Etiketë: malsoret

Studiuesja skoceze: Vetëqeverisja e malësorëve shqiptarë shkon larg drejt një demokracie të vërtetë

Posted on by Kult Plus

Margaret Haslucku, studiuesja skoceze i ka kushtuar një rëndësi të veçantë Kanunit Shqiptar në botimin e saj “Ligji i pashkruem në Shqipni”, të botuar në vititn 1954. KultPlus sot ju sjellë faqen e 11-të të këtij libri, e që vjen e përkthyer nga Agim Morina.

“Në fakt, vetëqeverisja e malësorëve shqiptarë shkon larg drejt në demokraci të vërtetë në sensin ango-amerikan të kësaj fjale aq të shpërdorueme. Në mënyrën e saj primitive ajo ishte vërtet qeverisje e popullit, nga populli, për popullin”.

“Kjo marrëdhanie e ngushtë në mes të individit dhe bashkësisë [e krijueme me Kanunin Shqiptar] qe gjithashtu frenim për diktaturën. Shtresa sunduese gjithmonë duhej me respektu pronën e individit në bazë të ligjeve të bashkësisë. Ata nuk mun banin kurrfarë ndryshimesh në ligjet ekzistuese derisa të merrnin pajtimin e Kuvendit të katundeve apo të fiseve të tyne. Ata mun të impononin, por nuk mun mblidhnin gjoba (përveç në fiset të cilat kishin gjobambledhës); presioni shoqnor ishte i domosdoshëm për këtë. Në një dënim ma të zakonshëm, për dëbim, ata mun lunin rol jo ma shumë sesa pala e vartësve. Ata nuk mun miratonin dënime të randa si leçitje apo dënim me vdekje përderisa Kuvendi i atij katundi apo fisi nuk bante këtë, e, edhe nëse e bante këtë, ata nuk mun i banin ballë vullnetit të tij. Shkurt e trup, pleqnarët urdhonin por nuk e diktonin sentimentin popullor.

Ata nuk ishin as oligarki e privilegjueme. Ban që uleshin në vendin e nderit apo merrnin kryet apo synin e qengjit në darsëm, por nuk kishin rezidenca zyrtare, kuaj apo roja të nderit të sigurueme për ta në llogari të popullit. Ata jetonin në shtëpi të cilat shpesh ishin ma modeste sesa ato të vartësve të tyne; ata hanin ushqim të njëjtë dhe dërrmoheshin tue punu në mënyrë të njëjtë nëpër fushat dhe ndër grigjat e tyne. Në fakt, vetëqeverisja e malsorëve shqiptarë shkon larg drejt një demokracie të vërtetë në sensin anglo-amerikan të kësaj fjale aq të shpërdorueme. Në mënyrën e saj primitive ajo ishte vërtet qeverisje e Popullit, nga Populli, për Popullin. Ajo i kishte të metat e saja, natyrisht; ndonjëherë ndoj gjyqtar merrte ryshfet apo dikush binte dëshmitar të rrejshëm me gjithë parandalesat e krijueme ndaj këtyne keqpërdorimeve. Prap, sistemi legal si tanësi funkciononte mirë, ishte shpesh ma i shpejtë dhe gjithmonë ma i lirë sesa cilido sistem legal i njëjtë europian dhe linte pak krime të pazgjidhuna”. / KultPlus.com

Pse kolliteshin malësorët, kur ecnin natën vetëm?

Posted on by Kult Plus

Studiuesit, sidomos ata të angazhuar me përparësi në analizat krahasimore ndërmjet sistemeve kulturore, kanë vërejtur se në shumë kultura e kollitura e stimuluar përcjell kuptime simbolike të caktuara.

Umberto Eco ka shkruar se anëtarët e kulturave të ndryshme dallojnë disa lloje të ndryshme të kollës abuzive, se e kollitura e stimuluar është një model sjelljeje e institucionalizuar.

Kështu, shoqërinë shqiptare paramoderne, veçanërisht në krahinat fshatare, kur burrat rrugëtonin natën stimulonin të kolliturën herë pas here para se të kryqëzoheshin me burra të tjerë që ecnin në kah të kundërt, para se t’i afroheshin një burri ose një grupi burrash që ecnin më ngadalë në kahun e tyre, kur kalonin pranë shtëpive ose staneve të bagëtive të të tjerëve.

Të kollitura të tilla përcillnin mesazhin se burrat që i stimulonin nuk rrugëtonin natën për qëllime të liga dhe jo rrallë i identifikonin udhëtarët në terrin e natës.

Mjaft malësorë, sidomos ata më me emër në krahinë, kishin diçka të veçantë, vetëidentifikuese në të kolliturën e tyre të stimuluar.

Edhe në ditët tona e kollitura përcjell simbolikisht mesazhe të caktuara, veçse shumë më rrallë në errësirën e natës.

Përgjithësisht burrat kolliten kur futen në një njësi shërbimi ose shitjeje, nëse personi që duhet të shërbejë aty nuk gjendet në banak, por në ndonjë kthinë ku nuk duhet. Një e kollitur e tillë njëherazi dëshmon praninë e një klienti në mjediset e njësisë së shitjes ose të shërbimit dhe e thërret zanatçiun ose shitësin të vihet në rolin që duhet të kryejë.

Gjithashtu, ndër shqiptarët, njerëzit me autoritet kolliten enkas për t’i kumtuar një personi tjetër, përgjithësisht me status më të ulët, mesazhin se po flet ose po vepron gabim, se duhet të ndryshojë linjën e arsyetimit ose modelin e sjelljes.

* Zyhdi Dervishi – “Lente të ndërveprimit simbolik”./KultPlus.com

Haradinaj: Malësorët krenarë në Amerikë, nuk harruan kush janë dhe nga vijnë

Posted on by KultPlus

Kryeministri i Kosovës, Ramush Haradinaj, i cili të premten udhëtoi në Shtetet  e Bashkuara të Amerikës me ftesë të komunitetit katolik shqiptar “Shën Pali” në Detroit, mbrëmë ka marrë pjesë në shënimin e 108-vjetorit të Kryengritjes së Malësisë.

“Luftëtarët shqiptarë të lirisë, të të gjitha kohërave, deri te UÇK-ja, janë shenjtorët tanë dhe vetë historia jonë. Ata janë gurët e themelit të kësaj shtëpie të përbashkët, që ka shekuj që po mundohemi t’ia qesim kulmin, e përmbi flamurin e Gjergj Kastriotit, Heroit Kombëtar që ishte dhe vazhdon të mbetët shpirt unifikues i njerëzve dhe krahinave si dhe fryma jonë e shenjtë që na lidhë përhershëm me Perëndimin, dje, sot dhe nesër”, kështu tha kryeministri  Haradinaj, në fjalën e tij, në shënimin e 108-vjetorit të Kryengritjes së Malësisë, i ftuar nga Komuniteti Katolik Shqiptar, Shën Pali, në Detroit, të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Para të pranishmëve të shumtë, kryeministri Haradinaj tha se sot ndihet jashtëzakonisht i nderuar që e ndajnë këtë kohë bashkë duke thënë se bashkëkryengritja e Malësisë ishte vazhdimësi e kryengritjeve anti-osmane në Kosovë, 1908-1910 dhe i parapriu ngritjes së flamurit në Vlorë nga Ismail – Qemal Vlora si dhe shpalljes së mëvetësisë së shtetit shqiptar më 1912.

“Malësorë të dashur, sot është ‘Dita e Flamurit të Dedë Gjo’ Lulit”, strategut të Malësisë së Madhe, dita e 6 prillit të 11-ës, kur luftëtarët e Hotit pushtuan majën e Bratilës dhe Nikë Gjelosh Luli ngriti flamurin kuq e zi, në afërsi të majës së Deçiqit. Jam sot me ju, si shqiptar dhe për ta nderuar simbolikën e traditës për të qenë bashkë, në lutje e festa dhe për respekt ndaj hyjnores, sipas fjalëve të Shën Palit Apostull “…nga Jerusalemi e rreth e përçark deri në Iliri”, aq më tepër kur këto lutje bëhen shqip e për shqiptarë”, shtoi ai.

Ndër tjerash, kryeministri Haradinaj theksoi se toleranca unike ndërfetare tek shqiptarët dhe solidariteti ishin dhe mbeten norma shembullore dhe mënyrë dominante e bashkëjetesës në mes njerëzve dhe komuniteteve të tërë botës moderne dhe kjo dëshmohet se shqiptarët e krishterë e myslimanë identifikohen e krenohen me të Shenjtën Nënë Terezën.

Haradinaj, përmes një postimi në Facebook, ka thënë se “malësorët krenarë në Amerikë, nuk harruan në asnjë çast kush janë e nga vijnë”.

Postimi i plotë i Haradinajt:

“Shumë i nderuar të isha në mesin e komunitetit Katolik Shqiptar “Shën Pali” në Detroit dhe shqiptarë të të gjitha trojeve tona, në shënim të 108-vjetorit të Kryengritjës së Malësisë dhe Ditës së flamurit të Dedë Gjo Lulit, një prej ngjarjeve më krenare të historisë së lëvizjes shqiptare për liri e mëvetësi kombëtare. Malësorët krenarë në Amerikë, nuk harruan në asnjë çast kush janë e nga vijnë. Në kohështrirje të ndryshme, me dijen dhe atdhedashurinë e tyre, i kanë dhënë krah tërë trojeve shqiptare, duke u ngritur njëkohësisht në shoqërinë amerikane dhe kjo është garancë e thellimit të miqësisë së përhershme me ShBA-në”, ka shkruar Haradinaj.

Në nderim të kësaj date dhe gjithë rrugëtimit historik të popullit shqiptar për liri dhe, në nderim të rolit dhe kontributit të ShBA-së po në këtë rrugëtim, kryeministri Haradinaj do të zhvillojë takime me përfaqësues të shumtë të organizatave shqiptaro-amerikane dhe personalitete të tjera që kanë dhënë kontribut në këtë drejtim.

Haradinaj do të ketë takime edhe me përfaqësues të komunitetit shqiptar katolik në Amerikë dhe autoritete të Detroitit. Gjatë kësaj vizite, kryeministri Haradinaj do të takojë edhe zyrtarë të tjerë të ShBA-së. / KultPlus.com