Libri “A Promised Land” që në shqip përkthehet “Një tokë e premtuar” ku ish-presidenti amerikan, Barack Obama ka shkruar kujtimet e tij është shitur në mbi 3 milionë kopje, pavarësisht se ka vetëm një muaj që ka dalë në treg.
Shtëpia botuese “Crown” ka njoftuar se shitjet e “A Promised Land” kanë arritur në 3.3 milionë në SHBA e Kanada dhe se libri përparon drejt rrugës për t’u bërë një prej kujtimeve të ish-presidentëve që është shitur më shumë në kohët moderne.
Në “A Promised Land” i cili është një nga dy vëllimet e planifikuara, trajtohet zgjedhja e Obamas si president në vitin 2008 dhe periudha e parë e tij.
Ndërkohë që ende nuk është deklaruar ndonjë datë për botimin e vëllimit të dytë, përcjell tch.
Librat “Dreams from My Father” dhe “The Audacity of Hope” që Barack Obama ka shkruar para se të bëhej president kanë arritur shitje në mbi 1 milion kopje.
Ndërsa librat e ish-presidentëve “My Life” i Bill Clinton dhe “Decision Points” i George W. Bush arritën shitje nga 3.5 deri në 4 milionë kopje.
Libri “Becoming” i ish-zonjës së parë, Michelle Obama, bashkëshortes së Obamas është shitur në mbi 8 milionë kopje në Amerikën e Veriut që nga viti 2018 kur ai doli në treg. / KultPlus.com
Pas shpërthimit të demonstratave të vitit 1981 në Prishtinë, organet e rendit të ish Jugosllavisë në përgjithësi, e organet e rendit në Republikën Socialiste të Maqedonisë në veçanti, ndërmorën një sërë masash brutale ndaj shqiptarëve, edhe atë pothuaj në të gjitha sferat e jetës së tyre.
Në vitet që pasuan shqiptarët (në Republikën e atëhershme Socialiste të Maqedonisë) ishin në shënjestër të kontrollit total, sa që u krijua përshtypje se policia sekrete hetonte edhe ajrin që ata thithnin.
Me urdhër të organeve komuniste, sidomos kultura dhe arsimi (të cunguara) shqip, iu nënshtruar rishqyrtimit të plotë, duke hartuar platforma, informata e konkluzione, ashtu siç u konvenonte atyre, duke i shpallur jo vetëm shqiptarët, por edhe gjithçka që mbante atributin shqiptar, si element armiqësor, nacionalist e irredentist.
Duhet thënë se, atëbotë, policia maqedonase ishte më brutale se ajo federative e serbe. Në një dokument që gjendet në Arkivin shtetëror (të Maqedonisë së Veriut) e që ka të bëjë me konkluzionet e Dhomës shoqërore-politike të Kuvendit të RS të Maqedonisë, i miratuar në mbledhjen e mbajtur më 27 maj të vitit 1981, lidhur me shqyrtimin e Raportit të punës së Sekretariatit Republikan për Shkencë dhe Arsim, ndër të tjera thuhet se “Dhoma vë në dukje nevojën e rishikimit të plotë të të gjitha planeve, programeve dhe librave, përfshi edhe ato historike, nga këndvështrimi ideor dhe edukativ”, ndërkaq shkak i drejtpërdrejtë për miratimin e konkluzioneve ishte diskutimi që u zhvillua në trupat e Kuvendit të RS të Maqedonisë, në lidhje me “ngjarjet nacionaliste, irredentiste e kundërrevolucionare në KSA të Kosovës dhe në viset tjera të RSFJ”.
Në këtë mbledhje antishqiptare, siç bëhet e ditur në dokument, ndër të tjera do të bëhet fjalë edhe Dr. Ali Hadrin, përkatësisht librin e tij, “Kritikë historiografike”. Bëhej e ditur se libri ishte botuar në vitin 1973, në kuadër të botimeve të “Flakës së Vëllazërimit”.
Komunistët maqedonas kishin konstatuar se “në këtë libër autori Ali Hadri, duke i mbrojtur në tërësi qëndrimet e PKSh-së dhe të historiografisë shqiptare, bën kritikë të ashpër e joparimore ndaj historiografisë jugosllave, duke e vlerësuar atë si joshkencore dhe aspak objektive”, duke shtuar se “që para ngjarjeve nacionaliste dhe irredentiste, ky libër ka qenë lëndë e një kritike të ashpër që është publikuar edhe në shtypin ditor”.
Me këtë rast, bëhet e ditur në dokument, redaksia “Flaka e Vëllazërimit” në janar të vitit 1981 do ta tërheqë librin nga shitja dhe më vonë do të asgjësuan 390 ekzemplarët që kishin mbetur pa u shitur. Jo vetëm kaq, por përmes policisë sekrete, do të ndërmerren masa për asgjësimin e 1600 ekzemplarëve tjerë që gjendeshin nëpër biblioteka.
Pra, pothuaj 2000 ekzemplarë të librit të Hadrit, “Kritikë historiografike”, do të asgjësohen.Duke folur për Dr. Ali Hadrin, në këtë dokument vërejmë se komunistët maqedonas të asaj kohe, që kishin marrë edhe rolin e historianëve, kishin theksuar se “nëpër tubimet shkencore të historianëve jugosllavë, Dr. Ali Hadri kishte sulmuar historiografinë maqedonase si nacionaliste. Sipas tyre, “sulme të drejtpërdrejta i janë drejtuar librit “Historia e popullit maqedonas” për prezantimin aspak objektiv të së kaluarës së popullit shqiptar”, në të cilin libër shqiptarët prezantohesh edhe si “cubat shqiptarë, hajdutët shqiptarë” e ngjashëm. Kështu do të prezantohen edhe më vonë nga të njëjtit, por të maskuar me kostum demokratike, në “Enciklopedinë e Maqedonisë”, e botuar në vitin 2009. / KultPlus.com
Muajin që shkoi doli nga shtypi përmbledhja me rrëfenja e profesorit dhe shkrimtarit Agim Vinca. Përmbledhja e cila është botuar nga shtëpia botuese “Syth”, përmbanë katërmbëdhjetë tregime dhe një novelë, shkruan KultPlus.
Më poshtë mund të gjeni disa nga kritikat që janë dhënë për këtë libër.
Profesor Resmi Osmani
“Një tjetër libër në prozë i Prof. Agim Vincës, që i jepet lexuesit në këtë kohë të vështirë pandemie. Janë tregime me refleksione nga ndodhitë e jetuara, si të tilla të vërteta dhe të besueshme. Ajo që ua rrit vlerën është mjeshtëria e shkrimtarit dhe dituria e filozofia e mendimtarit në këndvështrimin e ngjarjeve dhe të dukurive jetësore, në të cilat lexuesit i duket se gjen pjesëza nga jeta e vet ose përputhshmëri mendimesh. Prozë e shkruar thjesht, por bukur, që rrjedh natyrshëm, pa ndërlikime, që lexohet me ëndje nga lexuesi, për t’i shkuar deri në fund asaj që shkrimtari synon t’i kumtojë…”
Mehmet Hajrizi
“Agim Vinca është mjeshtër i fjalës së zgjedhur dhe arkitekt i ndërtimit sintaksor të tekstit. Gjuha dhe stili nolian, rrjedha e qetë e rrëfimit, si e lumit të gjerë, figurat e shumta letrare dhe emocioni që ka vepra brenda, i japin lexuesit kënaqësi të veçantë estetike.”/ KultPlus.com
Një kopje nga botimi i parë i “Harry Potter” dhe “Guri Filozofal” u shit në ankand për 74 000 euro.
Libri është një nga 500 kopjet e shtypura në 1997 para se saga e fantazisë së JK Rowling të arrinte sukses global.
Nga ato 500 kopje, 300 u dërguan në shkolla dhe biblioteka. Çmimi në atë kohë ishte rreth 12 euro.
Një edicion tjetër i parë prej 500 kopjesh, i cili u shit për dy euro në një panair të dorës së dytë, u shit në një ankand online nga ”Hansons Auctioneers”, në Staffordshire, për 50 000 sterlina./ aa/ KultPlus.com
Pas suksesit me tetë bibliotekat e para, Bashkia e Tiranës do të hapë në kryeqytet edhe 6 të tjera.
Në buxhetin për vitin 2021, Bashkia e Tiranës ka parashikuar një fond të veçantë për bibliotekat e reja me qëllim nxitjen e leximit tek të rinjtë.
Krahas funksionit të tyre kryesor, atë të një “shtëpie” të librit dhe për leximin e shtypit të shkruar, bibliotekat e reja janë konceptuar nga Bashkia e Tiranës si një mjedis që mund të shfrytëzohen nga komuniteti i zonës edhe për takime dhe aktivitete të ndryshme shoqërore.
Investimi më i fundit në këto biblioteka është dhe “BiblioTech”, iniciativa e radhës së Bashkisë Tiranë dhe UNICEF Shqipëri, me qëllim krijimin e hapësirave të reja për fëmijë e të rinj me pasion Teknologjinë e Informacionit dhe Komunikimit. Nëpër “BiblioTech-a” herë pas here do të zhvillohen sesione informuese rreth sigurisë online, bullizmit kibernetik, mbrojtjes dhe reagimit të shpejtë në rast sulmesh online dhe abuzimesh ndaj të miturve.
Gjithashtu, një kalendar trajnimesh për fëmijë e të rinj për sigurinë online, kodim, web, robotikë, programim e shumëaftësit të reja që kanë lidhje me teknologjinë do të jenë fokusi i punës në BiblioTech.
Ekspertët më të mirë vendas do të orientojnë dhe udhëzojnë nxënës të 9-vjeçareve dhe gjimnazistë të shkollave teknike dhe të përgjithshme për të kuptuar gjithnjë e më shumë për TIK-un, për sigurinë dhe mbrojtjen online si dhe do të asistojnë në krijimin e produkteve të para teknologjike duke përdorur pajisjet moderne të instaluara pranë BiblioTech-ave.
Mjediset e BiblioTech-ave do të shfrytëzohen edhe për zhvillimin e sesioneve informuese dhe aktiviteteve nga më të ndryshme në dobi të komuniteteve, gjithnjë me synim trajtimin e temave mbi teknologjinë. /a.a/ KultPlus.com
Vepra e njohur e Fatos Kongolit, “I humburi” tanimë është më afër lexuesit japonez, shkruan KultPlus.
Kjo si pasojë e përkthimit të kësaj vepre nga profesori i Universitetit të Hiroshimës, dr.Iura Ichiro.
“I humburi” tanimë është botuar nga shtëpia botuese “Shoraisha” në Kioto.
Romani ‘I humburi’ është një pasqyrë e qartë dhe tronditëse e shoqërisë autoritare, tiranike, e deri edhe jo-njerëzore në Shqipërinë komuniste. Më shumë se një tregim për një shoqëri të caktuar, ky rrëfim ilustron se si funksionon një shoqëri e cila ekzistencën e saj e bazon në frikë dhe bindje, një analizë e tillë vlen për të gjitha kohërat e për të gjitha shoqëritë. Pushteti dhe mekanizmat e tij janë të pranishëm në një formë apo tjetrën, herë më të drejtpërdrejtë, e herë i fshehur nëpërmjet mekanizmave mbrojtës.
Kongoli është i dyti shkrimtar shqiptar, pas Ismail Kadaresë, që botohet në japonisht, nga e njëjta shtëpi botuese dhe nga i njëjti përkthyes. / KultPlus.com
Javë më parë doli nga shtypi libri i ri i autorit Shkumbin Munishi me titull “Projeksion i zhvillimeve sociolinguistike: rasti i bilinguizmit shqip – serbisht në Kosovë”.
Në këtë libër trajtohen çështje të natyrës sociolinguistike në fushën e kontakteve të gjuhëve.
Ky libër, i pesti me radhë nga ky autor, pasqyron kryekëput disa hulumtime sociolinguistike të kryera nga Munishi përgjatë një dekade, të cilat kanë në fokus çështjen dhe gjendjen aktuale të dygjuhësisë shqip – serbisht në Kosovë që dikur ishte mjaft e pranishme, sidomos te shqiptarët e Kosovës.
Tema qendrore e këtij libri lidhet, siç ka vënë në pah autori, me procesin aktual të shuarjes së dygjuhësisë shqip – serbisht te shqiptarët e Kosovës, sidomos te brezat e rinj, proces ky i cili dëshmohen edhe nëpërmjet studimeve sasiore që ka kryer autori në tri hulumtime të vazhdueshme me folës të shqipes dhe ata të serbishtes në Kosovë.
Në bazë të hulumtimeve të kryera, autori i librit vjen në përfundim se shuarja e bilinguizmit te shqiptarët e Kosovës është duke u zhvilluar pandalshëm dhe nëse vazhdon me një ritëm të tillë, në pak dekada në Kosovë folësit e shqipes që flasin edhe serbishten do të jenë krejtësisht të paktë dhe njohja e gjuhëve do të jetë një dukuri individuale.
Të dhënat e shumta që sjell Munishi në këtë libër janë dëshmi e aktuale kohës që e shënojnë këtë dukuri aktuale në vetë procesin e ndodhjes së saj. Autori po ashtu konstaton se këtë proces të shuarjes së dygjuhësisë janë duke e shoqëruar edhe dukuri të tjera sociolinguistike, siç janë shuarja e domeneve të kontaktit dhe reduktimi i dendurisë së komunikimit midis folësve të shqipes dhe të serbishtes në Kosovë, dukuri këto të cilat janë të shtjelluara nëpërmjet trajtimit të faktorëve të ndryshëm jashtëgjuhësore të cilat ushtrojnë ndikim në to.
Tema tjetër që është trajtuar në këtë libër lidhet me shqyrtimin e politikave gjuhësore që janë ndjekur dhe çështjen e statusit të gjuhëve në Kosovë. Përveç diskutimit historik të raporteve midis gjuhëve që fliten në Kosovë që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, hulumtimi i autorit hedh dritë mbi zhvillimet e politikës gjuhësore dhe përcaktimin e statusit të gjuhëve shqipe dhe serbe pas vitit 1999. Në këtë kuadër, konstatohet se politikat gjuhësore të ndjekura në Kosovë lidhur me çështjen e statusit të gjuhëve kanë pasur për qëllim të mundësojnë barazinë gjuhësore midis shqipes dhe serbishtes në tërë territorin e Kosovës, por edhe garantimin e të drejtave gjuhësore për pakicat e tjera që jetojnë nëpër komunat e ndryshme të Kosovës. Për më tepër, autori ka diskutuar edhe shkaqet që ndikojnë në zbatimin praktik të dispozitave që lidhen me statusin e gjuhëve zyrtare, të cilat sipas autorit lidhen me faktorë të ndryshëm materialë dhe teknikë.
Përndryshe, dukuritë e diskutuara në këto hulumtime të Shkumbin Munishit janë trajtuar si rezultat i kontakteve të gjuhëve, por edhe si zhvillime të natyrës së konfliktit gjuhësor. Për këtë arsye. në tërësinë e librit janë shtjelluar dhe përshkruar faktorët e shumtë sociopolitikë e kulturorë, si dhe ata demografikë që kanë ndikuar në këto procese sociolinguistike, të cilat janë shqyrtuar në këtë libër.
Ndonëse libri është në tërësi i natyrës shkencore, për temën që trajton dhe për mënyrën se si është shkruar, bëhet i lexueshëm për të gjithë adhuruesit e librit. Në këtë kuptim, ky libër paraqet një prurje të rëndësishme studimore për hulumtimet gjuhësore e sociolinguistike në fushën e shqipes. / KultPlus.com
Sot shënohet 185 vjetori i lindjes së shkrimtarit amerikan Mark Twain, shkruan KultPlus.
Krijimtaria e tij e pasur si shkrimtar, botues dhe lektor e bënë që të cilësohej nga William Faulkner si “Babai i Letërsisë Amerikane”.
E gjithë vepra e Mark Twain inspirohet nga ngjarje dhe vende ku jetoi apo vizitoi, ndaj konsiderohen si autobiografike. Vepra e tij ndahet përgjithësisht në përshtypjet e tij nga udhëtimet, kujtimet e fëmijërisë dhe rinisë së hershme, narracionet satirike të ambientura në Mesjetë dhe Rilindje.
Në datën e lindjes së Mark Twain, KultPlus ju sjell thënie e tij më të famshme:
Dy ditët më të rëndësishme të jetës suaj janë dita kur keni lindur, dhe ajo që e kupton pse
Problemi me këtë botë nuk është se njerëzit dinë shumë pak, por se dinë kaq shumë gjëra që s’qëndrojnë.
Kur miqtë tuaj fillojnë të të lavdërojnë se dukesh i ri, kjo është një shenjë e sigurt që je duke u plakur.
Karakterin e njeriut mund ta mësosh nga mbiemrat të cilët ai zakonisht përdor në bisedë.
Rrudhat duhet thjesht të tregojnë se nga ka kaluar buzëqeshja.
Mund të mësoj çdo person se si të arrijë atë që do në jetë. Problemi është se nuk gjej asnjë që di se çfarë do.
Njeriu që nuk lexon libra nuk ka përparësi nga njeriu që nuk mund ta lexojë.
Miq të mirë, libra të mirë dhe një ndërgjegje të fjetur: Kjo është jeta ideale.
Më keq se vetmia është kur një person nuk ndihet rehat me veten e tij.
Unë kurrë nuk e kam lejuar shkollën të përzihet me edukimin tim.
Në moshën 50 vjeç, njeriu mund të jetë budalla pa qenë optimist, por kurrë optimist pa qenë budalla.
Liria është e drejta t’u thuash njerëzve atë që ata nuk duan të dëgjojnë.
Diçka ‘klasike’: Një libër që njerëzit thonë se e pëlqejnë, por ata kurrë nuk e lexojnë. / KultPlus.com
Që në vitin 2017, një studim në SHBA kishte parashikuar një kolaps të mundshëm të sistemit shëndetësor për shkak të një pandemie virale, siç është ajo aktuale nga Covid-19, dhe tregonte zgjidhje të mundshme për të parandaluar ose kufizuar atë që ndodhi më pas, në një axhendë prej nëntë pikash.
Bëhet fjalë për ”Deadliest Enemy” një libër nga Micheal Osterholm, epidemiolog me famë ndërkombëtare, i disponueshëm në libraritë botërore që prej 19 nëntorit me titullin “Armiku më vdekjeprurës”.
Osterholm, i cili drejton Qendrën për Kërkimin dhe Politikën e Sëmundjeve Infektive në Universitetin e Minesotës në librin e tij shkruar me gazetarin dhe shkrimtarin Mark Olshaker, nuk ofron një analizë tjetër të pandemisë Covid-19, por përshkruan strategjitë që qeveritë duhet të aktivizojnë për të përballuar epidemitë e ardhshme.
Statistikisht, pandemia më e keqe e epokës moderne shpërtheu në 1918, kur i ashtuquajturi ”gripi spanjoll” shkaktoi 40-50 milionë viktima, por analizat e fundit sugjerojnë se vdekjet mund të kenë qenë edhe dyfish.
“Ai i vitit 1918 ishte një lloj gripi pa precedent historik. Por, a është e mundur që diçka e tillë të përsëritet?”, shtoi Osterholm.
Pyetja që vijon është thelbësore: “Me të gjitha përparimet në fushat mjekësore dhe të komunikimit gjatë 100 viteve të fundit, a do të jemi më të përgatitur për urgjencën?.
Përgjigja është se “sot bota është një vend shumë i ndryshëm nga sa ishte një shekull më parë. Dhe pothuajse të gjitha ndryshimet luajnë në favor të mikrobeve sesa të qenieve njerëzore.
Libri përmend boo-min e popullsisë, terrorizmin, ndryshimin e klimës dhe mungesën e bashkëpunimit ndërkombëtar si shkaqet për mospërballimin e kësaj pandemie. /os/ KultPlus.com
Raftave të lexuesve shqiptarë tanimë iu është shtuar edhe një vepër. “Jeta e gënjeshtër e të rriturve” nga Elena Ferrante përkthehet në shqip nga Agim Doksani, shkruan KultPlus.
Shkrimtarja italiane është romanciere e njohur dhe e përkthyer në shumë gjuhë të botës. Madje revista “Time” e ka vlerësuar në vitin 2016 Ferrante si njërën nga 100 njerëzit më me ndikim.
Fatmirësisht, vepra e saj tanimë mund të lexohet edhe në shqip falë përkthimit të Agim Doksanit. Tematika e këtij romani shtjellohet në Napoli, nga vendi ku autorja edhe ka krijuar personazhet që me kalimin e kohës nxjerr prej tyre mashtrimin dhe vetëmashtrimin që përdorin për të përligjur veprimet e veta.
Personazhi kryesor i veprës “Jeta e gënjeshtër e të rriturve” është Xhovana, një vajzë adoloshente. Në libër përshkruhet transformimi i saj fizik, gjegjësisht kalimi i fytyrës së bukur fëmijërore në një pamje të një adoloshenteje krejtësisht ndryshe. Ajo kërkon pasqyrimin e saj në dy faqe të një qyteti që e kanë frikë dhe e urrejnë njëra-tjetrën: Napoli i sipërm, i veshur me një maskë elegance dhe Napoli i poshtëm, vendi i vulgaritetit.
Dashuria është një ndër tematikat e përmendura në libër, e cila shpesh di të ngatërrohet me marrëdheniet intime, me ç’rast personazhet humbasin aftësinë e gjykimit.
Me mjeshtërinë e lapsit të saj, Ferrante vë përballë njëra-tjetrës klasin dhe vlerën, fenë dhe besimin, besnikërinë dhe sekretet, seksualitetin dhe virgjërinë si mënyra për të humbur dhe për të fituar pushtet. / KultPlus.com
Aleanca Franceze në Prishtinë në bashkëpunim me ETEA do të nisin fushatën për shpërndarjen e librave në gjuhën franceze, shkruan KultPlus.
“Allo Bouquin? Librat për t’u huazuar!” do të jetë emri i fushatës, përgjatë së cilës lexuesit e gjuhës frenge do të kenë rastin të afrohen me librat e kësaj kulture nga biblioteka e Aleancës Franceze.
Nëpërmjet kësaj iniciative, lexuesit do të shprehin preferencat e tyre të leximeve, e që pastaj do ta kenë librin për lexim.
“Mjafton të na tregoni moshën, zhanrin tuaj të preferuar si dhe nivelin e frëngjishtes, ne do të zgjedhim një libër surprizë për ju. Kemi libra për të gjitha moshat dhe interesat, nga 3 deri në 100 vjeç!”, thuhet në njoftimin e kësaj fushate.
Të interesuarit do të kontaktohen për orën dhe vendtakimin se ku mund ta marrim librin, të cilin kanë të drejtë mbajtjeje deri në 3 javë.
Poashtu, për të qartësuar tutje këtë nismë do të mbahet edhe një takim. Takimi i parë për shkëmbimin e librave do të mbahet më 4 dhjetor, në orën 11:00, në objektin e Aleancës Franceze dhe do të shoqërohet me një atmosferë këngësh dhe librash francezë.
Komunikimi përtej të qenurit një proces i kuptimit, ai është edhe formues i pikëpamjeve tona. Mirëpo, përbrenda këtyre cikël-proceseve, nuk janë të rralla paragjykimet, keqkuptimet madje edhe akuzimet. Pikërisht këtyre temave, Lorik Sylejmani i ka bërë vend në librin e tij të dytë “Kompleksi i Kauçit”, shkruan KultPlus.
Pas rrugëtimit të artistit vizuel dhe gazetarit, Sylejmani me veprën e tij të parë “Sallatë dhe çalldisje”, tanimë kishte ardhur koha për një aventurë të re shkrimesh. Skenarin të cilin e shkroi për film, ai vendosi ta kthej në roman, duke e sjellë përpara publikut romanin “Kompleksi i Kauçit”.
Loriku ndau me KultPlus të gjitha detajet deri në dritëdalje të veprës së tij, i cili u shpreh se kishte punuar gjatë në filmin e dikurshëm që emërtohej “Film me ngjyra”. Mirëpo, koha dhe kostoja që i merrte ky medium artistike e bëri që ta ndërroj rrjedhën e planifikimeve.
“Vendosa t’i rikthehem idesë që më lindi dy vite më parë, ta kthej në roman skenarin dhe ja ku e kemi librin sot”, nis të rrëfen historinë e “Kompleksi i Kauçit”.
I interesuar për komunikimin dhe mënyrën se si njerëzit bashkëveprojnë nëpërmjet saj, Loriku vendosi që pikërisht këtë temë ta bart në letër.
“Jemi rritë në një shoqëri ku respekti dhe kujdesi ndaj njëri tjetrit, dekada më parë, qoftë në rrethin e ngushtë por, edhe atë të gjerë ka qenë maksimal. Me kalimin e kohës dhe me zhvillimin global teknologjik, të cilit nuk kishim nga ti iknim edhe ne, pa dyshim, edhe ne si shoqëri u tjetërsuam”, vlerëson Sylejmani.
Këto ishin arsyet që na bën të ndërrojmë format e komunikimit përbrenda shoqërisë sipas tij, ndërkohë që ai mendon se ka përmirësime në aspektin pozitiv.
“Si rrjedhojë, sado pak edhe niveli jonë i komunikimit arriti një nivel më të lartë, pak a shumë më të avancuar. Më asgjë nuk është e njëjtë apo siç ka qenë”, shprehet Lorik Sylejmani.
Përderisa libri ka buruar nga shoqëria, nëpërmjet vrojtimit të tij të përditshëm të komunikimit, botës virtuale, mediave dhe diskursit të të gjitha këtyre; edhe emërtimi simbolik ka lindur nga këto hallka.
“Jemi një popull që dimë çdo gjë. E në të vërtetë nuk e di a prodhojmë së paku gjilpëra. Ironia është se dimë rrethanorët e shpikjes së qelizës e deri tek fluturaket kozmike”, nis ai e sqaron arsyen e “Kompleksi i kauçit”.
Në anën tjetër, tërë këtë pasivitet të shoqërisë ai e ironizon duke i thënë “gjenialitet”, e që ndërkohë tregon se nga ka ardhur ky fenomen:
“Mirëpo, a e dini se ku na lind ky gjenialitet? Nga kauçi, bile as nuk ulemi mirë, por qëndrojmë të shtrirë dhe kritikat dhe dituritë e botës i japim nga ai vend, disi i shenjtë për ne. Sallë një konglomerat kompleksesh, mos të them neveritëse”.
“Kompleksi i kauçit” i cili e trajton komunikimin e shoqërisë, padyshim që është i lidhur ngushtë me realitetin. Përbrenda librit kanë zënë vend edhe bisedat të cilat autori ka pasur rastin t’i bëj gjatë jetës së tij.
Ai nis ta shpjegon këtë pjesëmarrje të realitetit duke thënë se letërsia përgjatë historisë, e sidomos në periudhat moderne dhe postmoderne, individi është protagonist dhe rojtar i mendimit të tij, teksa narracioni personal është qershia mbi tortë për lexuesin, autocenzura nuk ekziston fare.
“E njëjta gjë ndodhë edhe në romanin tim. Kam provokuar tema duke folur me miq nëpër rrjetet sociale, i kam ngacmuar për tema të zgjedhura, i kam pyetur të më tregojnë një pjesë nga përvojat e tyre, më pas i kam redaktuar, kam hequr pjesë të bisedave, i kam modifikuar, u kam dhënë edhe më shumë pjesë nga përvoja personale”, sqaron Sylejmani.
Ai një kujdes të veçantë përbrenda romanit të tij i ka kushtuar dialogjeve.
“Asgjë në roman nuk është e trilluar. Fije e për pe është përvoja ime në komunikim mes miqsh dhe egos sime”, shprehet Lorik Sylejmani.
Ndërkaq përbrenda këtyre bisedave dhe realiteteve të shprehura nga lapsi i tij, ka edhe erotizëm.
“Ka qenë interesante për mua të dëgjoja biseda nga më perverset nga miqtë e mi, kolegët në moshë, të cilët tregonin edhe bizaritete. Diçka nga secila nga këto, të mbështjella artistikisht dhe duke mos kaluar banalitetin janë shpalosur në pjesën e tretë të romanit”, thekson autori.
Në anën tjetër, ai vlerëson se erotika ka qenë pjesë e përditshmërisë sonë “të fshehur” si shoqëri, teksa në publik kemi aktruar kinse këto nuk ekzistojnë fare.
“Projeksioni i një far puritanizmi karshi njëri tjetrit, për mua është neveritës. Mos të them kalon shkallën e neverisë. Të gjithë flasim kokë më kokë për shfrenimet dhe dëshirat seksuale, ofendojmë me fjalët më të pista, përgojojmë deri në maksimum një individ duke ia prishë imazhin. Kemi qenë shoqëri e mbyllur, por erotika ka qenë prezente gjithandej”, vlerëson Sylejmani.
Në anën tjetër, romani i cili destinim të parë e pati filmin, ndonjëherë mund t’i dal publikut nëpërmjet pamjeve dhe jo fjalëve. Mirëpo, Loriku këtë do ta bënte në një gjuhë të huaj.
“Një mik ma pati përkthyer skenarin në gjuhën angleze dhe po të vendosi nesër ta ekranizoj, patjetër se do ta bëja në këtë gjuhë. Tingëllon aq fuqishëm, aq i përmbledhur konceptualisht, i shthurur strukturalisht, saqë dinamika me të cilën është shkruar skenari, do ishte shumë e pranueshme për ekran”, shprehet Lorik Sylejmani.
Autori i veprës “Kompleksi i Kauçit” na bën me dije se romanin ka vendosur ta përkthej në gjuhën angleze dhe se deri në fundvit shpreson që ta kenë në duar edhe lexues jo shqipfolës. / KultPlus.com
Në mesin e titujve të shumtë nga autorë të ndryshëm në vlerësimet e “New York Times” për 100 librat më të mirë të vitit është edhe vepra e Barack Obamës, shkruan KultPlus.
Libri i shkruar nga ish-presidenti i Amerikës e që përbrenda saj ka kujtime të tij, “A promised land” ka arritur që të vlerësohet në top 100-shën më të mirë të vitit sipas vlerësimeve të New York Times. Ky cilësohet si një sukses tejet i madh sepse vepra është publikuar më 17 nëntor.
Obama për këtë libër ka treguar më parë se pse ka vendosë të shkruaj një libër që përshkruan punën e tij si president i SHBA.
“Me librin tim unë doja t’u shpjegoja lexuesve se si është të jesh president i Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Doja të ju bëja me dije njerëzve se ndonëse mund të duket diçka e mahnitëshme, presidenca është vetëm një punë dhe qeveria jonë federale është një ndërrmarrje njerëzore si çdo tjetër. Doja të ju bëja me dije se edhe njerëzit që punojnë në Shtëpinë e Bardhë përjetojnë të njëjtat gjëra si njerëzit e zakonshëm: zhgënjim , shpërthim, kënaqësi. Si dhe doja të ju tregoja një histori timen personale me të cilën të rinjtë mund të frymëzohen”, tha Obama.
“A promised land” mbyllet me lindjen e lëvizjes “birtherismo”, Donald Trump-in dhe vrasja e Osama bin Laden-it. / KultPlus.com
Përkthyesi Qerim Raqi sjell në gjuhën shqipe veprën e Stephan Zannowich-it “Kastrioti i madh i Shqipërisë” botuar në suedisht më 1787.
Përkthyesi shqiptar me banim në Suedi, Qerim Raqi, sjell në gjuhën shqipe veprën “Kastrioti i madh i Shqipërisë i mbiquajtur Skënderbeu”.
Vepra “Kastriot i madh i Shqipërisë” e Stephan Zannovich në përkthim suedisht është botuar në Stockholm në vitin 1788 nga shtëpia botuese Anders Zetteberg, pasi ishte botuar më parë në disa gjuhë europiane si gjermanisht, frëngjisht, italisht, rusisht, etj.. Emri i përkthyesit nuk dihet. Kjo vepër ishte botuar në gjuhën frënge në vitin 1779, në Paris me titullin “Le grand Castriotto d’Albanie” dhe në Frankfurt, po atë vit, nga shtëpia botuese Cmez Kesler. Në gjuhën gjermane vepra është botuar më 1784 në Vjenë. Pjesë të librit të Zanovichit janë botuar në gjuhën shqipe, pjesa e fjalës lumtumirëse të Skënderbeut para princave të arbërit dhe birit tij Gjonit, pjesë kjo që u quajt “Testamenti i Skënderbeut”.
Përkthyesi i kësaj vepre në shqip, Qerim Raqi ka studiuar në Degën e Letërsisë dhe Gjuhës Shqipe në Fakultetin Filologjik në Prishtinë. Në Halmstad të Suedisë ka studiuar programin studimor “Kultura dhe Komunikimi”, me orientim të ngushtë Letërsinë krahasuese dhe ka botuar librin me poezi ”Gjak në mallin tim”, ”Era”./KultPlus.com
Më 21 nëntor të vitit 1964 lindi shkrimtari francez, i cili njihet edhe si filozof Volteri, shkruan KultPlus.
Përderisa në shumë vende evropiane filozof cilësohet një profesor universitar apo një person që është specializuar në këtë fushë, shteti francez na dëshmon të kundërtën, duke e trajtuar si të tillë një shkrimtar.
François-Marie Arouet që më pas u quajt “Dë Volter” ose Volteri, ishte një shkrimtar që ndërhynte në debatin publik, nëpërmjet botimit të librave dhe artikujve për çështjet politike dhe morale.
Duke filluar nga viti 1704 ai shkroi vargjet e para dhe tragjedinë e tij të parë në moshën dymbëdhjetëvjeçare, e cila është e humbur.
Letrat filozofike, të shkruara në mërgim dhe të botuara më 1734 në Francë, u sekuestruan nga Parlamenti i Parisit, u dënuan si armike të fesë dhe të shtetit dhe u dogjën publikisht.
Volteri gjithashtu shkroi drama, prozë dhe poezi. Vepra ‘’Kandidi’’ është puna e tij më e famshme në prozë, ku ai kritikon filozofinë e Gottfried Wilhelm Leibnizit mbi optimizmin metafizik nëpërmjet naivitetit të Kandidit, personazhi kryesor, i cili pas përjetimit të një fatkeqësie, refuzon të jetë optimist pa patur arsye për të qenë i tillë.
Në datën e lindjes së Volterit, KultPlus ju sjell një fragment nga vepra ‘’Kandidi’’:
–Ju duhet të keni djallin në bark, – tha Kandidi. – Ai i fut hundët kaq shumë në punët e kësaj bote, – tha Martini, – sa nuk është çudi të jetë në trupin tim, ashtu siç mund të jetë kudo gjetkë, por une ja ku ju them se, duke hedhur sytë mbi këtë glob ose më mirë të themi mbi këtë rruazë, mendoj se zoti do t’ia ketë lënë në dorë ndonjë krijese keqbërëse, përjashtoj në këtë mes Eldoradon. Unë s’kam parë asnjë qytet që të mos ketë dëshiruar shkatërrimin e qytetit fqinj, asnjë familje që të mos ketë dashur të shfarosë ndonjë familje tjetër. Kudo të dobëtit s’i shohin dot me sy të fuqishmit, të cilëve u puthin këmbët, dhe të fuqishmit i trajtojnë ata si kope bagëtish që u marrin leshin dhe mishin. Një milion vrasës të organizuar në regjimente vrapojnë nga një cep i Evropës në tjetrin, ku vrasin dhe vjedhin me disiplinë për të fituar bukën e gojës, sepse për këta njerëz nuk ka zanat më të ndershëm; dhe në qytetet që duket se gëzojnë paqe, dhe ku lulëzojnë artet, njerëzit i brejnë nga brenda zilira, merake dhe shqetësime që janë më të këqija se të zezat që heq një qytet i rrethuar. Hidhërimet e fshehta janë shumë më të thella se fatkeqësitë shoqërore. Me një fjalë, kam parë dhe kam hequr kaq shumë, sa jam bërë manihean. / KultPlus.com
Duhej të mbërrinte te dera e pub-it para se Big Beni të tregonte orën 8. Duhej të mbërrinte, andaj ecte shpejt.
Qe sa ditë nuk mund të ngrihej nga krevati, i dhembte kryet, sikur të binin brenda të gjitha kambanat e katedrales, në një kakofoni e kompozuar për ta çmendur. I kishte mbushur xhepat e pizhameve me mëri dhe me mërzi dhe fundosej.
Ecte shpejt, pështyju në Temës, shikoj Parlamentin, prapë pështyju, dhe përnjëhere filloj të fishkëllej, nga gëzimi që kishte dalë pas shumë ditëve ndalimi. Mbrëmë mbretëresha i ishte drejtuar popullit nga kështjella ku strehohej, “God Save the Queen!”
Shpejtonte, pak edhe nga trishtimi, se nuk e shihte asnjë njeri në rrugë, autobusët e kuq ishin stopuar. Kur ai ishte shofer, i pëlqente të flas me udhëtarët, këtë merak vazhdonte ta ushqej mbrapa banakut me klientët rreth një kafe, në mëngjes, kur niseshin në punë, rreth një birre në mbrëmje, kur mbaronin punën.
E solli çelësin dhe hyri brenda . Sytë e tij dalluan banakun. Ndezi dritat, ndezi makinën e kafes, kërkoj shishet e birrës për t’i futur në frigorifer, do t’i nxirrte më vonë një nga një, e do t’i pije për të harruar që kishte ikur Xhoni dhe e kishte lënë vetëm në këtë kohe murtaje. Qëndronte drejtë mbrapa banakut, gati për t’i pritur me një përshëndetje të ngrohtë myshterinjtë e mëngjesit. “Morning, burrë, një kafe, si zakonisht?” e do të ndërronin ca fjalë, për punën, për jetën. Do ta pyesnin për të, Xhonin. Do t’i gënjente.
Tjetri do të vinte, e tjetri, …e në drekë do të shërbente Fish and Chips, më të mirët të Londrës; e në darkë do të mbushej salla, do të bllokohej hyrja në trotuare, e do të qeshnin me zë të lartë, do të bënin zhurmë, se kjo qetësi e mbyte, e do të shikonte nga banaku lumturinë e njerëzve, “jo, jo , në pub-in tim, në pub-in e Billy Holly-t nuk ka trishtim, nuk dua trishtim, vetëm lumturi, trishtimin lëreni në punë, në zyre, jashtë, hajde, jashtë, dua të ju shoh të lumtur.“
Një mjegull e dendur kishte rënë mbi qytet, por policët vërejtjen dritën në lokal, shtyjnë derën ngadalë, e njiheshin mirë këtë vend, vinin fundjavave kur nuk ishin në detyrë. U afruan te banaku. Në dysheme gjetën të shtrirë mikun e tyre, mikun e të gjithëve, Billy Hollyn. Kundërmonte erë birre. Buzëqeshi. Hapi një sy, kur dëgjoj zhurmën. Ngriti dorën, “Cheers. / KultPlus.com
Poetja Leonora Bruçaj Keka ka sjellur në gjuhën angleze veprën ‘’Inner voice of silence’’, shkruan KultPlus.
Libri i parë me poezi i autores u përkthye nga Elvi Sidheri, ndërkaq botimin e morri përsipër ‘’Lena Graphics’’.
‘’Pas shumë vitesh punë dhe një pauze relativisht të gjatë, sot nxora nga shtypi librin tim të parë me poezi të përkthyer në gjuhën angleze, të titulluar “Inner voice of silence”, ka shkruar në profilin e saj Bruçaj Keka.
Ajo ka theksuar se ky përkthim erdhi nga insistimi i miqve të huaj të autores për ta lexuar.
‘’Ky libër me poezi vjen si kërkesë e shumë miqve dhe studentëve të mi joshqipfolës, të cilët kanë kërkuar që ta lexojnë krijimtarinë time letrare’’, ka shtuar ajo.
Libri poetik ‘’Inner voice of silence’’ i dedikohet djalit të shkrimtares. / KultPlus.com
Në vitin 2002 UNESCO vendosi që 19 nëntori të jetë Dita Botërore e Filozofisë, për të nderuar reflektimet filozofike, inkurajur njerëzit të ndajnë mendimet e tyre dhe për të frymëzuar debatin publik për sfidat sociale, shkruan KultPlus.
Si një nga fushat më të rëndësishme të mendimit njerëzor, filozofia është studimi i natyrës së realitetit dhe ekzistencës, i të duhurës dhe të gabuarës. Vet emërtimi i saj e shpreh thelbin, ‘’philosophia’’ që nënkupton ‘’dashuria për mençurinë’’.
Në Ditën Botërore të Filozofisë KultPlus ju sjell thënie të mendimtarëve të shquar:
Sokrati:
Jam më i dituri ndër të gjallët, se e di një gjë, e di se nuk di asgjë.
Ka vetëm një të mirë: dituria. Dhe vetëm një të keqe: padituria.
Ai që dëshiron ta ndryshoje botën, fillimisht duhet të ndryshojë veten e tij.
Gjithë shpirtrat e njerëzve janë të pavdekshëm, por shpirtrat e të drejtëve janë edhe të pavdekshëm, edhe hyjnorë.
Fridih Niçe:
Ajo që nuk na vret, na bën më të fortë.
Çfarë është djallëzi. Çfarëdo që del nga dobësia.
Shumë janë kokëfortë në kërkim të rrugës që kanë zgjedhur, pak në kërkim të qëllimit.
Nuk vritet me zemëratë, por me qeshje.
Avantazhi i një kujtese të keqe është se mund të shijosh disa herë të njëjtën të mirë si për herën e parë.
Platoni:
Vlera e një burri është ajo që bën me pushtetin.
Një prej dënimeve për refuzimin e pjesëmarrjes në politikë është se përfundon e qeverisesh nga inferiorët.
Mund të zbulosh më shumë për atë person në një orë lojë se në një vit bisedash.
Ky qytet është ai që është sepse qytetarët tanë janë ata që janë.
Makiavelli:
Përfitimet duhet të jepen gradualisht, dhe në këtë mënyrë ato do të shijohen më mirë.
Nëse duhet bërë një lëndim ndaj një njeriu, atëherë ai lëndim duhet të jetë shumë i rëndë saqë nga hakmarrja e tij të mos kesh aspak frikë.
Nuk e nderojnë titujt njeriun, por njeriu i nderon titujt.
Është shumë më e sigurt kur ta kanë frikën, sesa kur të duan. / KultPlus.com
Ishte 18 nëntori i vitit 1939 kur lindi poetja, prozatorja, eseistja dhe kritikja letrare kanadaeze, Margaret Atwood, shkruan KultPlus.
Në letërsinë botërore ajo tanimë është e njohur për romanet e saja të shumta, madje edhe për çmimet që ka rrëmbyer. Ajo është fituese e çmimit ‘’Arthur C. Clarce’’, çmimit ‘’Asturias’’ për letërsi dhe ka qenë finaliste për çmimin ‘’Man Booker’’, të cilin e ka fituar një herë.
“The Handmaid’s tale”, “The testaments”, ‘’Alias Grace’’, ‘’Oryx and Crake”, ‘’Cat’s Eye” janë disa prej titujve të prozës së saj mirëpo, ajo ka zënë emër në letërsi edhe për frymëzimet e saja poetike. Atwood është autore e 15 vëllimeve me poezi, shumica e të cilave janë të frymëzuara nga mitet dhe përrallat, të cilat e kanë interesuar atë që nga fëmijëria.
Në ditën e lindjes së saj, KultPlus ju sjell thënie nga Margaret Atwood:
Shpresoj se njerëzit më fund do ta kuptojnë se ekziston vetëm një “racë” – raca njerëzore – dhe se ne të gjithë jemi anëtarë të saj.
Kurrë nuk e kam kuptuar pse njerëzit e konsiderojnë rininë një kohë të lirisë dhe të gëzimit. Ndoshta mendojnë kështu ngaqë e kanë harruar rininë e tyre.
Mitet duhet përkthyer siç ishin në tokën e tyre të lashtë. Ne duhet vetëm t’ua gjejmë kuptimin në kohën tonë.
Arti popullor është ëndërra e shoqërisë; ai nuk e analizon veten.
Përgjigjet që merr nga letërsia varen nga pyetjet që shtroni.
Fillimi i nacionalizmit kultural kanadez nuk ishte “Unë jam vërtetë i shtypur?”, por “Unë jam vërtetë i mërzitshëm?”
Eskimezët kanë 52 emra për borën, sepse ajo është e rëndësishme për ta. Ne duhej të kishim po aq për dashurinë.
Historia e treguar në Odisea nuk mban më ujë. Janë tepër shumë gjëra që nuk qëndrojnë.
Mbi të gjitha është të refuzosh për të qenë viktimë.
Lufta është çfarë ndodh kur gjuha dështon.
Ne ende e mendojmë një burrë të fuqishëm si lider të lindur dhe një grua të fuqishme si një anomali.
Për të qenë shkrimtar njeriut i duhet një sasi e pamasë nervash. / KultPlus.com
“Paris-presse” ka botuar, të martën e 11 prillit 1961, në faqen n°16, një shkrim në lidhje me ndarjen nga jeta të mbretit Zog në spitalin francez “Foch”, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
‘’I lindur në një pallat, vdiq në një spital.Zogu i Shqipërisë ndërroi jetë para se të mbaronte romanin e jetës së tij’’
“Princi Leka është sot për ne Mbreti i ri i Shqipërisë. Por le të vazhdojë t’i përkushtohet detyrave të tij birnore.”
Z. Messore, ministri i Mbretit Zog I, ish-sovranit të Shqipërisë i cili vdiq dje pasdite në spitalin Foch, në Suresnes, këtë mëngjes mbron hyrjen në derën e morgut në të cilin Mbretëresha Geraldinë dhe djali i saj, Princ Leka, 22 vjeç, një gjigant prej 2.07 m, vëzhgojnë trupin e mbretit pa kurorë, i cili vdiq në mërgim në moshën 65 vjeçare nga një sëmundje shumë e rëndë e mëlçisë.
Ata duhet të vendosin sot ditën dhe vendin e varrimit. Sepse, për ironi të fundit të një fati të jashtëzakonshëm, ne ende nuk e dimë se ku do të prehet ky njeri, i cili gjatë gjithë jetës së tij nuk arriti kurrë të vendosej diku.
Një oficer trim, kryeministër i urryer, monark absolut pastaj i shkurorëzuar, biznesmen i shkëlqyer dhe i përndjekur, Zogu i Shqipërisë shfaqet si një personazh i një romani të humbur në zhvillimet tepër reale të historisë bashkëkohore.
Kolonel austriak në 1914
Lindur në 1895, në një fshat të vogël në Ballkan, ai bëri një jetë me plot ngjarje teatrale, e cila e çoi atë nga një pallat i Tiranës në një spital në periferi të Parisit, duke kaluar nëpër kancelaritë e Evropës, oborri i Mbretit Faruk dhe pallatet (vilat) e Côte d’Azur.
I gjatë, bjond, me sy shumë blu, i cili luante tenis dhe poker me kaq zell, ky njeri me aktivitete të panumërta kishte shumë sharm dhe një elegancë imponuese.
Kur lindi, ai quhej Ahmet Bej Zogu. Një ish-student i Akademisë Ushtarake të Kostandinopojës, ai ishte një kolonel austriak gjatë Luftës së Parë Botërore. Pas luftimeve, ai u kthye në vendin e tij dhe hyri në politikë.
Aftësitë e tij e bënë atë të zgjidhej kryeministër në 1923 dhe më pas ai vendosi ta çlironte Shqipërinë nga sundimi turk për ta bërë atë një shtet modern. U përpoqën ta vrisnin; Ai kërkoi përkohësisht sigurinë në Jugosllavi dhe u kthye vitin tjetër për të luftuar ata që e kishin dëbuar.
Ai më pas u martua me Geraldina Apponyi-n, një konteshë e re dhe e bukur hungareze, me të cilën kishte rënë në dashuri vetëm duke parë një foto dhe që ishte njëzet vjet më e re se ai.
I dëbuar nga Naseri
Për shkak të feve të tyre të ndryshme, ishte vetëm një ceremoni civile, por shkëlqimi i së cilës ishte verbues.Ishte viti 1938 dhe vitin tjetër, ditën pas lindjes së djalit të saj, trupat fashiste italiane pushtuan mbretërinë e tij. E gjithë familja e Zogut iku në Greqi, pastaj në Francë.
Por për t’i shpëtuar ardhjes së gjermanëve, ai shkoi në Angli, ku jetoi deri në vitin 1941, para se të arrinte në Egjipt. Në vitin 1955, ai erdhi të vendoset në Kanë, i dëbuar nga Naseri.
Sovranët e rënë jetonin në një vilë të madhe, “Les Pierres grises”, jo shumë larg nga ajo e Pablo Picasso-s. Jeta e tyre ishte e ngjashme me atë të borgjezisë së vogël.
Asnjëherë nuk i shihnim në mbrëmjet gala. Mbretëresha bënte pazarin, princi ishte student në Sandhurst, versioni anglez i Saint-Cyr, dhe kthehej vetëm për pushime. Mbreti shkruante “Kujtimet” e tij.
“Jeta ime, thoshte ai, është një roman aventuresk.Dua ta shkruaj para se të vdes.” Por vetëm dy nga katër vëllimet janë përfunduar./KultPlus.com
KultPlus Caffe Gallery u bë mbrëmë vendtakim i artdashësve, për të kujtuar shkrimtarin, kritikun dhe profesorin Mensur Raifi, në “Orën e Shkrimtarit” të organizuar nga Pen Qendra e Kosovës, shkruan KultPlus.
Ish-studentë, lexues e dashamirë të tij kishin zënë vendet e tyre për të kujtuar përkthyesin e profesorin e Letërsisë frënge në Universitetin e Prishtinës, Mensur Raifin.
Për studentin e gjuhës dhe letërsisë frënge në Beograd, doktorantin në Zagreb, gazetarin e kulturës në ‘Rilindje’, përkthyesin në shqip të Bodlerit, Rimbautit, Verlaine e poetëve të tjerë francezë dhe autorin e një sërë kritikave, panelistët Gëzim Aliu e Flamur Maloku dhe moderatorja Nerimane Kamberi patën për të folur shumë.
Teksa nisi ta hap diskutimin, ligjëruesja universitare Nerimane Kamberi ndau mendimet e saja për ish-profesorin e saj. Ajo rrëfeu se në vitin 1990 në Paris kishte takuar profesorin Predrag Matvejeviç, me të cilin pati diskutuar edhe për Mensur Raifin.
“Biseduam për letërsi, për Jugosllavinë që po shpërbëhej dhe për profesorin tim Mensur Raifin. Predrag Matvejeviç e njihte atë. Dhe më tha: “Ai do të duhej të ishte në Sorbonë”. Sigurisht vlerësim i madh nga një personalitet i kalibrit të shkrimtarit ‘jugosllav’, u shpreh Kamberi.
Ajo vazhdoj tutje duke thënë se Mensuri pasuroi studimet shqiptare me hulumtimet dhe përkthimet e tij rreth Lasgushit, Nolit e sidomos me autorë francez.
“Profesor Raifi solli një mënyrë ndryshe të të shpjeguarit letërsinë në një sistem arsimor ende ‘tradicional’ dhe socio-realist. Lirisht mund të themi se ishte avant-gard si pedagog”, vlerësoj Nerimane Kamberi.
Duke e bërë pyetjen në fund “Avangarda paska vdekur me prof. Raifin?”, ajo ia dha fjalën panelistit të parë, Gëzim Aliut. Ai kishte përgatitur një studim të thellë rreth kritikës letrare që kishte dhënë ndër vite Mensur Raifi, teksa e nisi fjalimin për veprën “Mbi poezinë bashkëkohëse shqiptare”.
“Sipas Raifit, në zhvillimin e poezisë bashkëkohore janë vërejtur dy koncepcione dhe tendenca: ai mbi poezinë si rezultat i frymëzimit, kurse poetët e këtij koncepcioni i quan “gjenerata e Migjenit”; dhe koncepcioni mbi poezinë si kërkim i thënies poetike në format e mendimit dhe në mjetet ndihmëse shprehëse, kurse poetët e këtij koncepcioni i quan “brezi lasgushjan”, nisi Aliu të flas.
Pasi përmendi të gjithë autorët, veprat e të cilëve i kishte analizuar Raifi, ai kaloi te libri i radhës “Mbi prozën bashkëkohëse shqiptare”. Gëzim Aliu përmendi se kjo vepër nis me pyetjen “Si konceptohet proza shqipe?”, teksa vazhdoj ta vlerësoj.
“Ky libër i tij, siç shprehet edhe vetë, është skicë e strukturës bashkëkohëse të prozës shqipe që do të shkruhet pas disa vitesh”, tha Aliu, duke përmendur tutje tendencat që Mensur Raifi kishte vërejtur në prozën bashkëkohëse shqipe, duke përmendur tendencën që të insistohet në optimizmin e përgjithshëm jetësor të protagonistëve, në punët e veprimet e përditshme, në fjalët e mendimet, në pikëpamjet mbi njerëzit, jetën e artin; tendencën që synon unitetin e individit me shoqërinë; ajo që nxjerr në shesh një fabulë “të fortë” romaneske a tregimtare, të ngarkuar me aksione të përhershme; tendenca tjetër që tematikisht situohet si kërkim i identitetit të njeriut në përgjithësi, por edhe me indicje lokale e përcaktime kohore dhe ajo që tematikisht situohet si kërkim i identitetit të njeriut në përgjithësi, por edhe me indicje lokale e përcaktime kohore.
Mensur Raifi kishte shkruar edhe për çështjen e përkthimit, temë kjo të cilën e shtroi në librin “Polemika letrare”.
“Në këtë libër gjenden tekste të një polemike lidhur me përkthimin e Artur Rembosë zhvilluar në tri gazeta të ish-Jugosllavisë. Këto tekste Raifi i tubon në një libër, për të cilin thotë se është i pari i këtij lloji në Kosovë”, sqaron Gëzim Aliu.
Aliu poashtu përmend edhe veprën “Mozaik Letrar I” të Mensur Raifit, në të cilën autori flet për letërsinë e viteve të 30-ta dhe merret me dy situata të skajshme në Kosovë, euforinë e viteve të 70-ta dhe horizontet e viteve 80-90.
Përgjatë fjalimit të tij, Gëzim Aliu u ndal edhe te këndvështrimet e Raifit për krijimtarinë e Migjenit, të cilat janë të botuara në librat “Fan S. Noli dhe Migjeni” si dhe në veprën “Lasgushi, Noli, Migjeni”. Aliu përmend se profesori universitar i qaset Migjenit përmes metodës psikanalitike, duke futur edhe elemente të metodës sociologjike në analizën e tij.
Tutje, Gëzimi bëri të ditur për publikun se Raifi analizon veprën e Migjenit duke u bazuar në rrafshin ideo-sociologjik dhe atë personal.
“Migjeni, sipas Raifit, është posaçërisht i afërt dhe i dashur për adhuruesit e tij sepse ai e kishte identifikuar tragjiken e tij personale me tragjiken e kombit dhe anasjelltas”, tha Aliu.
Tutje, Gëzim Aliu u shpreh se shkrimi i Mensur Raifit qëndron në kufi mes kritikës e studimit shkencor dhe se gjërat që ai i shprehte ishin të parat që dikush i qasej dhe se ishin interesante.
“Mensur Raifi i shpreh mendimet e tij qartë, nganjëherë përdor edhe ironi të holla, duke e bërë tekstin e tij atraktiv për lexuesin. Nuk humbet në detaje, por e përqendron mendimin për gjëra të ndërlikuara në pak faqe, por duke thënë shumë”, theksoj Aliu,
Për fund, Gëzimi vlerësoj se veprat e Mensur Raifit janë pasuri e veçantë kritike, interpretuese e studimore.
Diskutimin e vazhdoj profesori Flamur Maloku, i cili theksoj se përherë është mahnitur kur ka lexuar Mensur Raifin.
“Është prej kritikëve që vazhdimisht më ka fascinuar për mënyrën e trajtimit të letërsisë dhe autorëve, e sidomos shija e tij e hollë ndaj autorëve të letërsisë shqipe por edhe botërore”, nisi të shprehet Maloku.
Për Malokun, mënyra e qasjes dhe trajtimit të veprave të autorëve të ndryshëm nga Mensur Raifi mbetet e veçantë, e veçmas te tri ikonat, ashtu siç ai i quan, e që janë Migjeni, Noli e Lasgushi.
“Raifi i sheh si një rrjet mendimi koncepsionet e tij filozofike, degëzimet, kërkesat e tij më përtej leximeve ideologjike e mitike, që ishte kundër çdo mitizimi të autorit sepse për Raifin, autori nuk i takonte mitizimit si jetë, edhe pse i ndjek shenjat autobiografike, madje ka raste kur të tre autorët i sheh si pjesë përbërëse e jetës së tyre”, u shpreh Flamur Maloku.
Tutje ai theksoj se Raifi ka pasur mendimin se nuk mund ta lexosh as Migjenin, as Nolin e Lasgushin pa i lexuar shenjat autobiografike të këtyre autorëve.
Për Mensur Raifin, Flamuri tha se ishte një person që i kritikonte autorët haptazi.
“Shpesh herë e përdorte edhe ironinë kur e gjuante kritikën sepse thoshte këtij autori i kanë dhënë kompetenca më shumë, e kanë veshur me diçka më shumë sesa që i ka takuar”, sqaronte Maloku.
Mirëpo përtej studimit të autorëve, Maloku tha se Raifi kishte studiuar edhe fenomenet letrare dhe se ato janë trajtesa të veçanta. Atij i kishte bërë përshtypje pikëpamja e Raifit ndaj tekstit si “diçka që është çdo herë e hapur”.
“Mensuri nuk e sheh të shkëputur sociologjinë në inkuperim të poetikave të autorëve, është evidente gjatë leximeve, interpretimeve, ballafaqimeve që ka ai me mendimet e tij karshi autorëve e fenomeneve letrare”, shtoj Maloku.
Pas panelistëve radha ishte te publiku që të ndanin pikëpamjet dhe përvojat e takimeve me Mensur Raifin. Nga të gjitha çka u thanë, më e rëndësishmja ishte çështja e ribotimit të veprave të këtij kritiku letrar, gjë të cilën publiku e vlerësoj se duhej patjetër të bëhej nga ndonjë institucion.
“Ora e Shkrimtarit” organizuar nga Pen Qendra e Kosovës, kujton shkrimtarin e fundit përgjatë një periudhe një mujore të aktiviteteve, më 19 nëntor. KultPlus Caffe Gallery herën e ardhshme do të hap dyert e saj për të diskutuar rreth krijimtarisë së Mirko Gashit. /KultPlus.com
Përballja me sfidat jetësore shumë shpesh i bën njerëzit të dobësohen, ndërkaq atë veçse e kanë forcuar. Blerina Murtezi i doli përballë çdo vështirësie, duke e bindur veten se ëndrrat e saj janë më të mëdha se çkado tjetër. Tanimë ajo frymon në raftet e lexuesve, nëpërmjet librit të saj të dytë ‘’Ëndrrat e mia’’, shkruan KultPlus.
Përderisa letërsia për shumicën është çlirim shpirtëror, për të ka qenë përherë një shpëtim. Ajo e kishte kapur lapsin për të rrëfyer problemet të cilat e preokupojnë, vështirësitë jetësore, bukuritë të cilat i haste por, edhe ëndrrat e saj. Pikërisht në momentin kur shkruante për këto të fundit, ajo veçse i falte realitet.
Librit të saj të parë ia dha emrin “Guxo”, për të rrëfyer nëpërmjet vargut guximin e madh që kishte një vajzë si ajo. Pasi që “guxoj” njëherë, pastaj ajo filloj ‘’të ëndërroj’’ duke ia sjellur frymëzimet poetike për të dytën herë me radhë publikut.
Pavarësisht pse u diagnostikua me distrofi muskulare, shkrimi dhe shkollimi për të mbeti gjithmonë një përpjekje jetësore. Anipse dyert e shkollës së mesme të Ferizajt nuk u hapën për të, ajo insistoj që të vazhdoj rrugën e dijes. 7 vitet në pritje i rezultuan me vazhdimin e shkollimit në Prishtinë, ndërkaq tani ajo ëndërron edhe të mbaroj fakultetin.
“Ëndrrat e mia” është vepra e radhës e poetes Blerina Murtezi, e cila është mirëpritur nga audienca. Teksa ajo shpalos rrugëtimin e saj me KultPlus, thekson se ëndrra e saj gjeti jetësim.
‘’Tani po më njihni me epitetin ‘shkrimtare’ dhe jam e lumtur që ia dola të bëhem. Kjo ishte një ëndërr e imja, ende pa e kuptuar fjalën poete’’, shprehet Murtezi.
Në ardhjen e saj të dytë me një libër, dukshëm që ajo është përmirësuar edhe më shumë. Madje edhe Blerina, këtë të fundit e quan si vepër që ka më shumë gjallëri.
‘’Poezitë kanë bukurinë e ëndrrave dhe dashurinë përrallore. Prandaj edhe u quajt ‘’Ëndrrat e mia’’, theksoj autorja.
Çdo autor ka muzën e tij dhe i sheh e ndjen gjërat varësisht nga këndvështrimet personale. Për Blerinën gjithçka që e rrethon mbetet një frymëzim.
“Ajo që më ka inspiruar për këtë temë është jeta ime, stinët që ndërrohen, ajri që merr”, tha autorja.
Për këtë libër Blerina dha një vit e gjysmë mund, duke i kombinuar poezitë e vjetra me ato që i shkruante gjatë procesit të punës.
‘’Në disa poezi shfaq edhe lumturi të realizimit të ëndrrave, e në disa jam ende në kërkim të lumturisë’’, thotë autorja Murtezi.
Mirëpo veprat ‘’Guxo’’ dhe ‘’Ëndrrat e mia’’ për të nuk mjaftojnë.
‘’Ajo për të cilën nuk do të heq dorë është studimi, deri ta rimëkëmbi shëndetin i cili ka qenë për mua gjithnjë parësori. Kjo është edhe arsyeja se nuk më njohët më herët si shkrimtare dhe pse shkollimin e ndërpreva’’
Blerina Murtezi do të shkoj edhe përtej tyre, duke u bërë një emër i njohur i letërsisë shqipe dhe duke u ngritur në studime akademike. /KultPlus.com
Ajo i ka vetëm 16 vjet, por frymëzimet letrare i shkojnë përtej moshës. Shqiptarja nga diaspora, Gerta Miftari ka publikuar romanin e saj të parë në gjuhën angleze ‘Coldhearted Mafia Boss’, të cilën synon ta përkthej edhe në shqip, shkruan KultPlus.
Shqiptarët të cilët janë detyruar ta lënë vendin e tyre për shkak të një jetese më të mirë dhe arsyeve tjera, përveç që janë themeli i Kosovës për shumë gjëra, kanë qenë edhe krenaria jonë ndër vite. Një rast konkret është edhe Gerta Miftari, e cila jeton në Gjermani, ndërkaq prejardhjen e ka nga Vushtrria. Ajo është ende në klasën e 11-të të shkollës së mesme, mirëpo diapazoni i gjerë që ka e ka bërë ta sfidoj veten me publikimin e një libri. Mes gjuhës shqipe që i flet familja dhe asaj gjermane me të cilën shkollohet, ajo zgjodhi gjuhën angleze për të rrëfyer këndvështrimet e saja në një roman.
Letërsia të cilën e deshi shumë, nuk vazhdoj ta shikonte nga larg me admirim por, vendosi të futej në thellësitë e saj. Kështu nisi rrugëtimi i librit ‘Coldhearted Mafia Boss’, i cili përfundoj nga një shkrim në një fletë, në një roman të përmbledhur.
KultPlus ka marrë rrëfimin e gjithë këtij udhëtimi 13 mujor drejt finalizimit të romanit. Tanimë që ëndrra e Gertës është arritur, ajo thotë:
“Gjithmonë kam dashur të lexoj libra dhe prandaj romani erdhi në një mënyrë natyrale për mua”.
Ajo i hyri shtigjeve të vështira të letërsisë kriminalistike, duke i vënë personazhet përballë sprovave të mëdha jetësore, për të parë se sa të fuqishëm në të vërtetë janë.
‘’Tema lidhet me martesën e dhunshme por, ky nuk është problemi i vetëm. Qëllimi tematik ka qenë thellimi në sekrete dhe te njerëzit që mendojnë vetëm për pasurinë’’, shprehet Gerta Miftari.
Përpjekjet materiale të disave shkojnë përtej të duhurës, duke i bërë që të ndërrojnë këndvështrim dhe ta shohin paranë si gjënë më të shtrenjtë në jetë. Pikërisht këtë mesazh ka tentuar ta përçoj autorja e re vushtrriase.
‘Mesazhi im është të dihet se pasuria nuk është gjithçka. Gjithashtu është e rëndësishme të jesh i shëndetshëm dhe i lumtur. Pasuria nuk është, por janë edukimi dhe mësimi’’, thekson Miftari.
Gerta i bëri dy sfida të njëpasnjëshme në këtë roman. Njëren e bëri me të shkruarit e saj dhe tjetrën me gjuhën që përdori. Mirëpo, leximi i rregullt në një gjuhë të huaj ia ka lehtësuar asaj realizimin e këtij qëllimi.
‘’Lexoj shpesh libra në gjuhën angleze dhe prandaj shkrimi në këtë gjuhë mu duk normale për ta bërë’’, tha Gerta Miftari.
Në anën tjetër, përballja e rregullt me kriminalistikën e shkruar e bëri që të dal nga skutat e lexueses së thjeshtë.
‘’Jam e interesuar për këtë zhanër sepse e pëlqej. Poashtu është shumë interesante sepse nëpërmjet saj dimë më tepër dhe mësojmë se si t’i përgjigjemi pyetjeve tona’’, vlerësoj autorja e romanit ‘Coldhearted Mafia Boss’.
Librin e saj të parë, Gerta ka dëshirë ta përkthej në shumë gjuhë, në mënyrë që mesazhi i saj të shkoj në shumë audienca. Gjermanishtja dhe frëngjishtja janë disa nga to mirëpo, ajo që ka më së shumti rëndësi për të mbetet gjuha identitare e saj.
‘’Unë jam shqiptare me zemër, kështu që përkthimi i librit tim në gjuhën shqipe është një ëndërr që do të realizohet një ditë’’, shprehet autorja optimiste.
Tutje, ajo synon të shkruar një libër në zhanrin e fantazisë sepse e pëlqen këtë frymë letrare. ‘’Coldhearted Mafia Boss’’ do të mbetet libri i saj i parë në rrugëtimin letrar. /KultPlus.com
