Përfaqësimi institucional i Maqedonisë në edicionin e 25-të të Panairit Ndërkombëtar të Tiranës Klik Ekspo Group, u realizua përmes Ministrisë së Kulturës së Maqedonisë, e cila në bashkëpunim me Klik solli një temë interesante që lidhej me bashkëpunimin e Letërsisë së dy vendeve, por edhe problematikën e madhe që ka vetë Letërsia Maqedonase bilingue (dygjuhësie) në vendin e saj.
Pjesëmarrësit ngritën problemin e përkthimit të dy anshëm, por edhe ngërçet artificiale që ekzistojnë në mes të dy vendeve tona. Krijuesit Ermis Lafazanovski, Nikola Madzirov, Shkëlzen Haliti dhe studiuesit Ali Pajaziti, Qerima Lita, përballë krijuesit dhe botuesit Arian Leka dhe botuesit Rexhep Hida sollën të gjitha shqetësimet që e kanë penguar letërsinë e të dy vendeve që të ketë komunikim më të mirë.
Publicisti Ben Andoni, moderator këtij takimi prezantoi pjesëmarrësit dhe të ftuarit që siç u shpreh ai, janë profesorë të fushave të ndryshme, nga historia, sociologjia, poet, njerëz të teatrit ndërsa nga pjesa shqiptare janë të pranishëm tha Andoni, botues e përkthyes të njohur nga gjuha maqedonase në gjuhën shqipe.
Gjithmonë është tentuar të thuhet se Republika e Maqedonisë së Veriut, siç quhet tani, e shpalli pavarësinë vonë dhe shqiptarët kanë një lloj perceptimi se edhe letërsia e Maqedonisë është pak e vonët.
Por në fakt nuk është kështu, letërsia në Maqedoni është një letërsi që gjithënjë ka komunikuar me Shqipërinë. Ka qenë një fat i madh që një pjesë e madhe e atyre që bëjnë letërsi në Maqedoni, janë me origjinë shqiptare por edhe një pjesë e autorëve maqedonas kanë qënë të lidhur me Shqipërisë, u shpreh Andoni.
Përveç se me krijimtarinë e tyre, vijoi më tej ai, por edhe me autorësinë e kulturave kanë ditur që të kombinojnë dy kombe me letërsinë shqipe.
“Ka një urë shumë interesante tha Andoni, duke evidentuar figurën e akademikut kosovar Esat Mekuli, i cili ishte i parë që inkurajojë letërsinë shqipe në Kosovë e Maqedoni”.
Më tej, publicisti Andoni solli në vëmendje se atë që ka bërë “Jehona” në Maqedoni në vitet ‘60 për letërsinë shqipe duhet të ruhet dhe të respektohet, – tha ai. “Jehona” përveç se solli autorë shqiptarë përcolli një gjuhë shqipe më afër standardeve se asnjë herë më pare”, theksoi shkrimtari Ben Andoni.
Duke marrë fjalën, Rexhep Hida, nga shtëpia botuese Fan Noli theksoi se letërsia është ura që lidh popujt dhe kombet shpirtërisht më shumë se çdo gjë tjetër ndaj ta vlerësojmë dhe ti japim meritat e duhura siç është vepruar dhe në këtë panair të Klik-ut. ‘’Ballkani është ndarë në Republika të ndryshme siç është ndarë Shqipëria në qarqe të ndryshme, por shpirtërisht mendoj se kemi qenë pranë dhe jemi pranë, dhe një nga urat më të ndritura për të ruajtur këtë miqësi dhe botë shpirtërore është pikërisht letërsia. Unë kam qenë shumë i afërt me krijimtarinë ballkanase sepse për ne nuk mund të kuptohet njohja e letërsisë botërore pa njohur letërsinë e popujve të Ballkanit. Madje Ballkani nuk mund të quhet vetëm një fuçi baruti por dhe një thesar kulture (lindi Odisea, Omeri e shumë vepra të tjera). Edhe shqiptarët e Maqedonisë e duan komunikimin letrar e shpirtëror, dhe unë personalisht kam qenë pjesëmarrës në panairin e Shkupit që në vitin 1993. Ndaj dhe sot panaireve të tilla ku i jepet rëndësi librit nuk i jam ndarë kurrë dhe do të vazhdoj të jem pjesëmarrës,’’tha Hida.
Ndërsa vizitoi Panairin e këtij viti, veçanërisht stendat maqedonase, edhe ambasadori i Maqedonisë në Shqipëri z.Dancho Markovski shprehu vlerësimet më të larta për organizimin e panairit Klik Ekspo Group, ku theksoi se kompanitë maqedonase kanq qenë dhe do të jenë prezente në çdo edicion të Klik duke e kthyer këtë pjesëmarrje në një traditë. Sipas tij është e rëndësishme që të dyja palët (Shqipëri-Mqedoni) të kuptojnë se pa një bashkëpunim të mirë ekonomik, nuk ka as marrëdhënie të mira politike dhe kulturore. ‘’Duke parë që ky është një panair që po organizohet për 25 vite rresht shikoj që është në një nivel mjaft të lartë dhe i organizuar mjaft mirë. Ky panair është i njohur nga shteti maqedonas pasi ka shumë kompani që kanë marrë pjesë më herët dhe marrin pjesë edhe këtë edicion. Mendoj se ky panair është një mënyrë shumë e mirë për të nxitur bashkëpunimin ekonomik mes dy vendeve, por edhe marrëdhëniet politike duhet të ndihmojnë nxitjen e mëtejshme të këtij bashkëpunimi . Edhe pse kemi marrëveshje ku të dyja shtetet aderojnë do të ishte mirë që të bënim edhe marrëveshje të tjera për lehtësimin e procedurave doganore midis dy shteteve në mënyrë që mallrat të qarkullojnë sa më shpejt. Pra neve nuk kërkojmë që vetëm marrëdhëniet politike të jenë të mira por edhe prezenca e ambasadorit këtu synon që të nxit bashkëpunimin ekonomik, në nivele edhe më të larta se aktualisht. Kontaktet me politikanët tanë them se janë shumë të mira. Ne kishim vizitë presidentin Ilir Meta për festimin e 110 vjetorit të alfabetit shqiptar,( kjo është një mundësi për ta uruar dhe popullin shqiptar për këtë festë në Shqipëri dhe kudo). Unë jam i mendimit se; nëse marrëdhëniet politike dhe kulturore nuk qëndrojnë në të njëjtat nivele me ato ekonomike atëherë midis dy vendeve ka një hendek,’’ tha ambasadori maqedonas Dancho Markovski, shkruan Gazeta Dita./ KultPlus.com
