Meliza Krasniqi sjell librin e ri “kritika dhe Letërsia”

Studiuesja dhe përkthyesja Meliza Krasniqi ka sjell librin e ri të titulluar “kritika dhe Letërsia”, shkruan KultPlus.

Në këtë libër, Krasniqi ka përmbledhur ese, kritika, analiza e studime të shkruara e të botuara gjatë periudhës 2007 – 2020, në revista e gazeta. Disa nga shkrimet janë rezultat i detyrave si studente e letërsisë. Në shtojcë gjenden dy shkrime që për objekt kanë një lëvizje dhe një disiplinë.

Sipas autores, titulli i këtij libri mund të duket krejt i thjeshtë, por në fakt nuk është i tillë. Ajo niset nga maksima e Zhenetit, i cili thotë: “Materialet e punës kritike në të vërtetë janë mbeturina të veprës njerëzore”.

“Jam motivuar ta shkruaj njërën me shkronja të vogla, kritikën, e tjetrën me të mëdha, Letërsinë, si shenjë e vetë natyrës së tyre. Dhe, konsideroj se kritika gjithmonë është shërbëtore e përunjur e Letërsisë, andaj edhe shkrimet kritike gjithmonë duhet të vijnë pas saj. Po ashtu, ky formulim ka edhe konotime të tjera që dalin në lexime të ndryshme”, shkruan autorja e cila tutje tregon se është kundër librave që bartin tituj të mëdhenj e të fryrë e që përbrenda nuk e arsyetojnë veten asnjëherë.

“Nuk jam ithtare aq e madhe e librave me përmbledhje të teksteve që në fakt janë produkt i mbledhjes e sistemimit të teksteve të llojeve të ndryshme të destinuara për diçka tjetër, në kuptimin se janë shkruar për qëllime krejtësisht të tjera. As përkrahëse, madje jam kundër librave që bartin tituj të mëdhenj e të fryrë e që përbrenda nuk e arsyetojnë veten asnjëherë. Si rrjedhojë, kritika dhe Letërsia, është titull përfaqësues i përmbajtjes dhe i diskursit të përdorur këtu. Këto punime i kam shkruar e rishkruar, pastaj i kam strukturuar në tekste të zgjedhura në momente të ndryshme personale e profesionale”, shkruan Krasniqi.

Interpretimi, analiza, përshkrimi dhe komentimi sipas autores, nuk ndjek një lexim sistematik e as vlerësim e konstatim të ngjashëm: Me një fjalë, si justifikim, them se në periudha të caktuara të shkrimit provohet një përzgjedhje e formulimeve dhe e përfundimeve që në një kohë tjetër kapërcehen e pësojnë ndryshime.

Libri është i ndarë në katër pjesë, duke përfshirë autorë klasikë e modernë të letërsisë shqipe e të letërsisë botërore dhe pothuajse secilin tekst e shoqëron viti i shkrimit. Këtu, trajtohen, si shtojcë e veçantë, edhe Postmodernizmi e Retorika, dy fusha të ndryshme që fillimisht autorja i ka menduar t’i zgjeroj në pamje më të mëdha, në format libri. Retorika është rezultat i Kursit me të njëjtin emër, e që pas leximit të Retorikës së Aristotelit, duke u fokusuar në natyrën që kishte sjellë, traditën që përcjell dhe përballë dëshirës së njohjes së kësaj disiplinë, këtu del si variant kërkimi i ndërtuar mbi studime specifike. Postmodernizmi, në anën tjetër, është shkruar gjatë dhe atë në kohën kur diskutimet për të ishin ende të gjalla dhe ka për model ilustrimi romanin “Emri i trëndafilit” të Umberto Ekos.

“Ndonëse në letërsinë botërore deri në vitin 1983, kur është botuar “Emri i trëndafilit”, numëroheshin rreth pesëdhjetë vepra postmoderne, kam bërë këtë përzgjedhje sepse konsiderohet arketip i romanit postmodern. Dhe, duke pasur parasysh faktin se letërsia postmoderne karakterizohet me përdorimin e një sërë teknikash, themi se letërsia postmoderne është vetëdije, nganjëherë trend, por jo rastësi. kritika dhe Letërsia paraqet një kërkim autorial të letërsisë së lexuar dhe rilexuar, shënjon ecjet në kohë të shkrimit dhe përfaqëson një diskurs dikur dhe sot”, shprehet autorja. / KultPlus.com

“+18”, shfaqja që solli në qendër të vëmendjes lojën dhe emocionet e aktorëve

Nga Vlora Merovci

Shfaqje e mirë! Si përcaktohet një shfaqje e mirë? Çka e bën një shfaqje të mirë? Idea, koncepti, rrëfimi, situata dramatike, dialogu, loja, ritmi, muzika, kostumet, regjisori, aktori….? Të gjitha, të gjitha këto duhet të funksionojnë në mënyrë harmonike dhe të natyrshme që një shfaqje të quhet e mirë dhe të arrijë vëmendjen e shikuesit aq sa zgjat shfaqja.

Shfaqja “+18” nga David Mamet dhe Arian Krasniqi, me regji të Qëndrim Rijanit, vjen në skenën e teatrit të Gjakovës “Hadi Shehu” me 14 aktorë në një hapësirë të vogël skenike duke na paraqitur problemet e shoqërisë sonë – probleme që mund ta rrënojnë jetën e njeriut nëse nuk mbahen nën kontroll. Edhe pse teksti i shkruar shumë vite më parë, ai edhe sot është aktual në shoqërinë tonë dhe shpërfaq forcën e errët të egos, e cila po nuk u kontrollua dërgon në vetshkatërrim.

Dy personazhet kryesore duke u munduar ta sfidojnë ritmin “monoton konvencional”, sapo përplasin derën e shtëpisë në kërkim të heroit hyjnor zbresin në degradim moral të përzier me konfuzion dhe anarki emocionale, ballafaqohen me botën e errët të shoqërisë dhe me beteja të vazhdueshme…prostitucioni, bixhozi, droga, dhuna, burgu dhe në fund i shohim edhe si vrasës. Mirëpo asnjëri prej tyre nuk vret as nga bindja e as nga pasioni.

Në shfaqjen “+18” shohim që teksti ka ndikuar në përcaktimin e metodologjisë krijuese të regjisorit, ku i ka përshtatur me shumë mjeshtëri karakteret, figurat, kontekstin. Padyshim që edhe aktorët me fuqinë potenciale, me bagazhin intelektual dhe kapacitetin e tyre kanë ndikuar te regjisori, duke qenë përcaktues dhe burim i regjisorit për metodologjinë e punës së tij. Shohim se ai ka vendosur të punojë me gjenerata e shkolla të ndryshme të aktorëve, pra aktorët më të vjetër që dikur i quanim aktorë të fjalës, dhe aktorët e kohës që i takonin rrafshit jokonvencional. E rëndësishme në këtë shfaqje është kreativiteti tyre i ndërsjellët dhe frytnimi i përbashkët që nga skicimet e para e deri te definimi mizanskenik. Regjisori përdor skenografinë në mënyrë racionale ose thënë më direkt, në mënyrë minimale, sepse dëshiron që në qendër të vëmendjes të ekspozojë lojën dhe emocionet e aktorëve.

Me një fjalë, shfaqja “ +18” me të drejtë e fitoi titullin ‘Shfaqja më e mirë e vitit’ nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit të Kosovës, sepse nuk na është paraqitur vetëm si një realizim skenik, por si një krijim skenik, ku çdo gjë ka funksionuar në mënyrë të shkëlqyer: platforma regjisoriale, vija melodike, tekstuale, pozicionimet e 14 aktorëve që me një disiplinë të spikatur funksiononin si një tërësi perfekte, me dialogje, me dritat e hijet dhe me muzikën e cila interpretohet direkt, duke bërë që instrumentalisti dhe interpretuesi të bëhet pjesë e lojës. Frymimi organik, përmes tensioneve e shpërthimeve emocionale, rrëmben shikuesin dhe arrin ta përçojë mesazhin.

Edhe pse harku dramatik është i ndërtuar me skena mjaft të vrazhda, akte dhune e  dilema, regjisori ka arritur ta kontrollojë mirë estetikën duke e mbajtur larg banalitetit dhe duke i inkurajuar aktorët e rinj për guxim skenik.

Dhe krejt në fund dua t’ju drejtohem aktorëve me një shprehje të lexuar në librin e Eugenio Barba, shprehje e cila në Japoni përdorej për të falënderuar aktorët në fund të shfaqjes dhe ka domethënien: u lodhe shumë për mua, pra OTSUKARASAMA. / KultPlus.com

‘Zani Band’, grupi që interpreton me një ekzaltim të pazakontë

Shkruan: Stefania Melburne

Një mbresë personale duke dëgjuar këngët e albumit me titull ‘Muret’ nga grupi ‘Zani Band’

… gjërat e ” egra ” ndodhin në qetësi.
Nuk e di se, si mu rrotullua në mendje kjo fjali duke dëgjuar albumin më të ri që mban titullin ” MURET ” nga grupi tashmë i njohur, ZANIBAND.

Impresioni i parë është tepër ngazëllyes për stilin rock të kësaj bande që interpreton me një ekzaltim të pazakontë.

Zëri i vokalistit të rrëmben në krahët e tij … të shtyn të gjesh atë që kërkon me pathos për të plotësuar imazhe… për të mikluar ” egërsinë ” e interpretimit të tij duke prekur hijen e qënies tënde në vetmi… shumëherë në një vetmi të zgjedhur sidoqë është emocioni i saj…

MURET!

Në imagjinatën time, muret marrin forma të ndryshme aq më tepër kur u jap forma njerëzish dhe i vesh ato sipas stinëve… ku çdo stinë ka ngjyrat e saj si në tekstet dhe muzikën e këtij albumi ku veçojnë kompozimet e ZaniBand …

Muret për mua janë si sytë që i lë të shohin ku të duan si në brendësi të një tempulli ku janë mbledhur së bashku dhimbja… dëshira… ëndrrat e premtimet… shpresat… zhgënjimet e tradhtitë… lumturia e vdekja…

Sa shumë mund të thuash… aq sa fjalët në një moment pa e kuptuar të prekin me heshtjen e tyre… herë si dallgë të forta e herë si valë të ëmbla… kaq të ëmbla sikur nga qielli në vend të shiut… bien flutura prej sheqeri në ngjyrë të florinjtë… kaq të forta sikur nga qielli bien flokë zjarri për të, të përmendur… për të, të zgjuar nga gjumi…

Eci… ndalem… nxitoj… sipas ritmit të këngës e zërit karakteristik të Bashkimit ku më merr për dore për të më degdisur ” PËRTEJ VETES ” … diku, ku kam nevojë të rri me veten për të qetësuar shpirtin… aty ku heshtja me zemrën kërkon të zgjidhë ekuacionin e ndjenjës.

Ndërsa përpiqem të bind një qeshje mbi buzë dhe të ndal kohën… ta ndal pikërisht në çastin kur gjithçka ishte e bukur… si vetë dashuria që më pëshpërit “KE IKUR LARG ” dhe një ” ËNDËRR ” e shkëpute për ta lënë peng të dëshirës.

Sa ndryshon njeriu në raport me ëndrrat e pyes veten gjithnjë kur zhytem në kujtime?!!

Ëndrrat… si pamjet e një qyteti të ndërtuar me psherëtima e pasthirma… brishtësia e tij muzg më muzg më bën të lexoj letrën tënde të fundit ku ndër të tjera më thua;” THIRRE MËNDJEN ” sepse nesër do të jetë vonë për ne të dy.

Ndiej zemrën që më troket fort… dhe të përgjigjet se ke një vend në thellësi të saj me gjithë melankolitë të cilat nuk i janë ndarë kurrë nga jeta.

Ulem tek stoli në parkun tim të preferuar për të bërë një monolog” NË HESHTJE ” me këtë mbretëri të hekurt që trazon ajrin përreth meje duke rìmuar kërkëlima puthjesh mbi gushën time… ku befas dhe heshtja mblesërohet me të nesërmen e paditur.

Ahh muret, muret… më vjen të këlthas para fytyrës së tyre.
Ti, kurrë nuk do të mundësh të mposhtësh ato… por tashmë as unë…ndoshta kam humbur mes hapësirës së tyre…mes epshit diellor që depërton ” NË DRITARE “dhe më nxit të fantazoj… atë pra vallëzimin në një shtrat me lule maji në breg të një liqeni nën melodinë e orkestrës s’qiellit me yjet që derdhen si verë e kuqe mbi trupat tanë… e, unë dua të shpik për ty parfumin prej zërit tënd që nxjerr tinguj të shenjtë… e, unë dua të ecësh në një labirinth prej gjakut tim si në një fushë beteje mbi kraharorë heronjsh.

Dua të ndalem pak më tepër tek teksti i këngës ” TI JETON “e cila prek dhe vdekjet e jetës sime.

Thonë që vdekja e mikut më të mirë është e njëjtë me atë të Nënës e Ati’t… unë, them ndoshta është edhe më keq. Humb një pjesë të vetvetes… humb dritën në fshehtësi të trurit ku mban gjërat më të vyera… ku mban peshën e një dashurie të rritur në çdo etape të jetës… për çdo qëllim e ideal të përbashkët.

Shoku bëhet heroi yt… trimëria e guximi… liria… frymëzimi e motivi… bëhet tekst e melodi… muzë e fortë që të kap dorën e të rìngré për të rijetuar edhe për atë. Shoku bëhet fati i së ardhmes sepse të duash jetën do veten në të mirë e në të keq.

Në këtë këngë i dashur Bekim të lexoj edhe ty përmes gërmave… ndiej si e ke përjetuar këtë ikje. Ndiej zemrën e një Artisti që netët e errëta kërkon ngushëllim tek kujtimet e pavdekshme.

Teksti i thjeshtë por me një ndjenjë të madhe shpirtërore më përcjell mesazhin e nuancave të dashurisë njerëzore… se nëse nuk të shfaqen në një natë me stuhi… nuk mund t’i shohësh kurrë ditën me diell.

E di, nuk jam një heroinë por një grua e thjeshtë që ende pret ” DITË e NATË ” sinjalet e tua të frymëmarrjes …

Mbrëmja po bie mbi qytetin ku jetoj… dielli u fsheh edhe njëherë PËRTEJ VETES për t’i lënë radhën hënës, të derdhë dritën e saj mbi misterin e jetës…

I dashur Artist,
për të mbyllur përshtypjen time për albumin tuaj dua të, të shpreh kënaqësinë që më dhuruat me çdo varg të këngëve… me çdo kompozim
të vogël, të madh,
të argjend’të , të larë me lirinë e shpirtit,
vargje si një tufë e larmë sysh
që të ndjekin gjithë kohës
të dukshme e të padukshme
në lojë provokuese
interesante e lundruese
të dhimbshme në hollësi
shpesh të paçmueshme
që bien thellë në përqafim
të kthjellta për fytyra egërshake.

Vargje
të veshura në pritje të natës
të agut që udhëton me dritën e parajsës
të zhveshur nën një tango të çlirshme
mbi shkëlqime të pasqyruar hijesh të buta.

Vargjet e këngëve
të duash muzikën
të urresh rastësitë
të admirosh muzikantin.

Bashkangjitur gjeni kanalin zyrtar të grupit në Youtube. / KultPlus.com

https://www.youtube.com/channel/UCJBmFTV1aRwF30kZ64BF5SQ