Mbrëmë në praninë e artdashësve të shumtë, FNT SkupiFestival hapi edicionin e tij të 17-të me radhë.
Në teatrin Shqiptar në Shkup, hapja e natës së parë të festivalit u bë me shfaqjen “Arbri” nga Teatrit Oda në Prishtinë me regjisor Lirak Çelaj, ku interpretuan: Shkumbin Istrefi, Qëndresa Jashari, Labinot Raci, Daniela Marku, Blend Sadiku, si dhe me skenografi nga Burim Arifi.
Arbri personazhi i shfaqjes me po të njëjtin emër, është diagnostikuar me demencë. Ai jeton vetëm me vajzën e tij të madhe Anën. Ndërsa gruaja e tij ka ndërruar jetë kohë më parë, vajza tjetër Lulja ka rënë dëshmore në luftën për çlirim. Ana, e divorcuar katër vite më parë nga Agroni, është në dilemë të madhe se si të kujdeset për të atin, gjendja e të cilit po përkeqësohet vazhdimisht dhe për marrëdhënien e re me Petritin, i cili tashmë punon në Bruksel-Beograd-Stamboll. Për shkak të përkeqësimit të gjendjes së Arbrit, Ana detyrohet ta dërgojë babanë e saj në një institucion privat për përkujdesje. E gjithë kjo dramë shtjellon përvojat e shumë familjeve bashkëkohore të cilat përballen me pamundësinë për t’u kujdesur për brezin e vjetër. Në fakt, Arbri ashtu si emri i tij, përfaqëson kombin shqiptar dhe demencën kolektive që rrethon identitetin e tij. Debatet që zhvillohen sot se si identiteti kombëtar shqiptar shndërrohet pothuajse brenda natës në identitet kosovar apo europian apo pro-jugosllav dhe turk lindor etj.
Ndërsa, sonte në natën e dytë, programi i edicionit të 17-të të FNT Skupestival do të vazhdojë me shfaqjen “Nën Kala” nga Stambolli poashtu në teatrin Shqiptar Shkup. Një përshtatje e tragjedisë Makbeth nga Villiam Shekspir, adaptuar nga Pinar Akkuzu dhe Gülden Arsal Yavuz si dhe regji nga Guray Dincol, interpretojnë Pinar Akkuzu, Gülden Arsal Yavuz. Hulumtime mbi teatrin fizik Teksti i cili bazohet në tragjedinë Makbeth të Villiam Shekspir-it, u përshtat në skenë pas rishkrimit. Palaçot, janë një nga stilet më unike në pedagogjinë e Lekok-ut, krijojnë bazën e shfaqjes. Krijesat që i përkasin botës së krimit, ku qëllimi i tyre i vetëm në skenë është të tallen me gjithçka, përballen me një nga tragjeditë më të forta të Shekspirit, rezultati është një komedi absurde, tragjike dhe plot gjak. Njerëzimi është i vetmi mjet për të tallur, luajtur dhe imituar për Palaçot. Me këtë shtrirje, shfaqja fton publikun për një udhëtim provokues, të errët, shqetësues dhe mjaft komik. Është udhëtimi drejt errësirës brenda nesh. Në shfaqje, historia e Makbeth-it tregohet nga dy palaço që kanë parë Makbethin si edhe çdo mbret dhe mbretëreshë gjatë gjithë historisë së njerëzimit. Si duket mbretërimi i mbretit dhe mbretëreshës poshtë kështjellës? Si tallen dy krijesa të errëta që mund të shkatërrojnë gjithçka me sarkazmin e tyre me gjithçka që ndodh më lart. Si i drejtojnë sytë e tyre të mprehtë dhe sarkastik – që janë përtej kohës – drejt nesh, të shkuarës dhe të ardhmes njëherësh. / KultPlus.com
Një krim i organizuar që zinte vend në një provincë ku identiteti i fshehur ishte pjesë e pothuajse secilit personazh, e deri në shpalosjen e perdes së fundit ku një sustë finalizoi aktin që do të hidhte dritë mbi secilin karakter, ishin skenat që mbrëmjen e kaluar u shpalosën përmes shfaqjes “Inspektor Limi” që erdhi në skenën e Teatrit Oda, nën regjinë e Florent Mehmetit dhe me skenar nga Lirak Çelaj, shkruan KultPlus.
Para se shfaqja të fillonte, të pranishmit kishin zënë vendin e tyre kurse dritat ishin fikur. Zhurma e vetme prezente ishte melodia e instrumentit të çiftelisë përderisa aktorët po bëheshin gati të dilnin në skenë. Gjithçka nisi si një bisedë e zakontë, bisedë kjo mes dy protagonistëve kryesorë të cilët flisnin një gjuhë të drejtpërdrejtë banale, e cila përkonte pikërisht mbi bazën në të cilën ishte ngritur shfaqja ‘Inspektor Limi’, që përfaqëson edhe vetë personazhin Limi apo ndryshe Lirim Berisha, i cili ndoshta ishte i vetmi person që nuk zhytej në thellësinë e maskuar të personazheve.
Shfaqja ‘Inspektor Limi’, u cilësua mbrëmë edhe si një shfaqje e tipit të Martin McDonagh duke portretizuar një gjuhë të personazheve të rrugës, një fshati apo province të hamendësuar e të lënë pas dore. Por edhe në përditshmërinë e personazheve gjithmonë ka një zbulim të veçantë që shtynë publikun ta zbulojë sa më shpejt.
Rolet e protagonistëve që erdhën të shkrira nga aktorët, Adrian Morina dhe Nëntor Fetiu të cilët mbrëmë erdhën në rolin e Arbenit dhe Xhelalit apo ‘Xhelal Shkenca’, shpalosën një gjuhë banale të hiperbolizuar dhe të cilët pothuajse ishin banorë të kafenesë me lokacion në një provincë, ata rrini natë e ditë duke pirë. Kjo kafene menaxhohej nga personazhi i ‘Fidaimit’ (Kushtrim Sheremeti) i cili kishte shumë ambicie por që në një mënyrë nuk arrinte ta përhapte atë.
‘Inspektor Limi’ nën aktrimin e Kastriot Grajqevcit, është një personazh për të cilin saktësia për të zbuluar, nuk është arma e tij më e fortë. Po ashtu, edhe personazhi ‘Fisi’ nën aktrimin e Lirak Çelajt, për të cilin mendohej se është një shitës i drogës duke keqkuptuar kështu shprehjen e tij për mallin sasior, dhe duke ia futur frikën në palcë të dy protagonistëve.
Ndërsa qershia mbi tortë mbetet edhe vetë personazhi grua, ‘Monika’ e cila ka një zë të bezdisshëm kur këndon dhe shfaqet si një kamariere e cila nuk merr pjesë në ‘llafet’ e burrave, por në fakt ajo jo vetëm që vendos një maskë para tyre, por është një spiune e cila dërgon informata për shpërndarësit e drogës dhe fshehjen e drogës duke mundësuar shpërndarjen e saj. Shkrirja e aktores Daniela Markaj në këtë rol, ishte me të vërtetë befasues e sidomos në pjesën kur nisë kënga e Michael Jackson, një këngë e cila është vendosur qëllimshëm për arsye se ‘një grua nuk mund të këndojë një këngë kaq të vështirë të një mashkulli’, duke portretizuar akoma më shumë aspektin banal se një grua ende nuk është e rëndësishme në shoqërinë e sotme aktuale.
Në mesin e rrjedhshmërisë së shfaqjes, u shfaqën edhe disa sekuenca të cilat ishin një kontrast i madh nga bisedat e protagonistëve. Me drita të përqendruara në dy personazhet siç ishin nëna dhe djali, shprehej relacioni mes tyre, një relacion i pazakontë ku dallohej sjellja e djalit drejt nënës që është mjaft e ashpër ndërsa sjellja e tij merrte formë më të butë kur ishte në kafene mes njerëzve të tjerë.
Buzëqeshjet me zë të lartë, por edhe me ato të ngulitura në fytyrë përgjatë gjithë shfaqjes, nuk munguan. Brohoritjet dhe duartrokitjet ishin bërë një vazhdimësi nga të pranishmit të cilët po shijonin këtë komedi me humor të theksuar.
Projekti që sonte u jetësua në skenë, është shkruar qysh vitin e kaluar dhe për të na shpalosur më shumë rreth punës për këtë shfaqje, për KultPlus foli regjisori Florent Mehmeti.
“Kemi dashur të bëjmë një shfaqje e cila është relaksuese deri diku, një shfaqje që për bazë ka një situatë idilike në një fshat të shpikur e të lënë pas dore me personazhe që kanë një rutinë të përditshme dhe me plot befasi që ndodhin”, tregon regjisori Mehmeti për KutlPlus.
Sipas tij, ngjarja është një status kohe ose diçka që ndodh gjatë gjithë kohës në përditshmërinë tonë që ata janë munduar që me një stil të humorit më të veçantë kultivohet në teatrin Oda, për të provokuar publikun dhe për ta relaksuar në këtë kohë.
“Rolet janë karaktere të marrura nga vijat kryesore të përditshmërisë por secili prej tyre me një stil të humorit, jashtë asaj se çka quhet natyrale, janë groteske, të zmadhuara, ku imponohen edhe situatat të cilat nuk janë shumë logjike por i përkasin këtij stili të humorit. Po ashtu qëllimshëm kemi vendosur ngjarjen komplet në një ambient shumë të fëlliqur, duke e përdorur gjuhën banale për të dhënë një gamë të fëlliqësirës, në të cilën janë të zhytura rolet”, shpalos Mehmeti.
Tutje ai flet për skenat e çuditshme të nënës dhe Arbenit që janë të vendosura në maksimumin e groteskës për të plotësuar panoramën e fëlliqësirës ku ky fshat është zhytur, të cilat janë të bazuara në grotesken e komedisë ku gjithçka rritet e zmadhohet.
“Është shkrim i ri, shfaqje është shkruar enkas për këtë produksion dhe nuk është tekst që është shkruar më herët por është përpunuar gjatë procesit të punës, e që zakonisht zgjatë më shumë sepse testohen disa skena e pastaj përmirësohet e rishkruhet teksti përsëri. Ky proces i veçantë që merr më shumë kohë, është në vazhdën e produksioneve që bëhen në ‘Oda’ dhe kemi dëshirë ti formojmë stilistikisht edhe me elemente groteske dhe të tjera të qëllimshme të një stili të veçantë për një kohë si kjo”, përfundon Mehmeti.
Kjo shfaqje la një kujtim të bukur mbrëmë që jehonte edhe pas përfundimit, kur të pranishmit përsërisnin batutat e shfaqjes.
Ndërsa skenaristi Lirak Çelaj, i cili njëkohësisht luante rolin e ‘Fisit’, tregon për mënyrën se si është prezantuar atmosfera e cila nëpërmjet zhurmës në Kosovë është shprehur tek kjo shfaqje.
“Natyrisht unë e kam zmadhuar këtë çështje duke e forcuar dhe kthyer atë, në një komedi të zezë”, potencon ai.
Sipas tij, përcaktimi i roleve nuk ishte i vështirë por të luash një personazh me tekstin që e ke shkruar vetë, nuk ishte edhe e lehtë. Megjithatë pas insistimit të kolegëve, ai ka pranuar të jetë pjesë e ekipit, natyrisht me dëshirën e madhe për të shprehur talentin e profesionit të tij të parë.
“Meqë është proces që ka përfunduar para se të fillojnë provat, nuk ka pasur ndonjë problem teknik që koha të më pengojë për njërën apo tjetrën punë”, thotë Çelaj.
E po ashtu, rrëzëllimi i dalluar i kësaj nate ishte edhe aktori Adrian Morina, i cili luante rolin e Arbenit me një humor dhe stil të veçantë që përcjellej së bashku me lojën e aktorëve të tjerë. Gëzimi për rikthimin e tij në skenën e ‘Odës’ dhe përmallja e tij për dy miqtë e ngushtë ishte diçka e veçantë për të.
“Është kënaqësi e veçantë gjithmonë të rikthehem pas disa vitesh për të luajtur në teatrin ‘Oda’, e ende më e vecantë të punojë me njerëzit që kemi punuar një kohë të gjatë. Një dëshirë e realizuar, e përmbushur pas gjithë asaj që ka kaluar teatri ‘Oda’, sidomos në vitin e fundit me humbjen e dy njerëzve më të dashur që i kemi pasur, Etritin dhe Ukshinin”, thotë Morina.
Sipas tij, i gjithë procesi i punës bëhet shumë i këndshëm kur punon me njerëz që ju beson, i njeh, e të njohin stilin, humorin dhe lojën.
“Pa marrë parasysh se komedia quhet biznes serioz edhe shumë i vështirë, besoj kemi tejkaluar pritshmëritë e publikut sonte duke pasur parasysh energjinë e ndjerë”, tha Morina duke potencuar se i vjen keq që nuk po luajnë në një kohë të teatrit, por që duhet përpjekur me çdo kusht të japin gjithçka që të kthejnë buzëqeshjen te njerëzit.
“Inspektor Limi” vjen sonte me reprizën e parë në ora 19:00. / Era Berisha / KultPlus.com
Nën tingujt e ‘Rrjedhë në këngë e ligjërime’ nga zëri kumbues i Vaçe Zelës, në skenën e Teatrit Oda zuri vend një ngjarje që historisë së vendit tonë i dha kthesën më të madhe.
Bëhet fjalë për ngjarjet e vitit 1968, kur Kosova ishte pjesë e Jugosllavisë dhe disa të rinj patriot që ishin pjesë e Organizatës Ilegale për çlirimin e Kosovës nga okupimi Jugosllav po bëheshin bashkë kundër këtij sistemi që i kishte rrënjët thellë në Kosovë e që e vetmja mënyrë për t’i shkëputur ato rrënjë, ishte rezistenca, shkruan KultPlus.
‘Zjarri i ilegales’ nën regjinë dhe skenarin e Lirak Çelaj, solli para publikut një rrëfim të ndjeshëm e tejet të rëndësishëm që ndahej në tre periudha dhe jetësohej në tre gjenerata. Kosova si pjesë e Jugosllavisë, Kosova në demonstratat e vitit 1981, Kosova në luftën e saj të fundit dhe pas luftës. Ngjarje këto që ishin vendimtare në historinë e Kosovës dhe shqiptarëve.
Mirëpo, ajo çfarë e bënte më të fuqishëm mesazhin e kësaj shfaqjeje, ishte pyetja: Çka nëse?! Çka nëse rezistenca e shqiptarëve nuk do të ndodhte? -Çka do të ndodhte pa atë grup njerëzish që kanë mbajtur gjallë zjarrin e rezistencës?!
Regjisori Lirak Çelaj, ka treguar për KultPlus se komplet realizimi i kësaj shfaqjeje ka zgjatur pak më shumë se që është paraparë si pasojë e situatës pandemike dhe poashtu edhe për shkak të vdekjes së Ukshin Krasniqit, pasi ky i fundit ishte edhe kryetekniku në Teatrin Oda.
Kjo shfaqje fliste për një zjarr që brez pas brezi kishte qëndruar i ndezur. Një temë të cilën Çelaj e kishte trajtuar me delikatesë duke arritur kështu të ngjallë emocione të mëdha tek publiku.
“Brezat e rijnë edhe ne që e kemi përjetuar kemi filluar të harrojmë dhe nganjëherë po shfryjmë vrerë në shtetin tonë duke harruar për sakrificat dhe ato që kemi përjetuar në të kaluarën. Kam tentuar t’ua risjell në kujtesë të gjithëve se ku kemi qenë dhe ku jemi sot”, ka theksuar Çelaj për KultPlus.
‘Zjarri i ilegales’ që për këtë vit shënoi premierën e parë të Teatrit Oda, erdhi dhe si dedikim për dy humbjet e mëdha të këtij teatri. Atë të Ukshin Krasniqit dhe Etrit Mehmetit. Një humbje që preku të gjithë ata që i njohën, e veçanërisht ata që punuan në këtë shfaqje.
‘Vdekja e tij na ka prekë shumë, pasi ai ka qenë dashtë me qenë atje lart e të na ndriçoj neve këtu poshtë’, theksoi aktorja Blerta Gubetini për KultPlus. Gubetini ndër të tjera, deklaroi se për rolin e Dritës, ka punuar me shumë mund, vullnet e gëzim dhe se nga gjithë ato duartrokitje ajo ka përjetuar emocione të mëdha.
‘Zjarri i ilegales’ bëri bashkë aktorët si: Allmir Suhodolli, Blend Sadiku, Blerta Gubetini, Florent Salihu dhe Gentrit Shala, të cilët me një lojë të jashtëzakonshme të artit skenik, përçuan emocione të mëdha tek publiku, duke bërë që shumica prej tyre të linin sallën me lot në sy e me duartrokitje që nuk u ndalën për minuta të tërë. Një ngjarje që secilin e ktheu pas në kohë, duke rikujtuar kështu edhe njëherë se kush ishim ne si popull dhe sa shumë sakrifikuam e humbëm për të gëzuar lirinë.
‘Zjarri i ilegales’ do të jetë për një kohë të gjatë në repertorin e Teatrit Oda dhe do të shfaqet çdo të enjte, nga ora 19:00. / KultPlus.com
Nesër më 1 mars, Teatri Oda mbush 15 vite. Kësisoj, në këtë përvjetor, vjen premiera e shfaqjes “Lufta e tretë botërore – komedi ndoshta, diçka diçka, s’po di s’po di”, tekst ky i shkruar nga Lirak Çelaj dhe Rozafa Çelaj ndërsa në skenën e Teatrit Oda, vjen me regji të Florent Mehmetit, shkruan KultPlus.
Në kastën e aktorëve të kësaj shfaqje bëjnë pjesë: Kushtrim Qerimi, Rina Krasniqi, Gojart Kqiku, Daniela Markaj, Kaltrinë Zeneli, Flamur Ahmeti. Kostumet janë realizuar nga Vesa Kraja, asistente regjie Rozafa Çelaj ndërsa projekti është përkrahur nga : MKRS dhe Melodia PX.
“Lufta e tretë botërore – komedi ndoshta, diçka diçka, s’po di s’po di”, vjen nesër me premierë me fillim nga ora 20:00 në Teatrin Ora./ KultPlus.com
