Albert Ajnshtajni kishte një vlerësim të thellë për kulturën dhe artin japonez. Ai ishte veçanërisht i dhënë pas printimeve japoneze të blloqeve të drurit dhe shpesh i mblidhte ato. Ai gjithashtu kishte një respekt të madh për japonezët dhe mënyrën e tyre të jetesës. Në vitin 1922, Ajnshtajni madje i shkroi një letër ambasadorit japonez në Berlin, duke shprehur admirimin e tij për kulturën japoneze dhe duke shprehur dëshirën e tij për të vizituar Japoninë. Në vitin 1922, Ajnshtajni vizitoi Japoninë dhe ishte një sukses i madh. Ai u prit si një njeri i famshëm dhe dha disa leksione mbi teoritë e tij të relativitetit. Ai madje takoi perandorin e Japonisë dhe mori një diplomë nderi nga Universiteti i Tokios, shkruan KultPlus.
Në vizitën e tij të parë dhe të vetme në Japoni, në fund të vjeshtës të vitit 1922, Albert Ajnshtajni, si pothuajse çdo perëndimorë që shkeli ndonjëherë atje, u mahnit nga bukuria e vendit dhe përsosja e kulturës, përcjell KultPlus.
“Oborri i brendshëm i pallatit është ndër arkitekturat më të shkëlqyera që kam parë ndonjëherë,” shkroi ai në ditarin e tij për Kioton. Japonezët janë “shpirtra të pastër si askund tjetër mes njerëzve”, shkruan ai tutje.
Më 8 tetor 1922, Ajnshtajni dhe gruaja e tij, Elsa, kishin lundruar nga Marseja në bordin e anijes oqeanike japoneze SS Kitano Maru për të filluar një udhëtim gati gjashtëmujor që do t’i çonte në Egjipt, Ceylon (Sri Lanka e sotme), Singapor, Hong Kong dhe Kinë përpara se të mbërrinin në Japoni më 17 nëntor. Kthimi i tyre, në bordin e SS Haruna Maru dhe SS Ormuz, do të përfshinte vizita të gjata në Palestinë dhe Spanjë përpara se të mbërrinin në Berlin më 21 mars 1923. Gjatë gjithë udhëtimit të tij, Ajnshtajni mbajti një ditar.
Ditari i shkruar me dorë e tregon Ajnshtajnin në një dritë të panjohur, si një turist – në kuptimin real, të lidhur me tokë, jo (si në eksperimentin e tij të famshëm të mendimit) duke hipur në një rreze drite nëpër hapësirë-kohë. Asnjëherë i destinuar për botim, ai regjistron mendimet dhe përshtypjet e tij ashtu siç kanë ndodhur, të pandërmjetësuara dhe të pafiltruara nga konsideratat se si ato do të ndikonin në imazhin e tij. Pra, mund të jemi të sigurt se ai po fliste nga zemra kur shkroi.
Vizita e Ajnshtajnit në Japoni ishte zemra e udhëtimit të tij. Ishulli ishte ende një destinacion ekzotik për perëndimorët gati 70 vjet pasi Matthew Perry lundroi flotën e tij amerikane në gjirin Edo.
Ajnshtajnit i bëri shumë përshtypje kultura japoneze, edhe kur nuk e kuptonte atë.
“Këndimi japonez mbeti kaq i pakuptueshëm për mua,” shkroi ai. “Dje dëgjova një tjetër duke kënduar përsëri deri në atë pikë sa më bënte të trullosur”.
Ai mund të mos ketë menduar shumë për shkencën japoneze, por ai kishte gjëra komplimentuese për të thënë për arkitekturën dhe artin, dhe ai duartrokiti njerëzit për “respektin e tyre të sinqertë pa asnjë gjurmë cinizmi apo edhe skepticizmi” – kjo e fundit një cilësi e çuditshme për të dalë nga gjeniu, pasi ai ishte një person skeptik i plotë për të gjitha format e urtësisë së marrë, nga ajo biblike në njutoniane.
Atij i pëlqenin gjithashtu gratë japoneze – në fakt, i pëlqenin gratë pothuajse kudo që shkonte – megjithëse nuk ishte karakteristik i ngushtë për atë që shihte në to: “Për bukurinë e gruas japoneze, kësaj krijese të ngjashme me lulen”.
Si çdo perëndimor i pafat, ai u përpoq, me sukses të ndryshëm, të përshtatej me zakonet. “Të ulesh në dysheme është e vështirë”, shkroi ai pas një vakti në një bujtinë japoneze. Ai provoi kuzhinën, e cila jo gjithmonë i përshtatej mirë tretjes apo etikës së tij – “krijesa të gjora”, tha ai për karavidhet e pjekur që i shërbyen në “institucionin simpatik”. Dhe, duke i bërë jehonë një tropi të njohur të epokës së tij, në të cilën përgjithësimet kombëtare dhe etnike trajtoheshin si vëzhgime të vërteta, jo stereotipe të mbushura politikisht, ai i gjeti japonezët, po, të padepërtueshëm. “Midis nesh shohim shumë japonezë, që jetojnë një ekzistencë të vetmuar, duke studiuar me zell, duke buzëqeshur në një mënyrë miqësore,” shkroi ai. “Askush nuk mund t’i kuptojë ndjenjat e fshehura pas kësaj buzëqeshjeje të ruajtur.”
Megjithëse Palestina, dhe më vonë Shteti i Izraelit, do të mbetej një pasion i Ajnshtajnit për pjesën tjetër të jetës së tij, përshtypja që lanë ditarët dhe letrat e tij të udhëtimit është se Japonia e interesonte më shumë.
Në një ese të botuar në vitin 1923, ai kundërshtoi kulturën perëndimore me atë të Japonisë, e para e karakterizuar nga “individualizmi në konkurrencën ekstreme dhe të ashpër që ushtron energjinë maksimale, mundimi i ethshëm për të fituar sa më shumë luks dhe kënaqësi”, dhe e dyta “nga harmonia dhe qetësia, lidhjet e forta familjare dhe qytetërimi publik i imponuar nga normat shoqërore”.
Në përgjithësi, Ajnshtajni kishte një admirim dhe dashuri të fortë për Japoninë dhe kulturën e saj./KultPlus.com
