letra - Page 2 of 3

Letra e Napoleon Bonapartit: Shqiptarët, komb trim

Posted on 23 Maj, 202223 Maj, 2022 by Kult Plus

Nga Aurenc Bebja

Napoleon Bonaparti, në letrën e 16 Gushtit 1797 dërguar pashait të Shkodrës (Ibrahim Pashë Bushatit, djalit të Mehmet Bushatit) shpreh admirimin dhe mbështetjen e tij për shqiptarët.

Shkrimi gjendet në faqen n° 499 të dokumentit me titull « Œuvres de Napoléon Bonaparte – 1822 ».

Ja letra në vijim :

Shtabi i përgjithshëm, Milano – 16 Gusht 1797

Pashait të Shkodrës

Kam lexuar me kënaqësinë më të madhe lavdrimet në letrën e shkruar nga Zotëria juaj.

Republika franceze është një mike e vërtetë e Portës së Lartë ; Ajo (Republika) ka një konsideratë të veçantë, sidomos, për kombin trim shqiptar, i cili ndodhet nën urdhrat tuaja.

Kam dëgjuar me dhimbje fatkeqësinë që i ka ndodhur vëllait tuaj (E ka fjalën për Kara Mahmud Pashë Bushatin): ky luftëtar i patrembur meritonte një fat më të denjë për trimërinë e tij ; por ai u shua nga një vdekje e guximshme.

I dërgoj Zotërisë suaj urdhrin e dhënë nga unë, që i lejon ushtrisë (flotës) osmane të udhëtojë (lundrojë) pa shqetësim në Adriatik. Turqit do të trajtohen si kombet e tjera, madje do të përfitojnë disa lehtësime…

Në të gjitha rastet, unë do të mbroj shqiptarët dhe do të jem i lumtur t’i shpreh Zotërisë suaj respektin e konsideratën e lartë që kam për të. Në shenjë miqësie, i lutem Zotërisë suaj të merrni katër arkat me pushkë që ju kam dërguar. Bonaparti. /KultPlus.com

Letra e Madeleine Albright për vajzat e Kosovës

Posted on 24 Mars, 202224 Mars, 2022 by Kult Plus

Letra e Madeleine Albright për vajzat e Kosovës

Të dashura vajza të Kosovës,

Është nder të ju shkruaj juve – gjeneratës së ardhshme të diplomateve, aktivisteve dhe udhëheqëseve në Kosovë. Kam vizituar shumë vende përgjatë jetës sime. Në fakt, sa kam shërbyer si Sekretare e Shtetit e Shteteve të Bashkuara të Amerikës kam fluturuar mbi një milion milje dhe i kam vizituar 120 shtete. Kam mundur që të fluturoj rreth botës mbi 40 herë me atë distancë. Nga të gjitha vendet në të cilat kam qenë, Kosova dhe populli i saj janë të veçanta për mua. Sa herë e kam vizituar shtetin tuaj, jam frymëzuar nga rimëkëmbja dhe vendosmëria e popullit, posaçërisht ajo e grave dhe vajzave të Kosovës. Si shumë amerikanë, as unë nuk jam autoktone në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Në fakt, kam lindur në një vend që është më afër Kosovës se sa Washington D.C.-së, në atë që dikur njihej si Çekosllovaki. Sidoqoftë, afër dy vjet pasi kam lindur, trupat e Adolf Hitlerit marshuan në kryeqytetin e Pragës. Babai im atëkohë ishte diplomat dhe ishte i pavullnetshëm të bashkëpunonte me nazistët. Prandaj, prindërit e mi ikën për në Angli ku edhe qëndruam gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kujtimet e mia të para ishin grumbullimet në një strehimore bombash gjatë sulmeve ajrore, ku këndonim këngë me fqinjët tanë britanikë, dhe e prisnim njoftimin: “Nuk ka më rrezik!” Isha vetëm tetëvjeçare kur lufta përfundoi dhe u kthyem në Pragë, ku bëja sikur isha Winston Churchill, duke folur gjuhën çeke me theks britanik. Pasi mbaruan luftimet, unë dhe prindërit e mi prisnim që ta rinisnim jetën tonë në vendlindje. Por brenda pak vitesh, qeverisjen e Çekosllovakisë e morën komunistët. Edhe njëherë familja ime u detyrua të kërkonte azil, por këtë herë duke lundruar përgjatë Atlantikut për një shtëpi të re dhe mirëpritëse. Nuk shkoi shumë kohë dhe ne u shpërngulëm në Kolorado ku babai im ndihmoi në themelimin e fakultetit për marrëdhënie ndërkombëtare në Universitetin e Denverit. Aso kohe, ambicia ime më e madhe ishte që të përshtatesha me shokët dhe shoqet e mia të klasës. Nuk doja asgjë më shumë se sa të isha një adoleshente e çiltër amerikane. Kjo do të thoshte se duhej ta hiqja theksin tim evropian, të mësoja se si të përtypja çamçakëz, dhe t’i bëja lutje – të pasuksesshme – nënës time që të më linte ta kaloja natën te shoqet e mia. Përgjatë asaj kohe kurrë nuk e kisha imagjinuar se një ditë do të bëhesha sekretare e shtetit në Amerikë. Jo pse më mungonte ambicia. Thjesht nuk e kisha parë kurrë një sekretare shteti të veshur me fund. Në janar të 1997-ës, unë e dhashë betimin për sekretare shteti pasi u nominova nga Presidenti Bill Clinton. Kurrë nuk e harroj kur shkova në zyrën time të re për herë të parë. Që të arrije aty, duheshe të ecje përgjatë një korridori të gjatë ku varen portretet e sekretarëve të kaluar, shumica e të cilëve kishin mjekra. E paramendoja për një çast se muret po dridheshin – një çikëz – derisa unë, gruaja e parë Sekretare e Shtetit, po ecja përgjatë atij korridori dhe tash po zija vend në mesin e këtyre burrave mjekroshë.

Kur kthej kokën prapa, më duket e pazakontë që Shtetet e Bashkuara nuk e kanë pasur një ambasadore grua deri në vitin 1949. Dhe deri në vitin 1973, secila Zyrtare e Shërbimeve të Huaja ishte pushuar nga puna menjëherë pasi që ishte martuar. Përgjatë pjesës më të madhe të historisë sonë, e vetmja mënyrë që një grua mund të linte përshtypje diplomatike ishte ta derdhte çajin aksidentalisht në prehrin e ambasadorit. Falë Presidentit Clinton, e kisha mundësinë që ta ndryshoja këtë gjë dhe isha e vendosur që ta bëja më të mirën e mundshme. Shumë përgjegjësi vijnë me të qenurit Sekretare e Shtetit: ai ose ajo është personi i tretë për nga rangu në qeverinë e SHBA-së (pas presidentit dhe zëvendëspresidentit), mbikëqyr politikat e jashtme të shtetit, dhe është lidere e Departamentit të Shtetit. Kur shikoj prapa, jam krenare që ne mundëm të arrinim aq sa arritëm – duke e zgjeruar aleancën e NATO-s, duke e përmbysur krizën financiare aziatike, duke e promovuar demokracinë dhe duke e përkrahur zgjerimin e tregut ndërkombëtar.

Njëra prej pyetjeve që ma kanë shtruar më së shumti ka qenë: për çfarë je më së shumti krenare? Secilën herë e jap përgjigjen e njëjtë: Kosova. Kurrë nuk e harroj kur isha në Prishtinë mbi njëzet vjet më parë, pasi konflikti kishte përfunduar, dhe po flisja prapa një furgoni anti-plumb. Teksa po i drejtohesha turmës, më kujtohet që i analizoja njerëzit përballë meje. Mendoja për ata që i kisha parë në kampet e refugjatëve, dhe për të tjerët që i kisha parë në gazeta dhe televizion – fytyra të tendosura nga mundimi, të shformuara nga frika, apo të mbushura me ankth teksa familjet po kërkonin të dashurit e tyre që ishin zhdukur. Vite pas dhunës dhe konfliktit, po ato fytyra, të njëjtat, tani po buzëqeshnin. Në vitet që kanë pasuar, kam parë se si burrat dhe gratë e çdo moshe dhe etnie kanë punuar që ta shtrojnë themelin për demokracinë në Kosovë. Kjo ka qenë një punë e lodhshme, me sfida të mëdha dhe me shumë detyra që mbeten të pakryera. Dhe tani varet nga ju – gjenerata e ardhshme e kosovarëve – që ta ndërtoni një shtet që u përgjigjet nevojave të krejt qytetarëve dhe i respekton të drejtat e të gjithëve, dhe kështu fiton respektin e popujve dhe qeverive në secilin cep të tokës. Demokracia në secilin shtet është e vështirë, por pa gra, demokracia në secilin shtet është e pamundur. Progresi global në këtë fushë reflektohet te disa shtete që kanë zgjedhur gra udhëheqëse. Siç jam e sigurt që ju e dini, Kosova vet e ka zgjedhur së fundi gruan e dytë presidente, Dr. Vjosa Osmani Sadriun. Presidentja Osmani vjen me përfaqësimin më të lartë politik të grave në historinë e Kosovës si dhe sjell një zotim që t’i vë sfidat që lidhen me gjininë dhe barazinë në ballë të agjendës së saj qeverisëse. Për më tepër, presidenca e saj, si dhe zgjedhja dhe shërbimi i Presidentes Atifete Jahjaga e meritojnë krenarinë dhe lartësimin. Mos harroni – arritje dhe ngjarje të këtij lloji nuk janë fund i një rrugëtimi, por fillim. Këto gra lidere po e hapin rrugën për juve dhe bashkëmoshataret tuaja që ta zini vendin meritor në politikë, diplomaci dhe në çfarëdo karriere që e ëndërroni për veten. Kur një barrierë vërtet thyhet dhe qëndron e tillë – atëherë ajo që dikur dukej revolucionare bëhet praktikë standarde dhe gjenerata e ardhshme mund të rritet duke hamendësuar se për çfarë kishte qenë gjithë ajo rrëmujë dikur. Për shembull, në Shtetet e Bashkuara, grave nuk iu lejohej të votonin në zgjedhjet federale në 130 vitet e para të ekzistencës së këtij shteti. Deri në dekadat e fundit, vetëm një numër fare i vogël i grave patën mundësi të shërbejnë si ministre të kabinetit, si anëtare të Kongresit, si kryebashkiake, dhe mund të dëshmoj vetë që nuk kemi pasur një sekretare të shtetit grua deri në vitin 1997. Sidoqoftë, një herë në një mbledhje familjare, mbesa ime shtatë vjeçare më pyeti se pse ishte aq punë e madhe që unë të shërbeja në atë pozitë. Në fund të fundit, ajo tha “Vetëm vajzat janë sekretare të shtetit”. Në të gjitha shtetet, gratë kanë një rol qendror në diplomaci dhe në çdo aspekt të çështjeve botërore. Kjo është më se e dukshme. Gratë dhe vajzat përbëjnë më shumë se gjysmën e popullsisë së globit. Pa neve nuk mund të ketë demokraci, as prosperitet, e as progres të vërtetë dhe të qëndrueshëm. Pasi që gratë kanë hise të mëdha në suksesin e politikave të jashtme, neve na takon të jemi një zë i fuqishëm në të bërit e politikave të jashtme. Kjo është qasja e duhur dhe në të njëjtën kohë, qasja më e mençur. As mos t’iu shkojë mendja që nuk mundeni. Ju e keni talentin dhe mundësinë për të kontribuuar në zgjidhjet që kërkohen në politikat e jashtme në secilën fushë dhe në nivelet më të larta. Pavarësisht se a po u përgjigjemi kërkesave më urgjente të sigurisë kombëtare, rreziqeve të ndryshimeve klimatike, apo nevojës për një qasje njerëzore por praktike ndaj imigrimit, rezultatet e mira vijnë nga një kombinim i dijes, gjykimit të shëndoshë dhe punës së zellshme. Këtu, urtësia, jo testosteroni, është përbërësi kryesor. Që kur e kam lënë zyrën, shpesh pyetem nga gratë e reja për këshilla. Ato duan nga unë që t’i zbuloj fshehtësitë e suksesit për gratë udhëheqëse. Por për dallim nga disa folës publikë, unë kurrë nuk e kam bërë një listë gjithëpërfshirëse të rregullave të lidershipit. Nuk kam slogane motivuese të preferuara apo citime nga Napoleoni. Megjithatë kam disa sugjerime të cilat prapë se prapë, nuk e di se sa mund t’ju ndihmojnë. Vjet më parë e pata vënë re – në orët mësimore që i ligjëroja në Universitetin e Georgetown-it – që studentet vajza ishin në përgjithësi më të sjellshme se sa djemtë. Nëse një djalë kishte për të thënë diçka, ai do ta plasonte atë edhe nëse duhej ta ndërpriste dikë tjetër. Vajzat ishin të prira që të rrinin ulur qetësisht dhe ta ngrisnin dorën lartë. Kjo shpesh nënkuptonte që djemtë mund ta dominonin diskutimin. Që nga atëherë u pata thënë studenteve që të mos frikësoheshin ta ndërprisnin dikë. Në epokën tonë, është më mirë të rrezikosh që të jesh e pasjellshme se sa ta japësh përshtypjen se nuk ke diçka për të thënë. Këshilla ime e dytë është që të mos e lini askënd që t’ju tregojë se çfarë mund të bëni dhe se ku përkisni. Ju mund të keni ambicie që shkojnë përtej asaj që presin të tjerët. Këto dëshira mund t’i befasojnë miqtë tuaj dhe mund të mos u konvenojnë disave që janë afër jush. Por ju duhet ta bëni një zgjedhje. Ju duhet të vendosni nëse do t’i lejoni të tjerët t’i vënë kufijtë e jetës suaj – apo që ta zgjedhni vetë rrugën tuaj, edhe kur nuk jeni plotësisht të sigurta se ku do të shkoni. Askush nuk mund ta bëjë këtë zgjedhje për ju – asnjë rrugë nuk është qenësisht e drejtë apo e gabuar. E vetmja këshillë e imja është që të veproni nga shpresa dhe jo nga frika, dhe të merrni përgjegjësi për çfarëdo që vendosni. Se a vendosni që të bëheni politikane, diplomate, ndërmarrëse, artiste apo aktiviste, ju bëj thirrje që t’i shfrytëzoni talentet tuaja që ta bëni Kosovën dhe botën një vend më të barabartë dhe më të drejtë të cilin do t’ua lini një ditë bijave dhe mbesave tuaja. E kam një kërkesë të fundit nga ju: Kurdo që mundeni, shikoni fytyrat e vajzave dhe grave rreth jush dhe kujtoni që ka një ulëse nderi të rezervuar në parajsë për secilën grua që gjen kohën për t’i ndihmuar gratë e tjera. Asnjëra nga ne nuk kemi arritur këtu ku jemi vetëm. Askush nga ne nuk do të arrijë aty ku e ka cakun, nëse nuk ecim bashkë përpara. Nëse nuk mbani mend asgjë nga kjo që kam thënë sot – mbajeni në mend këtë. Ju dëshiroj sukses dhe lumturi në përpjekjet tuaja të ardhshme,

Urimet më të mira, Madeleine Albrigt. /KultPlus.com

Një grua gjen letra dashurie për disa dekada të fshehura në një pjesë të shtëpisë së saj

Posted on 2 Mars, 20222 Mars, 2022 by Kult Plus

Anna Prillaman pëlqen të kalojë kohë duke u çlodhur në shtëpinë e saj me qenin e saj, por kur bleu shtëpinë e saj, ajo nuk e dinte se brenda kishte një mister të fshehur.

Kur ajo po pastronte shtëpinë në pranverë në Richmond, ajo gjeti një panel që çonte në një pjesë të fshehur të papafingo, raporton WTVR-TV, përcjell KultPlus.

Dhe në dhomën sekrete ajo gjeti dy kuti të mbushura me qindra letra të shkruara me dorë, dërguar një gruaje të re të quajtur Betty Sue nga një i ri i quajtur Vance.

“Nuk ka SMH, OMG apo LOL. Janë fjali të plota. Fjalitë e sakta gramatikore. A nuk është qesharake se si funksionon, ” tha Prillaman.

Prillaman vuri në dukje se letrat ishin shkruar në kursive dhe ishin qartësisht pjesë e një historie dashurie.

“Përshëndetje zemër. Si po kalon zemra ime? Kur nuk jemi bashkë, di vetëm fjalët e duhura që do t’i përdorja për t’ju treguar gjithçka. Por kur jemi bashkë, gjithçka që mund të mendoj është ‘Të dua’. Vance”, thuhej në letrën.

Prillaman mendoi se leximi i këtyre letrave ishte një pushtim i privatësisë së Vance dhe Betty, por ajo nuk mundi t’i hidhte ato.

Kështu, 70 vjet pas shkrimit të letrave, ajo iu drejtua mediave sociale për të gjetur një të afërm për t’i transmetuar ato, e brenda pak ditëve gjeti diçka premtuese.

Ajo iu drejtua Dalton Long, i cili jetonte 3000 milje larg në Portland, Oregon, e ky i fundit kishte jetuar në shtëpinë e Prillaman në Virxhinia, por asnjëherë nuk e dinte punën e letrave.

Nëna e Long mori kutinë e letrave që do t’i dërgohen së shpejti Long në Oregon, sepse Vance dhe Betty ishin gjyshërit e tij dhe ishin të martuar për 50 vjet. /KultPlus.com

Letrat e dashurisë që Dritëroi i niste Sadijes në vitet ’60

Posted on 20 Shkurt, 202220 Shkurt, 2022 by Kult Plus

“Adio, gjakftohtësi, armë e shkrimeve të mija! Pse vallë? Kjo siç duket është merita jote. Unë në përgjithësi kurrë nuk kam hapur sytë rrugëve pas fustaneve, po tani i kam mbyllur fare – kudo vetëm ty të shoh”. Deri në fund të jetës, Dritëro Agolli e deshi Sadijen, jo sa vetja. Ai thotë, edhe më shumë. Do të mjaftonin vetëm disa letra, shkëputur nga një letërkëmbim i gjatë, për të kuptuar, ndoshta jo gjithçka, por diçka nga ajo ndjenjë e thellë që i lidhte. Ai, tashmë poet e shkrimtar i konsoliduar, “në moshën e Krishtit”, siç thotë ai, ndërsa ajo, një vajzë, që sapo kishte mbaruar shkollën e punonte si mësuese letërsie në Shkodër.

Ai në Tiranë, ndërsa ajo në Shkodër. Një distancë e gjatë asokohe, kur mjetet e transportit ishin të kufizuara, ndërsa ato të komunikimit përmblidheshin në ndonjë telefon të rrallë, letra e telegrame, shkruan Panorama. Sot, në botën e teknologjisë, së skype-it, whatsapp-it, facebook-ut, ato letrat e zverdhura nga koha dhe të shkruara me dorë, janë edhe më të vyera dhe të papërsëritshme. Aq më tepër kur shkruhen nga njerëz të letrave. Në ditën e 75-vjetorit të Sadijes dhe në prag të ditëlindjes së Dritëroit, po botojmë disa letra që dy të dashuruarit i dërgonin njëritjetrit në vitet ’60. Dritëroi, që nuk para i kishte shumë qejf telefonat, vlerësonte në veçanti letrat, kur ato shkruheshin me vërtetësi e ndjenja të pastra. “Njerëzit zakonisht në këto letrat e dashurisë kanë qejf të bëhen ose hamletë, të tregojnë sa vuajnë e sa janë të mërzitur nga bota, ose të bëhen si xhaxhallarë të urtë me shprehje plot mirësi e didaktikë, t’i mësojnë vajzat të mos bijen në gabime, t’u thonë atyre se ka njerëz që janë të liq e ku të di unë. Këta u shëmbëllejnë atyre njerëzve, të cilët kur flasin me femra i venë më shumë rëndësi intonacionit të zërit, gjesteve elegante, manierës së të qëndruarit dhe harrojnë të mjerët, natyrën e tyre. Fatkeqët!”, shkruan në një prej letrave dërguar Sadijes, Dritëroi. Ai është më pasionant, ndërsa ajo më e përmbajtur dhe më koncize në letrat e saj. Ndjenjat dhe mallin për Dritëronë i shpreh në pak rreshta, ndërsa ai duket se nuk lodhet duke i shkruar se sa e do dhe sa ia ndien mungesën kur janë larg. Veç dy stileve të ndryshme të të shkruarit, por edhe dy karaktereve të ndryshme, nëpër letra zbulojmë edhe dy të folme. Ai me të folurën e Devollit, ndërsa ajo të Shkodrës. “Tashti fillon edhe shkolla, kështu që do të jem gjithëmonë e zanun, por mos kujto që s’do kem kohë të lirë të mendoj për ty. Çdo natë mendoj dhe due që të shohë në andër. Ti je njeriu ma i mirë dhe ma i afërt për mue, edhe atëherë kur jam e inatosur me ty”, i shkruan Sadija. Letërkëmbimi, si forcë zakoni, por edhe si një dëshmi dashurie, ka vijuar deri në vitet e fundit të jetës së shkrimtarit, atëherë kur mendonte se fluturimet e pulëbardhave mbi liqenin e Pogradecit do të ishin të fundit që do të shihnin së bashku

Nuk e dij se ç’ka ndodhur me mua. Në moshën e Krishtit unë të bëhem kaq i papërmbajtur në çfaqjen e ndjenjave të mija? Mjafton të qëndroj pakëz në vetmi e të jepem i tëri pas teje. Kurse kur jam me shokët nuk e kam mëndjen në muhabetin e përgjithshëm. Më thonë se paskam ndryshuar kaq shumë sa s’njihem. Unë nuk kam qejf të ndryshoj natyrën time, prandaj ngushëlloj vehten, duke menduar se shokët, me që dijnë historinë time me ty, gabojnë në gjykimet e tyre. Po ç’është e vërteta unë ju jap të drejtë atyre se diçka ka ndodhur. Në mesditë të jetës dashuria qënka e çuditshme. Dua që në këtë çast të jem me ty. Ti të rrish karshi meje, të flasësh, të qeshësh. E di ti se më pëlqen qeshja jote? Ti qesh fare, fare. E sheh si është natyra e njeriut e dyfishtë? Unë në tregime e në vjersha jam shumë i përmbajtur, apo jo? Edhe në shkrimet e dashurisë bile jam i përmbajtur. Po kur nis të të shkruaj ty dhe e humb gjakftohtësinë. Adio, gjakftohtësi, armë e shkrimeve të mija! Pse vallë? Kjo siç duket është merita jote. Unë në përgjithësi kurrë nuk kam hapur sytë rrugëve pas fustaneve, po tani i kam mbyllur fare – kudo vetëm ty të shoh. Letra është një shprehje e çastit.

Sikur ne t’i shkruanim letrat e t’i mbanim pa i dërguar qoftë edhe një ditë, natyrisht po të ishim në gjëndje shpirtërore normale, të tretën ditë do t’i grisnim e do të thoshim me vehte: ç’marrëzi kemi shkruar! Të tri letrat që të kam nisur para kësaj kanë plot marrëzira, se shpirtërisht nuk kam qënë mirë. Po mos u mërzit, njeriu duhet të ketë edhe çaste marrëzie, se do të na mbyste atëherë monotonia. Duhet të zbavitemi me ndonjë letër me nuanca anormale. Njerëzit zakonisht në këto letrat e dashurisë kanë qejf të bëhen ose hamletë, të tregojnë sa vuajnë e sa janë të mërzitur nga bota, ose të bëhen si xhaxhallarë të urtë me shprehje plot mirësi e didaktikë, t’i mësojnë vajzat të mos bijen në gabime, t’u thonë atyre se ka njerëz që janë të liq e ku të di unë. Këta u shëmbëllejnë atyre njerëzve, të cilët kur flasin me femra i venë më shumë rëndësi intonacionit të zërit, gjesteve elegante, manierës së të qëndruarit dhe harrojnë të mjerët, natyrën e tyre. Fatkeqët! Me këtë, pa ditur edhe vetë, bëhen të mërzitëshëm. Unë sot gjithënjë kam jetuar me ty. Shkonja në rrugë – isha me ty, shkonja në kafe – isha me ty, shkonja në bibliotekë të kërkonja ndonjë libër – isha me ty. Po ç’u bë kjo, thosha me vehte, ëngjëll mbrojtës?

Dreq o punë. Është mirë kur të duan, apo jo? Po jo kur të duan “se na bashkojnë zakonet dhe afërsitë krahinore”! Kur të duan krejt ndryshe, krejt pa përcaktuar, pa rregulla, atëherë mund të jesh e lumtur. Unë nuk kam qef të më duan me rregulla, nuk dua të hyj nëpër unazë si akrobat. Bile unë kam qejf kështu: nuk e ndjen vehten mirë me mua një ditë, thua: më mërzite, Dritëro, sot nuk të dua, nesër mund të të dua, m’u çduk tani nga sytë! Çaste të tilla ka, apo jo? Po njeriu është edhe rrufjan-hipokrit, që ka frikë të hapet e të shprehë gjithënjë të vërtetën. Megjithëse ti kështu nuk më ke thënë asnjëherë, po unë ka patur raste, që çaste të tilla, të shkurtra fatmirë- sisht, i kam nuhatur. E dij që këto janë në natyrën e njeriut, prandaj as jam mërzitur fare. Po mos nuhatnja të tilla çaste, unë nuk do të të desha dhe nuk do martohesha me ty. I marrë, do thuash, po është e vërtetë. Tani të të them pse nuk të kam marrë në telefon. E di ti se unë nuk kam qef të flas në telefon se më mbarohen fjalët? S’di ç’të them. Që të flas, unë dua ta shoh njerinë, ose ta përfytyroj. Në telefon as e shoh, as e përfytyroj. Nuk e kuptoj se si më ka lindur kjo mani e pse më mbyllet goja në telefon. Duhet të jetë ndonjë sëmundje! Prandaj mos ma merr për të keq që nuk të kam telefonuar. Në Durrës nuk kam shkuar për të pyetur atë shokun tim, se ç’bëri me syzet që kam porositur për ty. E kam marrë ca herë në telefon, po ka qënë me leje dhe nuk më ka dalë. Kam filluar të bëj një jetë më normale, më realiste. Për librin tim* me tregime kam pyetur në ndërmarrje të botimeve e më kanë thënë se së shpejti duhet të dalë në qarkullim. Më nxori mjaft telashe ky libër. Sipas numrit ky është libri i katërt që botoj, po më i vështiri dhe më i ngatërruari. Ky i pesti me vjersha që po pregatit s’besoj të ketë fatin e tregimeve. Në vjersha jam në terrenin tim dhe di të orientohem, megjithëse një zvaranik më tha se shumë vjersha duhet t’i heq. Lexova një libër nga Dostojevski dhe më ka lënë pa gjumë me tipat dhe figurat e tij të tmerrshme. Një burrë tërë natën mendon para qivurit të gruas së tij, që ka vrarë vehten. Cilat kanë qënë arësyet që gruaja e tij vrau vehten? Rreth kësaj shkruhet tregimi. Ka një moment të hatashëm Burrin e ka ftuar një njeri në duel (përpara se ky të martohej). Ai refuzon, nuk pranon të bëjë duel. Të gjithë e quajnë frikacak. Pas shumë situatash gruaja e çdashuron atë. Ai është shtrirë e fle. Ajo merr revolen dhe ia vë në tëmbth tytën e hekurt. Ai hap sytë, e shikon me gjakftohtësi tytën dhe i mbyll prapë. Gruaja tronditet. Përherë të parë kupton se ky nuk është frikacak. Po si është e mundur që refuzoi duelin? “Të refuzosh duelin – tha ai – kërkon më shumë burrëri!” Me të vërtetë është tregim i fortë. Gjynah që ti nuk e lexon dot. E kështu, moj e dashur, mjaft griva, po e mbyll letrën. Të puth, Dritëro 19.8.1964 *Bëhet fjalë për librin “Zhurma e erërave të dikurshme”, botim i ndaluar në vitin 1965.

*** E dashur Sadije, Kjo është letra e fundit për 1964-n. Bukur ndodhi me ne. Na ishin dy njerëz diku në një qytet, u takuan, u dashuruan. Viti ecte, ecte. Dhe kështu erdhi dita e fundit e 1964. Njeriu ditën e fundit të vitit bëhet pak fillosof, apo jo? Të kujtohet kur më ke takuar mua me një shishe në dorë vjet në këtë kohë? Ku ta dinje ti se ai njeri me atë shishe një ditë do të bëhej burri yt? E sheh sa të papritura ka në një vit? Po ti mund të mos bëheshe gruaja ime. Kudo që të ishe e me këdo që të takoheshe ti do të ishe njeri i mirë dhe i bukur. Ndofta unë ty të kam ëndërruar edhe në vite të tjerë, edhe pa të parë? Ë, ku ta dish? Po bëhem pak mistik e qesharak. Në fund të këtij viti, plot dashuri për ty, të uroj të jesh e mirë, e bukur, e dashur. Unë jam ngaherë edhe burri, edhe i dashuri yt. Të puth shumë, shumë.

Dritëro

*** E dashur Sadije, U ktheve në shtëpi e lodhur, po me fitore. U bëre zyrtarisht gruaja ime. S’ka tani tërc mërc. Emrin tim e ke edhe në pashaportë. Bëjmë shaka, se s’ka ndonjë rëndësi një vulë e thatë. Ne edhe sikur mos e kishim atë vulë prapë bashkë do të ishim. Sa u lodhe dhe sa nerva prishe ato nja dy ditë që isha unë në Shkodër. Po kushdo që të ishte ashtu do të mërzitej si ti. Nisesh për një gjë serioze e të del përpara një pengesë mizerabël! Mua më vinte shumë keq për ty. Po mirë që mbaruam shpejt. Unë ty të dua gjithënjë e më shumë. Mos kij për këtë asnjë dyshim. Edhe celebrimin e bëmë, edhe e duam shoku shokun. Vetëm, me që janë bërë tërë formalitetet, ti duhet të vish ndonjëherë në Tiranë. Llogjikisht tani nuk duhet të kesh asnjë pengesë nga asnjeri. Të them të vijsh se mua ngaherë më merr malli për ty. Dje, pas celebrimit tonë të famshëm, unë kam qirasur gjithë ata njerëz. Të trashëgohesh, thosh njeri; të trashëgohesh, thosh tjetri. Sikur ne u fejuam dje! Siç duket ajo e djeshmja paska rëndësi dhe u quajtka si martesë. Sot më erdhi telegrami yt dhe u gëzova që e ndjen vehten mirë. Kur u nise dje unë u trëmba, se do të sëmureshe shumë rrugës. Lutjen a e bëre? Mos e lërë pasdore dhe mos i nënvleftëso formalitetet, si unë se ngatërron punën siç e ngatërrova unë në zyrën e gjëndjes civile në Shkodër. Po më mirë që e bëmë celebrimin në Tiranë, u bë më natyrshëm e më njerzishëm. Edhe Qakua me Vaskën ishin simpatikë. Eja papritur ndonjëherë. Të puth shumë Dritëro 7.1.1965

*** I dashtun, në Shkodër po bjen borë. Ç’mrekulli? Sikur të ishe dhe ti do të ishte edhe ma mirë. Megjithëse ndejta deri tashti tue ba plane simestrale, gëzimi i dëborës së parë që po bjen nuk më asht shue. Kjo dëbora lidhet gjithëmonë me kujtime të bukura. Nesër filloj edhe shkollën, do dalë të bajë disa fotografi. Sot më dukesh sikur të përcillnja në ndonji vend të afërt, sikur ti do të vijsh përsëri së shpejti. Vetëm kur ikën më kap mërzija. Tashti e shoh sa e lidhun jam me ty. Mirë thue ti jemi lidhë me fije të padukëshme aqë keq sa nuk mund të zgjidhemi ma. Tashti hajde mbas tre javësh se këtu harxhon edhe shumë të holla. Unë të premtoj se nuk do të mërzitem. Tashti fillon edhe shkolla, kështu që do të jem gjithëmonë e zanun, por mos kujto që s’do kem kohë të lirë të mendoj për ty. Çdo natë mendoj dhe due që të shohë në andër. Ti je njeriu ma i mirë dhe ma i afërt për mue, edhe atëherë kur jam e inatosur me ty. Mor fishek meqënëse ke premtue se do të mbarojsh novelën, puno, mos u sill shumë. Artikullin a e shkrove, do të kesh mendue mjaftë në autobuz. Katër orë nuk i thojnë pak, mandej bashkëudhëtari nuk besoj të të ketë mbajtë me muhabet. S’kisha pse të bahesha xheloze. Po shkoj të fle se ora shkoi vonë. Të puth përpara se të marrë gjumi, sidomos synin që nuk të sheh para mirë. Do ta shëroj edhe atë me të puthuna. Të puth shumë Sadija P.S. Sot sa ika prej shkollës së tregtisë, mora tre letrat e tua. Natën e mirë i dashtun 8.II.1965

*** Gjëra të padukshme Kam lënë tek ti mishin, kockat, flokët qime për qime. Dhe po ta hapësh shpirtin e gjen dhe zemrën time Ku fshihet një koleksion që as ti s’e kupton… Në verë do të shkojmë në një hotel buzë liqenit. Atje do të ndjekim me sy pulëbardhat që shpërndahen e bashkohen mbi cipën e kaltërt, duke formuar një lule të bardhë të madhe, që zhduket e shfaqet, që shpërbëhet dhe bëhet përsëri mes thirrjesh të sinqerta gëzimi. Ne, dy pleqtë të ulur në ballkon, do t’i ndjekim me sy këto qenie të bardha duke psherëtirë. Pak kohë na ka mbetur ta soditim këtë mrekulli! A mbase do të jetë hera e fundit… Verë 2014, Tushemisht, Pogradec

*** E dashur Sadije, Të dua si jetën time, madje edhe më shumë; dëshiroj sinqerisht që unë të vdes dhe ti të jetosh. Unë edhe i vdekur, do të ndjek për të të parë buzëqeshjen tënde, megjithëse kjo buzëqeshje, brenda errësirës së varrit nuk duket, por unë do të bëj të pamundurën, qoftë edhe me anën e një fluture, që do të dalë nga kockat e mia. 13 maj 2014. /KultPlus.com

Letra që drejtori i shkollës ua dërgoi prindërve para fillimit të provimeve të fëmijëve të tyre

Posted on 4 Shtator, 20214 Shtator, 2021 by Kult Plus

Një drejtor shkolle në Singapor ua dërgoi këtë letër prindërve para fillimit të provimeve të fëmijëve të tyre.

Të dashur prindër

Provimet e fëmijëve tuaj do të fillojnë së shpejti. E di që të gjithë jeni vërtet në ankth që fëmijët tuaj të dalin sa më mire në provime.

Por, ju lutem mbani mend, që në mesin e nxënësve që do të ulen për provime ka një artist, i cili nuk ka nevojë ta kuptojë Matematikën. Ka një sipërmarrës, të cilit nuk i intereson Historia e letërsisë Angleze. Ka një shkrimtar, për të cilin shënimet në Kimi nuk do të kenë rëndësi. Ka një atlet, aftësia fizike e të cilit është më e rëndësishme sesa vet Fizika. Nëse fëmija juaj merr pikë të larta, do të ishte e mrekullueshme! Por nëse ai ose ajo nuk e bën këtë, ju lutemi mos e hiqni besimin dhe dinjitetin prej tyre.

Thuaju se është në rregull, është vetëm një provim! Ata janë të prerë për gjëra shumë më të mëdha në jetë. Thuaju atyre, pavarësisht se çfarë rezultati arrijnë, se ju i doni ata dhe nuk do t’i gjykoni.

Ju lutemi bëni këtë, dhe kur ta bëni, do ti shihni vërtet aftësitë e fëmijëve tuaj. Një provim ose një pikë e ulët nuk do të heq ëndrrat dhe talentin e tyre. Dhe ju lutem, mos mendoni se mjekët dhe inxhinierët janë të vetmit njerëz të lumtur në botë.

Me përshendetje të ngrohta. /fotografitëqëkanëbërëhistorinë/ KultPlus.com

Letra nga fronti mbërrin në destinacion pas 78 vitesh

Posted on 6 Qershor, 20216 Qershor, 2021 by Kult Plus

Ai ishte larguar nga Barletta për në frontin rus në 1943, gjatë Luftës së Dytë Botërore, por nuk u kthye më: sot, 78 vjet më vonë, familjes së Toger Vincenzo Fugallit iu dha një letër, që ushtari i ri nga Barletta e kishte shkruar nga fronti, por që nuk mbërriti kurrë në destinacionin e saj.

Letra përfundoi aksidentalisht në duart e një gruaje nga Mantua, Olga Rosa Davini, e cila në një ceremoni të organizuar në pallatin e qytetit ia dorëzoi atë Serena Fugallit, mbesës së ushtarit.

“Prindërit e mi, veçanërisht babai im u munduan pareshtur në periudhën e pasluftës me qeverinë ruse për të bërë të mundur kthimin e trupave të disa ushtarëve që ranë në atë front gjatë Luftës së Dytë Botërore”, shpjegoi Davini.

“Një mision i bazuar mbi negociata shumë të vështira më e pakta, por të kryera me vetëdijen morale për të ofruar një nderim të çmuar në kujtesën e kaq shumë ushtarëve që nuk kanë qenë në gjendje të përqafojnë të dashurit e tyre”, shtoi ajo.

Dorëzimi u bë në prani të kryetarit të bashkisë, Cosimo Cannito, i cili e komentoi gjestin si “një mision i ngarkuar me humanizëm, një mësim ndjeshmërie. /atsh/ KultPlus.com

Dioqeza e Rashkës i kthen përgjigje Kurtit pas kërkesës për vizitë në Manastirin e Deçanit

Posted on 27 Maj, 202127 Maj, 2021 by Kult Plus

Dioqeza e Rashkës dhe Prizrenit i kanë kthyer përgjigje kryeministrit të Republikës së Kosovës, Albin Kurti, rreth letrës së dërguar në adresë të Sava Janjiqit për të vizituar Manastirin e Deçanit.

Nga kjo Dioqezë kanë lënë të kuptohoet se përgjigja e tyre për kryeministrin rreth vizitës në Manastirin e Deçanit është negative, meqë thonë se një kërkesë dhe letër e tillë s’ka kuptim derisa nuk respektohen vendimet e mëparshme rreth pronave të Manastrit, përcjell KultPlus.

“Në lidhje me letrën, të cilën z. Albin Kurti e ka dërguar dje manastirit të Deçanit, Dioqeza e Rashkës dhe Prizrenit vazhdon ta mbajë qëndrimin e saj të qartë se, nëse institucionet shqiptare të Kosovës duan të dëshmojnë minimumin e vullnetit të mirë për të respektuar të drejtat e Kishës Ortodokse Serbe në Kosovë, ato janë të obliguar që të zbatojnë plotësisht vendimin e Gjykatës Kushtetuese të Kosovës, të vitit 2016, që i njeh pronësinë Manastirit. Ky vendim është injoruar vazhdimisht për 5 vjet, pavarësisht kërkesave për zbatim nga Manastiri dhe përfaqësuesit ndërkombëtarë.

Pavarësisht kësaj, Ministrit i planifikimit hapësinor i Qeverisë Kurti publikisht ka refuzuar vendimin e Këshillit për Zbatim dhe Monitorim të nëntorit 2020 në ndërtimin e rrugës tranzitore rreth zonës së mbrojtur të Manastirit. Minimi i këtij vendimi, që është miratuar me ndërmjetësim ndërkombëtar, i bie që po bëhet thirrje për shkelje të ligjit për Zonat e Mbrojtura.

Në këtë situatë, përgjigjja e letrave të tilla, pa respektim paraprak të vendime ligjore dhe zbatimit të ligjit, është komplet e pakuptimtë”, thuhet në përgjigjen e Dioqezës së Rashkës dhe Prizrenit.

Më poshtë gjeni letrën e plotë të Kurtit dërguar Sava Janjiqit. / KultPlus.com

Letra e lamtumirës nga Gabriel García Márquez

Posted on 17 Prill, 202117 Prill, 2021 by Kult Plus

Nëse për një çast Zoti do të harronte se
jam një kukull lecke e
do të më dhurojë paksa jetë, ka gjasa se
nuk do të them gjithçka që mendoj,
por patjetër do ta mendoj çdo gjë që do ta them.

Do t’iu jepja vlerë gjërave, jo për vlerën që kanë,
por për kuptimin që kanë.

Do të flija pak, do të ëndërroja më shumë,

e kuptoj se për çdo minutë që i mbyllim
sytë, humbim gjashtëdhjetë sekonda dritë.

Do të ecja përpara kur të tjerët do të ndaleshin,
do të rrija zgjuar kur të tjerët do të flinin,
do të dëgjoja kur të tjerët flasin dhe
dhe sa do të shijoja një akullore të mirë çokolate!

Nëse Zoti do të më dhuronte paksa jetë,
do të vishesha thjeshtë,
do të shtrihesha në pishë të diellit duke lënë zbuluar jo vetëm
trupin tim por edhe shpirtin tim.

Zoti im, nëse do të kisha një zemër, do ta shkruaja
urrejtjen time në akull dhe
dhe do të prisja që të shkrihej në diell.

Do të pikturoja me një ëndër të Van Gogut
sipër yjeve një poemë të Benedettit
dhe një këngë e Serratit do të ishte serenata
që do t’ia kushtoja hënës.

Do t’i ujitja me lotët e mi trëndafilët,
për ta ndjerë dhimbjen e gjembave të tyre
dhe puthjen e mishtë të petaleve të tyre…

Zoti im, nëse do të kisha paksa jetë…

Nuk do të lija të kalonte qoftë një ditë të vetma
pa iu thënë njerëzve se dua,
se i dua. Do t’i bindja të gjithë burrat e gratë
se janë të parapëlqyerit e mi dhe
do të jetoja i dashuruar nga dashuria.

Njerëzve do t’ua provoja
sa gabojnë tek mendojnë
të heqin dorë së dashuruari
kur plaken, pa e ditur
se plaken kur heqin dorë së dashuruari.

Një fëmije do t’i jepja flatra,
por do ta lija ta merrte fluturimin vetë.

Të moshuarit do t’i mësoja
se vdekja nuk vjen me pleqërinë
por me harresën.

Kaq shumë gjëra kam mësuar nga ju, Njerëzit!

Ka mësuar se e gjithë bota adhuron të jetojë
mbi majën e malit,
pa e ditur se lumturia e vërtetë
është në ngjitjen e shpatit.
Kam mësuar se
kur i sapolinduri shtrëngon me grushtin e tij të vogël,
për herë të parë, gishtin e babait të tij,
e mban shtrënguar për gjithmonë.
Kam mësuar se një njeri
ka të drejtë ta vështrojë një tjetër
nga lart poshtë vetëm
kur duhet ta ndihmojë për t’u ngritur.

Janë aq shumë gjëra
që kam mundur të mësoj nga ju,
por realisht,
nuk do të më shërbejnë shumë,
sepse kur do të m’i vendosin
brenda asaj valixheje,
palumturisht do të jem duke vdekur.

Shqipëroi: Elida Buçpapaj. / KultPlus.com

Letra emocionuese që Abraham Lincoln i dërgoi mësuesit të djalit të tij

Posted on 7 Mars, 20217 Mars, 2021 by Kult Plus

Kjo është letra që presidenti amerikan Abraham Lincoln i drejtoi mësuesit të djalit të tij në fillim të shkollës. Një letër që duhet lexuar për të kuptuar jetën dhe mësimet që janë të rëndësishme tek fëmijët.

Letra e plotë:

Mësues i nderuar.
Djali im sot e fillon shkollën.

Pas pak, gjithçka do të jetë për të e re dhe e çuditshme, prandaj do të doja ta trajtonit butësisht. Është një aventurë që ai do ta marrë me vete nëpër të gjitha kontinentet. Të tilla aventura që ndoshta mund të përfshijnë luftëra, tragjedi dhe fatkeqësi. Ta jetosh këtë jetë, të duhet besim, dashuri dhe kurajo.

Për këtë, i dashur mësues, do t’ju lutesha ta merrnit përdore e t’i mësoni gjëra që do t’i duhen t’i dijë, mësojeni atë, por butësisht, nëse mundeni.
Mësojeni se për çdo armik, ekziston një mik.

Atij do t’i duhet të mësojë se jo të gjithë njerëzit janë të drejtë, dhe jo të gjithë njerëzit janë të sinqertë.

Megjithatë mësojeni se për çdo faqezi ka një hero dhe se për çdo politikan egoist, jeton një lider i përkushtuar.

Mësojeni nëse mundeni se 10 centë të fituar kanë shumë më tepër vlerë se një dollar i gjetur. Në shkollë, mësues, është shumë më e ndershme të dështosh se të mashtrosh.

Mësojeni atë si të humbë hijshëm, dhe si t’i gëzohet fitores kur ai fiton.

Mësojeni të jetë i mirë, me njerëzit e mirë, dhe i ashpër me njerëzit e ashpër. Mundohuni t’i qëndrojë sa më larg zilisë, nëse do të mundeni dhe mësojani sekretin e një buzëqeshjeje të çiltër.

Mësojeni po të jetë e mundur, si të qeshë kur të jetë i trishtuar, dhe se të derdhësh lotë nuk është aspak turp.
Mësojeni ti përqeshë cinikët.

Mësojeni nëse mundeni të zbulojë mrekullinë e leximit të librave, por gjithashtu i jepni edhe kohën e mjaftueshme për të kundruar misterin e përjetshëm të fluturimit të zogjve në qiell, të bletëve në diell e të luleve mbi një kodër të gjelbëruar.

Mësojeni të ketë besim në idetë e tij edhe nëse të gjithë do ti thonë se janë të gabuara.

Mundohuni t’i mësoni birit tim forcën për mos e ndjekur turmën edhe kur të gjithë vrapojnë pas fitimtarit.

Mësojeni të dëgjojë me vëmendje çdo njeri, por gjithashtu të shoshisë të gjithë atë që dëgjonte në sitën e së vërtetës dhe të marrë veç të mirën.

Mësojani atij se si të shesë talentin dhe zgjuarsinë e tij tek ofertuesi më i lartë, por mos të pranojë kurrë asnjë lloj çmimi për shpirtin e zemrën.

Lejojeni të ketë kurajo për të qenë i padurueshëm. Lejojeni të ketë durimin për të qenë trim.

Mësojeni atë të ketë besim sublim te vetvetja, sepse atëherë ai do të ketë gjithmonë besim sublim në njerëzimin dhe në ZOTIN. Këto janë kërkesat, mësues, por ju bëni
më të mirën që mundeni. Ai është fëmijë i vogël dhe i mire DHE ËSHTË BIRI IM

Me respekt
Abraham Lincoln. / KultPlus.com

Letra e Dritëro Agollit për Sadijen 10 ditë para dasme: Meqë të njoh aq mirë, nuk më duket e çuditshme dita e dasmës

Posted on 3 Shkurt, 20213 Shkurt, 2021 by Kult Plus

Në korrik të vitit 1965, ata u lidhën në martesë. Më në fund ‘e kandisi’ta merrte në shtëpi shkodranen. Vetëm 10 ditë përpara dasme, Dritëro Agolli i shkruan të dashurës së zemrës.

Letra:

E dashur Sadije! Sa u ktheva nga Korça. S’më besohet se kanë mbetur edhe 10 ditë gjer në dasmë.
Unë këtej kam bërë të gjitha përpjekjet që të kalojmë mirë verën. Mua më dhanë një herë një fletë kampi për në Pogradec, po duhet të niseshim më datë 24 qershor, d.m.th. sot. Natyrisht që ishte një gjë që s’bëhej. Atëherë shokë e miq ndërhynë dhe ne do të shkojmë në Durrës më 9 korrik në shtëpinë e pushimit ose të Kryeministrisë, ose të Oficerëve.

Ti duhet të marrësh një vërtetim nga qendra jote e punës që je në punë. Bëje gati, se vij e marr të shtunën. Unë do vij të të marr me maqinë angazhe e vishu si të duash e si të jetë më mirë. Ti kujton se unë nuk kam qejf që ti të vishesh me të bardha? Këtë radhë më ka marrë malli shumë për ty. Po ti e ke patur fajin pasi nuk donje të të vinja unë në Shkodër meqë kishin mbetur kaq pak ditë nga martesa! Gjepura! Të shtunën do vi e ti do më presësh. Mbarove shkollën? Xhelali a erdhi? Unë jam i bindur që ty plazhi do të të pëlqejë. Në njëzetedy ditë apo një muaj do të bëhesh korb e zezë. Vetëm duhet të ruash lëkurën e hundës se mos mbetesh me lëkurë të ngrënë në hundë, dhe ti e di sa rëndësi ka hunda, sidomos për seksin e bukur! O hundë, e bekuar! Kam shkruar një cikël me vjersha për fëmijë dhe nesër botohet në “Mësuesi”.

Vjersha të tilla ti kurrë nuk ke lexuar. Për herë të parë shkruaj për fëmijë, siç duket, ti së shpejti do na skalitësh ndonjë azuratino! Tani në prag të dasmës ti nuk shkruan. Nuk vete në postë, siç mendoj unë. Kush e di sa e hutuar dhe e emocionuar je! Edhe unë i emocionuar jam, po meqë jam aq i afërt me ty dhe të njoh aq mirë, nuk më duket e çuditshme dita e dasmës.

Të dua shumë, shumë.
Të puth fort
Yti Dritëro
24.VI.1965 /KultPlus.com

Gazetari shqiptar i shkruan të bijës 10 arsyet pse e largoi nga shtëpia dhe e dërgoi në Amerikë

Posted on 26 Janar, 202127 Janar, 2021 by Kult Plus

Janë të shumtë prindërit që vuajnë mallin e fëmijëve vetëm pse mendojnë që e ardhmja e tyre, jo vetëm profesionale, do të jetë më e mirë nëse i dërgojnë me studime jashtë.

Gazetari Edmond Arizaj e ka dërguar të bijën me studime në Amerikë. Mbase nuk do të kishte zgjedhur një vend kaq të largët, nëse të gjitha arsyet që rendit më poshtë nuk do të ishin të drejta.

Letra e gazetarit
“Do të vijë një kohë që do të pyesësh veten ‘Pse babai më këshilloi të studioja në USA? Shpresoj që kjo pyetje të mbërrijë sa më vonë dhe mundësisht vetëm në formën e kurreshtjes. Megjithatë po t’i jap disa arsye, duke pretenduar që na takojnë vetëm ne të dyve dhe asnjë prindi apo fëmije tjetër, të lirë në vendimet e tyre. Nuk ështëe dramë pse TI zgjodhe të largohesh për studime, por është dramë pse JU zgjidhni të largoheni, është dramë pse ATA bëjnë sikur nuk kuptojnëe pse JU largoheni çdo vit e më shumë.

Së pari sepse këtu, në vendin tonë të bukur që të dy e duam shumë, nuk do të ishe e lirë. Ose do të kishe një liri të perthyer. Këtu je plotesisht i lirë të mbijetosh, por për të jetuar ka disa kushte dhe këto kushte jam i sigurt se nuk i plotësoje dot. Këtë e tregove me karakterin e fortë, e drejtë dhe shpeshherë të ashpër në mbrojtjen e tëe drejtës tënde që nëe klasat parauniversitare. E pra, kishe dy mundësi: ose të thyhej karakteri yt për të jetuar, ose të jetoje duke mbijetuar.

Së dyti, që të ecësh në jetë, në karrierë, në shoqeri do të duhej të jetoje përherë në një varkë që lundron vetëm në det me tallaz. Rrezikon të permbytet barka, rrezikon të të hedhin nga barka, rrezikon urinë, etjen, por ke dhe rrezikun e madh fare që mund të zgjedhësh të “hash” shoqen a shokun e barkës që të vazhdosh përpara. Justifikimin që mund ta degjosh rëndom, jetë është luftë, mos e beso, ështëe idiotllëk. Është gjetje e shfrytëzuesve dhe të paskrupujve, për të justifikuar tradhtitëe që u kanë bërë miqve, pabesitë që u kanë bërë kolegëve, e manipulimet që u kanë bërë kujt i ka rëenë puna me ta. Ka dhe një jetë pa luftë. Eshte jeta me perpjekje, me mundim, me sakrifica, pa lene viktima rruges, por qe ne fund te jep shperblimin e punes dhe studimeve, nuk te le ne fund te zinxhirit njerezor sic ndodh rendom ne vendin tone te bukur. Mjafton te hedhesh syte verdalle ne ate vendin ku je tani dhe te shohesh shumicen e bashkatdhetareve tane dhe te bindesh per kete. E te bindesh edhe sa kollaj mund te flasin pa qene anonime, per politiken, per problemet e per qeverine, pa pasur frike se te nesermen do te “keshillohen” a me keq te shkurtohen nga puna.

Se treti, nuk ke per t’u paragjykuar. As per prejardhjen tende siç mund te ndodhte ne çdo vend te Europes, as per pasurine tende siç mund te ndodhte ne çdo cep te Shqiperise, as per mendimet e tua, as per jeten tende. Do te duhet vetem te zbatosh disa rregulla e ligje, por fantastike eshte qe po ato rregulla e ligje i zbatojne pothuajse te gjithe ne ate vend. Pra je e barabarte, ne start njesoj keni qene te gjithe. Te tjerat, varen nga aftesite, durimi, deshira dhe vullneti. Krejt ndryshe nga “diku tjeter”, apo jo? Aq ndryshe sa disa te kthyer nga Amerika, jane asimiluar nga “e keqja”. Apo u ka pelqyer?!

Se katerti, horizonti. Ne vendin tone te bukur, horizontet e tua do te mbylleshin, jo per fajin tend, vetem brenda kryeqytetit, ne xhunglen me te ashper te mbijeteses, qe sa me te bukur ta tregojne, aq me e shemtuar eshte ne te vertete. Njerez qe nuk duan te sillen si te tille, sherbyes publike qe sillen si latifondiste, qytetare qe zgjedhin friken si zezake pambuku, injorante qe shesin filozofi, eskorta qe reklamohen si modele pa ditur ca eshte pasarela, femije “pasunaresh” qe bejne gara me makina 200 mije euro e te cilet policia i nderon, drejtesi qe vetem shkruhet e tille sepse prej 30 vjetesh eshte e padrejte, arsimim qe nis seprapthi qe tek kerrabat e abetares, shendetesi ku vetem shendeti mungon, njerez qe sulmojne per qejf mjekun, mesuesin, policin, ushatarakun, fisnikeri qe zhduket cdo dite e me shpejt, trashegimi pa ADN, kaos dhe simbioza ne cdo cep. Te gjitha keto, dhe me shume akoma ne kryeqytet, prane syrit te vemendshem te kujtdo organizate e institucioni vezhgues e raportues te huaj, qe behet shqiptar aq shpejt sa nuk imagjinohet. Pershkrova me pak fjale Tiranen. Nuk guxoj te pershkruaj qytetet, sepse aty s’ka vije horizonti fare.

Se pesti, ajo qe te derrmon me shume nuk eshte reklama apo nderet qe i bejne sho-shoqit, te njohurve, apo lidhjeve te ndryshme ne ekranet tona televizive, por ajo qe ofrojne si fytyra e mendime te reja; jane kaq mizorisht servile, te perulur, te atrofizuar, te kryetarezuar, te gatshem te shesin fytyren e prapanicen per karriere, e te shiten per me pak se 30 aspra per te nderruar mendim, e te lepijne e kafshojne cdo gje per karrige. Ky eshte shembulli. Nuk ka asnje ndryshim sado te ndryshojne ngjyrat. E ardhmja eshte aq e erret, aq e pasigurte, sa te duket se jeton ne nje ndertese pa themele, me mure rere e me cati betoni. Ka nje lidhje aq te forte mes pushteteve, aq te pathyeshme, aq mafioze, aq te nendheshme e mbidheshme, sa te duket se per ta ciflosur sadopak eshte si t’i biesh me koke murit ne nje spital cmendine me duart e lidhura. Mos me thuaj te merren njerezit me punet e bizneset e tyre, sepse nese do duan te jene te pavarur, do te vije shteti te merret me ta. T’ua nxije jeten deri ne ate pike sa te hyjne me domosdo ne njeren ose tjetren rrjete, nuk ka rendesi, rendesishme eshte te jene brenda “sistemit”. Sepse liria rrezikon sistemin. Sistemin qe ngrihet mbi zinxhiret e injorances, servilizmit, dyfytyresise e karakterit te shformuar.

Se gjashti, askush nuk do te luaje me ate qe te takon, qe meriton, qe fiton. Kjo eshte e sigurte. Ne vendin tone te bukur eshte e sigurte qe kjo nuk ishte aspak e sigurte. Ke degjuar per te drejten e prones? Aty ku studion tani eshte e shenjte. Ne vendin tone te bukur e drejta e prones eshte nxitje per humor. Humor te zi. Po per te drejten e jetes ke degjuar? Vendi yne i bukur i fshehu ata qe u shkaterruan jeten me mijera njerezve. Sot mund te jene kudo. Madje mund te jene duke mbajtur edhe leksione. Mund te jete edhe nje komshi. Po mund te jene edhe duke bere ligje. A eshte e drejte kjo? Nese do te pyesesh aty ku je, do shkaktosh habi dhe zemerim, sepse e drejte e vonuar, e drejte e mohuar; imagjino se cfare eshte e drejta e mohuar perjetesisht. Por ne vendin tone te bukur e kalojme me “te shkuara te harruara”. Mendoje, si mund valle te harroje dikush qe ende nuk e di pse ia arrestuan babane, pse ia degjeneruan nenen, pse ia internuan vellane, pse nuk i dhane shkolle. Eshte nje plage qe e lane te mahisej, dhe sot vetem leshon eren e keqe, por ne nuk e dime se nga vjen, thjesht e ndjejme pa qene te afte ta sherojme.

Se shtati dhe do hyjme paksa me personale, munda egozimin tim prinderor, per te mos rrezikuar nje te neserme ku ti me kerkon llogari: pse me le te studioja ne keto shkolla. Sepse universitetet ne shumice kane degraduar. Nuk ke nevoje te shkosh auditor me auditor, mjafton te ndezesh TV ne darke, ne cdo stacion do prezantohesh me dhjetera pedagoge ne shkolla te ndryshme, qe kur i degjon qan me njerin sy e qesh me tjetrin. Per te ardhur keq. Sa me pompoz ta kene prezantimin, aq me bosh tingellojne. Duket sikur ka marre fund ajo plejada e pedagogeve studioze, shkencetare, kerkues, punetore, modeste (me ka dhene leksione dikur nje i tille, quhej Fatos Baxhaku), autoritare ne zoterimin e lendes, dhe ka ardhur koha e pedagogeve “hajt japim mesim, marrim ndonje lek, dalim dhe ne televizor”. Jo, jo, nuk jane aspak te gjithe keshtu. Por ngaqe ata te miret (shumica eshte e tille) jane te pazeshem, duket sikur nuk ekzistojne. Njeri po nuk i do t’i shfaqe, sepse profesionistet nuk sjellin klikime. U desh nje termet dhe nje pandemi qe te mesojme se egzistojne edhe inxhiniere e doktore shqiptare, jo vetem brenda kufijve, por edhe jashte. Ishim mesuar vetem me emra kriminelesh. Por valle a duhet te presim vetem fatkeqesi per te njohur profesioniste dhe eksperte? Sa te gjenim pergjigjen e kesaj pyetjeje do kishe arritur moshen qe kam une sot.

Se teti, kam krijuar bindjen e forte se vetem me kontaktin kulturor jashte Shqiperise, mund te percjellim sadopak kulture brenda saj. Te pakten ne sjellje. Eshte nje beteje e veshtire, dhe kjo ne fakt eshte lufta qe duhet te beje viktima. Viktimat duhet te jene injorantet qe sundojne, te padenjet qe shfrytezojne varferine per te bere qejfet e tyre, te pangopurit qe gllaberojne cdo gje qe kane mundesi e qe ua kane lene ne ruajtje e mirebesim. Mbi te gjitha viktime duhet te jete frika e njerezve. Duhet vrare frika. Nuk vritet me padituri. Dhe une besoj fort se emigrantet tane, jane leva jone e Arkimedit per te bere ndryshimin e madh. Problemi qe kam me kete “ekuacion” ne koken time, eshte se shqiptaret integrohen aq shpejt kudo qe shkojne, jane kaq te afte te shprehin talentet e tyre te mohuara ne vendin tone te bukur, emancipohen, kulturohen, edukohen, evoluojne aq shpejt, sa vendin e tyre tashme e shohin thjesht si zgavren e xhungles ku linden e u rriten, por qe nuk shohin asnje te ardhme aty. Kjo eshte e dhimbshme, por e verteta. Te pakten edhe per shume vite. Nuk shoh askund deshire, entuziazem, vullnet, fryme qe ta shnderrojne kete zgaver. Njerezit, ata qe e bejne vendin, kane zgjedhur fatkeqesisht te mbijetojne ne shumice, duke pare nepermjet smarteve se si jetojne shfrytezuesit e tyre, bijte, apo kandidatet per shfrytezues.

E nenta, ne vendin tone te bukur ka humbur krejt sensi i mases. Sensi i turpit. Sensi i cipes. Sensi i faqes. Cdo gje e pandershme behet aq hapur, flitet aq lehtesisht, merret aq me te qeshur, kalohet aq lehte, sfumohet aq pabesueshmerisht, saqe arrin nje moment kur do te duket vetja se je jashte kohe. Do te gjendesh para dy mundesive: te pershtatesh, ose te shpallesh i padeshirueshem. Nje gje duket krejt e sigurte: Askush qe ka arritur te perfitoje mbi sensin e mases, paturpesisht mbi sensin e mases, as ka per t’u gjykuar ndonjehere, as ka per te kthyer gje ne arken e qytetareve (shtetit), as do te jete ndonjehere faqeskuqur perballe mjerimit, te shkaktuar edhe nga makuteria. Nese s’me beson, kur te vish do te coj ne Bulqize. Aty eshte thelbi i gjithe ketij 30 vjecari ne Shqiperi, ku pushteti, biznesi, media, kane formuar unitetin e celnikte te perfitimit, mbi kurrizin e kujtdo qe guxon e del nga rreshti.

E dhjeta, nuk krahasoj dot vendin tone te bukur me Ameriken e pamate, e te padyte. Por njerezit patjeter. Ka pasur edhe Amerika kohe te veshtira. Por gjithashtu ka pasur njerez, kurdohere ka pasur njerez, qe kane dashur te ndryshojne gjerat. Dhe keta njerez i kane ndjekur te tjere njerez. E kur krimi dhe korrupsioni shenjonin cdo jete ne perditshmeri, masa ka levizur nga vendi. Ka pasur qeveritare qe kane luftuar dhe nuk kane pranuar nenshtrimin. Ka pasur gazetare qe nuk jane blere e as kane shitur. Ka pasur police qe nuk qanin per rrogen, por hapnin beteja edhe pse e dinin se po hapnin varret e tyre. Jane te tille njerez, antisistem, antiestablishment, qe bejne ndryshimin, qe ndergjegjesojne, qe turperojne madje masen e madhe te pazeshme, duke u vrare friken e duke i kthyer nga qengja ne luane, qofte edhe per nje dite. Sepse ndonjehere mjafton edhe nje dite per te dridhur sistemet. Nuk po flas per heronj. Heroine eshte nje nene e vetme, qe ben dy pune dhe gjen kohe ne darke te luaje me femijet e saj. Jo. Po flas per njerez me guxim. Keta na mungojne. Apo me keqardhshem, i kemi fals.

E fundit na perket vetem ne, eshte plani yne, ashtu si çdo familje ka planin e saj, prandaj nuk po e them me ze te larte. Por gjithsesi, askush nuk do te na e heqe nga zemra vendin tone, ashtu si askush nuk mund te na detyroje te shohim, te rrime, a te frymojme pa bezajte teksa e shqyejne vendin tone. Aq sa mundesi kemi. Lingooo lingooo. / KultPlus.com

Zhgënjimi ndaj Vatikanit dhe letra që Skënderbeu ia dërgoi Papës: Turqit po vijnë, ne nuk gjunjëzohemi

Posted on 4 Shtator, 20204 Shtator, 2020 by Kult Plus

Më poshtë – me pak përshtatje – është punimi i Dhimitri Pilikës, që daton nga janari 1967 dhe që si bosht ka një ndër letrat e Skënderbeut (ndër të paktat që ekzistojnë) , e gjetur mbas pesë shekujsh nga vdekja e tij. Letra është e 8 prillit 1456 dhe i drejtohet Papës në Romë.

Gjatë luftës kundër pushtimeve otomanë, Gjergj Kastrioti – Skënderbeu i jepte rëndësi të veçantë zbulimit, kështu që në pranverën e vitit 1456 informohet që një ekspeditë ushtarake ishte nisur drejt trojeve arbërore. Pas mobilizimit të të gjithë shqiptarëve dhe mbështetësve të tij, Skënderbeu – si një strateg vizonar – përpiqet të sigurojë mbështetjen e vendeve të tjera.

Por, ndihma e jashtme nuk mendohej pa aprovimin e Papës në Romë i cili ushtronte një pushtet të padiskutueshëm mbi mbretëritë dhe princërit e Evropës katolike. Për këtë arsye, Skënderbeu nis me urgjencë përfaqësuesin e tij, Pal Dushmanin, por me sa duket Vatikani jo vetëm që tregohet indiferent duke mos iu përgjigjur kërkesave të Skënderbeut dhe duke ju dhënë kohë pushtuesve ti afroheshin trojeve që synonin t’i pushtonin, por nxjerr dhe pengesa për Pal Engjëlln në kthimin e tij në Krujë.

Skënderbeu i zemëruar për këtë sjellje të Vatikanit shtrëngohet të kryejë një protestë jashtëzakonisht energjike duke i dërguar një letër njërit nga këshilltarëve më të ngushtë të Papës Alfonsi të V-të, Kardinalit Dominik Kapranikës. Ky qëndrim mjaft kritik ndaj Vatikanit në këtë letër mund të ketë qënë dhe shkaku i mos publikimit të saj deri më tani.

Teksti i letrës sjell pranë shqiptarëve disa tipare të forta të Skënderbeut, si dinjiteti, krenaria, burrëria, besa dhe vizioni i tij ndërkombëtar, ku shprehet jo vetëm për mbrojtjen e trojeve shqiptare po edhe për të luftuar në ndihmë të vendeve të tjera.

Teksti është si më poshtë :

Shumë i nderuarat dhe zotëri më Krishtin. I shkruaj zotërisë suaj shumë të nderuar që të ketë dijeni mbi ngjarjet që po ndodhin këtej. Turku ka bërë përgatitje jashtëzakonisht të mëdha. Thonë se ai sapo është duke u derdhur me 14.000 turq, ose kundër nesh ose kundër Danubit. Njoftohemi se i është afruar tani kufirit. Me forcat tona po marshojmë kundër tyre.

Prandaj që edhe ne të mundim të mbrohemi edhe turkut vetë t’i shkaktojmë humbje. I lutem me këmbëngulje zotërisë suaj shumë të nderuar të kujdeset së bashku me zotërinë tonë që të më sigurohet ndihma e popujve.

Papo në marrtë armiku rrugën drejt Danubit, ne do t’i qepemi prapa shpine. Por, në ardhtë kundër nesh, ne do t’i rezistojmë.

Të gjithë e dinë se, sikur të hiqet dorë nga plani që pattë përgatitur kundër armikut, kjo është e dëmshme për fenë e krishterë.

Për këtë arsye, shumë i nderuari zotëri, ndërmarrjen e filluar e paçi nën kujdesin tuaj: sepse , përndryshe, turku pak e nga pak po grumbullon forca.

I dërgova shenjtërisë së tij zotërisë sonë përfaqësuesin tim, atin e nderuar zotin kryepeshkop të Krujës. Habitem se për ç’arsye nuk është kthyer dhe se nuk po marr përgjigje që prej kaq kohe.

Prurësi i kësaj letre është miku im shumë i ngushtë zoti Pal Engjëlli, këtë ja u rekomandoj në mënyrë të posaçme, zotëri shumë i nderuar. Mbettë pra zotëria juaj me shëndet, lumturi dhe jetë të gjatë

Lezh më 8 të prillit 1456

Gjergj Kastrioti I quajtur ndryshe Skënderbe

Zot në Arbër, mbështet tek ju

Që nga leximi i kësaj letre bien në sy disa veti të rralla të Gjergj Kastriotit, të këtij simboli të gjithë rezistencave në historinë e njerëzimit: ai nuk e lyp ndihmën, por e kërkon shprehimisht me dinjitet.

Gatishmëria e tij dhe fryma e tij ndërkombëtare kur shprehet i gatshëm të ndihmoj popujt fqinj në rast se e pësonin ata sulmin, vendosmëria e tij e patundur për të pritur pushtuesin, qortimi i hapur dhe trimëror që i përplas ndonëse jo pa takt Selisë së shenjtë në rast se kjo dredhon dhe e ka syrin për të tradhtuar, arsyetimi i pjekur i Skënderbeut, konciz, pa ambiguitet, largpamës, mençuria e thellë e tij, njohja e thellë e situatës politike evropiane, gjakftohtësia, qëndrimi burrëror, i prerë dhe besimi në vetvete shpalosin përpara shqiptarëve një anë jo shumë të njohur të Skënderbeut.

Letra në origjinalin e saj është e shkruajtur latinisht sipas anës formale të protokollit me një formulë të paracaktuar. Ajo I drejtohet një ndër personave më me influencë në Vatikan, Kardinalit Dominik Kaprakinkës, i cili njihej si kritikues i ashpër i Papës dhe të metave të Vatikanit, si dhe njihej si njeri me ide të qarta dhe të prera kundër pushtimit otoman.

Përmbajtja e letrës dhe asaj çka shkruhet aty është e vërtetuar historikisht: përgjatë dimrit të viteve 1455-1456 turqit mblodhën dhjetëra mijë ushtarë nga të gjitha anët e perandorisë osmane dhe ndërtuan në Krushevc të Serbisë mbi lumen Moravë një fabrikë topash.

Kjo ishte veç vala e parë e ushtrisë turke që po lëshohej atë mot me Moisi Golemin në krye kundër trojeve arbërore. Informatat e Skënderbeut mbi numrin e pushtuesve përputhen plotësisht me dokumentet historike të asaj periudhe.

Për të konfirmuar madhështinë epokale të Gjergj Kastriot Skënderbeut dhe rolin e tij me përmasa botërore në ndryshimin e fateve të Evropës, fjalët e Mehmetit të II-të për të: “Sikur të mos ishte lindur Skënderbeu, unë do t’i kisha dhënë për burrë gjirin e Adriatikut republikës së Venedikut, do të kisha vënë çallmën mbi kryet e Papës dhe gjysmëhënën mbi kubenë e Shën Pjetrit”.

Përgatiti: Brizida Gjikondi. / KultPlus.com

Letra rrënqethëse e Oriana Fallaci për fëmijën që nuk e lindi kurrë

Posted on 31 Gusht, 20201 Shtator, 2020 by Kult Plus

Letra e shkrimtares dhe gazetares së njohur italiane drejtuar fëmijës që humbi…

Këtë natë kuptova që ti ishe: një grimcë jete e ardhur nga asgjëja. Po qëndroja me sy hapur në errësirë e papritmas në këtë terr, u ndez një dritë qartësie: ti ishe. Ekzistoje. Qe sikur të ndieja një plumb në gjoks. Më ndaloi zemra.

Kur rinisi të rrihte me goditje të shurdhëta e të hutuara, kuptova se po rrokullisesha në një pus ku gjithçka ishte e paqartë e terrorizuese. Tani jam këtu, e mbyllur me çelës brenda një frike që më lag fytyrën, flokët, mendimet. E në të humbas.

Përpiqu të kuptosh: nuk është frika nga të tjerët. Nuk pyes për të tjerët. Nuk është frika ndaj Zotit. Unë nuk besoj në Zot. Nuk është frikë ndaj dhimbjes. Nuk i trembem dhimbjes. Është frika për ty, ndaj rastësisë që të shkuli nga asgjëja për të të ngjitur në kërthizën time.

Nuk kam qenë kurrë gati për të të pritur, edhe pse të kam kërkuar shumë. Kam shtruar gjithmonë pyetjen mizore: Po sikur të mos i pëlqejë të lindë? Po sikur një ditë ti të më qortoje duke britur: “Kush të tha të më sillje në botë, pse më solle, pse?”

Jeta është një mundim i tillë, mor bir. Është një luftë që përsëritet çdo ditë, e momentet e gëzueshme të saj janë aq të shkurtra e paguajnë një çmim mizor. Si mund ta di se nuk do ishte e drejtë të të hidhja tej, si mund të kuptoj se nuk do t’i rikthehesh heshtjes?

Nuk mundesh të më flasësh. Grimca jote e jetës është veçse një nyje celulash të sapokrijuara. Ndoshta nuk është as jetë, veç mundësi jete. E megjithatë do jepja gjithçka që ti të më ndihmoje me një shenjë, me një sinjal. Nëna ime thotë se unë ia dhashë dikur e prandaj më solli në botë.

Nëna ime, ta dish, nuk më donte. U nisa gabimisht, në një moment zbavitjeje të dikujt. E që të mos lindja çdo natë shkrinte në ujë një ilaç. Më pas e pinte duke qarë. E pi deri në natën kur unë lëviza, brenda kërthizës së saj, e godas më shkelm për t’i thënë mos më hidh tej. Ajo ishte duke vendosur gotën në buzë.

E largon menjëherë duke e derdhur në tokë. Disa muaj më pas unë rrotullohesha fitimtare në diell e se qe mirë apo keq nuk e di. Kur jam e lumtur, mendoj se qe një e mirë, kur jam e palumtur, them se qe një e keqe. Edhe kur jam e palumtur, mendoj se do më vinte keq të mos lindesha, pasi asgjëja është më e keqja e asgjësë.

Unë, po ta përsëris, nuk i trembem dhimbjes. Ajo lind me ne, rritet me ne e me të mësohemi si me faktin se kemi dy krahë e dy këmbë. Unë në fund të fundit nuk i trembem as vdekjes, pasi një që vdes, do të thotë se ka lindur, se ka dalë nga asgjëja. Unë i trembem asgjësë, mosqenies, detyrimit për të thënë se nuk isha, rastësisht, o gabimisht, apo thjesht për zbavitjen e tjetrit.

Shumë gra pyesin: Pse të sjell në botë një fëmijë? Për të pasur uri, për të pasur ftohtë, për t’u tradhtuar, fyer, për të vdekur i vrarë në luftë apo nga sëmundja? E mohojnë shpresën që uria e tij të ngopet, që i ftohti i tij të ngrohet, që besnikëria e respekti të jenë miq, që të jetojë gjatë duke tentuar të eliminojë sëmundjet e luftën.

Ndoshta ato kanë të drejtë. Po asgjëja duhet preferuar ndaj vuajtjes? Unë madje dhe në intervalet kur qaj për falimentimet e mia, deluzionet e mia, hallet e mia, konkludoj se të vuash është më mirë se asgjëja. E po ta shtoj këtë jetë me dilemën lind o nuk lind, përfundoj duke eksklamuar se lindja është më mirë se moslindja.

Si thua, është e drejtë të shtrosh një arsyetim të tillë edhe për ty? Nuk është si të të sjellësh në botë për veten time e mjafton? Nuk më intereson të sjell në botë për vetveten e mjaft. Madje, nuk kam aspak nevojë për ty.

Do të jesh burrë o grua?

Do të doja të ishe grua. Do të doja që ti të provoje një ditë atë që po provoj unë: nuk jam aspak dakord me nënën time që thotë se të lindësh grua është një fatkeqësi. Nëna ime, kur ishte e hidhëruar, pëshpëriste: Ah sikur të kisha lindur burrë!

E di: është një botë e fabrikuar për burrat e për burrat, diktatura e tyre është kaq antike që shkon deri te mënyra e shprehjes. Thuhet burrë për të thënë burrë e grua, thuhet fëmijë për të thënë djalë o vajzë, thuhet bir për të thënë bir o bijë, thuhet vrasës për të treguar një burrë o një grua. Në legjendat që meshkujt kanë krijuar për të shpjeguar jetën, krijesa e parë nuk është një grua, por një burrë i quajtur Adam.

Eva vjen më pas për ta argëtuar e për të krijuar telashe. Në pikturat që zbukurojnë kishat e tyre, Zoti është një plak me mjekër: kurrë një plakushe me flokë të bardhë. E të gjithë heronjtë e tyre janë meshkuj: nga ai Prometeu që zbuloi zjarrin, tek Ikari që tentoi të fluturonte e deri tek Jezusi që e shpallin si biri i Shpirtit të Shenjtë – pothuajse sikur gruaja nga e cila lindi të ishte një inkubatriçe apo një dado.

E MEGJITHATË, PIKËRISHT PËR KËTË TË JESH GRUA ËSHTË KAQ TËRHEQËSE. ËSHTË NJË AVENTURË QË KËRKON KAQ KURAJË, NJË SFIDË QË NUK TË MËRZIT KURRË. DO TË KISHE KAQ GJËRA PËR TË BËRË PO TË LINDJE GRUA.

E për ta nisur do të të duhej të luftoje për të bindur se Zoti, po të ekzistonte, mund të ishte dhe një plakë me flokë të bardhë apo një vajzë e bukur. Më pas do të të duhej të shpjegoje se mëkati nuk lindi në ditën kur Eva këputi mollën: në këtë ditë lindi një virtyt i mrekullueshëm i quajtur mosbindja.

Në fund do të të duhet të luftosh për të demonstruar se brenda trupit tënd të lëmuar e me forma, ndodhet një inteligjencë që ulëret për t’u dëgjuar. Të jesh nënë nuk është një zanat. Nuk është as një detyrë. Është vetëm një e drejtë midis shumë të drejtash. Do të lodhesh shumë duke ulëritur. E shpesh, pothuajse gjithmonë do të humbësh. Por nuk duhet të shkurajohesh.

Të luftosh është shumë bukur se sa të fitosh, të udhëtosh është shumë më argëtuese se sa të mbërrish: kur ke arritur o ke fituar , të kesh është një boshllëk i madh. E për të kapërcyer këtë boshllëk duhet të rifillosh udhëtimin, të krijosh zbulime të reja. Po shpresoj që ti të jesh një grua, pavarësisht se unë të quaj bir. E shpresoj që ti të mos thuash kurrë atë që thotë nëna ime. Unë nuk e kam thënë kurrë.

Po dhe po të lindje burrë, unë do të isha e kënaqur njëlloj. E ndoshta më shumë, sepse do të të kursehen kaq shumë injorime, shumë shërbime, shumë abuzime. Po të lindje burrë për shembull, nuk do kishe frikë se mos të përdhunonin në errësirën e një rruge.

Nuk do të nevojitej një fytyrë e bukur për t’u pranuar me vështrimin e parë, as një trup i bukur për të fshehur inteligjencën. Nuk do t’u nënshtrohesh paragjykimeve dashakeqëse kur të flesh me kë të të pëlqejë, nuk do të dëgjosh të të thuhet se mëkati lindi kur këpute një mollë. Mund të luftosh më rehatisht për të bindur se Zoti dhe po të ekzistonte mund të ishte një plakushe me flokë të bardha ose një vajzë e bukur.

Mund të mos bindesh pa u tallur, të dashurosh pa u zgjuar natën me ndjenjën se po rrokullisesh në një pus, të mbrohesh pa u insultuar. Natyrisht do të të takojnë skllavëri të tjera, padrejtësi të tjera: as dhe për një burrë jeta nuk është as e lehtë, ta dish.

Derisa të kesh muskuj të fortë do të të kërkojnë të mbash sa më shumë pesha, do të imponojnë përgjegjësi arbitrare. Derisa të kesh mjekër, do të qeshin po të qash, madje dhe kur të kesh nevojë për ngrohtësi. Derisa të kesh një bisht para, do të të urdhërojnë të vrasësh ose të vritesh në luftë, do të kërkojnë pjesëmarrjen tënde për të vendosur tiraninë e krijuar në shpella.

E megjithatë apo pikërisht për këtë, të jesh një burrë është gjithashtu një aventurë e mrekullueshme: një detyrë që nuk do të zhgënjejë kurrë. Të paktën shpresoj, pasi po të lindësh burrë, do të jesh një burrë siç unë e kam ëndërruar gjithmonë: i ëmbël me të dobëtit, i egër me prepotentët, zemërgjerë me këdo që të do të mirën, i pamëshirshëm me atë që të urdhëron.

E në fund, armik i cilitdo që tregon se Jezusi është biri i Babait të Shpirtit të Shenjtë, e jo i gruas që e lindi. Biri im, po përpiqem të të shpjegoj se të jesh burrë nuk do të thotë të kesh një bisht para, do të thotë të jesh një person. E mbi të gjitha mua më intereson të jesh një person. Është një fjalë e mrekullueshme fjala person, pasi nuk vë limite midis burrit e gruas, nuk vë barrikada midis kush ka bisht e kush jo.

Nga ana tjetër filli që ndan kush ka bisht e kush jo është një fill aq i hollë, që praktikisht shprehet me aftësinë e pjekurisë o jo të një krijese në kërthizë. Zemra e truri nuk kanë seks. As sjellja.

Po të jesh një person me zemër e tru, mbaj mend se unë nuk do të jem nga ata që do të urdhërojnë të sillesh në këtë mënyrë a në tjetrën, femër a mashkull qofsh. Do të të kërkoj vetëm të shfrytëzosh mirë mrekullinë e ardhjes në jetë, të mos i dorëzohesh kurrë frikës. Është një shtazë përherë në pritë, frika.

Na kafshon të gjithëve, çdo ditë e janë pak ata që nuk lejojnë të kafshohen nga ajo. Në emër të kujdesit, të komoditetit e të herë dhe të urtësisë. Frikësohen kur kërcënohen nga rreziku e sapo ai largohet, njerëzit bëhen arrogantë. Nuk duhet të shmangësh kurrë rrezikun, edhe kur frika të frenon. Të vish në jetë është vetë një rrezik i pendimit se pse ke ardhur.

NË VEND TË FRIKËS UNË NDIEJ NJË LLOJ MELANKOLIE, NJË LLOJ PAKËNAQËSIE QË ZBEH EDHE HUMORIZMIN TIM. MË VJEN KEQ TË VDES, PO. E NUK HARROJ KURRË ATË ÇKA MË THËNË ANA MAGNANI VITE MË PARË: “ORIANA IME, NUK ËSHTË E DREJTË TË VDESËSH, MEQENËSE KEMI LINDUR”. /KultPlus.com

Letra që sqaron momentet e fundit të Ali Pashës: fjalët që tha dhe gjuajta me pistoletë

Posted on 31 Gusht, 202031 Gusht, 2020 by Kult Plus

Nga Aurenc Bebja

“Le Constitutionnel” ka botuar, të hënën e 25 marsit 1822, në ballinë, një shkrim në lidhje me sqarimin e momenteve të fundit të Ali Pashës nëpërmjet letrave të dëshmitarëve okularë të Janinës, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:

“Ali Pasha ra më 5 shkurt, pas një mbrojtjeje me kokëfortësi prej më shumë se tetëmbëdhjetë muajve. Këtu po ju sjellim një përmbledhje të saktë të shkaqeve që i paraprinë katastrofës së tij, dhe ngjarjeve që e shoqëruan atë. Pas disa rrëfimeve kontradiktore të përhapura këtu në lidhje me këto ngjarjet e fundit, ne kemi marrë disa letra të dëshmitarëve okularë nga Janina, të cilat përputhen plotësisht mbi detajet e dhëna.

Rreth fundit të vjeshtës së kaluar, Thahir-Abbas (Tahir Abazi), një shqiptar mysliman dhe ish-oficer i Ali Pashës, ishte revoltuar me disa nga vëllezërit e tij të tjerë kundër Portës dhe u bashkua me suljotët në favor të zotit të tij. Agjentët e qeverisë lakmitare, dhe e cila, për fat të keq të Greqisë, është vendosur prej disa kohësh në rrethinat e saj, u shqetësuan mjaft për këtë ndryshim të shpejtë dhe të papritur.

Kur më vonë udhëheqësit shqiptarë të popujve myslimanë të Epirit dërguan disa deputetë në kongresin e Argos-it për të bashkuar përfundimisht fatin dhe interesat e tyre me ato të grekëve, këta agjentë u alarmuan aq shumë nga kjo rezolutë sa nuk mund të qëndronin, më gjatë, spektatorë, dhe pa u vonuar, bashkuan përpjekjet e politikës së tyre me armaturat myslimane. Ata arritën kështu të bindnin shqiptarët se projekti i grekëve ishte që të shkatërronin sa më shpejt që të mundnin Ali Pashën, të cilit ata kurrë nuk do t’i falnin bezdisjet e së kaluarës, dhe më pas të shfarosnin popujt shqiptarë, gjendja shpirtërore e të cilëve gjithmonë do t’u shkaktonte atyre hije.

Chouschrid Pasha (Hurshid ose Hurshit), më vete, këshillohej nga njëra anë nga këta agjentë, dhe duke parë nga ana tjetër pamundësinë e nënshtrimit të Ali Pashës me armë, përdori si mjet tradhtinë. Ai bëri disa lëshime ndaj Thahir-Abbas-it (Tahir Abazit) dhe kolegut të tij Hagos-Mouhourdar (Hagos Muhurdar), duke u premtuar atyre në emër të sulltanit se do t’i emëronte, të parin pasha të Janinës dhe të dytin pasha të Delvinës, duke emëruar kështu Omer Vrionin, pasha i këtij qyteti të fundit, në pashallikun e Beratit. Që ata t’i besonin, ai dërgoi nga Kostandinopoja një letër dënimi për Ismaïl-Pachobey-n (Ismail Pasho beun), pashain e Janinës, dhe Hysen Pashën, pashain e Beratit, të cilëve, të strehuar me sa duket në Selanik, u prenë kokat në Mezovon (Metsovo), një qytet dhjetë vende larg Janinës.

Kjo masë pati efektin e saj; Thahir-Abbas-i (Tahir Abazi) vuri re vënien në ekzekutim të premtimeve të serasqerit Chouschrid (Hurshid); dhe, pasi shkëmbeu disa pengje me të, ai arriti në Janinë. Duke qenë ndërmjetës midis turqve dhe ish-zotit (pronarit) të tij për të propozuar një marrëveshje, ai u prit me besim në fortesën e këtij të fundit, dhe pati disa takime me të. Ndërsa Ali Pasha i shtynte propozimet turke, ai përfitoi nga vizitat e tij në kala, dhe mori kontrollin e garnizonit që më parë kishte qenë nën urdhërat e tij, dhe tek i cili kishte ende një vetëbesim të madh; garnizoni kaloi në anë të tij dhe dorëzoi vendin.

Kështjella ra kështu në duart e turqve, Ali Pasha u tërhoq me rreth njëqind e dyzet burra në Esocastron (fortesë e brendshme), ku ai deklaroi se në fund të fundit do të hidhte në erë fortesën me të gjitha thesaret e saj. Turqit, të informuar për vendimin e tij, pas disa bisedimesh, i dërguan një konventë (kontratë) të mbuluar me firmat (nënshkrimet) e të gjithë pashallarëve, bejlerëve dhe oficerëve që gjendeshin në Janinë, dhe në të cilën, ata i betuan atij, mbi profetin, mbi kokën e Sulltanit dhe mbi besimin e tyre si myslimanë sunitë (ortodoksë), një tërheqje të ndershme, gëzimin e pasurisë së tij, dhe të gjithë sigurinë dhe mbrojtjen e Portës së Lartë.

Ali Pasha, duke parë këto nënshkrime të shumta, e la veten të tundohej për një moment. U ra dakord që vendi i tërheqjes së tij të ishte kalaja e Gjirokastrës. Kështu, pasi la oficerin e tij më besnik në krye të garnizonit të tij të vogël në fortesë, u nis, më 1 shkurt, bashkë me gjashtë bashkëpunëtorët e tij, për në kalanë e Ile du Lac (Ishullit të Liqenit), e cila ishte ende nën urdhërat e tij.

Atje, ai u ftua nga serasqeri të dorëzonte fortesën para se të nisej për në destinacionin e tij. Ndërsa ish-satrapi hezitonte ende, atij iu dërgua një konventë e dytë, e mbushur me një numër më të madh nënshkrimesh, dhe në të cilën i premtonin të njëjtin besim. Atëherë, ai nxorri nga xhepi një palë tespihe dhe i dërgoi në kalanë e tij. Pas kësaj shenje që kishin rënë dakord, oficeri shqiptar dorëzoi vendin, por kur turqit hynë i prenë kokën.

Në të njëjtën kohë, Hasan Pasha, i shoqëruar nga shpatëmbajtësi i Chouschrid Pashës (Hurshid Pashës), shkoi me 60 burra në ishull dhe i paraqiti Ali Pashës letrën e sulltanit. Kur ky i fundit vuri re se në vend të letrës së faljes që i ishte premtuar, i kishin sjellë atij vetëm një letër dënimi me vdekje, ai kapi një pistoletë : “Dhe ju që shkelni betimet tuaja në mënyrë tradhëtare, tha ai, kujtoni se Aliu është një grua ?” dhe duke folur kështu, ai qëlloi mbi Hasan Pashën dhe e plagosi. Me një të shtënë të dytë, ai vrau një oficer të pashait. Gjashtë oficerët e tij ndoqën shembullin e tij; ata vranë dymbëdhjetë turq, plagosën disa dhe humbën jetën ndërsa po luftonin. Koka e Ali Pashës u transportua më pas, e shfaqur në portën e kalasë së madhe, gjatë gjithë ditës së 6 shkurtit, dhe të nesërmen u dërgua në Kostandinopojë. I tillë ishte fundi i satrapit shqiptar, i cili u ther, por nuk u mund.

Letrat e fundit nga Janina na tregojnë se Chouschrid Pasha (Hurshid Pasha) u largua nga ky qytet më 13 shkurt me trupat e tij, duke u nisur për në Mezovon (Metsovo); ndoshta për të pushtuar paradat e Pindit, dhe për të favorizuar kalimin e thesareve të Ali Pashait. Ai ia dorëzoi Omer Vrionit komandën e Epirit, i cili është në krye të shqiptarëve.

Të njëjtat letra tregojnë se Chouschrid Pashën (Hurshid Pashën) e kanë larguar nga posti i tij i serasqerit, dhe duhet të shkojë në Kostandinopojë për të dhënë llogari për paratë e Ali Pashës. Nuk do të ishte e pamundur që ai të përjetojë fatin e paraardhësit të tij Pasho Beut, të cilit iu pre koka disa ditë para Ali Pashës, armikut të tij të betuar.

Disa njerëz vlerësojnë thesaret e Aliut të një shume prej 250 milionësh; disa të tjerë nuk mendojnë se arrijnë 100 milionëshin; por disa persona, që pretendojnë se janë më të arsimuar (ditur), sigurojnë që thesaret e tij të mëdha janë gruposur dhe fshehur, dhe se satrapi i mjerueshëm mbante vetëm një pjesë të vogël pranë tij.” / KultPlus.com

https://www.darsiani.com/la-gazette/le-constitutionnel-1822-letrat-e-deshmitareve-okulare-nga-janina-na-sqarojne-momentet-e-fundit-te-ali-pashes-fjalet-qe-tha-gjuajtja-me-pistolete/

Letra emocionuese që Abraham Lincoln i dërgoi mësuesit të djalit të tij

Posted on 30 Gusht, 202030 Gusht, 2020 by Kult Plus