Piktura e rizbuluar nga piktori flamand i shekullit të 17-të, Pieter Brueghel i Riu, i fshehur për vite në një shtëpi familjare, do të paraqitet në ankand në Paris të martën dhe pritet të arrijë në 600,000 deri në 800,000 euro (649,000 deri në 865,000 dollarë).
Piktura “L’Avocat du village (Avokati i fshatit)” është një nga veprat më të mëdha të njohura të Brueghel, me përmasa 112 centimetra (44 inç) e lartë dhe 184 centimetra (72 inç) e gjerë, dhe ishte e panjohur në botën e artit si më e fundit. brezi i familjes që e kishte zotëruar atë që nga vitet 1900 mendoi se ishte false.
Familja, e cila dëshiron të mbetet e panjohur, i kishte kërkuar Malo de Lussac të ankandeve Daguerre Val de Loire të vlerësonte vlerën e shtëpisë së tyre, por në vend të kësaj zbuloi një kryevepër.
“E gjeta këtë pikturë (në shtëpi), pas një dere në dhomën e televizionit”, tha de Lussac për Reuters, duke e quajtur atë një nga surprizat më të mëdha në karrierën e tij.
“Fillova ta vlerësoja këtë dhomë dhe kur u ktheva, pashë këtë pikturë. Ishte një surprizë shumë e mirë për mua”.
De Lussac tha se ai beson se vepra arti ishte blerë si autentike, por gjatë disa brezave e kishte humbur plotësisht origjinalitetin e saj brenda familjes.
“Dhe kjo është ajo që është e pabesueshme,” tha ai. “Ne po ua kthejmë atyre këtë autenticitet duke thënë: “Në fakt vepra juaj e artit është e vërtetë”.
Brueghel i Riu, babai i të cilit Brueghel Plaku vdiq kur ishte vetëm 5 vjeç, nuk përdori një nga kompozimet e babait të tij për këtë pikturë siç bënte zakonisht, por rishikoi temën popullore të avokatit të fshatit.
Ekspertët e artit vlerësuan se vepra arti u pikturua midis 1615 dhe 1617./cnn/KultPlus.com
Tradita e muzikës shkodrane asht e pasun me emra dhe kontributor, me vepra dhe lëvrime qi kanë ba t’mujtun me e shndriu këtë qytet në një konservator të artit magjik, artit që sipas Johann Sebastian Bach ekziston për nderu Perëndinë dhe për knaqsinë e zemrës. Njeni prej korifenjve asht padyshim Mark Kaftalli, vepra e të cilit e bujarshme, siç mbetet nji repertor nga ma t’pasunit dhe ma t’larmishimit. Asht njerëzorja e këtij artisti që bani t’mujtun qi Shkodra dhe muzika shqiptare të jen t’përfaqsume nëpërmjet vlerash dhe veprash qi jan monument i identitetit tonë dhe krenarisë.
Kam pas fatin ta përcjell virtuozitetin interpretus t’Mark Kaftallit dhe mujta me përfytyru në lojën e tij të magjishmin gjenovez të violinës, Niccolò Paganini.
Sot qi ai ka ditëlindjen, përulsisht i përcjellim nderimi për konsideratë për “Paganini shkodran”, Mark Kaftallin, atë që ka jetu për të blatu shpirtin e tij krijus, si tue dasht me i lanë gjeneratave nji testament, i cilli asht pasuri dhe krenari. Mirënjohja dhe vlersimi asht në kryeradhën e çdo kujtese dhe përuljeje qi detyrohena figurave t’përmasave të tilla siç ishte Mark Kaftalli.
Ndërmendja ndaj personaliteteve të tilla si Mark Kaftalli, asht nji mirënjohje qi tan’na duhet me ushqy si tue dasht me e ripohu se jena t’shpërblyem prej veprës dhe aktit t’tyne krijus.
Ky akt ma shum’ se vlerësim asht qytetari, asht nji pranim zemërhapun i njasaj qi erdhi, e tue xan vend në repertorin artistik t’nji qyteti, u ba ritmi, pulsi dhe shpirti i nji gjenerate.
E, na duhet me i kujtu këto veprimtar t’devotshëm, këta shpirtna t’pasun, me i ken mirënjohës njatyne dhe me e pas legjitime t’drejten me u krenu për artin, për vlerat, për thesaret qi bujarisht na dhuruen.
Siç e dini, Mark Kaftalli u lind në Shkodër më 14 dhjetor 1933, dhe ju dha amshimit në moshën 81-vjeçare, tue lan një emën dhe një vepër me vlera monumentale, si violinisti dhe kompozitori, si lëvrus dhe përpunus, si mëtues dhe kungues i artit të hyjshëm të muzikës, si… si shumëçka ku ai dini me ken virtuoz si në interpretim.
Ajo qi thuhet rreth rrugëtimit të tij si artist, asht se ai ka kry kursin e violinës pranë Shtëpisë së Kulturës, nën drejtimin e mësuesit, Zef Alimhilli. Ma vonë, dhe konkretisht, në periudhën ndërvitase 1952-1955, kreu shërbimin e detyrueshëm ushtarak pranë Ansamblit të Ushtrisë në Tiranë, ku vazhdoi studimet për violinë nën kujdesin e kompozitorit-violinist, Nikolla Zoraqi.
Mbas krymjes së shërbimit ushtarak, prej t’madhit, Preng Jakova, mori msime për harmoni dhe kompozicion. Asht prezantu spariherë në Shtëpinë e Kulturës të Shkodrës me orkestrën e madhe dhe korin e këtij institucioni, ku Gjon Saraçi ishte në piano dhe Prenk Jakova ishte shefi dhe drejtuesi i muzikës.
Suksesi i Markut asht befasues, mëtojnë ata qi ishin pjesë e veprimtarisë së tij krijuse, për nji talent t’spikatun dhe përkushtim të jashtëzakonshëm. Karriera e tij deri në daljen në pension ka vazhduar pa ndërprerje, për 30 vjet në Teatrin “Migjeni”, si udhëheqës artistik. Dhe, ç’ka kjo emblemë e kulturës shkodrane ka mujt me lan gjurmë në artin shqiptar, pa asnjë mëdyshje, nji rol përcaktus ka pas puna dhe kontributi i Mark Kaftallit.
Tue ju referu fakteve, mëtojmë se Mark Kaftalli, për të parën herë, në vitin 1962 realizoi festivalin e parë të muzikës së lehtë në Shkodër, një aktivitet i cili mundena me than se vuni themelt e nji arti të madh. N’festivalin e parë të kompozitorëve amator, Mark Kaftalli vlerësohet me çmimin e parë me kangën, “Vallë çka dru”, me tekst dhe muzikë të krijum nga vetë ai dhe e kendum nga Ibrahim Tukiçi dhe Avni Mula.
Mbi 30 vjet si violinist, Marku ka drejtuar orkestrën e Kafes së Madhe, nji nderim dhe përgjegjsi, t’cillën ai e përmbushi me përkushtim dhe pasion, tue ken si nji nga përvojat e suksesshme të papërsëritshme të këtij institucioni. Ai ka kompozuar mbi 750 kangë, transkiptoi dhe harmonizoi mbi 400 këngë popullore shkodrane. Gjithashtu Mark Kaftalli asht autor i shtatë operave. Sipas specialistëve të muzikës, ai radhitet ndër emnat qi ka dhanë nji kontribut t’veçant n’përgaditjen e emnave dhe brumosjen e talenteve qi ju bashkunen traditës së muzikës.
Për me u ndal te nderimet dhe mirënjohjet qi me merit i përkasin jetës dhe veprës së Mark Kaftallit. Ai asht dekoru me medaljen “Naim Frashëri ” të klasit të dytë dhe të parë. Në vitin 2005 asht nderu me titullin “Mirënjohja e Qytetit” nga Bashkia e Shkodrës. Gjithashtu më 2012 vlersohet me “Diplomën e Pavarësisë”.
Duhet me permën edhe se emnat dhe suksesi i mjeshtrave t’jares shkodrane, Bik Ndoja dhe Shyqyri Alushi, janë produkt i punës së palodhun dhe profesionale që kompozitori, Mark Kaftalli bani me këto dy personalitete të pazëvendësueshëm të traditës së kangës shkodrane dhe jo vetëm. Pse ta mohojmë, e pohon vepra dhe puna e tij, se ai ishte padyshim nji nga ikonat e muzikës shkodrane, mjeshtri i violinës dhe zbuluesi i talenteve, vetë kanga qytetare, tabani i traditës së këtij lëmi, asht e kultivime dhe e trajtime si denjë për të rrugtu si përfaqësim dhe vlerë, dhe e tana kjo si meritë e punës së palodhur dhe skrupulozitetit të tij, si ajo ç’ka ai deshti dhe mujti me e lanë si thesar.
Ky ishte dhe ka me met, Mark Kaftalli. Kjo asht e lavdishmja e jetës dhe veprës së tij, e asaj që asht repertor i nji tradite të shkëlqyer dhe mbetet kulmim i arritjes përmes lëvrimit dhe përsosjes të artitë të muzikësm përmes një shpirti qi i blatoi gjithë jetën kangës, vjolinës, dirigjimit, kompozimit, mësimit, naltimit të atyne vlerave që e kanë shndriu atë në një ikonë të artit shkodran. / KultPlus.com
Leonardo da Vinci, dhe piktura e tij, Mona Lizëa, nuk do të ishte dhe aq i famshëm dhe aq botërisht e njohur pa vlerën që i dha italiani, Vincenzo Peruggia (1881–1925) duke e vjedhur atë nga Muezu i Luvrit të hënën e 21 gushtit të vitit 1911.
Me atë plaçkitje të guximshme të një të çmenduri, Mona Liza filloi ngjitjen e saj në stratosferën e famës kulturore, ndërsa fatkeqi Vincenzo Peruggia u fundos dhe më thellë në misteret e mjegullta të një famëkeqësi të paqartë. Si dhe pse e bëri Peruggia këtë vjedhje? Më e rëndësishmja, çfarë do të ndodhte nëse ai nuk do të kishte bërë? Këto janë pyetje që kanë mbetur atëditë e sot pa përgjigje. Por ajo që dihet saktësisht është se interesi për ta parë Mona Lizën, për ta ruajtur, për ta blerë ose edhe për ta rivjedhur u kthye në kryefjalë. Ajo eklipsoi gjithë madhështinë e artit për tu bërë piktura më vizituar dhe më e kushtueshme.
Më 21 gusht të viti 1911, Vincenzo Peruggia kreu atë që është përshkruar si vjedhja më e madhe e artit të shekullit të 20-të. Ishte një teori policore, që ish-punonjësi i Luvrit, u fsheh brenda muzeut të dielën e 20 gushtit, duke ditur që muzeu do të jetë i mbyllur të nesërmen.
Por, sipas marrjes në pyetje të Peruggia në Firence, pas arrestimit të tij, mësohet ai hyri në muze të hënën, më 21 gusht rreth orës 7 të mëngjesit, përmes derës ku po hynin punëtorët e tjerë të Luvrit. Ai tha se kishte veshur njërën prej uniformave të bardha që punonjësit e muzeut vishnin zakonshëm dhe nuk ishte i dallueshëm nga punëtorët e tjerë kur hyri. Kur Salon Carré, ku ishte varur Mona Lisa, ishte e zbrazët, ai ngriti pikturën nga katër kunjat e hekurt që e siguruan atë në mur dhe e çoi në një shkallë shërbimi, aty pranë. Atje, ai hoqi rastin dhe kornizën mbrojtëse.
Disa njerëz raportojnë se ai e fshehu pikturën nën veshjen që mbante. Por ky version nuk mund të kishte baza të vërteta pasi Peruggia ishte shtatshkurtër, saktësisht 160 cm, dhe piktura e Mona Lizës kishte përmasat 53 cm × 77 cm, kështu që nuk do të mund të kalonte pa u vënë re nën uniformën e veshur nga një person i asaj gjatësie. Nga deponimet e grabitësit mësohet se ai e ka mbështjellë në trup pikturën duke dalë nga Luvri përmes të njëjtës derë që kishte hyrë.
Gjithë sa mbeti ishte një hapësirë boshe në mur dhe një kornizë boshe aty pranë. Piktura kishte avulluar.
Sot në një qytet të vogël italian në kufirin e Zvicrës, ajo që ndodhi është pjesë e folklorit vendor. Dumenza është vendlindja e hajdutit të famshëm, Vincenzo Peruggia.
Silvio Peruggia thotë se gjyshi i tij vodhi Mona Lizën sepse ai donte të “bënte diçka tronditëse për faktin se Napoleoni vodhi shumë vepra arti nga Italia”.
Në fakt Leonardo da Vinci e kishte sjellë pikturën në Francë, ku thuhet se i ishte shitur mbretit François I.
Peruggia u arrestua në Firence pasi u përpoq ta ofronte atë tek tregtarët e artit. Ai tha se veproi jashtë atdhetarizmit dhe mori shtatë muaj burg. Shtëpia ku ai lindi ende mban një pllakë për nder të tij. Për disa ai është një hero.
“Jam i sigurt që Mona Liza është akoma këtu në Dumenza, e fshehur nën një tryezë dhe populli francez mori vetëm një kopje,” thotë ai. “E di që është pak e çmendur, por do të jem i lumtur nëse është vërtet kështu,” tha Renato Tosi, një turist nga Milano.
Mbetet ende e panjohur për vjedhjen e kryeveprës nga një njeri i përshkruar si “i thjeshtë”, i cili megjithatë mashtroi policinë për dy vjet më radhë.
Bota kishte hyrë tashmë në një etapë të re të ballafaqimit të vlerave me mjeshtrit, me hajdutët profesionist, të cilët mun të mos jenë aq pa fat sa Vincenzo Peruggia, por kurrë nuk do të mund të rrëmbejnë famën që e ngjiti në apogje këtë aventurier.
Pas 22 vitesh, me shumë gjasa është zgjidhur një nga misteret më të mëdha të artit bashkëkohor, zhdukja e një prej veprave më domethënëse të mjeshtrit austriak Gustav Klimt, “Portreti i një zonje”.
Piktura, vlera e të cilës kalon 60 milionë euro, ishte zhdukur në mënyrë të mistershme në vitin 1997 në Piacenza të Italisë, në Galerinë e Artit Modern, përcjell A2CNN.
Autoritetet në atë kohë kishin deklaruar vjedhjen e pikturës, edhe pse mënyra sesi autorët ia kishin dalë mbanë nga një godinë e mbrojtur me sisteme të sofistikuara për kohën.
Misteri u zbulua krejt rastësisht disa ditë më parë, kur një punëtor që po punonte në një nga muret e jashtme të muzeut gjeti një thes të zi me një kuti, dhe për një moment mendoi ta hidhte, nga sasia e pluhurit. Një pluhur 22-vjeçar, nga momenti që pakoja kishte brenda pikërisht atë që mendohet të jetë piktura e shtrenjtë. Hajdutët e kishin fshehur aty, ndoshta duke menduar ta merrnin kur vëmendja e opinionit publik të harronte kryeveprën.
Edhe pse verifikimet paraprake të ekspertëve janë pozitive, analiza të mëtejshme po kryen, edhe pse vepra e pikturuar në periudhën e fundit të jetës së Klimt (1916-18), ishte realizuar mbi një tjetër portret, konturat e të cilit ende duhet të duken me mjete të përshtatshme.
Gustav Klimt (1862-1918), është një nga figurat më të rëndësishme të shkollës simboliste, dhe pikturat e tij, përgjithësisht portrete femërore, si “Puthja”, “Përqafimi”, “Judith me kokën e Holofernit”, “Tre epokat e Grave” janë shndërruar në simbol të bukurisë femërore.
Një pikturë e tij, Adele Bloch-Bauer, u shit në 2006 për shifrën rekord e 135 milionë dollarë në Nju Jork. / KultPlus.com
Piktura e njohur si “Gruaja me beretë dhe fustan me kubëza” është prezantuar tashmë në prag të ankandit të madh.
Një kryevepër e piktorit të madh spanjoll, Pablo Picasso do të dalë në shitje për herë të parë në një ankand të shtëpisë Sotheby’s me 28 shkurt në Londër. Piktura e njohur si “Gruaja me beretë dhe fustan me kubëza” është prezantuar tashmë në prag të ankandit të madh. Dhe vepra e Picassos pritet që të jetë oferta kryesore e këtij ankandi dhe pritet të shitet miliona dollarë.
James Mackie, drejtor i departamentit për impresionizëm dhe art modern në shtëpinë e ankandeve e përshkoi këtë vepër si kryeveprën më të madhe të vitit 1937 të krijuar në kohën shumë të rëndësishme të zhvillimit të artistit.
“Mendoj se është njëra prej veprave më të mira të vitit 1937 dhe ishte vit i rëndësishëm i karrierës së Picassos. Ishte viti kur ai krijoi edhe Guernican. E kjo është Marie Therese Walter, muza e tij e artë në vite që do të pasonin. Kjo pikturë është bërë me fuqi të jashtëzakonshme” tha ai.
Edhe një vepër tjetër e Picassos, “Le Matador” po ashtu është në shitje në këtë ankand dhe pritet të shitet deri në 18 milionë funta./ KultPlus.com
