Gazeta franceze “La France” ka botuar, të premten e 5 nëntorit 1943, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me deklaratën e Winston Churchill-it për Shqipërinë dhe luftëtarët e saj, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Në përgjigje të një pyetjeje të parashtruar nga një deputet i Dhomës së Komunave, dje, z. Churchill mbajti një fjalim në shenjë nderimi për mijëra luftëtarë shqiptarë që luftojnë në male për lirinë dhe pavarësinë e vendit të tyre.
Nga përvoja e të gjitha vendeve të pushtuara, tha ai, ata kanë mësuar se pavarësia e pretenduar dhe e ofruar nga Gjermania është veçse një mashtrim.Disa javë më parë, pushtimi fashist, të cilin ata refuzuan ta pranojnë për katër vjet, u zëvendësua me atë gjerman.Gjermanët përdorën të gjitha metodat e tyre të zakonshme, me të cilat ata përpiqen të nënshtrojnë të gjithë popujt luftëtarë. Ata kanë bombarduar fshatrat shqiptare, kanë vrarë gra dhe fëmijë shqiptarë.Por luftëtarët shqiptarë vazhdojnë të ngacmojnë armikun dhe të sulmojnë linjat e tij të komunikimit.
Oficerët ndërlidhës britanikë që gjenden me luftëtarët u bëjnë një homazh të madh për cilësitë e tyre luftarake.Ne presim që shqiptarët të luajnë rolin e tyre në përputhje me traditat e tyre të lashta të luftës në ngjarjet e ardhshme ushtarake në zonën e Mesdheut.
“Politika e qeverisë britanike mbetet ashtu siç është përcaktuar nga Ministri i Punëve të Jashtme në deklaratën e tij të 18 dhjetorit 1942 : domethënë, ne duam ta shohim Shqipërinë të çliruar nga zgjedha e fuqive të Boshtit dhe të pavarur.
Sigurisht, çështja e kufijve do të shqyrtohet gjatë zgjidhjes së paqes.” / KultPlus.com
Fjalimet e shkruara me dorë nga Adolf Hitler u shitën të premten në një ankand në Mynih, megjithë vërejtjet e grupeve hebraike se kjo mund të inkurajojë neo-nazistët.
Shtëpia e ankandeve Hermann Historica deklaroi në shpjegimin e shitjes së dorëshkrimeve të Hitlerit se ato datoheshin të gjitha para shpërthimit të Luftës së Dytë Botërore, se kanë rëndësi historike dhe se duhet të ruhen në një muze.
Të gjitha dokumentet ju shitën blerësve anonimë me një çmim dukshëm më të lartë se ai fillestar, raporton AP, transmeton KultPlus.
Dorëshkrimi me nëntë faqe, në të cilin Hitleri paraqiti teza për fjalimin e tij për ushtarët e rinj në Berlin në 1939, tetë muaj para fillimit të Luftës së Dytë Botërore, arriti një çmim maksimal prej 34,000 euro. / KultPlus.com
Rrënojat e një anije të madhe luftarake gjermane janë gjetur në ujërat në Norvegjia afro 80 vjet pasi anija ishte fundosur në një betejë në Luftën e Dytë Botërore, shkruan agjencia Reuters.
Anija është zbuluar nga operatori norvegjez i rrjetit të energjisë Statnett dhe një arkeolog detar.
E identifikuar këtë vit nga imazhet dhe skenimet, si dhe pozicioni i armëve, anija Karlsruhe, për herë të parë ishte zbuluar në vitin 2017 vetëm 15 metra nga një kabllo nënujore e energjisë që ka funksionuar që nga viti 1977.
E ndërtuar në vitet 1920-ta, anija ka “swastikan” Naziste, ndërsa imazhet dhe videot janë bërë nga Statnett dhe janë transmetuar në televizionin norvegjez NRK.
Anija e gjatë 174 metra, ishte pjesë e forcave gjermane që pushtuan Norvegjinë në prill të vitit 1940. Anija thuhet se është goditur nga një torpedo e një nëndetëse britanike pak para se të nisej për t’u kthyer nga porti jugor norvegjez Kristiansand.
Stafi i anijes ishte evakuuar dhe anija ishte fundosur nga vet gjermanët thuhet.
“Mund ta gjeni fatin e anijes Karlsruhe në librat e historisë, por asnjëri nuk e dinte saktësisht se ku u fundos”, ka thënë arkeologu detar Frode Kvaloe.
Sulmi më 9 prill të vitit 1940, shënoi fillimin e pushimit nazistë të Norvegjisë, duke detyruar qeverinë dhe mbretin të iknin për në Britani, ku qëndruan deri në vitin 1945, kur kapitulloi Gjermania. / KultPlus.com
…Radha është për të bërë dush, ishte justifikimi i zakonshëm për ti futur të burgosurit e kampit në dhomat e gazit për ekzekutim… Atje ku truri nuk funksiononte më…ku njerëzit ndaluan së menduari normalisht… ku vrasjet me bomba, me armë zjarri, pushkatimet, mbytjet me tortura dhe eksperimentet e gjalla në fushën medicionale, ishin bërë të zakonshme…
Në Aushvic të Polonisë, në Kampin “Birkenau”, atje, ku 75 vite më parë kishte ndodhur gjenocidi që tronditi botën – krimi më i urryer i shfarosjes së planifikuar ku rreth 6-të milion të pafajshëm u ekzekutuan dhe masakruan, përfshirë edhe qindra mijëra romë, nga nazistët gjermanë, në krye me diktatorin Adolf Hitler.
Sot ai kamp është shndërruar në muze, i hapur për vizitorë nga e gjithë bota. Pa dyshim është i frikshëm për nga ndjenja që përcjellë duke të rrënqethur trupin e mbi të gjitha duke të rikujtuar që vizita atje nuk është vetëm një mësim për historinë por mbi të gjitha është; moment reflektimi mbi përgjegjësinë njerëzore ndaj antisemitizmit, racizmit dhe antigjipsizmit, dukuri këto që kanë jehonë edhe në shekullin tonë.
Sot na ndajnë 75 vite nga data 2 gusht 1945 – “Dita e Holokaustit ndaj Romëve”… Ku pavarësisht të gjithave ata arritën të ruajnë, gjuhën, kulturën, traditat dhe zakonet që i identifikojnë. Arritën të ruajnë emrin Rom, emër që mbartë më vete vuajtje, sakrifica, shpresë dhe një shkëndijë drite. Emër ky që trasohet fatkeqësisht edhe në fraza të tjera si: (magjup, gabel, cigan e cigane). Vallë a është e drejtë ta ndyshojnë identitetin nga ai/ajo që je, pavarësisht që u munduan ti zhdukin nga faqja e dheut sikur të mos kishin ekzistuar kurrë.
Romët arritën të mbijetojnë, edhe pse nuk kanë një shtet për të jetuar. Po, po nuk kanë një shtet të caktuar, ata mund ti gjesh kudo… Por, “gjaku nuk është ujë”, sepse me mendje e zemër gjithmonë janë të bashkuar, duke punuar për një të ardhme më të mirë, që në fund të tunelit sado të errët, të shohin dritë!
Thonë që: “Vaji i popullit është kënga” e kush mund ti shpreh të gjitha dhimbjet, shtypjet dhe vuajtjet shpirtërore në vargje e melodi më mirë se kënga rome. Kënga që përveq vuajtjes dhe mjerimit, di ti këndoj edhe dashurisë e gëzimit, ditëve të bukura që ëndërrojnë ti shijojnë, edhe pse shpesh herë largë realitetit të cilin e jetojnë. Një realitet sado qe i hidhur ata asnjëherë nuk e mohojnë se kush janë dhe kë përfaqësojnë. Dhe jo rastësisht edhe në ditët e sotme është akoma sfidë integrimi i Romëve në komunitetin shumicë – komunitetin tonë.
“Një komb që lë pas dore rinin e tij, vë në rrezik identitetin e tij”- por jo edhe indentitetin Rom, të cilët e ruajtën brez pas brezi e për të cilin flasin faktet dhe historia. Përderisa në kohë lufte ata mbijetuan dhe nuk u asimiluan, në paqe, ne duhet ti pranojmë dhe ti respektojmë pikërisht për atë që janë – të qenurit Rom. / KultPlus.com
Kosovo Jewish Organization bën thirrje për të gjithë qytetarët e Kosovës, të cilët kanë materiale, informata apo dëshmi tjera të familjeve hebreje të cilat i kanë strehuar gjatë luftës së dytë botërore të lajmërohen në organizatë, shkruan KultPlus.
Thirrjen e kanë bërë të ditur përmes një postimi në llogarinë e tyre personale.
”Thirrje Të nderuar qytetarë të Repubikës së Kosovës, dihet që gjatë Luftës së Dytë Botërore, shumë hebrenjë të përndjekur nga nazistët kanë gjetur strehim dhe shpëtim në tokat dhe shtëpitë tona(të të parëve tanë).
Ne si organizatë ju bëjmë thirrje të gjithë qytetarëve te Repubilkës së Kosovës pa dallim feje apo etnie të cilët kanë informata, materiale apo dëshmi tjera që familjet e tyre kanë strehuar – shpëtuar hebrenjë gjatë Luftës së Dytë Botërore, të na lajmërohen në inbox, ose në email: [email protected]
Historitë e treguara do të inqizohen, botohen dhe do të arhivohen. Në këtë mënyrë ne nuk do ta lëm të harrohet një e kaluar e ndritur e popullit tonë gjithashtu do ta theksojmë edhe më tepër lidhjen mes popullit hebrej dhe popullit të Kosovës’‘, thuhet në njoftimin. / KultPlus.com
Sheindi Ehrenwald, e mbijetuara e Luftës së Dytë Botërore ka treguar përvojën e saj për median gjermane ‘Bild’, shkruan KultPlus.
Sheindl kishte shënuar në 54 faqet e ditarit të saj dhe dokumentuar tmerrin e Holokaustit të hebrenjve gjatë luftë së dytë botërore me gjithë rrezikun për jetën e saj.
E mbijetuara kishte shkruar në 54 faqet e ditarit të saj duke shpalosur tmerrin që hebrenjt kishin përjetuar gjatë asaj kohe.
Ajo ndër të tjera kishte shkruar në ditarin e saj për internimin e familjes së saj në Hungari dhe se si një pjesë e madhe e familjes së saj ishte vrarë gjatë asaj periudhe.
Atëherë 14 vjeç Sheindi kishte shkruar në ditarin e saj ngjarjen se si ishte përzënë nga shtëpia e tyre familja e saj.
“Po mbledhim plaçkat. Të gjithë mbajnë diçka në duar. Ngutuni, ngutuni. Banesa është zbrazur nga të gjitha. Vrapova shpejt edhe një herë e shikova brenda. Nuk mund të duroj dhe u largova përsëri nga banesa. Dera përplaset dhe mbyllet. Nuk e pashë, pasi nuk po shikoja, por e dëgjova çelësin në dry. Një copë letre e vulosur është ngjitur në të. U ktheve prapa dhe ajo derë është e mbyllur përgjithmonë. E kyçur, e ne na dëbuan. Nga vendi që babai im e bleu. Një copë e zemrës sime është thyer”.
Ndërkaq sot, Sheindi thotë se: “Ndoshta prindërit tonë e dinin atëherë se ku donin të na dërgonin. Por gjithsesi ne nuk dyshonim se donin të na vrisnin”. Sheindi e familja e saj ishin ishte transportuar me tren të gjedheve, fillimi i një përvoje të hidhur.
Sheindi Miller-Ehrenëald tani 90 vjeç e ulur në apartamentin e saj në Jerusalem. Në pasaportën e saj shkruan se ka lindur në vitin 1928 por ajo beson të ketë lindur dy vit emë vonë, dokumentetet e saj ishin humbur apo shkatërruar në kaosin e luftës së dytë botërore. Para saj janë 54 faqet e ditarit të saj të zverdhura nga vjetërsia. Disa prej faqeve janë të shqyera, të tjerat janë madhësi e kartolinave, të gjitha të mbushura me dorëshkrimin e një vajze.. Kjo është trashëgimia dhe dëshmia e saj. Ajo thotë se tani ajo mund të tregoj për jetën e saj.
Janë 54 faqe tmerri. Sheindi e zgjed me kujdes njërën faqe dhe thotë se ende befasohet se sic ka guxuar të shkruaj gjithë atë. Nuk do të duhej të ishte e mundshme. Ishte shumë me rrezik atje. E unë vazhdoja e shkruaja. Ajo i mbushte ato faqe në fshehtësi në etiketa të pakove derisa punonte në fabrikën e armatimit “Karl Diehl”.
Vetëm tani 75 vite më pas, Sheindi e bën ditarin e saj publik: ”Tani jam gati të tregoj tregimet e ditarit tim botës. Unë së shpejti do të vdes, dhe nuk dua që njerëzit e vrarë të harrohen”. /insajderi/ KultPlus.com
Në mbarë botën më 27 janar, shënohet Dita Ndërkombëtare e Holokaustit, për të nderuar viktimat e luftës së dytë botërore që u grumbulluan në kampe përqendrimi, ku u helmuan me gaz dhe u lanë të vdisnin urie, shkruan KultPlus.
Bashkësia Hebraike në Kosovë në bashkëpunim me Misionin e OSBE-së në Kosovë, organizojnë ngjarjen që shënon Ditën Ndërkombëtare të Përkujtimit të Holokaustit.
Të pranishëm për të hapur këtë ngjarje do të jenë edhe shumë fytyra publike të njohura, si George Katcharava, Presidenti i Kosovës Hashim Thaqi, Ambasadori Jan Braathu, Votim Demiri kryetar i Komunitetit Hebre të Kosovës, Ambasadori amerikan Philip S. Kosnett dhe Kryetari i Komunës së Prizrenit Mytaher Haskuka.
Në këtë ngjarje do të hapet edhe ekspozita ”Komuniteti Hebre i Kosovës para luftës së dytë botërore dhe pas saj”, duke vazhduar më pas edhe me një prezantim të Muezut të historisë së hebrenjëve të Kosovës.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore rreth gjashtë milionë njerëz u vranë, në përpjekjen sistematike naziste për shfarosjen e hebrenjve.
Ngjarja do të mbahet në Doku Kino – Kompleksi Europa, më datë 27 janar të këtij viti, duke filluar nga ora 12 në mesditë. / KultPlus.com
Përveç ditarit të Ana Frank në lidhje me luftën naziste, po botohet edhe një ditar tjetër, ai i Renia-së Spiegel.
Ditari sekret që ishte ruajtur në një kasafortë banke në New York, dhe tani pas 70-të vitesh po botohet.
Renia vdiç në moshën 18 vjeçare nga nazistet gjerman, historia e saj ishte shumë e dhimbshme dhe vazhdon të jetë edhe sot e kësaj dite për motrën dhe nënën e saj, ku me shumë vështirësi vendosën ta botonin atë bashkë me Penguin Books, ku e cilësuan si një testament i jashtëzakonshëm për të dy tmerret e luftës, ku edhe kanë filluar të bëhen krahasime me ditarin e Anne Frank për qartësinë dhe shkrimin e saj të shkathët.
Familja jetonte në Przemysl, Poloni, që ishte nën pushtimin Sovjetik derisa nazistët pushtuan Bashkimin Sovjetik në 1941.
Ditari i quajtur “Jeta e një vajze të re në hijen e Holokaustit“ përmban gjithësej 700 faqe, ku përveç përshkrimeve të luftës e ditëve të zymta, ajo kishte edhe rrëfime për dashurinë e saj ndaj një djali të quajtur Zygmunt Schwarzer, ku edhe kishin qenë bashkë kur sulmet naziste kishin filluar dhe në ato momente kur nazistët e zbuluan Renian duke u fshehur në një papafingo.
Schwarzer kishte mbijetuar dhe kishte ditarin që Renia ia kishte lënë atij, kështu në vitin 1950 arriti të kthejë ditarin tek motra e Renias, Elizabeth dhe nëna e saj Roza, të cilat po jetonin në New York.
Elizabeth nuk ka mundur ta bindte veten për ta lexuar, kështu që vendosi ta depozitonte atë në një kasafortë bankare. Deri sa vajza e saj Alexandra Bellak shtyu që ditari të përkthehej në anglisht, në mënyrë që njerëzit nga e gjithë bota ta lexonin atë.
“Unë isha kurioze për të kaluarën time, trashëgiminë time, nëna ime kurrë nuk e ka lexuar atë ashtu siç duhet ngase ishte shumë e dhimbshme për të, ku edhe sot e kësaj dite nëna ime 87 vjeçare nuk e ka marr kurajon për ta lexuar të gjithë ditari, ajo ka lexuar vetëm fragmentet që u shtypën në Smithsonian. Nga ky ditar kam kuptuar thellësinë dhe pjekurinë e tezës sime, shkrimin dhe poezinë e shkëlqyeshme të saj dhe për këtë arsyeje e kam parë të arsyeshme t’a sjellim në jetë”, tha Alexandra për CNN /21media/ KultPlus.com
Më 1 shtator 1939 avionët ushtarakë gjermanë shkatërruan qytetin e vogël polak, Vielun. Bombardimi i Vielunit shënoi jo vetëm fillimin, por edhe krimin e parë të Luftës së Dytë Botërore.
“Nga gjumi më zgjuan sirenat e alarmit. Në fillim nuk e dija, se çfarë po ndodhte. U ngrita nga shtrati dhe i pashë prindërit në ballkon. Nëna i tha babait, se ndoshta është një test alarmi. Edhe babai mendonte kështu dhe ishte i habitur, që kjo bëhej në orët e para të mëngjesit”, rrëfen Jan Tyszler, lindur në vitin 1933 në bisedë me Deutsche Wellen. Në të vërtet ranë bombat në Vielun – bombat e para të Luftës së Dytë Botërore.
Një sulm i papritur
Jan Tyszler kujton, se që në fund të gushtit 1939 “lufta ndjehej në ajër” dhe se gjithmonë flitej për të. Por askush nuk e kishte menduar, se qyteti i tij Vielun do të bëhej objekt sulmi i aviacionit ushtarak gjerman.
Vielun, më shumë se 200 kilometra në jugperëndim të Varshavës është sot një qytet i qarkut. Në vitin 1939 ai ndodhej vetëm 20 kilometra larg kufirit gjerman. Nga ana strategjike nuk kishte asnjë rëndësi. Ky qytet nuk ishte as pikëlidhje rrugësh, nuk kishte urë, që duhej mbrojtur. Për këtë arsye ishin stacionuar shumë pak ushtarë polakë.
Krimet e para të luftës
“Që me bombat e para ne shkuam shpejt në ofiçinën në anë të shtëpisë, ku babai punonte si mekanik . Aty qëndruam në gropën, mbi të cilën kalonin makinat për kontroll. Dridheshim nga frika. Pasdite ishim të vetmit me shtëpinë ende të parrënuar. Të gjitha ndërtesat ishin shkatërruar.”
Familja e Jan Tyszlerit, si shumë familje të tjera e braktisi qytetin po atë ditë. kur Vehrmahti hyri në qytet gjeti vetëm disa qindra banorë. Sulmi kundër Vielinut me 87 bombardues u urdhërua nga Wolfram von Richthofen. Në prill 1937 ai ishte kreu i shtabit të Legjonit Condor, përgjegjës për shkatërrimin e qytetit bask Guernica, ku mijëra civilë humbën jetën. Taktikën e atëhershme të luftës me bombardime në stil të gjerë, një taktikë që pranonte edhe çmimin e vrasjes së civilëve si pjesë e luftës, von Richthofen mund ta ritestonte në Vielun. Pa humbje për vete, sepse nuk llogaritej me rezistencë të qytetit ende në gjumë, e ku kishte shumë pak forca ushtarake.
Bombardimi i Vielunit shënoi krimin e parë të Luftës së Dytë Botërore. Në disa sulme ajrore nga ora 4:35 e mëngjesit deri në orën 14:00 pasdite qyteti u shkatërrua 70%.
Provokime para luftës
Sulmit ndaj Polonisë i paraprinë disa aksione të trilluara, me të cilën makineria e propagandës së Rajhut të III kërkonte të justifikonte sulmin. Një nga provokimet më të njohura ishte sulmi kundër transmentuesit gjerman, Glajvitc (Gleiwitz) në afëri të kufirit polak. Në pasditen e 31gushtit 1939 disa anëtarë të SS-ve erdhën në civil, por të armatosur për të transmentuar prej aty thirrjen për gjoja kryengritjen e polakëve që jetonin në Rajhun e III. Disa media të tjera gjermane raportuan për rebelët polakë në tokën gjermane, që me gjasë merrnin mbështetje edhe nga ushtria polake. Kështu Hitleri duke inskenuar gjermanët si viktima përpiqej të mobilizonte ushtarët e tij.
Sulmi në Vesterplate
Dhjetë minuta pas sulmit në Vielun pasoi bombardimi i Vesterplate, në afërsi të Gdanskut. Në këtë qytet gjermanët dhe polakët kishin një marrëdhënie të tensionuar. Gdansku i banuar kryesisht nga gjermanë, në Marrëveshjen e Versajës pas Luftës së Parë Botërore u deklarua qytet i lirë, jo më nën kontrollin e Rajhut. Porti, dogana dhe hekurudha ndodheshin në administrimin polak dhe pranë Balltikut, Polonia kishte stacionuar kazerma ushtarake dhe ushtrinë.\
Më 1 shtator 1939, gjermanët sulmuan kazermën me municion. Sulmet kundër Gdanskut zgjatën afër një javë. Në një kohë që viktimat nga pala gjermane llogariten afër 3.400 vetë, nga pala polake flitet për 15 të vrarë. Në Poloni mbrojtja e Vesterplate para fuqisë së padiskutueshme ushtarake gjermane shihet si simboli i heroizmit polak. Prej dekadash fëmijët polakë mësojnë, se oficerët gjermanë kanë salutuar ushtarët polakë në nderim të luftës së tyre të guximshme, kur ata duhej të largoheshin të kapitulluar.
Kujtesa për Vielunin
Gdansk dhe Vesterplatte shihen ende sot si simbole të fillimit të luftës. Në jubiletë përkujtimorë qeverisja e partisë PiS nuk harron të zbatojë politikat e saj aktuale. Që këtë vit si presidenti polak ashtu edhe qeveria nuk udhëtojnë në Gdansk në orët e para të mëngjesit, por në Vielun, ku për herë të parë është ftuar edhe presidenti gjerman, Steinmeier nuk është rezultat i ndonjë zbulimi të ri historisë.
Gdansk është një nga bastionet e fundit të opozitës në Poloni, ceremonitë përkujtimore aty përcaktohen shumë nga zërat e opozitës polake. Vesterplate është po ashtu një temë grindjeje mes PiS dhe opozitës liberale, që kryeson bashkinë. Kjo sepse PiS pjesën historike e ka integruar në Musuen e Gdanskut për Luftën e Dytë Botërore, e me këtë e ka kthyer në instrument të luftës së saj për ndërgjegjen historike të polakëve.
“Me siguri është më e lehtë të flasësh për ceremonitë përkujtimore me dikë, që është më i hapur ndaj qendrave të pushtetit në Poloni, se me persona që janë më pak të afruar”, tha zëdhënësi i presidentit në pranverën e këtij viti, kur u mor vendimi që hapja e ceremonive përkujtimore të zhvendosej në Vielun. Me këtë ai indirekt përmend edhe atmosferën në qytetin Gdansk. Qytetarët aty janë ende nën shok pas vrasjes së kryetarit të bashkisë, Pavel Adamovicz.
Çdo vit në orët e para të mëngjesit të 1 shtatorit qytetarët e Vielunit zgjohen nga sirenat e alarmit, që kujtojnë sulmin e Gjermanisë naziste para 80 vjetësh. Jan Tyszler që ishte atëherë 6 vjeç, vjen çdo vit në Vielun. “Dëshira ime është që gjithmonë të dëgjojmë sirenat simbolike dhe kurrë më të vërtetat”, thotë 86 vjeçari. Vizitën e presidentit gjerman, Steinmeier në Vielun ai e sheh si një gjest që duhej bërë prej kohësh./balkanweb/ KultPlus.com
Historia e një heroi, i burgosur i luftës, i cili thuhet se u arratis tetë herë gjatë Luftës së Dytë Botërore, u zbulua për herë të parë.
Sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, bëhet fjalë për Thomas Moreton i cili ishte kapur nga ushtarët gjermanë pranë Dunkirkut, në Francën veriore, disa ditë përpara evakuimit të aleatëve në 1940.
Siç thuhet tutje, 23-vjeçari, u dërgua në Stalag XXB në Prusinë Lindore. Por Thomas, nga Walthamstow, Londër, u arratis në mënyrë të përsëritur nga kampi.
Një nga arratisjet e tij thuhet të ketë ndodhur në vitin 1942, ai u ngjit mbi një gardh me tela për të gjetur një mjek civil për të ndihmuar një të burgosur tjetër, të sëmurë rëndë.
Ai u kthye me një mjek miqësor gjerman, por u kap menjëherë nga rojat e zemëruar.
Pas një tjetër arratisje, në vitin 1943, Thomas kaloi pesë muaj duke luftuar përkrah Rezistencës Polake. Ai u kap dhe u vendos para një skuadre pushkatimi, por nuk u qëllua, pasi Gestapo mendonte se mund të fliste.
Pjesa më e madhe e arratisjeve të tij kishin ndodhur kur ai kishe shmangur rojet, gjatë punës nëpër kampe.
Në prill të vitit 1945, Thomas u dërgua në një “marshim vdekjeje” prej 1,000 kilometrash për të shmangur pushtimin rus nga lindja.
Burrat duruan temperaturat prej minus 35°C dhe shumë prej tyre ngriheshin në vdekje, duke përfshirë disa nga rojet gjermane.
Ai u lirua nga forcat amerikane të udhëhequra nga Britania, por zgjodhi të qëndronte dhe të luftonte në vend që të shkonte në shtëpi. Thomas, i cili ishte një shofer tanku gjatë luftës, vdiq në moshën 82 vjeçare, në vitin 1999.
Djali i tij Chris, 68 vjeç, ka shkruar për vuajtjet e babait të tij. Historia e shquar ka dalë vetëm pasi Chris po shet medaljen e Thomas në ankand. /Telegrafi/ KultPlus.com
Christian Dours ka një nga koleksionet më të mëdha në Evropë të tankeve amerikane nga Lufta e Dytë Botërore, në gjendje pune dhe me pjesët origjinale. Në moshën 69-vjeçare, ai po përgatitet të marrë pjesë, siç ka bërë 15 vitet e shkuara, në paradat në nder të përvjetorit të 75-të të zbarkimit në Normandi.
“Aktualisht kam 10 tanke, përfshirë 7 tanke ‘Sherman’. Ata janë të viteve 1942-’43 dhe jam i pari koleksionist evropian tankesh ‘Sherman’ në gjendjen e tyre origjinale, me motorët e epokës”, tha Christian Dours, koleksionist.
Kur ishte fëmijë, ai luante me modele të tankeve amerikane të Luftës së Dytë Botërore. Sot, ai zotëron një nga koleksionet më të mëdha në Evropë të modeleve të vërteta.
“Të gjitha tanket e mia funksionojnë dhe kam bërë disa filma me ta. Kam marrë pjesë edhe në demonstrime dhe parada”, tha Christian Dours.
“Unë ia bleva tankun tim të parë një polici në Francën veriore, – rrëfen më tej ai. – Ai e shiti sepse gati kishte vrarë veten duke u marrë me të”.
Atij i është dashur të krijojë madje një rrjet të apasionuarish që e ndihmojnë atë me pjesë origjinale tankesh nga e gjithë bota.
Ideja e hapjes së një muzeu nuk duket se i pëlqen shumë. “Ajo që më pëlqen, – thotë ai, – është të ngas tanket e mia në fushën përreth shtëpisë, pavarësisht se konsumojnë rreth 420 litra karburant për orë. Si dhe t’i shoh tanket në përkujtimore e parada, në mesin e mijëra njerëzve”.
“Një muze, – thotë ai, – është statik, është vdekje”.
