Qendra e Botimit të Diasporës paraqitet në Panairin e Parë të Librit në Diasporë të zhvilluar në Uster të Zvicrës. Ky aktivitet u realizua nën organizimin e shoqatës “Bashkimi”, me praninë e përfaqësuesve të institucioneve shtetërore të Shqipërisë dhe Kosovës, të shtëpive botuese vendase dhe shqiptare, si dhe të shkrimtarëve dhe mësuesve në Diasporë.
E ftuar në këtë panair, Qendra e Botimeve për Diasporën prezantoi punën e saj të deritanishme, vizionin, misionin dhe projektet në proces. Në fjalën përshëndetëse drejtoresha e kësaj qendre, znj. Mimoza Hysa theksoi rëndësinë e bashkëpunimit institucional midis shteteve tona, Kosovës dhe Shqipërisë për hartimin dhe zbatimin e një politike të përbashkët në mbështetje të mësimdhënies në Diasporë.
“Gjuha shqipe është hapësira, që nuk njeh kufij gjeografikë mes shteteve të shqiptarëve, mes atyre që jetojnë në Shqipëri, në Kosovë, në Maqedoninë e Veriut, apo në vende të ndryshme të botës. Është gjuha që na identifikon si bashkëkombës dhe pikërisht kjo gjuhë duhet të përbëjë dhe urën tonë më të mirë të komunikimit. Ta përdorim pra gjuhën, në dobi të çështjes së shqiptarëve, pa dallim origjine apo përkatësie.”
Në një seancë të veçantë u bë dhe prezantimi i Qendrës së Botimeve për Diasporën, në një bashkëbisedim të rëndësishëm me mësues, shkrimtarë dhe nxënës të shkollës shqipe.
Të pranishmit patën mundësinë të njihen me punën e Qendrës së Botimeve për Diasporën përmes materialeve promocionale, broshurës dhe Udhëzuesit për mësimdhënien në Diasporë. KultPlus.com
Kthimi i interesimit te të rinjtë për leximin e librave është një nga qëllimet e nismës së organizatës joqeveritare ‘ETEA’, për hapjen e 12 bibliotekave të vogla apo siç po quhen, mini-bibliotekave, nëpër disa lagje të Prishtinës. Sipas planifikimeve, parashihet që këto mini-biblioteka të jenë në funksion të qytetarëve nëpër lagje të caktuara. Po ashtu, parashihet që qytetarët të kontribuojnë edhe me librat e tyre për t’i pasuruar ato me tituj nga më të ndryshmit.
Agon Ahmeti, drejtor i organizatës ‘ETEA’, tha për Radion Evropa e Lirë se me një organizim të mirë, qytetarët mund edhe t’i shkëmbejnë titujt e ndryshëm të librave nga lagjja në lagje.
“E kemi ideuar asi soji që përveç fondeve që vijnë nga donatorët, të krijohet mundësia për kontribut financiar ose dhurim të librave nga ana e qytetarëve, përkatësisht nga banorët e lagjeve përfituese. Përveç tjerash, kjo mund të ndikojë në ngritjen e përgjegjësisë së banorëve për kujdesin dhe mirëmbajtjen e tyre. Funksioni kryesor i këtyre mini-bibliotekave është shkëmbimi i librave, pra merr një libër, sill një libër tjetër”, thotë Ahmeti.
Ndërtimi i këtyre mini-bibliotekave pritet të nisë gjatë këtij muaji.
Në përgjithësi, disa të rinj të intervistuar shkurt nga Radio Evropa e Lirë thonë se interesimi i tyre për leximin e librit është në nivel. Përveç blerjes së librit, ata thonë se përdorin edhe metodën e huazimit apo regjistrimit në bibliotekë, që u mundëson atyre që të lexojnë vepra nga më të ndryshmet.
Marigona Dubovci, e diplomuar në Shkencat Politike, thotë se është lexuese dhe adhuruese e madhe e librave. Ajo thotë se këtë vit ka treguar interesim më të madh për veprat e shkrimtarëve të huaj, por gjithmonë duke mos përjashtuar edhe shkrimtarët kosovarë.
“Si lexuese preferoj të lexoj letërsinë klasike, kryesisht autorët rusë dhe anglezë. Kohëve të fundit kam lexuar edhe libra nga autorët japonezë, si Haruki Murakami dhe Kazuo Ishiguro. Unë preferoj të lexoj në gjuhën shqipe, por ka mjaftueshëm edhe libra në gjuhën angleze”, thotë Dubovci.
Ajo thotë po ashtu se e cilëson si mundësi të mirë edhe ofrimin e blerjes së librave të përdorur dhe sipas saj, çmimet e librave në përgjithësi nuk janë të shtrenjtë. Librin të cilin ajo është duke e lexuar tash dhe të cilin ua rekomandon dashamirëve të librit është “Kur qau Niçja”, nga autori dhe psikiatri amerikan, Irvin Yalom.
Sa i përket interesimin për blerjen e librave dhe zhanreve për të cilat të rinjtë janë më shumë të interesuar, Edon Zeneli, drejtor i Shoqatës së Botuesve të Kosovës, tha për Radion Evropa e Lirë se interesimi për librat në gjuhën angleze nga zhanret e ndryshme, është duke u rritur.
“Vërejmë një interesim në rritje për librat në gjuhën angleze, madje mund të themi që pothuajse gjysma e të rinjve lexojnë libra në gjuhën angleze. Kjo mund të merret edhe në aspektin pozitiv edhe në aspektin negativ si dukuri. Në njërën anë është mirë që i riu ynë lexon në gjuhën angleze sepse kësi soji është në hap me të gjithë të rinjtë e tjerë në botë. Por, në anën tjetër e ka edhe problematikën e vet sepse në këtë formë, le të themi kushtimisht, lexuesi po shkon edhe duke u larguar me gjuhën e natyrshme, gjuhën shqipe”, tha Zeneli.
Sipas tij, ndër titujt më të lexuar gjatë këtij viti janë romanet klasike dhe librat të cilët janë shndërruar në seriale televizive.
“Janë libra që të rinjtë në përgjithësi edhe nëse i kanë parë serialet më herët, duan t’i kenë nëpër bibliotekat e tyre dhe janë libra që shiten vazhdimisht te ne. Sidomos seria e ‘Game of Thrones’, është në fakt seti i librave që është shitur më së shumti në libraritë tona”, u shpreh Zeneli.
Hapësirat në të cilat të rinjtë e Kosovës lexojnë, janë kryesisht nëpër shtëpi, ndërsa bibliotekat më shumë shfrytëzohen për mësim dhe përgatitje të provimeve nga studentët. Radio Europa e Lirë/ KultPlus.com
Në kuadër të panairit njëditor të librit në Zvicër “Diaspora 2019“, që organizohet nga Shoqata Kulturore “Bashkimi“ në Uster (Zürich), Shoqata “Mëmëdheu” nga St. Gallen, në bashkëpunim me Qendrën “Gjenocidi në Kosovë – Plagë e hapur”, prezenton librin më të ri të politologut Bardhyl Mahmuti: “Kurthet terminologjike në funksion të mohimit të gjenocidit në Kosovë”, shkruan KultPlus.com
Libri ka për synim të ndihmojë në harmonizimin dhe përdorimin e saktë të terminologjisë që duhet të përdoret, sidomos nga politikanët dhe gazetarët, kur përkufizohen ngjarjet e luftës në Kosovë dhe shmangien e grackës së mohimit të gjenocidit përmes një terminologjie jo të duhur.
Ky libër është botuar në gusht të këtij viti dhe lexuesit shqiptarë do t’i shpërndahet falas.
Në këtë prezantim do të jetë i pranishëm edhe autori i librit Bardhyl Mahmuti.
Prezentimi mbahet më 15 shtator 2019, ditë e diel, dhe fillon në ora 16.00.
“Pavarësisht ku është, në anën tjetër të botës – në Meksikë, në Evropë, në ndonjë qytet, fshat, a lagje, në mendjen, zemrën e shpirtin e tij poetik është Rahoveci.”
Është fjala për shkrimtarin Xhevdet Bajraj, i cili këtë edicion të Hardh Fest-it, përmes aktivitetit Hardh Poezi, do të promovojë dy libra.
“Në Hardh Fest 2019 – në Hardh Poezi, vjen promovimi i dy librave të jashtëzakonshëm nga poeti Xhevdet Bajraj, ‘Ca kokrra rrushi Rahoveci’ dhe ‘Kur qajnë hardhitë’ (Shtëpia Botuese Armagedoni)! Një event i paharrueshëm, ngjarja më përfaqësuese kulturore përmbyllëse e Hardh Fest-it të sivjetshëm – për të mos u humbur”, thuhet në njoftimin e organizatorëve.
Rikujtojmë se edicioni i sivjetmë i “Hardh Fest” do të mbahet gjatë datave 16, 17, 18 gusht në Rahovec, nën moton “Një got’ për mot”.
Me anë të një postimi në prfilin e tij në Facebook historian, gazetar dhe poeti ka festuar ditëlindje e tij të 73-të, shkruan KultPlus.
Historian, gazetar dhe poeti Jusuf
Buxhovi ka lindur në Pejë më 4 gusht të
vitit 1946.
Mësimet e para dhe shkollën e mesme i kreu në Gjakovë. Studioi Gjuhë dhe
Letërsi Shqipe në Universitetin e Prishtinës, ku u diplomua në vitin 1968.
Studimet posuniversitare i kreu në degën e historisë së Univeristetit të
Kosovës në vitin 1979, me ç’rast , me temën “Lidhja shqiptare në
dokumentet gjermane”,mori titullin e magjistri të shkencave të hisitorisë.
Karrierën e shkrimtarisë e nisi si poet dhe gazetar i kulturës
në gazetën “Rilindja” në vitin 1967, të cilën e vazhdon si korrespondent i saj
në Gjermani, deri në fund të vitit 2008. Këtu nis cikli i romaneve triologjikë
përpunuar vitet e fundit dhe ku prozatori në mbi dy mijë faqe përcjell dramën e
mbijetesës, vazhdimësisë dhe jetës. Rreth krijimtarisë letrare të viteve të
fundit të autorit, mund të thuhet se me romanet “Prapë Vdekja I, II,
III” (1991-1995) pastaj me “Letrat për Kryeprincin” (2002),
“Vera e fundit e Gjin Bardhit” (2003), si dhe “Trilogjinë
Gjermane” (Vdekja e Kolonelit, Kujtimet e zonjës Von Braun dhe Kodi i
Dashurisë) të botuara në vitet 2004-2006, krijon një cikël tematik të eposit të
prozës shqipe, i cili mbështetet mbi qenien ekzistenciale të popullit shqiptar
që nga antika e deri në ditët tona.
Në këtë mënyrë autori shfaqet me një prosede letrar që është i
ndërthurur dhe i ndërlidhur organikisht, ku historia kthehet në një fakt
letrar. Këtij kundrimi nuk i kanë shpëtuar as ngjarjet e fundit, vecmas ato të
viteve të tetëdhjeta dhe nëntëdhjeta, të cilat gjetën një pasqyrim të denjë në
romanin “Kodi i dashurisë” i cili në vitin 2006 u nderua me cmimin
kombëtar “Azem Shkreli”, si vepra më e mirë e vitit.
Në
vazhdën e ktij angazhimi duhet parë edhe pjesën e parë të trilogjisë
“Libri i Bllacës” që doli nga shtypi në janar të vitit 2007, dhe
pritet që pjesa e dytë dhe e tretë e këtij libri të botohet gjatë këtij viti,
pasiqë, sipas autorit ato, si tekste letrare, tashmë janë kryer dhe gjenden në
fazën e fundit të daljes nga shtypi.
Në
vitet në vazhdim Jusuf Buxhovi vazhdoi veprimtarinë e sukseshme si romansier.
Botoi romanet: “Libri i Gjakovës” (2008), “Lufta e fundit e
Bashkim Kosovës” (2011), “Dosja e hapur” (2012), “Jeniçeri
i fundit” (2013) dhe “Dosja B” (2016).
Krahas
letërsisë, Jusuf Buxhovi shënoi suksese edhe si historian. Pas punës së gjatë
hulumtuese në arkivat gjermane publikon monografitë “Kongresi i Berlinit
1878” (2008) dhe “Kongresi i Berlinit dhe Lidhja Shqiptare”
(2012), si dhe “Nga Shqipëria Osmane te Shqipëria Europiane” (2010).
Suksesin më të madh si historian Buxhovi e shënon me veprën pesë-vëllimëshe
“Kosova” (2012-2015), e cila pati shtatë botime.[nevojitet citimi] “Kosova”
në tri vëllime u botua edhe në anglisht në SHBA nga botuesi “Jalifat
Publishing” (2015).
Për merita shkencore në historiografi, në vitin 2017, Ministria e Kulturës dhe Sportit e Qeverisë së Kosovës ia ndau çmimin “Historian i Vitit”
Këto janë disa nga veprat e tij:
“Cirku”, tregime, “Rilindja” – 1972
“Pioni”, tregime , “Rilindja” – 1975
“Matanëkrena” – roman, “Rilindja” – 1976
“Çaste” – vështrime letrare, “Rilindja” -1978
“Dinozauri” – dramë, “Rilindja” – 1979
“Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit” – roman, “Rilindja” – 1982
“Ura e Fshejit” – novela, “Rilindja” – 1983
“Pranvera e zhveshur” – dy drama, “Rilindja” – 1984
“Nata e shekujve” – roman, “Rilindja” – 1985. (Fitoi Çmimin vjetor të Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës)
“Galeria e të vdekurve” – roman, “Rilindja” – 1987
“Libri i të mallkuarve”- roman triptik , “Rilindja” -1989. ( Fitoi çmimin letrar “Hivzi Sulejmani”)
“Prapë vdekja 1” – roman, “Rilindja” – 1991 (Fitoi Çmimin vjetor të Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës)
“Prapë vdekja 2” – roman, “Rilindja” -1993
“Prapë vdekja 3” – roman, “Rilindja” – 1995
“Qyteti i dënuar me vdekje“- roman, “Faik Konica” – 2000
“Letrat për Kryeprincin“- roman, “Faik Konica” – 2003
“Vdekja e Kolonelit” – roman, “Faik Konica” – 2004
“Vera e fundit e Gjin Bardhit” – roman, “Faik Konica” – 2004
“Kujtimet e zonjës Von Braun“- roman, “Faik Konica” – 2005
“Kodi i dashurisë”– roman, “Faik Konica” – 2006. (Fitoi çmimin kombëtar “Azem Shkreli”, si vepra më e mirë e vitit)
“Udhëtimi i Mendim Drinit“- roman, “Faik Konica” – 2006.
“Libri i Bllacës 1 – Shënime nga psikiatria” – trilogji, “Faik Konica” – 2007.
“Libri i Bllacës 2 – Bota e përmbysur e Urtakut” – trilogji,”Faik Konica” – 2007.
“Libri i Bllacës 3 – Etër e bij” – trilogji, “Faik Konica” – 2007.
Nuk lind lexues, por bëhesh. E mbase bëhesh më thjesht nëse trashëgimia e lënë nga prindërit, përveç të mirave materiale dhe të dhënave gjenetike, përfshin edhe një bibliotekë të pasur.
Një fëmijë që rritet mes librave me përralla dhe aventura, do ketë më shumë mundësi të bëhet një lexues i mirë edhe pse, përjashtimet ekzistojnë.
Të dhënat e fundit tregojnë se të rriturit janë ata që po lexojnë gjithnjë e më pak dhe shpesh herë janë prindër, ndërsa përqindja më e lartë e lexuesve është tek moshat nga 11 në 14 vjeç.
Deri para pak vitesh, shkëputja nga leximi ishte si pasojë e ‘shpërqendrimit në masë’ nga televizioni dhe videolojërat. Sot janë shtuar smartfonët dhe rrjetet sociale, të cilat nga njëra anë japin mundësinë për t’u shprehur dhe nga ana tjetër, në mënyrë paradoksale, kanë tkurrur aftësitë tona të konceptimit dhe mirëkuptimit.
Gjuhëtari italian Tullio De Mauro, në kursin e të gjithë aktivitetit të tij intelektual, kishte nënvizuar rëndësinë e kontekstit familjar të edukimit në brezat e rinj.
De Mauro nënvizonte se, nga vitet ’80-’90, është vënë re një fakt intuitive: pavarësisht sa mundohej shkolla dhe institucionet, niveli shkollor dhe stimuli intelektual i familjes janë drejtpërdrejtë proporcional në nivel suksesi dhe interesi për kulturën e fëmijëve.
Kësaj duhet t’i shtojmë edhe rolin e rëndësishëm që luan kultura në jetët tona.
Nëna ime dhe babai im nuk e kishin bërë universitetin, nuk ishin ‘lexues të rregullt’, por gjithnjë më tregonin se edukimi është i rëndësishëm dhe diçka e bukur.
Ndihem një përjashtim, madje një përjashtim i përjashtimit.
Kam lindur në vitin 1991. Në shtëpinë time nuk lexohej shumë, e megjithatë prindërit e mi, të lindur pas luftës, më kanë bërë gjithnjë ta perceptoj librin si një objekt të rrethuar nga një aureolë të shenjtë (në kuptimin më të mirë që mund të përmbajë shprehja).
Nëna shtëpiake me pasionin për filmat e dashurisë dhe babai artisan, mbi tavolinën e punës së të cilit mund të gjeje shumë materiale, por jo romane, u edukova me respektin për leximin.
U bëra lexuese-shkrimtare e pandreqshme dhe “doktoreshë në letërsi dhe gjuhë të huaja”, duke mbajtur në mendje kujtimin e librave që më dhuroheshin kur isha fëmijë.
“Lexoji të gjithë dhe mos i prish”, më thuhej teksa merrja pako me libra.
Kështu, mendoj se nuk mjafton të edukosh të rinjtë me leximin dhe kulturën. Duhen edukuar njerëzit me rëndësinë e leximit dhe kulturës”. Kjo duhet të jetë motoja e vërtetë për të cilën ka nevojë vendi.
Të drejtosh gishtin vetëm kundër brezave të rinj është e paarsyeshme. Do ishte si të çuditeshim teksa shohim që bie një shtëpi pa themele./Ora News.tv/
Libri me poezi “Ngarendje” nga poeti Bardhyl Oseku do të promovohet javën tjetër në Gjakovë, shkruan KultPlus.
Ky vëllim poezish përmban dhjetëra poezi me dhjetëra tematika të ndryshme, për dashurinë, për lumin, për miq e për familje. Promvimi i librit është mbështetur nga Komuna e Gjakovës, kurse libri është botuar nga revista “Drita” në Suedi, si dhe redaktore dhe recensente e librit ka qenë Enela Tabaku
Autori i librit zotri Bardhyl Oseku ka treguar për KultPlus se ky është libri i tijj i parë. “Ky është libri im i parë. Libri është i ndarë në pesë cilke: thirrje, peizazh, meditim, dfëshirë, shtëpi” ka thënë Oseku./KultPlus.com
Ministria e Kulturës hap thirrjen për aplikime për Fondin e Përkthimit Letrar nga gjuha shqipe në gjuhë të huaj.
Përvoja e vitit të kaluar tregoi një hap të rëndësishëm përpara të ndërmarrë nga Ministria e Kulturës për përhapjen e letërsisë jashtë vendit duke mbështetur përkthimin e veprave në gjuhë të ndryshme italisht, greqisht, spanjisht, frëngjisht ose sllovenisht. Ky fond kontribuoi gjithashtu në rritjen e interesit të përkthyesve të huaj dhe shtëpive botuese të huaja për letërsinë shqipe.
Kjo iniciativë synon të mbështesë përkthimin e veprave më të rëndësishme shqiptare në trillime, letërsi, vepra, ese që tashmë kanë një kontratë botuese me shtëpitë botuese të huaja.
Aplikimi është i hapur nga 1 gusht deri me 26 gusht 2019, në orën 16.00.
Procedurat që duhen ndjekur për të aplikuar në këtë fond janë, kërkesa duhet të dorëzohet nga një botues i huaj, i pajisur me licencë për të publikuar përmes përfaqësuesit të tij ligjor.
Gjithashtu botuesi duhet të sigurojë të drejtat e të drejtës së autorit para se të aplikojë ose të paktën të jetë në proces për të siguruar të drejtat e autorit, një proces që duhet të përfundojë deri në afatin e dorëzimit të specifikuar në kontratën e përkthimit.
Botuesi gjithashtu duhet të paraqesë kontratën me përkthyesin, kontrata origjinale duhet të jetë në gjuhën shqipe ose në anglisht. Pas miratimit të mbështetjes financiare, Ministria e Kulturës do të nënshkruajë një kontratë bilaterale me botuesin.
Së fundmi ndihma financiare (e plotë ose e pjesshme) e përkthimit të veprës do të sigurohet nga Ministria e Kulturës dhe do të mbështesë botuesin. Financimi i plotë / i pjesshëm i përkthimit që do të sigurohet nga Ministria e Kulturës e do të transferohet në llogarinë e botuesit.
Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Kujtim Gashi, ka vizituar sot Forcat e Sigurisë së Kosovës, ku është pritur në takim nga gjenerali Enver Cikaqi.
Qëllimi i kësaj vizite ishte dhurimi i librave të botuara dhe të blera nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit për bibliotekën e FSK-së.
Më këtë rast, ministri Gashi tha se “ne kemi një iniciativë për t’i furnizuar bibliotekat e komunave me libra, dhe në kuadër të kësaj kemi menduar që të furnizojmë dhe bibliotekën e ushtrisë sonë, po ashtu edhe pjesën lindore të Kosovës, Preshevën, Medvegjën, Bujanocin si dhe Ulqinin dhe Tuzin”.
“Furnizimi me libra nëpër biblioteka të komunave të Kosovës si dhe jashtë territorit të Kosovës është një program i rëndësishëm i Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sporti dhe në kuadër të këtij programi ne po dhurojmë në çdo bibliotekë nga 135 tituj, të cilët janë më të kërkuar nga publiku kohën e fundit”, tha ai.
Duke pasur parasysh që kohën e fundit nuk ka pasur investime në libra ne kemi vendosur që t’i mbështesim bibliotekat me këtë donacion, i cili besoj që do të vazhdojë edhe në të ardhmen” tha ministri Gashi.
Ndërkaq, gjenerali Enver Cikaqi falënderoi ministrin Gashi për vizitën dhe dhurimin e librave për bibliotekën e FSK-së dhe gjithashtu e njoftoi ministrin rreth bibliotekës dhe interesimin e pjesëtarëve të FSK-së për leximin e librave.
“Këta tituj do t’i ndihmojnë shumë pjesëtarët tanë për formësimin dhe avancimin profesional dhe njëkohësisht do ta kemi një bibliotekë më të begatshme. Ardhja juaj këtu për t’i sjell librat është një mesazh që FSK-ja është mbarë dhe ndihemi të përkrahur edhe nga të tjerët”, u shpreh gjenerali Enver Cikaqi. / KultPlus.com
Numri i lexuesve në Shqipëri (dhe jo vetëm) duket së është në rënie, e shkaktar për këtë është interneti, komenton oranews.Artan Dragoi, librashitës, shprehet se prej 3 ditësh nuk ka shituar asnjë libër, teksa thekson se internet është armiku kryesor i leximit. Ndërkohë qytetarët shprehen se niveli I ulët I leximit është shqetësues.
Shqiptarët, por jo vetëm çdo ditë e më shumë po lexojnë gjithnjë e më pak libra. Artan Dragoi, librashitës shprehet se prej 3 ditësh nuk ka shitur asnjë libër, ndërsa thekson se internet, I ka shpallur luftë leximit.
Artan Dragoi: Tendenca është në rënie, njerëzit nuk lexojnë sepse i ka bllokuar telefoni. Telefoni është arma më e fuqishme se leximi. Kam tre ditë dhe nuk e di do shes apo jo. Mosha e mesme ble më shumë. Vajzat nuk blejnë fare, me vajzat duhet të bësh politikë që të marrë një libër.
Për një pjesë të qytetarëve, niveli i ulët i lexuesve është i turpshëm, ndërsa shkakun kryesor e gjejnë sërish të interneti.
“Njerëzit i kushtojnë interes internetit, që interneti po të rrish shumë edhe dëmtohesh. Atëherë nuk na zinte gjumi nga qejfi kur gjenim një libër të Migjenit. Këta tani nuk i njohin kush janë shkrimtarët e Rilindjes. Kjo është e tmerrshme”, tha një qytetar.
Pak kohë më parë, INSTAT publikoi të dhëna se 1 milion shqiptar nuk kanë lexuar asnjë libër përgjatë 1 viti. / KultPlus.com
Një libër për mënyrën sesi udhëheqësit e mëdhenj frymëzojnë këdo që të veprojë. Një bestseller absolut, i cili do të vijë në ndihmë për të përsosur komunikimin dhe për të arritur suksese në jetë.
Pse e bëni atë që bëni? Pse disa njerëz dhe organizata janë më novatorë, më influencues dhe më fitim-prurës se të tjerët? Pse disa krijojnë besni-këri më të madhe, si te klientët, ashtu dhe te punonjësit? Madje dhe midis të sukses-shmëve, pse disa prej tyre arrijnë të kenë vazhdimisht sukses?
Njerëz si Martin Luther King Jr., Steve Jobs, dhe vëllezërit Wright, mund të kenë pak gjëra të përbashkëta me njëri-tjetrin, por të gjithë e kanë filluar me pse. Aftësia e natyrshme e tyre për të filluar me pse, u mundësoi të frymëzonin njerëzit që i rrethonin, si dhe të arrinin gjëra të jashtëzakonshme.
Ndërsa studionte liderët që kanë pasur ndikimin më të madh në botë, Simon Sinek zbuloi se ata mendojnë, veprojnë dhe komunikojnë në të njëjtën mënyrë – dhe kjo është krejt e kundërta e asaj që bën kushdo tjetër. Këtë ide të rëndësishme Sinek e quan Rrethi i Artë, dhe paraqet një strukturë mbi të cilën mund të ndërtohen organizata, mund të udhëhiqen lëvizje, dhe mund të frymëzohen njerëz. Dhe e gjitha fillon me PSE.
Cilado organizatë mund ta shpjegojë se çfarë bën; disa prej tyre mund edhe të shpjegojnë si e bëjnë; por shumë pak mund të artikulojnë me qartësi pse. PSE-ja nuk ka të bëjë me paratë ose fitimin – këto janë gjithmonë rezultate. Pse ekziston organizata juaj? Pse i bën ato gjëra që bën? Pse klientët blejnë nga një kompani e caktuar? Pse njerëzit janë besnikë ndaj disa liderëve, dhe jo ndaj të tjerëve?
Të fillosh me PSE funksionon si me bizneset e mëdha, ashtu dhe me ata të vegjël, si në botën jofitimprurëse, ashtu dhe në politikë.
Ata që fillojnë me PSE nuk manipulojnë kurrë, vetëm frymëzojnë. Dhe njerëzit i ndjekin jo sepse janë të detyruar, por sepse duan. Duke marrë nga histori të vërteta në fusha të ndryshme, Sinek thur një vizion të qartë të asaj që duhet për të udhëhequr dhe frymëzuar. Ky libër është për këdo që do të frymëzojë të tjerët, ose këdo që do të gjejë dikë për t’u frymëzuar.
VLERESIME
“Libri ‘Fillo me pse’ është një nga librat më të dobishëm dhe të rëndësishëm që kam lexuar prej vitesh. I thjeshtë dhe i qartë, na tregon se si liderët duhet të udhëheqin. E rekomandoj!”
—William Ury, bashkautor i Getting to Yes; bashkëthemelues i Programit Mbi Negocimet në Harvard Law School
“Fillo me pse ndezi zjarrin brenda meje. Ky libër mund t’ju çojë në nivele përsosurie të cilat nuk i keni menduar kurrë të arritshme”.
—Gjeneral Chuck Horner, shef i aeroplanmbajtëses, operacioni Desert Storm
“Fillo me pse ofron një alternativë të thjeshtë dhe pragmatike për të qenë një lider i madh. Çdo histori do t’ju bëjë t’i shihni gjërat nga një perspektivë krejt tjetër. Një perspektivë që nuk është asgjë më pak se e vërteta”.
—Mokhtar Lamani, ish-ambasador, emisar i veçantë në Irak, vëzhgues i përhershëm në Kombet e Bashkuara
“Libri ‘Fillo me pse’ do t’ju bëjë ta rivlerësoni biznesin tuaj. Është një libër i shkëlqyer dhe godet në shenjë. Do t’ju frymëzojë”.
—Howard Putnam, ish-CEO, Southwest Airlines; folës dhe autor i The Winds of Turbulence
“Fillo me pse është një zbulim i rëndësishëm dhe depërtues i asaj që ndan kompanitë dhe liderët e mëdhenj nga pjesa tjetër. Shumë liderë (dhe autorë) e kërkojnë autenticitetin në vendin e gabuar – Sinek ju çon drejt e te burimi”.
Presidenti i Republikës e ka cilësuar librin “Blloku” të profesor Isuf Kalo si një kontribut të shtuar për historinë e Shqipërisë.
“I lumtur të takoja sot Profesor Isuf Kalon dhe ta përgëzoja për librin e tij të jashtëzakonshëm “Blloku”, një surprizë për mua në të gjitha aspektet. Një libër i shkruar me mjaft kulturë, bazuar mbi eksperienca dhe fakte të një dëshmitari të pazakontë, i cili nuk vinte në Bllok nga Blloku, por që njihte Europën dhe botën, për shkak të studimeve dhe specializimeve të tij”, ka theksuar Meta.
“Një libër mjaft i vështirë për t’u shkruar në planin personal, për shkak të marrëdhënieve njerëzore me shumë nga personazhet që përshkruhen, si dhe një mundësi e jashtëzakonshme, jo vetëm për të kuptuar historinë tonë të 50 viteve që u dominua nga Blloku, por sidomos për të nxjerrë mësime për të ardhmen”, ka shtuar Meta.1 nga 2
“Një libër, që më ka detyruar të mbaj shumë shënime, por një prej tyre po e ndaj sot me ju: “Më vonë jam ndërgjegjësuar se shtyllat kryesore ku mbështetej pushteti i atëhershëm nuk ishin, siç thuhej nëpër plenume e në kongrese, industria, bujqësia apo ushtria. Realisht shtyllat e tij ishin propaganda dhe hetuesia. Isuf Kalo – ‘Blloku’ faqe 75”, ka theksuar Meta.
‘Duke diskutuar sot me Doktorin në mënyrë miqësore për shumë detaje mbi librin e tij, e pyeta pse sipas tij këto ishin dy shtyllat e atij regjimi. Ai m’u përgjigj shumë thjesht: “Propaganda për ata që donin apo pranonin të gënjeheshin, dhe hetuesia për të shtypur dhe shantazhuar të gjithë ata që nuk pranonin të gënjeheshin”, ka thënë Meta.
Natyrisht, ka vijuar Presidenti, “në këtë bisedë nuk munguan dhe të falat e mia më të sinqerta për familjen Kalo, edhe për arsyen se me djalin e tij, Ilirin, kemi qenë shokë klase në gjimnazin “Sami Frashëri”, i cili është një shembull dhe sot një mjek shumë i suksesshëm në Danimarkë”.
“Falënderoj Doktor Isuf Kalo dhe botuesin e tij, Henri Çili për këtë botim të ri, që natyrisht do të sjellë kritika dhe vlerësime të ndryshme. Ky libër është padyshim një kontribut i shtuar për historinë e Shqipërisë”, ëhstë shprehur Presidenti Meta
“Verginità Rapite” (Virgjëri të vjedhura) quhet romani të cilin Ismete Selmanaj Leba e ka botuar për lexuesit italian. Po të njëjtin në Shqipëri e solli në vitin 2013 me titullin “Gjembi dhe trëndafilat”. Këtë roman zonja Ismete e quan “himn kundër dhunës në të gjitha format e saj”.
Ismete Selmanaj ka lindur në vitin 1966 në Durrës. Një vit pas diplomimit në Fakultetin e Inxhinierisë së Ndërtimit, në vitin 1992, bashkë me familjen ajo shpërngulet në Itali. Edhe pse inxhiniere e diplomuar, pasionin e saj të hershëm për letërsinë e nuk e la anash. Znj. Ismete shkruante edhe gjatë viteve të studimeve, ndonëse ishte në një degë që s’kishte lidhje me artin e fjalës – por siç thotë edhe ajo vetë “pasioni mbetet pasion”.
Pas ikjes në Itali ajo vazhdoi shkrimet letrare. Pas romanit “Gjembi dhe trëndafilat”, në vitin 2014 botoi librin “Koka e dy lejlekëve të purpurt” të cilin aktualisht është duke e përkthyer në italisht. Ismete Selmanaj Leba tanimë ka 25 vite që jeton në Itali, në krahinën Messiana. Është e martuar dhe ka tre djem.
Ajo me shumë dëshirë pranoi të fliste për lexuesit e shqipress.net mbi romanin e saj “Virgjëri të vjedhura” dhe për të treguar më shumë se ç’mesazh ka dashur të përcjell me të.
Znj. Ismete, së fundmi, më saktësisht më 18 prill ju keni botuar në Itali librin “Virgjëri të vjedhura”, të cilin në shqip na e kishit sjellë në nëntor të 2013-tës. A mund të na thoni shkurtimisht se çfarë mesazhi keni dashur të përcillni nëpërmjet këtij romani?
Libri “Virgjëri të vjedhura”, i publikuar nga Bonfirraro Editore është versioni në italisht i librit “Gjembi dhe trëndafilat” të cilin e kam përkthyer personalisht në gjuhën italiane. Mesazhi kryesor që kam dashur të përcjell tek ky roman, është një himn kundër dhunës në të gjitha format e saj; kundër gruas, kundër lirisë së fjalës, kundër gjenocidit, kundër luftës… Edhe titulli në shumës “Virgjëri të vjedhura”, ka dashur të tregojë pikërisht këtë mesazh; virgjëria e shpirtit – e mohuar për pothuajse 50 vjet, e një populli.
Si është pritur “Verginità Rapite” nga lexuesit italian?
Promovimi i parë u bë në datën 18 prill në Bibliotekën Bashkiake të Capo d’Orlando-s. Organizuesit e këtij promovimi që kishin lexuar librin, pothuajse nuk arrinin të besonin që kaq afër Italisë, në një vend fqinjë me ta, të kishin ndodhur tmerre të tilla. Lexues të tjerë më kanë lënë përshtypjet e tyre në sitin votemybook.com dhe kur i lexoj emocionohem pa masë.
Na treguat se “Verginità Rapite” është futur në listën e librave që studentët e Universitetit të Palermos duhet t’i lexojnë në temën ‘mbi kushtet e gruas në Shqipëri’. Çfarë do të mësojnë studentët italian për gruan shqiptare? Si ua keni paraqitur atyre femrën shqiptare?
Gruaja shqiptare në librin “Verginità Rapite” nuk përshkruhet vetëm si viktimë e burrave, e sistemit të vjetër, e mentalitetit që e ka parë si një “shtojcë” të burrit që duhet të ulë kokën e të bindet…
Gruaja shqiptare është ajo , që me gjithë vështirësitë e sapo përmendura që i kanë kushtëzuar jetën dhe rolin e saj të rëndësishëm në shoqëri, nuk ka reshtur së luftuari. Gruaja shqiptare është me mijëra e mijëra Mira, personazhi kryesor i librit, që u ngrit nga balta ku e futi sistemi dhe mentaliteti maskilist dhe jo vetëm gjeti rrugën e lumturisë personale por u bë mbështetje dhe ndihmë për shumë gra të tjera. Gruaja shqiptare është ajo që me një natyralizëm dhe thjeshtësi të pashoqe shpëtoi jetën e qindra ushtarëve italianë të mbetur në Shqipëri pas kapitullimit te Italisë fashiste. Gruaja shqiptare është Nuria, kosovare, që pasi i vranë të gjithë familjarët para syve dhe e përdhunuan barbarisht, rrit fëmijët jetimë të Kosovës martire.
Këto gra dhe shumë të tjera jam përpjekur t’i paraqes lexuesit shqiptar dhe atij italian.
Sipas jush, pse gruas shqiptare “i është rrëmbyer virgjëria”?
E thash edhe më sipër, titulli në shumës ka një kuptim më të gjerë dhe filozofik. Nuk ka të bëjë vetëm me dhunën fizike që pëson Mira në moshën 15 vjeçare nga sekretari i Partisë së shkollës. Është një “virgjëri” e rrëmbyer e përditshme, përderisa nuk mund të akuzosh abuzuesin, nuk mund t’i thuash të zezës, e zezë, nuk mund të flasësh as në familje në emër të “luftës së klasave”.
Si e shihni ju gruan shqiptare, dje dhe sot?
Mendoj se hapa përpara janë bërë. Por “mburoja e fortë” e mentalitetit maskilist, siç e quan edhe profesor Matteo Mandalà që ka përgatitur parathënien e librit për publikun italian, është e fortë, e hekurt…
Jeni duke punuar mbi ndonjë libër të ri? Nëse po, mund të dimë më saktësisht se mbi çfarë teme do të na flisni në botimin tuaj të radhës?
Tani po merrem me përkthimin në italisht të librit “Kokat e dy lejlekëve të purpurt”, që trajton një aspekt tjetër të shoqërisë shqiptare. Atë të pasojave shkatërruese që ka lënë tek dy fëmijë të vegjël gjakmarrja që u zgjua nga gjumi letargjik ku e vuri diktatura komuniste për gjysmë shekulli. Por ky libër trajton edhe “të rejat” e huazuara nga bota perëndimore që për shoqërinë e kulturën shqiptare kanë qenë të panjohura; atë të pedofilisë.
Për sa i përket botimit të ri të radhës, jam në faqet e para. Mund të them vetëm që e kam trajtuar në vetën e parë për të qenë më intime dhe më afër me lexuesin edhe pse s’ka asgjë personale në të.
Si duket ne shqiptarët nuk do të lirohemi kurrë nga sindromi infantil “Historia fillon me mua!”. “Unë jam qendra e botës” është vetëdija e një fëmije pesëvjeçar, i cili nuk shkëputet dot nga dëshira dhe nevoja e të qenit në qendër të vëmendjes, thotë psikologjia e fëmijës, por një psikologji e tillë po na përcjell neve kolektivisht dhe historikisht.
Qendërsimi i vetes, duke provuar të pronësojmë (lexo: përvetësojmë) çdo ide e veprimtari, me synimin për ta bërë pronë tonën duke ia mohuar ideatorin e punuesin paraprak, pavarësisht se të tjerë para nesh e kanë filluar, punuar e elaboruar dhe janë dëshmuar për realizues të asaj ideje vite e dekada më parë, është e pranishme në shumë sfera të jetës sonë dhe përballemi me të çdo ditë. Posedimi i pronës së tjetrit, duke e privatizuar, nuk është fenomen që prek vetëm pronën fizike. Privatizimi po ndodh njësoj edhe në sferën e ideve dhe të veprimtarive intelektuale.
Të prezantosh veten si prijatar të një pune a veprimtarie që ka trashëgimi, gjurmët e së cilës trashëgimi ti i bën inekzistente, tregon mbi të gjitha për diletantizmin tënd në shkencë, aq sa edhe për mungesën e etikës profesionale. Cilësia e punës akademike, qoftë empirike apo teorike, matet edhe me kërkimin sa më të pasur paraprak që e ke realizuar derisa ke arritur te vepra jote, por siç duket neve ky kërkim nuk na pëlqen, sepse kjo nuk na sjell shpejt te rezultati, përfitimi e fama, që synojmë të arrijmë brenda natës…/Koha.net
Ministria e Kulturës Rinisë dhe Sportit ka publikuar listën e librave që do të marrin financim nga kjo ministri, shkruan KultPlus.
Këtë vit Ministria ka ndarë 76,700 euro nga buxheti për botimin e librave të ndryshëm, letrarë dhe jo letrarë dhe nga dhjetëra shtëpi botuese.
Shumica e librave që do të botohen kanë marrë prej mbështetje prej 500 deri në 2000 euro.
Në bazë të konkursit të shpelluar nga Ministria me kulturës me 29 janar të këtej viti, këta janë librat që do të marrin financim nga Ministria/KultPlus.com
Sado argëtuese dhe e mezipritshme të tingëlloj rrezitja në plazh, kur veçse ndodhemi atje, fillojmë të mërzitemi dhe na nevojitet diçka që koha të kalojë më shpejtë, përderisa jemi duke pritur që lëkura të marrë ngjyrën e bronztë. Përveç telefonit, që është argëtimi jonë primar në plazh e kudo, gjëja tjetër që mund të bëjmë në plazh është leximi i librave.
Duket sikur me kohën është krijuar një zhanër i veçantë i librave, kryesisht novela me përmbajtje të lehtë dhe me histori intriguese që kanë fuqinë të na mbajnë vëmendjen e përqendruar në ngjarje pavarësisht temperaturave të nxehta, bisedave apo të çjerrave që vinë nga çadrat fqinje.
Librat e verës janë tema që nis që prej qershorit dhe promovohet në shumicën e mediumeve si shembull “10 librat që duhen lexuar patjetët këtë verë”, “Novela për plazh”, etj.Pavarësisht kësaj, shumë lexues të pasionuar, do të shikojnë me dyshim nëse i’u kërkon ndonjë libër duke e përmendur fjalën “libër për plazh”, e bile ndoshta edhe do e marrin si ofendim. Të ashtuquajturit, libra të plazhit duket sikur mbartin me vete diçka sipërfaqësore e të lehtë, ngjajshëm me magazinat e modës.
Shumë studiues e konsiderojnë madje brengosëse faktin që industria e librave përkushtohet me mish e shpirt për t’i shitur këto produkte me një marketing që ngjajshëm si me ushqimin e shpejtë, bie shumë në sy dhe të merr vëmendjen, por në të njejtën kohë, mbart rrezikun e përhapjes së vulgaritetit që zakonisht përbajnë këto histori.
Megjithatë, leximi i librave në plazh nuk do të thotë të jetë argëtues pa pjesën e edukimit apo hapjes së mendjes. Ndoshta më shumë duhet tentuar të ndryshojmë qasjen se si na ofrohen këto libra dhe me pak vullnet, edhe vera mund të jetë stina ideale, për libra me përmbajtje përtej argëtueses, me informata që do ta zgjerojnë horizontin tonë, duke arritur të na mbajnë të përqëndruar me pasionin që ngjallin./ Insajderi/ KultPlus.com
Ish-zëvendëspresidenti amerikan, Joe Biden, dhe bashkëshortja e tij, Jill, kanë fituar më shumë se 15 milionë dollarë në vitet që kur Bideni la qeverinë, sipas të dhënave të publikuar nga fushata e tij të martën.
Shumica e të hyrave të tyre erdhën nga debatet e tyre dhe pagesat për dy librat e shkruara nga Bideni, që po konsiderohet si top-kandidati Demokrat për nominim në zgjedhjet presidenciale të vitit 2020, raporton Reuters.
Ish-senatori nga Delaware shërbeu si zëvendëspresident i Barack Obamas për tetë vjet, duke lënë zyrën në fillim të vitit 2017 pas zgjedhjes së Donald Trumpit president.
Sipas kthimit të taksave federale dhe shtetërore, Bidenët fituan 11 milionë dollarë më 2017 dhe 4.58 milionë dollarë tjerë më 2018. Rreth 13.2 milionë dollarë prej tyre i janë atribuuar pagesave për libra.
Kampanja e Bidenit ka publikuar edhe një formular të zbulimit financiar të mandatarëve për kandidatë për presidentë, të cilat tregojnë se Bideni është paguar vazhdimisht në shuma 6-shifrore për ngjarje ku ai ka folur, shumica prej të cilave në universitete private.
Bideni ka fituar 540,000 dollarë si profesor në Universitetin e Pensilvanisë.
Sipas kthimit të taksave të çiftit, ata paguan 3.7 milionë dollarë taksa federale më 2017 dhe kanë dhuruar 1 milion dollarë për bamirësi. Më 2018, ata paguan 1.5 milion taksa federale dhe dhuruan 275,000 dollarë për bamirësi./Koha.net/KultPlus.com
*Shqyri Nimani: “Albanese -Artisët shqiptarë gjatë renesancës italiane”, botoi “Ars Albanica”,Prishtinë 2018Libri më i ri “Albaneze – Artistët shqiptarë gjatë renesancës italiane” i studiuesit të artit Shyqri Nimani pasuron njohjet rreth artistëve shqiptarë në mesjetë dhe më vonë (piktorëve, skulptorëve dhe muzikantëve) si dhe veprave të tyre, në shumë raste të një vlere madhore, që u bënë pjesë e artit botëror.
Nimani, i cili është njëri ndër krijuesit më të rëndësishëm shqiptar në fushën e arteve aplikative, veprat e të cilit gjetën vend në galeri të njohura botërore, bëri emër edhe në fushën e historisë së artit, fillimisht duke nxjerrë në dritë veprat e piktorëve mesjetarë shqiptarë, të cilët ishin pjesë e artit të kohës së Bizantit dhe të Renesanës, veprat e të cilëve arritën nivele të larta.
Kështu,në vitin 1980 Nimani solli monografinë “Onufri dhe piktorët tjerë mesjetarë shqiptarë”, vepër kjo e cila për herë, nxori në pah fuqinë krijuese si dhe rolin e piktorëve shqiptarë në artin bizantin, i pasqyruar në kultet më të rëndësishme anembanë perandorisë. Me fakte të shumta, Nimani dëshmoi se vepra madhore e Onufrit, ato të Selenicës, Shpatarakut dhe të tjerëve, të shumtën të përvetësuara nga të tjerët, sidomos grekët dhe bullgarët, krahas motiveve fetare, pasqyronin edhe elemente të botës shqiptare, gjë që, si të tilla, japin mesazhe edhe për vlerat e saj në përputhje me një traditë të lashtë.
Për ta treguar gjeniun shqiptar për artin dhe krijimtarinë si një proces të pandalshëm përkundër rrethanave të pushtimeve, Nimani iu kthye kohës së Perandorisë Osmane si dhe vendit të shumë e shumë krijuesve në të për shekuj me radhë. Në studimin “Arnavud – artisët shqiptarë në Perandorisë Osmane”, Prishtinë 2003, që po ashtu është i një rëndësie kapitale, Nimani dha kronologjinë, po edhe pamjen e krijuesve të shumtë shqiptarë në këtë perandori, veprat e të cilëve (pikturë, arkitekturë dhe muzikë) janë ndër më të rëndësishmet e kohës.
Në këtë dioptri, gjithësi vepra më e re “Albanese – artistët shqiptarë gjatë renesancës italiane”, është e një rëndësie të veçantë, qoftë nga aspekti i mbarshtrimit tematik të çështjes, qoftë nga ai i pasqyrimit ilustrativ të saj, ngaqë pasqyron veprimtarinë madhështore të një vargoi të konsiderueshëm të krijuesve shqiptarë, të cilët kanë jetuar dhe krijuar gjithandej nëpër vendet më të civilizuara të Europës Perëndimore, me ç’rast , ata ia dolën që të jenë edhe prijetarë të renesancës italiane në shekujt XV-XVI kur ajo arriti kulmet e saj në Itali dhe vendet përreth, kur arti ia doli të lirohet nga klishetë mesjetare.
Është interesant të thuhet me këtë rast, se Nimani, ngritjen e krijuesve të rëndësishëm shqiptarë në renesancën italiane dhe atë evropiane, që pasoi pas vdekjes së Skënderbeut, kur një pjesë e madhe e fisnikërisë shqiptare kaloi në Itali, e sheh të ndërlidhur, me traditën kulturore në hapësirën shqiptare (nga traditat e krishterimit në Shqipëri) e cila u bart në ambientet e reja, ku edhe fitoi mundësitë dhe hapësirën për shprehje të re.
Për Nimanin, veprat e Niketë Dardanit në fushën e muzikës bizantine dhe ato të Jan Kukuzelit, ishin pjesë e gjeniut krijues arbëror, që në rrethanat e reja gjente shprehje të re, gjë që nuk ishte e rastit se në Itali, shqiptarët e shpërngulur krijuan Shkollën Shqiptare “Scuola degli Albanezi”, si një qendër intelektuale dhe kulturore ndër më të rëndësishmet e kohës. Në përputhje me këtë frymë, Nimani sheh edhe veprimtarinë e skulptorëve, piktorëve dhe muzikantëve të njohur shqiptarë, duke filluar nga Andrea Aleksi, Viktor Karpaçi, Mark Bazaiti, Mihaili nga Vlora, Mihail Tivoli – Artioti, pastaj LeonkTomeu, Marin Biçikemi, Gjergj Danush Lopocaj, Aleks Tarketa, Merkur Buo, Gjergj Basta e të tjerë, veprat e të cilëve u vërshuan katedralet, pallatet mbretërore, sheshet si dhe monumentet markante.
Të kësaj fryme, janë veprat e Karpaçit, të Marin Biçikemit dhe krijuesve të tjerë, e ku shtysë të madhe këtij zhvillimi kulturor në Itali dhe gjetiu, i dhanë edhe vëllezërit tipografë shqiptarë Bernardn dhe Matej Vitali (Li Albanesoti).Ajo që këtë vepër e bën edhe më të plotë dhe i jep peshën e një monumenti që i ka munguar historisë sonë të artit, padyshim është edhe ana ilustrative, ku Nimani, si mjeshtër i madh i dizajnit grafik, ia del që anën e opusin krijues ta përcjell edhe me ilustrimet kryesore të veprave të piktorëve dhe të skulptorëve, të dhëna me një plasticitet të kapshëm, ku del në pah fuqia e tyre.
Në këtë aspekt, kjo vepër, është domethënëse, ngaqë nxjerr në pah gjeniun krijues shqiptar gjatë shekujve, por edhe fuqinë e tij në rrjedhat kulturore dhe artistike të artit botëror, me ç’rast, siç është rasti me renesancën italiane, ia dolën që të vihen në krye të këtyre zhvillimeve.
Truri njerëzor është i aftë të perceptojë një tekst në plotëninë e tij, njësoj sikur të bëhej fjalë për ndonjë peizazh fizik. Dhe kur lexojmë, ne, jo vetëm rikrijojmë një botë me fjalët e historisë në fjalë, por ndërtojmë një riprezantim mendor të tekstit në vetvete.
Duke kaluar faqet e një libri prej letre, realizojmë një aktivitet të ngjashëm me lënien e një gjurme pas një tjetre në një udhë, ka një ritëm, një kadencë dhe një regjistër pamor në procesin e kalimit të faqeve të shtypura. Revista prestigjioze “Scientifican American” publikoi një artikul me anë të të cilit kërkonte që t’i jepte një shpjegim këtij paradoksi: në kohën e hiperkontaktimit, kur çdo ditë e më shumë kemi ekipe që na mundësojnë leximin me më shumë lehtësi dhe kemi mundësinë që të hyjmë në biblioteka të tëra në formatin elektronik, shumë njerëz pëlqejnë formatin e letrës.
Libri tradicional, revista, dhe ditari vazhdojnë të jenë të pëlqyerit e publikut në përgjithësi. Edhe pse na rezulton e vështirë që të besohet, duke qenë se formatet digjitale na hapin dyert e shumë lirive. Letra versus paisjet elektronike Rezultati i shumë punëve tregon se në paisjet teknologjike lexohet më lehtë, por megjithatë mbahet mend më pak. Ka “lehtësi” në të lexuar, thotë Maryanne Wolf e Universitetit të Tufts. Por njerëzit kanë nevojë të ndjejnë letrën kur lexojnë, truri e kërkon në mënyrë të pavetëdijshme. Ne nuk kemi lindur me qarqe trunore të përkushtuar leximit, sepse të shkruarit u zbulua relativisht vonë në evolucionin tonë: rreth 4 mijëvjeçarë para Krishtit. Ne fëmijëri, truri improvizon qarqe të reja për të lexuarit dhe për këtë përdor pjesë të tjera të përkushtuara për të folurit, aftësi e cila përmbledh kordinimin motorik dhe vizionin. Truri fillon të njohë shkronjat në bazë të linjave të kthyera dhe hapësirave dhe përdor procese të prekjes që kërkojnë aktivizimin e syve dhe të duarve. Qarqet e të lexuarit të fëmijëve të moshës 5 vjeçare tregojnë aktivitet kur fëmijët praktikojnë të shkruarit me dorë, por jo kur ata i shkruajnë fjalët në tastierë. Përtej trajtimit të shkronjave individuale si objekte fizike, truri njerëzor mund të perceptojë një tekst në plotninë e tij, si një lloj peizazhi të prekshëm. Kur lexojmë ne ndërtojmë një riprezantim mendor të tekstit. Natyra ekzakte e këtyre lloj riprezantimeve mbetet e qartë, por disa studiues besojnë se janë të ngjashme me një hartë mendore që krijojmë prej terrenesh të caktuara si, malet dhe qytetet dhe prej hapësirash të brendshme siç janë departamentet dhe zyrat.
Paralelisht, në shumicën e rasteve, librat në letër kanë një topografi më të dukshme sesa teksti në një mjet teknologjik. Një libër prej letre i hapur prezanton anë qartësisht të përcaktuara: faqet e majta dhe ato të djatha dhe një totalitet prej 8 këndesh në të cilat njeriu orientohet. Duke kaluar faqet e një libri prej letre realizohet një aktivitet i ngjashëm me lënien e një gjurme pas një tjetre në një udhë, ka një ritëm, një kadencë dhe një regjistër pamor në procesin e kalimit të faqeve të shtypura. Të gjitha këto karakteristika lejojnë formimin e një harte mendore, koherente të tekstit. Në kontrast me këtë, shumica e pajisjeve digjitale ndërhyjnë me lundrimin intiutiv të një teksti dhe megjithse e- readers (librat elektronikë) dhe tabletat përsërisin modelin e faqeve të letrës, këto janë efemere.
Sapo lexohen, këto faqe zbehen. “Ndjeshmëria implicite nga ku ju jeni në një libër fizik bëhet më e rëndësishme se sa besojmë” thotë artikulli i Scientifican American. Gjithashtu vë në pikëpyetje që prodhuesit e librave elektronikë kanë kaluar përvojën e duhur rreth asaj se si është e mundur të vizualizohet se ku ndodhet lexuesi i një libri. Një një punë për kuptimin e tekstit, duke krahasuar nxënësit që lexuan në letër me të tjerët që lexuan një tekst në versionin PDF në një pajisje elektronike, u arrit në përfundimin se të parët kishim më shumë rendiment. Hulumtues të tjerë janë në dakord me faktin se të lexuarit të bazuar në pajisje teknologjike mund të përkeqësojë të kuptuarit, meqë është mendërisht më kërkues dhe gjithashtu fizikisht më i lodhshëm se sa të lexuarit në letër.
Shkrimi elektronik reflekton në dritën e ambjentit njësoj si shkronja e një libri prej letre, por ekranet e kompjuterave, të telefonave të meçur dhe të tabletave bëjnë që drita të ndriçojë drejpërdrejt në fytyrat e njerëzve dhe leximi mund të shkaktojë lodhje të shikimit, dhimbje koke dhe vizion që fshihet. Në një eksperiment i realizuar nga Erik Wästlund, i Universitetit të Karlstad në Suedi, personat që bënë një provë të leximit dhe kuptimit në një ekip elektronik morën pikë më të ulta dhe kishin të dhëna të nivelit më të lartë të stresit dhe lodhjes se sa personat që këtë provë e bënë në letër. Hulumtimet më të fundit sugjerojnë se zëvëndësimi i letrës me ekrane në një moshë të hershme ka disavantazhe. Në 2012, një studim i realizuar në Joan Ganz Cooney Center, në qytetin e New Yorkut 32 çifte prindërish të fëmijëve të moshave 3 e 6 vjeç. Fëmijët kujtuan më shumë detaje prej historive që kishin lexuar në letër pavarësisht se ato digjitalet ishin të pajisura me animacione interaktive, video dhe lojëra, të cilat në të vërtetë e largonin vëmendjen nga rrëfimi.
Si rezultat ndjekja e këtij sondazhi, një punë që përfshiu 1.226 prindër, u mor
informacioni se për të lexuarit bashkë, shumica e prindërve dhe fëmijëve të
tyre parapëlqenin librat e shtypur më shumë se sa librat elektronikë. Kur u lexonin librat e letrës fëmijëve të
tyre të moshës nga 3 deri në 5 vjeç, fëmijët mundnin t’ua tregonin historinë përsëri
prindërve të tyre, por kur u lexonin një libër elektronik me efekte zanore,
prindërve herë pas here u duhej që të ndërprisnin leximin për t’i kërkuar fëmijës
që të mos luante me butonat dhe të kthente përqëndrimin tek rrëfimi. Këto lloj
shpërqendrimesh më në fund pengonin në kuptimin e esencës së ngjarjeve.
Shumë persona thonë me siguri se kur realisht duan të
gjejnë veten në një tekst, e lexojnë atë në letër. Për shembull, në një sondazh
të realizuar në 2011 me studentë postuniversitarë, në Universitetin Kombëtar të
Tajvanit, shumica thonin me bindje se lundronin disa paragrafë të një artikulli
online para se të printonin të gjithë tekstin për një lexim më të thellë.
Dhe në një sondazh të realizuar në 2003, në
Universitetin Kombëtar Autonom të Meksikës, rreth 80 % e 687 studentëve u
përgjigj se pëlqente tekstin e shtypur.
Sondazhe dhe raporte rreth lexuesve sugjerojnë se
aspektet ndijore të leximit në letër u interesojnë njerëzve më shumë se sa
supozohej: ndjeshmëria e letrës dhe bojës, mundësia për ta shenuar apo përthyer
një faqe me gishtërinj, tingulli i veçantë i ndërrimit të faqes, mundësia për të
nënvizuar, për t’u ndaluar dhe për të mbajtur shënim, bëjnë që të zgjidhet më
shumë letra.
Kompozimi i bojës elektronike është e ngjashme me
kimikën tipike të bojës, dhe dizajni i thjeshtë i ekranit të Kindle (një firmë
e librit elektronik) i ngjan shumë një
faqeje të një libri prej letre. Megjithatë, këto përpjekje – që u replikuan nga
konkurruesja e saj Apple iBooks – deri tani kanë më shumë efekte estetike sesa
praktike.
Zhvendosja vertikale mund të mos jetë forma ideale e
lundrimit të një teksti të gjatë dhe të ngjeshur si në librat me shumë faqe,
por në media si New York Times, Washington Post e ESPN bën të mundur krijimin e
artikujve aktivë, me shumë shikime, që nuk mund të shfaqen në shtyp, sepse
kombinojnë tekstin me filma dhe me arkiva zanorë.
Është e mundshme që organizmi i të rinjëve të lindur
në epokën digjitale të krijojë rrjete të tjera të neuroneve që i lejojnë të
pëlqejnë leximin elektronik karshi atij në letër, por ndërkohë, sot, pjesa
tjetër e popullësisë vazhdon të pëlqejë kontaktin me “fletët historike.”
Autorja amerikane Lisa Tadeo pritet që së shpejti ta publikojë librin e saj “Tri gra”, te i cili gërshetohet jeta publike, private dhe sekrete.
Në qendër të librit janë tri personazhe gra, të cilat shpërfaqin dëshirat e tyre: Maggie, është një adoleshente nga Dakota e Jugut e cila ka një marrëdhënie klandestine me mësuesin e saj të anglishtes. Lina, një amvise e martuar në Indiana. Ajo kishte qenë në lidhje me të dashurin e saj që nga shkolla e mesme dhe Sloane nga Newporti, burri i së cilës e ofron atë te miqtë e tij.
Lisa Tadeo
Personazhet e Tadeos janë të përzgjedhur, – siç thotë ajo, derisa ata janë kryesisht të bardhë, të rinj dhe heteroseksualë. Është e qartë se origjina e këtij libri, është në fakt, personale.
Aty përshkruhen peripecitë e Tadeos gjatë jetës së saj, gjurmët që ajo ndoqi si dhe sfidat e shumta. Në këtë tekst të saj, dëshirat janë vuajtje me rrënjët në traumë.
Të tri gratë janë të dënuara nga burrat dhe të turpëruara në sytë e të tjerëve. Edhe jetët seksuale të tyre diktohen nga burrat e tyre. Maggie i përmbahet rregullave që ia vendos mësuesi i saj kontrollues në gjithçka – ndërsa Sloanes i duhet të fle me burrat që bashkëshorti i saj i ka zgjedhur për të. E, Lina kërkon të marrë përgjegjësi për jetën e saj, ajo kërkon të ndahet nga njeriu që nuk pranoi ta puthte duke e poshtëruar atë. /KultPlus.com
‘100 librat e shekullit’ është një renditje e librave që konsiderohen si librat më të mirë të shekullit realizuar përmes një sondazhi nga Fédération Nationale d’Achats des Cadres dhe gazeta pariziene Le Monde.
Duke filluar me një listë paraprake me 200 tituj të përpiluar nga librashitësit dhe gazetarët, 17,000 francezë votuan duke iu përgjigjur pyetjes, “Cili libër ka mbetur në kujtesën tuaj?” (« Quels livres sont restés dans votre mémoire ? »).
Lista e titujt e pretenduar përmban romane, poezi, drama të mirënjohura si dhe libra me figura komike. Pesëdhjetë titujt e parë të listës ishin subjekt i një eseje nga Frédéric Beigbeder, Iventari i fundit para shkatërrimit, në të cilën ai bujshëm tërhoqi vëmendje me karakterin e tij francez të përqendruar.
Në këtë listë gjendet ne vendin 81-të romani i famshëm i Ismail Kadare, ‘Gjenerali i ushtrisë së vdekur’.
Dijetarët që u morën me studimin e historisë dhe gjuhës shqipe në botën gjermanofone, nuk ishin të paktë. Vlen të veçojmë këtu shkenctarë të shquar, si: J. Georg von Hahn (1811-1869), Fr. Mikolosich (1813-1891), G. Meyer (1850-1900), etj. të cilët janë marrë me gjuhën shqipe drejtpërdrejt dhe vazhdimisht, duke dhe krijuar një traditë në studimin e gjuhës sonë.
Norbert Jokli e zhvilloi më tej këtë traditë dhe me plot gojën, qe përfaquesi më eminent në radhën e këtyre studiuesve. Ai pati krijuar një bibliotekë albanologjie dhe indogjermanistike me rreth 3,000 ekzemplarë, libra të cilët donte t’ia dhuronte Shqipërisë. Por, dëshira e tij nuk përmbushet, pasi arrestohet në Vjenë dhe dërgohet në një kamp përqendrimi në Rigë, Letoni, ku edhe vdes më 1942.
Sipas studiuesit Robert Elsie, Jokli kishte mësuar shqip me Gjergj Pekmezin (1872-1938) dhe me shqiptarë të tjerë, në Vjenë. Përmes këtyre kontakteve, ai kishte bërë edhe inçizimin e parë të gjuhës shqipe, në Ballkan.
Robert Elsie është shprehur kështu: “Në pranverën e vitit 1914, Norbert Jokli dëgjoi për një grup shqiptarësh pastiçerësh që punonin në Hungari. Pa humbur kohë, u nis për t’i takuar dhe për të bërë shënime gjuhësore për dialektin e tyre. Me mbështetjen e Komisionit për Ballkanin të Akademisë Austriake të Shkencave, Jokli e ftoi njërin prej punëtorëve, me emrin Mustafa Abdyli (lindur më 1876) nga Vrapçishta e Gostivarit (Maqedoni), në Vjenë, për një muaj, për një regjistrim zanor të gjuhës së tij, në Arkivin Fonogramik aty”.
Regjistrimi zanor i realizuar më 4 prill 1914, ruhet si dokumenti më i hershëm zanor i gjuhës shqipe, nga Ballkani. Inçizimi mbi një pllakë të vjetër dylli, ruhet në fondin e Arkivit Fonogramik të Akademisë së Shkencave, Austri.
Në këtë incizim, Mustafa Abdyli tregon përrallën “Pela dhe Ujku”: “Paska një pelë një vakët. E pela dalka e shkuaka prej shtëpisë, e shkuaka e kullotka. Kullotka e ardhka në shtëpi. Prej shtëpisë del e shkon në fushë. E kulloten si kulloten e shkon në fushë si shkon në fushë. E u çuaka pela e mbajka katërmbëdhjetë muaj. Katërmbëdhjetë muaj i ardhka vakti me pjell. Pjellka e u bëka mazi. Si u ba mazi, kana rrit. Si kana rrit shkuaka pela e kullotka në fushë. E kullotka e ardhka në shtëpi. E del prej shtëpisë e shkon në fushë. Prej fushe kulloten e vjen në shtëpi. Si vjen në shtëpi e i thot mazit: A kur të dal prej derës unë e ta ma çelish derën. Thotë e del e shkon në fushë. E vjen në fushë, prej fushe e thot: Pelo pelo çilma derën se të kam pru bar, kashtë tagji. Pela mazi e çelën. Hynë brenda. Si hyn brenda, bahet ditë kana, natë kana ditë”.
Ky është një ndër inçizimet e para të zërit në gjuhën shqipe, realizuar bërë më 4 prill 1914. Inçizim ruhet në arkivivin Fonogramik në Akademinë e Shkencave në Vjenë, Austri. Këtë inçizim, pra, i pari në gjuhën shqipe, e mundësoi albanologu austriak Norbert Jokli./Konica.al
“Fjala shqip t’është detorëse për gjithë motin e jetës! Na vorfnove”- Hans-Joachim Lanksch lindi në vitin 1943, në Braunschweig (RFGJ) dhe u shpërngul qysh në rini në Mynih, ku studioi në fushat e filologjisë ballkanike, sllavistikë, kulturë popullore dhe albanologji.
Dashnori i gegnishtes së Camajt: studiues, përkthyes e albanolog, mik i poetit të njohur Martin Camaj, që e fliste aq bukur shqipen, gegnishten veçanërisht, ka ndërruar jetë në orët e para të mëngjesit, pas një sëmundjeje të rëndë.
I njohur si studiues, përkthyes dhe mbështetës i letërsisë dhe kulturës shqipe në Gjermani dhe Europë, Lankshi ka përkthyer në gjermanisht, shkrimtarë e poetë të spikatur si Martin Camaj, Lasgush Poradeci, Azem Shkreli, Ali Podrimja, Fatos Arapi, Visar Zhiti, por edhe autorë të tjerë si Frederik Rreshpja, Jamarbër Marko, Rudolf Marku, Elvira Dones, Ridvan Dibra, Mimoza Ahmeti, Luljeta Lleshanaku, Lindita Arapi, Agron Tufa, Primo Shllaku, Ledia Dushi, etj. Lankshi konsiderohet si një ambasador i rrallë i kulturës dhe letërsisë shqipe. Pas viteve ’90-të, studiuesi gjerman u përfshi në problemet e zhvillimit të kulturës shqiptare, kur sa e sa herë u bë mjeshtër i replikave kundrejt problemeve të mëdha të trashëgimisë kulturore dhe problemeve të aktualitetit.
Lanksh ka nisur të përkthejë letërsi shqipe në gjermanisht, në vitet ’80-të, ku përveç Camajt që jetonte në Gjermani, ai kishte pasur takuar poetët e mëdhenj të Kosovës, si: Azem Shkreli, Ali Podrimja, Din Mehmeti, Rrahman Dedaj, etj. Vetë Lanksch, është shprehur se pas viteve ’90-të ka “gjetur” e klasën e poetëve të viktimizuar nga diktatura. Për gjuhën shqipe, ai shprehej, se e pëlqente më tepër gegnishten letrare, “por më pëlqen po kaq idiomi jugor, gjuha e Lasgushit, Kutelit, Trebeshinës etj. Duke shkruar në gjuhën standarde, më vjen keq se nuk mund ta përdor e-në trema para bashkëtingëlloreve hundore (përmënd, zëmëra etj).” – ka rrëfyer vetë, gjatë intervistave.
Po ashtu, ai nuk ka qenë pasiv as për kritikën letrare në Shqipëri, duke theksuar mungesën e plotë të saj: “Kritika letrare shqiptare pothuaj nuk ekziston. Zëvendësohet nga puna klanore. Kritika u televizionit. Çështje supërfaqësore. (Flas për Shqipërinë). Përmenden dhe laureohen penda të një karuseli gjithnjë e më shumë emrash të njëjtë. Kritika e përkthimit letrar mungon totalisht (ngjashëm me gjendjen në Gjermani). Mungojnë kritikët që njohin mjaftueshëm të dyja gjuhët. “Kritika” shterret me klishetë qesharake se përkthyesi përdor “një shqipe të rrjedhshme”, – ka vërejtur albanologu.
Në të njëjtën kohë, Lankshi nuk reshti së përkrahuri vlerat e rralla, duke thirrur për më shumë vëmendje karshi poetit Martin Camaj, i padëshiruar në Shqipërinë komuniste të kohës. Ai ishte i mendimit, me të drejtë, se pavarësisht se Camaj jetonte në Gjermani, ai shkruante letërsi shqipe dhe ishte pjesë e saj. “Shkrimtarin Martin Camaj nuk e nxori diaspora, mërgata a ekzili, por tradita e letërsisë shqipe dhe thesari i traditave gojore të Shqipërisë së Veriut. Në krijimtarinë e Martin Camajt, nuk gjenden elementet tipike të shkrimtarëve të mërgatës a ekzilit. Ata zakonisht merren qoftë me letërsi sentimentale patriotike, që e idilizon dhe glorifikon atdheun, qoftë me letërsi të politizuar që e akuzon vendlindjen dhe rrethanat politike në të. Autorë të tillë, zakonisht merren edhe me shkrime gazetareske që e damkosin sistemin diktatorial në vendlindje. Ndryshe nga ata, shkrimtari Camaj shkroi me këmbëngulje letërsi, letërsi të mirëfilltë dhe asgjë tjetër. Ai është një autor i letërsisë shqiptare në kohën e diktaturës komuniste, një nonkonformist për nga stili e estetika dhe për nga përmbajtja e veprës së tij, një shkrimtar jashtë kornizave të letërsisë zyrtare të kohës, por jo jashtë kornizave të letërsisë së Shqipërisë.”, – ka shkruar përkthyesi dhe albanologu gjerman.
“Puna e tij është laureuar me çmimet “Nikolaus Lenau“ i Shoqatës së Artistëve në Esslingen (1999); “Penda e Argjendtë“ (Tiranë 2002) dhe “Azem Shkreli“ (2018).” Duke shprehur hidhërimin për ikjen e albanologut Lanksh, Demiraj kujton fjalët e tij: “…Der Tod gehört zum Leben“ (Vdekja i takon jetës) mbaj mend të përmendte Përkthyesi, kur mësonte për largimin e përjetshëm të kolegëve dhe miqve. Është rasti ta përsërisim këtë maksimë edhe ne miqtë dhe kolegët tij në këto momente zije dhe ngushëllimi në kulturën shqiptare”. Studimi i thelluar i gjuhës shqipe, i kulturës dhe letërsisë shqipe u përftua natyrshëm falë njohjes dhe miqësisë me prof. Martin Camajn, i cili drejtonte atë botë degën e albanologjisë në universitetin elitar „Ludëig-Maximilian“ të Mynihut. Falë kësaj kësaj njohjeje, zoti Lanksh nuk u shkëput më nga letërsia dhe lirika shqipe, duke bartur e përcjellë kandin e saj në hapësirën gjermanishtfolëse.” – shkruan Demiraj .
Ndërsa, studiuesja Ledi Shamku, ka zgjedhur ta shprehë dhimbjen për largimin nga jeta të përkthyesit, me një homazh të përzemërt: “Ti strehove e flatrove fjalën e tash fjala t’u bëftë strehë e flatër! Në fillim qe fjala e fjala qoftë n’amshim me ty! Fjala shqip t’është detorëse për gjithë motin e jetës! Na vorfnove”./Konica.al
