur parasysh që arti është shumë i kushtueshëm, prandaj për vajzat e reja duhet të ekzistojnë fonde të posaçme ku jepet mundësia për ti shfrytëzuar ato materiale për të paraqitur talentin e tyre”, shpreh Qehaja për KultPlus.
Sipas saj, përderisa ngjyra e lëkurës vlerësohet më shumë sesa ngjyra e syve do të thotë se gjithmonë do të ketë një luftë në botë. Ndërsa, gëzimi i saj më i madh ishte gëzimi i vajzave rome kur ato panë materialet dhe kur filluan të pikturojnë.
Krejt në fund, teksa të pranishmit po bisedonin rreth pikturave dhe domethënies unike të tyre, drejtori i Kulturës për KultPlus është shprehur se piktura që atij i ka lënë më së shumti përshtypje, ishte piktura me një prapavijë të verdhë ku shihen katër vajza duke vallëzuar me njëra-tjetrën dhe të gjitha ato kanë një ngjyrë ndryshe nga njëra-tjetra dhe në vallëzim ato janë duke e krijuar një siluetë të një vajze që po buzëqesh.
“Unë e kuptova që vajzat rome e shohin shoqërinë duke vallëzuar me njëra-tjetrën pa dallime të ngjyrës së lëkurës dhe buzëqeshja do të ishte ajo e cila do të simbolizonte atë valle të cilën po e hedhin ato”, përfundon Berisha për KultPlus.
Ky projekt është realizuar nga UN Women, IPKO Foundation dhe Ambasada e Mbretërisë së Bashkuar. Ndërsa nikoqire e këtij projekti është Komuna e Prishtinës.
‘Unë jam i zi, prandaj shumë shpesh pritoj edhe me kërku punë. Po t’isha kanë i bardhë, pasha Zotin e madh kurrë nuk isha nalë, besom që njerëzit te dera kishin ardhë e më kishin lypë për punë, sepse jam në gjendje me punu gjithçka. Unë edhe tash që kërkoj para nga njerëzit e di që jam duke punu ndershëm, por sigurisht që një punë me rrogë më kish pëlqy ma shumë’, kështu shprehet Fatos Goliqi, djaloshi që pothuajse të gjithë e njohin e shohin çdo ditë në rrugët e Prishtinës, herë duke kënduar e herë duke kërkuar lëmoshë, i qetë dhe shumë i dashur me të gjithë.
Fatos Goliqi, 21 vjeçari nga Prishtina, të cilit i mungojnë edhe kushtet elementare për jetesë, së bashku me familjen e tij jetojnë në një shtëpi me qira në një lagje të Prishtinës. Babai i tij në anën tjetër mbledh kanaqe pothuajse çdo ditë për të siguruar jetesën për familje, ndërkaq nëna e tij kujdeset për shtëpinë dhe për motrën e vogël të Fatosit e cila shkon në klasë të dytë. Fatosi e ka ndërprerë shkollën në klasën e gjashtë, pasi që situata në të cilën gjendej familja e tij, duke qenë se ky është djali i vetëm i familjes, iu dashtë të gjej punë në vend se të vazhdojë me shkollimin.
Në sytë e Fatosit vërehet qartazi se është i dërmuar nga një jetë e tillë, ai flet me një ftohtësi të pashoq teksa tregon për ditën e tij në rrugët e Prishtinës. ‘Sillem zakonisht kah sheshi, ndonjëherë fitoj më shumë e ndonjëherë më pak. Kam diku rreth 4 vjet që dal kështu, ndonjëherë ndodhë që shqiptarët më thirrin edhe për punë fizike, por ndodhë rrallë.’, tregon Fatosi.
Fatosi është fjalë pak, më shumë biseduam me të pas intervistës sesa gjatë saj. Ai ngurron në të shprehur dhe nuk preferon asnjëherë të luajë rolin e viktimës, nuk pranon të nënshtrohet në asnjë mënyrë dhe është krenar me veten që së paku arrin të sigurojë të ardhura për familjen e tij. Përderisa ne bisedonim, njerëzit rreth nesh na hidhnin shikime të çuditshme, të cilat nuk ishin të vështira për t’u kuptuar. Kjo gjë Fatosit nuk i bënte përshtypje, ai ishte mësuar me shikime të tilla dhe për të ishin mëse normale.
Ata që e njohin Fatosin, e kanë parë shumë shpesh edhe duke kënduar. Ai tregon se do të kishte shumë dëshirë që të bëhej edhe këngëtar, mirëpo heziton shumë. Madje tregon se ndër rastet e fundit që i ka ndodhur me avokatin e njohur Tomë Gashi, ka bërë që Fatosi prej atëherë mos të këndojë më. Ai rrëfen ngjarjen dhe tregon se edhe sot e kësaj dite ndjehet keq për atë ndodhi.
”Unë dola me knu, ai erdh edhe më tha ‘pse po bërtet’, i tregova se nuk po bërtas dhe arsyeja pse po këndoj është idarja, me i pasë kushtet mirë nuk isha dalë këtu hiç. Pastaj ai mu drejtua e më tha ‘qysh t’u kish dokë me të ardhë ty të shpija jote e me të bërtitë, a e din se po u pengon banorëve këtu’, i thashë e di, por nuk kam zgjidhje tjetër, pastaj ai më goditi në kambë e në paketen që e mbaja tek këmbët. Dhe ai nuk u kanë i dehur qysh flitet, ka qenë shumë mirë”, vazhdon tutje Fatosi.
Fatosi shprehet se kjo ngjarje e ka bërë të ndjehet shumë keq, i turpëruar që ndodhi në sy të shumë njerëzve. ‘Prej atij momenti unë nuk kam dalë me këndu ma në shesh, ai ma ka largu kafshatën e bukës. E di se jam përmend shumë në Facebook dhe kam shpresu që dikush bën diçka për këtë gjë, por nuk ndodhi kurrë’, përfundon Fatosi rrëfimin.
-Ti qysh ndjehesh nëse dikush të ofendon, më pyet mua Fatosi. Sigurisht që nuk ndjehem mirë, i përgjigjem unë. -Unë ofendohem çdo ditë, më përgjigjet ai duke qeshur.
Fatosin e njoh shumë moti, bile shpesh edhe jemi ndalur në rrugë e kemi biseduar për gjëra të ndryshme. Ai ka një humor të këndshëm dhe kur ndonjëherë është në ditët e tij të mira, biseda me të rrjedh shumë natyrshëm. Ai shumë shpesh më ka treguar se si nuk e kupton dot se pse ekzistojnë këto dallime në mes të komunitetit shumicë dhe atij pakicë, ai shpesh irritohet dhe mendon se arroganca e secilit lidhet me të ardhurat financiare të atij personi. ”Disa mendojnë që pse kanë më shumë para se unë, janë edhe më të mirë se unë”, shprehet Fatosi.
Stereotipi më i gabueshëm që ekziston për komunitetin pakicë, lidhet me krimin. Për Fatosin kjo është e papranueshme. Ai i referohet komunitetit me ”magjuptë e mi”. ”Unë kurrë nuk jam keqtrajtuar nga magjuptë e mi dhe e di sigurt se ata nuk janë njerëz të krimeve e as të gjanave të këqija”, flet me vendosmëri ai.
Fatosi tregon se kur kishte qenë fëmijë, shumë shpesh kishte ëndërruar të kishte një punë të mirë e një rrogë të kënaqshme, që së paku të ishte në gjendje të dërgonte ushqim në shtëpi, të ishte i zoti i vetvetes dhe jo të mbetej në mëshirën e njerëzve të tjerë.
Fatosi nuk e din se sa njerëz do ta lexojnë artikullin rreth tij, mirëpo ai ka një mesazh të thjeshtë për të gjithë: Kushdo që e sheh, dua t’i them se dua vetëm një punë dhe asgjë më shumë.
(Ky tekst është prodhuar si pjesë e projektit “Mbështetja e mediave dhe gazetarisë për të drejtat e njeriut në Kosovë”, përkrahur nga zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë dhe realizuar nga Kosovo 2.0, CEL dhe QKSGJ. Përmbajtja e këtij botimi është përgjegjësi e KultPlus/YIHR KS dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet si qëndrim i BE ose K2.0, CEL apo QKSGJ)
”Në kohën kur unë dhe motra ime ishim në shkollë dhe nuk kishim arritur moshën e duhur për punë, shpesh ka qenë nëna ajo e cila është detyruar të shes fasule në treg, duke na e siguruar kështu pagesën për transportin publik deri në shkollë, pasi që kemi udhëtuar me kilometra edhe në shkollë fillore por edhe në të mesmen. Më vonë kam punuar edhe unë punë të ndryshme fizikë dhe kështu siguroja vetë të hollat për transport, pas një kohë nga të hollat që kurseva në ditëlindjen time bleva një biçikletë me të cilën udhëtoja deri në shkollë, ndërkaq të hollat e kursyera i shfrytëzoja për materiale shkollore’, kështu fillon historia frymëzuese e Orhan Butic, i cili tashmë dashurinë dhe përkushtimin e tij të madh për arsimim e ka kthyer në një veprimtari të cilën e zhvillon në VORAE kryesisht në departamentin e edukimit, duke u bërë kështu figura kyqe e komunitetet rom, ashkali e egjiptian, drejt edukimit dhe arsimimit si rruga e vetme drejt një të ardhmeje më të mirë.
Në një intervistë për KultPlus, Orhani ka shpalosur më detajisht rreth sfidave dhe barrierave gjatë jetës së tij si në karrierë poashtu edhe në jetën private, ka treguar se sa e vështirë dhe me çfarë i duhet të përballet çdo ditë për të nxitur e ndihmuar komunitetet pakicë në Kosovë drejt shkollimit.
Shtysën më të madhe gjatë rrugëtimit të tij jetësor, Orhani tregon t’i ketë pasur prindërit. Të cilët sakrifikuan shumë për shkollimin e dy fëmijëve të tyre, duke i nxitur vazhdimisht drejt arsimimit.
‘Njeriu gjithmonë gjatë rrugëtimit të vet ka shumë plane dhe synime, dhe sigurisht se njeriu kurrë nuk është plotësisht i kënaqur me vetveten, mirëpo duke iu falënderuar familjes sime e kryesisht prindërve të mi, jam i kënaqur dhe ndjehem krenar me atë se çfarë kam arritur deri më sot, sigurisht duke mos u ndalur me kaq, sepse sigurisht se ka qenë një rrugëtim i vështirë’, tregon Orhani.
Gjatë bisedës sonë, Orhani asnjëherë nuk harron të përmend prindërit dhe mbështetjen e madhe që ka pasur nga ata gjatë gjithë jetës, duke përçuar edhe një mesazh tek masa se sa e rëndësishme është përkrahje familjare.
Viti 2005 ka qenë viti kur Orhani ka filluar karrierën e tij drejt integrimit të edukimit në komunitet. Ai tregon sesi ai dhe organizata kanë bërë një punë të pandalshme duke vizituar secilin vend në Kosovë të banueshëm nga komunitetet, ka takuar familje e organizata të ndryshme duke lobuar vazhdimisht për shkollim të fëmijëve. Ky rrugëtim nuk ka qenë aspak i lehtë, pasiqë ka shumë faktorë që ndikojnë që pjesëtaret e këtyre komuniteteve të braktisin shkollën. Ndër arsyet kryesore ka qenë edhe gjendja financiare e më pas trajtimi jo i barabartë në shkollë nga mësuesit e shpesh edhe nga nxënësit e tjerë. Mirëpo, Orhani tregon se këto barriera dita ditës po thyhen.
Organizata dhe Orhani që është në krye të departamentit të edukimit, e konsideron një obligim moral dhe ligjor që prindërit të nxisin fëmijët drejt shkollimit.
Edukimi, një nismë kjo që Orhani ka vendosur t’i dedikoj krejt jetën e tij profesionale, zhvillohet si një ”luftë e ftohtë’ në mes dy komunitetesh, protagonist i së cilës është vet ai. Nga njëra anë i duhet vazhdimisht të luftojë për të bindur komunitetin pakicë të vazhdojë drejt shkollimit si rruga e vetme drejt suksesit, ndërsa në anën tjetër të luftojë për të bindur komunitetin shumicë se stereotipet dhe paragjykimet drejt komunitetit pakicë janë totalisht të gabueshme. Një sfidë që të vendosë mes dy palëve, prindërve dhe fëmijëve, pasiqë shpesh hezitojnë fëmijët e shpesh edhe prindërit, mirëpo Orhani tregon se me kalimin e kohës, shkollimi i komunitetit ka rritje të dukshme.
”Kurrë nuk është vetëm një sfidë, secila sfidë ngërthen brenda vetes të tjera”, potencon Orhani.
Pse ekziston racizmi?
Populli shumicë nuk e njeh mirë komunitetin pakicë dhe kjo puthuajse ndodhë në secilin shtet, dhe për këtë arsye komuniteti pakicë has në shumë paragjykime e stereotipe, tregon ai, i cili tregon edhe përvojat personale edhe përgjatë udhëtimeve. “Gjatë udhëtimeve të mija jashtë vendit kur kam takuar personalitete të ndryshme, reagimi i tyre pas bisedës tonë kryesisht ka qenë me atë se sapo kishin takuar dikë prej komunitetit që është ndryshe, e shpesh ka ndodhur që po këta njerëz edhe të ndryshojnë mendim për sa i përket komunitetit. ‘Tash me të vërtetë do të mendoj ndryshe për komunitetin rom’, më ka thënë njëherë dikush gjatë një takimi punë në Bruksel. Ndërsa unë i tregova se unë nuk jam i vetmi nga komuniteti i cili është shkolluar dhe vazhdon të punojë, sepse ka edhe shumë të tjerë të komunitetit rom të cilët janë po aq e ndoshta edhe më të suksesshëm se unë”, vazhdon rrëfimin Butic.
Për këtë arsye secili duhet të hulumtojë, të lexojë, të njohë historinë e secilit komunitet para se të hidhet në paragjykim, dhe pas leximit e hulumtim të vlerësoj se a ka të drejt t’i drejtohet dikujt me ‘gabel’ apo ‘magjup’, sugjeron ai, i cili thotë se vlerat e njeriut nuk dihen kurrë vetëm duke u bazuar nga pamja e tij. “E në raste të tilla më vjen ndërmend një thënie e një këngëtari të njohur botërorë i cili kishte thënë ” Nëse ju thoni se nuk jeni racist, më tregoni se sa shokë të komunitetit tjetër keni?”, merr shembull Butic, i cili tutje vazhdon me bisedën se në botë, e kryesisht në Kosovë ka shumë individë të cilët nuk kanë nivel të lartë shkollimi, nuk janë të edukuar, mirëpo kjo nuk do të thotë që meritojnë të etiketohet apo të mendohet se të tillë mund të jenë vetëm personat e komunitetit pakicë.
“Unë mendoj se për të ndaluar racizmin në Kosovë duhet shumë punë, sidomos nga ana e instituiconeve. Kjo gjë bëhet duke informuar popullatën me konceptin e ‘Antigjipsizmit’ dhe pastaj të vazhdohet të punohet në atë drejtim, mirëpo për t’u arritur kjo duhet edhe shumë kohë. Së pari nevojitet përkrahje nga institucionet e më pas edhe nga shoqëria civile…”, deklaron Orhani.
Komuniteti rom e bart pas vetes një stereotip të cilin Orhani e konsideron plotësisht të gabueshëm, të jetosh ndryshe nga të tjerët, të konsiderohesh si një nivel më i ulët i shoqërisë veçse bart një ngjyrë tjetër, ke kulturë dhe traditë tjetër nuk ka se si të mos jetë shqetësuese si për komunitetin pakicë poashtu edhe për atë shumicë.
Vlen të ceket se ndoshta paragjykimi më i madh me të cilin hasin komunitetet rom, ashkali dhe egjiptian, ka të bëjë me të qenurit të papastër apo të paarsimuar, gjë të cilën Orhani e konsideron tejet të gabueshme dhe të pavend.
”Njeriu asnjëherë gjatë jetës së tij nuk duhet të ndalet drejt realizimit të ëndrrës së tij/saj. Sfida më e madhe me të cilën më është dashur të ballafaqohem ka qenë të bind komunitetin shumicë por edhe të tjerët se vlerat dhe aftësitë e njeriut nuk kanë të bëjnë me ngjyrën apo kulturën që ai njeri posedon. Mirëpo secili të respektohet mbi atë se çfarë vlere dhe aftësie posedon. Këtë gjë unë e kam arritur, mirëpo për komunitetin pakicë të fitohet respekti dhe pranimi tek shoqëria është një sfidë”, përfundon Orhani.
Njerëz si Orhan Butic janë të rrallë, përkushtimi, dashuria dhe mundi i madh e bëjnë atë ky që është sot: Një shembull për gjithsecilin prej nesh. Orhani gjatë intervistës asnjëherë nuk fajësonte dikë, për komunitetin e tij, ai nuk kërkonte as më pas e as më shumë sesa aq sa duhet të ketë një komunitet pakicë. Siç thoshte edhe ai se motoja e tij është “Arsimi është çelësi i edukimit”, ai nuk kërkonte më shumë se një edukim të mirëfilltë, një trajtim të barabartë dhe që ky komunitet të pranohet nga shoqëria pa paragjykime./ KultPlus.com
(Ky tekst është prodhuar si pjesë e projektit “Mbështetja e mediave dhe gazetarisë për të drejtat e njeriut në Kosovë”, përkrahur nga zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë dhe realizuar nga Kosovo 2.0, CEL dhe QKSGJ. Përmbajtja e këtij teksti është përgjegjësi e KultPlus/YIHR dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet si qëndrim i BE ose K2.0, CEL apo QKSGJ)
“Ederlezi” është një nga këngët më të njohura të komunitetit rom. Kjo këngë i është kushtuar festës së Shën Gjergjit, që shënohet më 6 maj.
Kënga mori emrin e saj nga Ederlezi, që është një festival pranveror, duke festuar rikthimin e pranverës sidomos nga romët në Ballkan, dhe kudo tjetër në botë.
Por kjo këngë e cila besohet të jetë kompozuar në kohën e ish Jugosllavisë, ka njohur interpretues të ndryshëm.
Shqiptarë, romë, serbë, kurd, grekë, libanezë, turq, e shumë të tjerë, e këndojnë këtë këngë e cila brenda vetës përmban shumë emocion. / KultPlus.com
