Pien Chih-lin (1910–2000), poet, përkthyes dhe studiues letrar kinez. Poezia e tij ishte e lidhur me Shkollën Hëna e re, që avokonte për poezinë moderne metrikale, por stili i tij ishte më i afërt me atë të simbolistëve kinezë. Ka përkthyer në kinezisht poetë si Baudelaire, Verlaine, Valery, etj.
VONË NË NJË FESTIVAL NATE
Nga Pien Chih-lin
Dritarja para dritës së natës shndrit si një pasqyrë:
mos e tërhiq perden, mos i ngul sytë thellë në natë,
nëse s’dshiron të flakesh mbrapa te vetja jote.
Edhe andej larg dritares është një pasqyrë edhe më e thellë.
Shikoje shkëndijen pulitëse të llampës së ndezur,
syri i kujt është ai që duket aq i trishtë?
“Mëkat që s’mund të dëgjoj me ty frymëmarrjen time në gjumë!”
është e mprehtë si thikë, po prapë s’do ta presë në thela gjeratoren:
ti je ëndrra e tjetrit, ndërsa tjetri është e jotja.
Vonaku i vetmuar hedh tutje thikën e tij të akullt dhe ju bekon të dyve.
SHËNIM I AUTORIT:
Kjo poezi është shkruar nja tetë vjetë më parë. Lërmeni tani të zbuloj momentin të cilit i referohen këto pak vargje:
Epo:
Nata është e qetë pas gjithë gazmendeve të zhurmshme të rëndomta për një ditë festivali. Është vonë. Çdonjëri është kthyer në qoshkun e tij/saj përkatës, duke iu dorëzuar një lodhjeje të ëmbël, mbase duke u shtrirë ngjitur dikujt tjetër. Pse pra je ulur fikall i vetëm? Për të shkruar letra të gjata, siç thotë Rainer Maria Rilke diku në një poezi? Me shumë gjasë kjo është. Tekembramja mund të jesh duke menduar për dikë, se përndryshe nuk do ta ngrije tani perden e dritares të shikosh jashtë duke depërtuar terrin me sytë e tu të nderë. Xhami flakërues, i anësuar me një të zezë blozë, sidoqoftë ta paraqet një imazh që të shikon trishtueshëm dhe me mall – vetë imazhin tënd! Natyrisht, nuk ndihesh rehat. Po hajt, de, veç përfytyroje pak si të tjerët për të cilët je duke menduar mund të jenë duke performuar të njëjtin veprim diku në një vend andej larg. Çka është distanca për syrin e mendjes? Dritarja e ndiçuar, tjetra, është shfaqur menjëherë në shikimin tënd nga larg fare si një shkëndijë pulitëse, ose thënë më mirë, si një sy i përgjumur që pulitet dhe të shikon. Dhe çka është distanca për syrin e mendjes, posaçërisht për të dashnorin? Madje mund të shquash në dritën që zgjerohet gradualisht një palë sy aq të trishtë dhe përplot me mall – sytë e kujt janë? Të tjetrit a të tutë? Të tutë dhe të tjetrit? Oh, nuk mund të mohosh më gjatë se je goxha i lumtur këtu. Ju jeni një, ti dhe tjetri.
Cila është dobia e një ujdie harbute: ““Mëkat që s’mund të dëgjoj me ty frymëmarrjen time në gjumë!”. Mund të duket se është thënë bukur, ftohtësisht e vërtetë. Qoftë edhe shpinë për shpine në shtrat, nëse njërin prej tyre e zë gjumi një çikëz më herët se tjetrin, si i bëhet me tjetrin? Flakur tutje, i pashoqëruar, i braktisur, se individët janë në fund qeliza të veçuara, të ndarë nga njëri-tjetri. Por jo, ky vrojtim i mprehtë nuk mund të bëjë keq, përveç mbase vetvetes. Edhe nëse dështon e gjithë fuqia e shpatës poetike të Li Po-së, siç e pranon ai vetë, të ndërpresë ujin që rrjedh përjetësisht, si mundet kjo thikë vulgare ta ndajë në thela gjeratoren – “ti je ëndrra e tjetrit, ndërsa tjetri është në të tuat”. Përkundrazi, kjo dëshmon vetëm fortësinë e lidhjes tënde duke e paguar vetë – me shumë gjasë me shpëtimin e vetes duke e humbur veten në atë rrjedhë, pastaj duke e rigjetur veten të vërtitur në breg, i veshur nga koha dhe ndryshku, që të ngrihesh lart dhe të bëhesh një artikull i ri në katalogun e muzeut ose një dyqani të gjërave të rralla. Mirë pra, njeriu i vetmuar që është ngritur si ti, por që këmbëngul të mendojë me kujdes të shtuar për tjetrin, e ka lëshuar veten në besimin magjepsës se “ai është i vetmi esëll në mesin e gjithë të tjerëve të dehur”, tash njëmend zgjohet ta gjejë veten në një imazh mendjeje të vlefshëm sa një Budë – një Budë që e kishte bërë veten të tillë duke e ndjekur porosinë e famshme “Lëshoje poshtë thikën tënde prej kasapi dhe do të bëhesh Budë menjëherë” – dhe i lumi ti, ti dhe ai tjetri, që të dy.
4 nëntor 1943
Marrë nga ‘Contemporary Chinese Poetry’, Routledge, 2023/Gazeta Express/ KultPlus.com
