Përmirësimi i kujdesit shëndetësor, ushqimi më i mirë, kushtet e jetesës dhe shumë faktorë të tjerë janë arsyeja e rritjes së përqindjes së personave mbi 65 vjeç në pothuajse të gjitha vendet e botës. Me pak fjalë, bota po plaket, por po ashtu edhe popullsia në rajonin e Ballkanit Perëndimor.
Edhe pse në nivel global shihen vetëm pak më pak se një e dhjeta e popullsisë së botës njerëz mbi 65 vjeç, megjithatë në shumë vende, kjo përqindje është shumë më e lartë dhe arrin mbi një të tretën e banorëve të një vendi.
Statistikat demografike për moshën e popullsisë janë të rëndësishme nga shumë aspekte – nga organizimi dhe planifikimi i fondeve pensionale, ndërtimi i institucioneve për kujdesin e njerëzve, trajtimi spitalor etj.
Në vijim, TRT Balkan ju jep një pasqyrë të përqindjes së popullsisë së moshuar në botë, në Bashkimin Evropian dhe në rajonin e Ballkanit.
Të dhëna për rajonin nga burime të ndryshme
Sa i përket përqindjes së banorëve më të vjetër se 65+ në rajonin e Ballkanit Perëndimor, organizata globale statistikore Statista ka të dhëna për Serbinë, Malin e Zi dhe Maqedoninë e Veriut, por jo për Kosovën, Shqipërinë dhe Bosnjë e Hercegovinën, ndaj duhet kërkuar të dhëna për ta nga burime të tjera.
Sipas Statista-s, Serbia ka përqindjen më të lartë të popullsisë së moshuar në Ballkanin Perëndimor me 21.3 për qind të popullsisë mbi 65 vjeç. Mali i Zi ka 15,9 për qind të popullsisë së përgjithshme që është më e vjetër se 65 vjeç, ndërsa, sipas të dhënave të Statista-s për Maqedoninë e Veriut, 14,8 për qind e popullsisë është më e vjetër se 65 vjeç.
Mirëpo, nëse analizohen të dhënat e reja statistikore të marra nga regjistrimi i popullsisë i vitit të kaluar dhe të publikuara këtë vit, vijmë deri te e dhëna se popullsia është “plakur” dhe tani janë 17.1 për qind e banorëve që janë mbi 65 vjeç. /KultPlus.com
Vepra historiografike “Macedonia – from antiquity to our time”, që doli së voni nga shtypi në botimin e botuesit amerikan “Jalifat Publishing” nga Houstoni, nesër promovohet në Shkup, shkruan KultPlus.
Promovimi organizohet nga Intituti i Trashëgimisë Kulturore të Shqiptarëve në Shkup dhe fillon në orën 11 në lokalet e Institutit në Bulevardin Ilinden.
Me këtë rast, autori dhe botuesit, përkujtojnë redaktorin e librit, Ramadan Musliun, me rastin e njëvjetorit të vdekjes./ KultPlus.com
Botuesi amerikan “Jalifat Pulishing” nga Houstoni, këto ditë nxjerr nga shtypi librin historiografik “MACEDONIA – FROM ANTIQUITY TO OUR TIME”, të përkthyer nga Avni Spahiu.
Pritet që libri që ka 677 faqe, i botuar në shqip në vitin 2019 “MAQEDONIA NGA ANTIKA DERI TE KOHA JONË”, fillimisht të promovohet në disa qytete të SHBA-ve (Çikago, Detroit, Nju Jork, Dallas e Boston) dhe pastaj të promovohet edhe në Shkup, Tetovë dhe qytetet tjera shqiptare në Maqedoni. Botuesi planifikon që krahas Kosovës dhe Shqipërisë, të promovohet edhe në Turqi dhe disa qendra të tjera evropiane.
Siç ka ndodhur edhe me “Kosovën” në tri vëllime të përkthyer në anglisht në vitin 2014, botuesi “Jalifat Publishing” , librin “Macedonia – from atiquity to our time” do ta dërgojë në Bibliotekën e Kongresit Amerikan, në të gjitha institutet hulumtuese shkencore amerikane si dhe bibliotekat e universiteteve amerikane.
Botuesi amerikan vlerëson se përkthimi i këtij libri në anglisht si dhe plasimi i tij në qarqet shkencore dhe universitare amerikane por edhe botërore në përgjithësi, është me interes të veçantë, ngaqë përhap të vërtetën rreth Maqedonisë si pjesë e botës ilire nga antikiteti, të përvetësuar nga grekët, siç përhapë edhe të vërtetën se në shtetin e sotëm të quajtur Maqedoni e Veriut, të shtrirë në pjesën më të madhe të Dardanisë antike dhe më vonë në vilajetin e Kosovës, ndërlidhet identiteti historik, etnik, shpirtëror, kulturor dhe politik i shqiptarëve nga lashtësia i mohuar nga historiografia hegjemoniste serbe, ruse, bullgare dhe ajo e sajuara “maqedone” me ç’rast ata paraqiten “ardhacakë”, “pushtues”, “zullumqarë” të ardhur në këto hapësira nga shekulli XVII e këndej me ndihmën e osmanëve!
Mbi këto platforma, nga Kriza Lindore e këtej, janë ndërtuar edhe hartat e reja të shteteve në pjesën evropiane të Perandorisë Osmane, ku hapësira etnike dhe ajo shpirtërore-kulturore e shqiptarëve është copëtuar nga shtetet fqinje (Serbia, Mali i Zi, Bullgaria dhe Greqia). Ato u kanë sherbyer edhe programeve antishqiptare nga shpërnguljet e deri te etnocidet dhe gjenocidet, siç ka ndodhë në vitin 1878, 1912, 1944 për të vazhduar edhe me konventat me Turqinë për shpërnguljen e tyre në vitin 1938 dhe 1953.
Prandaj, i konceptuar mbi këta faktorë dhe i mbështetur mbi fakte të qëndrueshme historike, libri përhapë të vërtetën për vendin dhe rolin e shqiptarëve në këtë shtet të krijuar politikisht në vitin 1944 nga Titoja (fillimisht si pjesë e federatës jugosllave në përputhje me vendimet e AVNOJ-it të vitit 1943) dhe në vitin 1991, me ç’rast ata do të diskriminohen qoftë si pakicë kombëtare gjatë Jugosllavisë së Titos, qoftë me statusin e qytetarisë “me të drejta njerëzore” në rrethanat e shpalljes së Maqedonisë shtet-komb.
Duke elaboruar edhe zhvillimet më të reja nga shpallja e shtetit të Maqedonisë në vitin 1991, krahas kritikës që u bëhet politikave hegjemoniste veçmas asaj serbe dhe maqedonase, të cilat, në forma të ndryshme, vazhdojnë edhe në rrethanat e reja, por tash me perfiditet dhe duke shfrytëzuar faktorët gjeopolitikë rajonalë, autori, me sy kritik, vlerëson edhe rolin e faktorit politik shqiptar nga viti 1991 e këndej, ngaqë nuk kanë qenë në gjendje ta mbrojnë pozicionin e referendumit të vitit 1992 për statusin e popullit shtetformues mbi konceptin e një shteti federal-konfederal të dy popujve të barabartë (shqiptarë dhe maqedonas), dhe po ashtu, edhe luftën e UÇK-së të vitit 2001, të filluar me kërkesën për shtet federativ (shqiptar-maqedon), brenda një kohe do ta ndryshojnë për atë të “shtetit qytetarë” të të drejtave demokratike! Kjo do të pasqyrohet më së miri me Marrëveshjen e Ohrit, ku klasa politike që do të vijë në pushtet “me meritat e luftës”, nuk do të bëjë tjetër, pos do të shndërrohet në një vasale të politikës maqedonase, e cila, faktorin shqiptar do ta shfrytëzojë për qëllimet e njohura shtetmëdha, ku me anën e ngatërrimit të barazisë kushtetuese të gjuhës shqipe si parakusht i barazisë shtetërore me atë të barazisë ligjore të gjuhës, bëhet vetëmashtrimi dhe margjinalizimi i shqiptarëve në pakicë numrash! / KultPlus.com
Libri “Gjeografia e Republikës së Maqedonisë” e cila përdoret nga nxënësit e vitit të dytë të gjimnazit të reformuar ka përmbajtje skandaloze për shqiptarët dhe prejardhjen e tyre.
Brenda këtij libri shkollor i cili përçon dezinformata të thella për nxënësit e shkollave të mesme, kontestohet prejardhja e shqiptarëve, teksa aty portretizohen si popull që kanë rrjedhur nga vendet e tjera.
“Shqiptarët kanë qenë maqedonas por në kohën e pushtetit osman janë bërë shqiptar. Shqiptarët e Maqedonisë e kanë prejardhjen nga çerkezët, romë dhe turqit”, thuhet në faqen 99 të këtij libri.
Në anën tjetër, aty thuhet që shqiptarët në Maqedoni kanë ardhur në periudha të ndryshme kohore, duke nisur nga viti 1780, teksa ardhja e tyre konsiderohet se është bërë nëpërmjet formave ç’njerëzore.
Në faqen 104 : “Shqiptarët kanë migruar në Maqedoni, duke i malltretuar fizikisht, duke i vjedhur, duke i kidnapuar dhe duke i vrarë maqedonasit vendas. Shkruan se për këtë shqiptarët i ka ndihmuar qeveria turke”, thuhet në faqen 104 të librit “Gjeografia e Republikës së Maqedonisë”.
Tutje, shqiptarët thuhet se janë okupatorë të Maqedonisë Perëndimore.
“Shqipëria okupatore e Maqedonisë Perëndimore”, thuhet në faqen 103.
Përmbajtjet e tilla dhe servimi i tyre te nxënësit përbën shtrembërim të dijes historike. / KultPlus.com
Edhe një sukses i radhës për filmin nga Maqedonia e Veriut, “Honeyland”.
Filmi i nominuar për Oscar në kategorinë “Filmi më i mirë i huaj”, kësaj radhe është shpërblyer në ceremoninë “American Society of Cinematographers”, me çmimin “Dokumentari më i mirë”. Kjo është hera e parë që Shoqata Amerikane e Kineastëve e ndanë këtë shpërblim, derisa ka për qëllim ta nderojë kinematografinë e jashtëzakonshme në një filmi jo fiktiv. Regjisori i filmit “Joker”, Todd Phillips, ishte ai i cili ia ndau shpërblimin dyshes, Fejmi Daut dhe Samir Ljuma, për punën e mrekullueshme në filmin “Honeyland”. transmeton Koha Ditore.
“Jemi shumë të lumtur që jemi pjesë e kësaj ngjarjeje. Kjo është hera e parë që Maqedonia e Veriut është pjesë e një ceremonie të këtillë shpërblyese,” ka thënë Daut me të dalë në skenë për ta pranuar çmimin.
Ky ishte nominimi dhe çmimi i parë “ASC” i fituar për dy kineastët maqedonas, derisa për punën e tyre në “Honeyland”, Daut dhe Ljuma, e kishin fituar edhe çmimin “Cinematography Award”, në edicionin e vitit të kaluar të festivalit të filmit “Sundance”.
Pritet të shihet nëse projekti filmik nga Maqedonia e Veriut, “Honeyland” do të triumfojë edhe në ceremoninë e ndarjes së shpërblimeve akademike, të cilat ndahen më 9 shkurt në Los Angeles./KultPlus.com
Akademia amerikane e filmit ka njoftuar që filmi dokumentar “Toka e përmjaltur” është nominuar për çmimin prestigjioz “Oskar”, edhe atë në dy kategori- për film më të mirë dokumentar dhe për film më të mirë të huaj. Bëhet fjalë për sukses historik sepse për herë të parë një film nga Maqedonia do të garojë për “Oskar” në dy kategori.
Në kategorinë dokumentar më i mirë, janë kualifikuar 159 filma nga mbarë bota. “Toka e përmjaltur” është në mesin e 15 më të mirëve ndërsa prej sot, në mesin e pesë filmave që kanë mundësi që të fitojnë “Oskarin”. Në garën për filmin më të mirë të huaj janë paraqitur 91 filma dhe “Toka e përmjaltur” arriti të nominohet për çmimin e madh të filmit.
Dokumentari
“Tokа e përmjaltur” tregon historinë e Atixhes, gruaja e fundit që kultivon
bletë të egra në Evropë dhe jeton vetëm me nënën e saj në Maqedoninë qendrore.
Ideja është të tregohet lidhja e njeriut me natyrën dhe prishja e ekuilibrit
natyror. Regjisorë janë Ljubomir Stefanov dhe Tamara Kotevska, produksioni dhe
montazhi janë nga Atanas Georgiev ndërsa kameraman janë Samir Luma dhe Fejmi
Dauti.
“Toka e
përmjaltur”
Jemi të
lumtur që kritikët botërorë dhe anëtarët e Akademisë e kanë dëgjuar britmën e
planetit, e cila bën jehonë mes kornizave të filmit. Kjo është hera e parë në
historinë e Oskareve një film dokumentar të nominohet në dy kategori, që do të
thotë se kjo nuk është vetëm një sukses në përmasa historike, por gjithashtu
konfirmon se gjuha dokumentare po hyn në epokën e vlerësimit të vërtetë. Filmi
bën thirrje për modesti, dhe kur shohim dashuri në sytë e shikuesve, besojmë
fuqishëm se mesazhi njihet dhe që modestia është epoka e re, përmes së cilës do
të ecim me fat përpara”.
Ceremonia e ndarjes së çmimit më prestigjioz të filmit do të mbahet në Los Anxheles. Nëse “Toka e përmjaltur” do të fitojë Oscar do të dihet më 10 shkurt. / KultPlus.com
“Vepër madhore dhe e rëndësishme e historiografisë shqiptare”, kështu e vlerësoi librin më të ri të Buxhovit historiani Qerim Lita.
Pas Tetovës dhe Strugës, “Maqedonia nga antika deri te koha jonë” arriti
edhe Shkupin, promovimi i së cilës u bë në Qendrën Kulturore Informative të
kryeqytetit, përcjellë KultPlus.
Me këtë rast, historiani Qerim Lita tha se studiuesi dhe historiani i
mirënjohur shqiptar, Jusuf Buxhovi, pas botimit të veprës madhore në tetë
vëllime, “Kosova”, historiografisë shqiptare i dhuroi edhe një vepër tjetër po
aq madhore dhe të rëndësishme “Maqedonia nga antika deri te koha jonë”.
Vepra prej më shumë se një mijë faqeve tekst, krahas hyrjes dhe përfundimit ndahet në pesë pjesë kryesore dhe më shumë kapituj dhe nënkapituj. Pjesa e parë i kushtohet antikitetit, pjesa e dytë mesjetës, pjesa e tretë Perandorisë Osmane, pjesa e katërt copëtimit të Shqipërisë dhe pjesa e pestë rikthimit të Jugosllavisë, përkatësisht asaj komuniste të Titos. Në pjesën hyrëse të librit, autori duke bërë një krahasim midis Maqedonisë antike, si mbretëri ndër më të njohura të kohës dhe “Maqedonisë si shtet politik i krijuar në fund të shekullit njëzet”, me të drejtë thekson se “pos emrit dhe një takimi të vogël në një pjesë gjeografike”, jashtë çfarëdo reference historike, i lidh vetëm prania e shqiptarëve, të cilët historikisht janë trashëgimtarë të maqedonasve antikë si pjesë e botës pellazge-ilire ku kishin shtratin e tyre të barabartë mbretëria e Maqedonisë dhe mbretëria e Dardanisë”, gjë që me të drejtë autori thoshe se “në këtë aspekt, Maqedonia shfaqet emër historik i shqiptarëve, njëjtë me Epirin, Dardaninë dhe Mbretërinë Ilire”.
Për Qerim Litën, në këtë vepër voluminoze, pos trajtimit të antikitetit, të mesjetës, ku Maqedonët, Dardanët dhe Epirotët shfaqen në themelet e Bizantit, me rëndësi paraqet kapitulli i gjashtë i pjesës së tretë “Fuqitë e mëdha dhe paraloja e luftërave Ballkanike”, për të cilën autori thotë se e ashtuquajtura “Krizë e Maqedonisë” ishte një skenar ruso-sllav, për ta shuar çështjen kombëtare shqiptare. Fqinjët e shqiptarëve, serbët dhe grekët, thekson më tej autori, lëvizjet e tyre nacionale do t’i fillojnë me shpalljen e programeve kombëtare mbi baza hegjemoniste (serbët me “Naçërtanjën” dhe grekët me “Megali idenë”, me anën zë cilave parashihej zhdukja e çështjes shqiptare. Të udhëhequr nga kjo strategji, Serbia dhe Mali i Zi, do të fusin diçka nga armët e tre në pjesën veriore të vilajetit të Shkodrës dhe në veri të Kosovës. Me këtë rast do të lidhin marrëveshje të veçanta me disa nga feudalët dhe bajraktarët e këtyre viseve, që të mbroheshin pronat e serbëve dhe ato të manastireve, por ata do të bëjnë çmos që kryengritjet e tyre kundër osmanëve të mbikëqyreshin prej tyre. Ndërkohë, për shkak të presionit të madh nga ana e Fuqive të Mëdha, sulltan Hamiti kishte lejuar hapjen e konsullatave ruse dhe serbe në vilajetin e Kosovës e të Manastirit. Tërë kjo, nga ana e shqiptarëve u përjetua “si një përgatitje për aneksimet e reja sllavo-ortodokse ndaj trojeve të tyre, që këtë herë bëhej edhe me miratimin e Portës së Lartë”.
Në kuadër të kësaj pjese, përfshihet edhe kryengritja e Ilindenit, e cila, sipas Buxhovit, ishte pjellë e autoriteteve bullgare, të cilët, duke shfrytëzuar pakënaqësinë me reformat që kishte shpallur sulltan Hamiti me rastin e “Udhëzimeve për Rumelinë” dhe krijimin e “megavilajetit” të Rumelisë, që sipas të gjitha gjasave do t’i shkonte për shtati ngritjes së çështjes shqiptare, dhe të shtyrë nga frika se mos reformat mund të shkojnë në dëm të Bullgarisë, komitetet e shumta bullgare-maqedonase në rrethet e Ohrit, Kosturit dhe Serezit, të shtyrë drejtpërdrejt nga Bullgaria dhe të frymëzua me parullat “Liri a vdekje” dhe “Maqedonia për maqedonasit”, në pranverën e vitit 1903, u ngritën në kryengritje kundër garnizoneve osmane në atë pjesë. Për Buxhovin, Ilindeni ishte një kryengritje probullgare dhe ishte në kundërshtim me interesat shqiptare, ngaqë shpërqendronte konceptin për Shqipërinë etnike të përbërë nga katër vilajetet (Kosovës, Shkodrës, Manastirit dhe të Janinës), duke e kthyer atë në interes të fqinjëve (bullgarëve, serbëve dhe grekëve).
Sipas Qerim Litës, edhe në kapitujt tjerë (Rilindja kombëtare, Luftërat Ballkanike, Krijimi i Jugosllavisë së Versajës dhe Krijimi i Jugosllavisë së Titos, ku shfaqet edhe Maqedonia e krijuar në kuvendin e ASNOM-it në verën e viti 1944), Buxhovi u ka dhënë përgjigje objektive këtyre zhvillimeve, duke e parë Maqedoninë në qendër të tyre, ndërsa shqiptarët në rolin e faktorit që është përpjekur të mbetet pjesë e botës shqiptare, përkundër faktit se nga Konferenca e Londrës, ajo e Parisit, Jallta e deri te shpërbërja e Jugosllavisë dhe krijimit të shtetit maqedonas në vitin 1991, ka qenë pjesë e koniunkturave të huaj, që kanë bërë përpjekje që nëpërmes politikave të ndryshme antishqiptare, siç ishin programet për shpërnguljen e tyre për në Turqi e të tjera, t’ua shuajnë qenien etnike. Në këtë zhvillim historik, vëmendje e madhe i kushtohet edhe pozitës së shqiptarëve në Republikën e Maqedonisë, si pakicë kombëtare e më vonë si kombësi nga viti 1945-1991, dhe asaj pas shpalljes së shtetit të pavarur maqedonas në vitin 1991.
Për Buxhovin, pozita e shqiptarëve në shtetin maqedonas të mbështetur mbi parimin shtet komb, shfaqet diskriminuese, ngaqë reduktohen në pakicë (minoritet), gjendje kjo që do të prodhojë edhe luftën që shpërtheu në vitin 2001 me qëllim që shqiptarët ta avancojnë pozitën e tyre kushtetuese, nga pakica tek populli shteformues. Lita vlerëson se Buxovi, luftën e vitit 2001 e konsideron “të papërfunduar”. Në kuadër të kësaj lufte ai veçon tri aspekte të rëndësishme: atë ushtarak, diplomatik dhe politik. Sa i përket aspektit të parë, përkatësisht ushtarak, Buxhovi e vlerëson se lufta, ushtarakisht ishte mirë e organizuar, me dinamikë të përhapjes dhe e suksesshme për nga arritja e qëllimeve ushtarake. Edhe aspekti diplomatik i luftës, sipas tij pati jehonë pozitive, për shkak se UÇK-ja u shtri thuajse në mbarë hapësirën shqiptare në Maqedoni. Ndërsa aspektin politik, autori e konsideron të dështuar, për shkak se siç pohon “brenda tre muajve qëndrimet e UÇK-së kishin ndryshuar në kahun e tatëpjetës: nga ai i luftës çlirimtare kombëtare – që ishte iluzor, te opsioni për shtetin federal të dy popujve për të zbritur te opsioni i barazisë, që ishte real, te shteti multietnik, për ç’gjë nuk ishte nevoja të luftohej”.
Në fund, Qerim Litaq tha se autori Buxhovi, ka arritur sukses të jashtëzakonshëm, në zbardhjen e realitetit historik të hapësirës gjeografike të quajtur “Maqedoni” si dhe prezencë e popullsisë shqiptare në të nga koha antike e deri më sot. Thënë shkurt, Jusuf Buxhovi e bëri atë që është dashur me kohë ta bënin dy akademitë e shkencave shqiptare, si dhe pesë institutet shqiptare në Tiranë, Prishtinë dhe Shkup.
Në fund, autori foli rreth nevojës për neoshqiptarizmin, si një imperativ në rrethanat e reja, me ç’rast theksoi se bashkimi kombëtar si ideologji e shekullit të kaluar, duhet të zëvendësohet me formulën e unionit të shteteve shqiptare. / KultPlus.com
Libri “Maqedonia nga antika deri te koha jonë”, do tëpromovohet edhe në Strugë e Shkup, shkruan KultPlus.
Struga do ta
mirëpres këtë libër për promovim nesër në sallën e Kuvendit të Komunës në orën
19:00.
Ndërsa,
promovimi i këtij libri në Shkup, bëhet të enjten, në Qendrën Kulturore, në
orën 19:00.
Studimi
monografik mbështetet mbi konceptin se Maqedonia nga antikiteti, mesjeta e deri
te koha jonë është pjesë e botës ilire-dardane. Duke u përqendruar te faktorët
etnikë, shoqëror-politik dhe kulturor në një vazhdimësi mbi dy mijë vjeçare, në
trekëndëshin e mbretërive maqedone, dardane dhe asaj epirote, nxirret në pah
një identitet i caktuar historik me trashëgimtar të vetëm shqiptarët e
sotëm.
Në këtë vepër
voluminoze, autori, jo vetëm që i plotëson me argumente të tjera disa nga tezat
e shfaqura në “Kosovën” në tetë vëllime rreth ndërlidhjes së ilirëve me
pellazgët dhe të rolit të madh të Dardanëve e Dardanisë në formimin e
perandorive të mëdha botërore: Trojës, Romës dhe të Bizantit me ç’rast ata
shihen edhe si shtrat i qytetërimit antik, por qëndrimin për mosekzistencën e
“shtetit mesjetar serb” dhe të gënjeshtrën për gjoja “Kosovën – djep shpirtëror
dhe historik serb” e riformulon me shkëputjen e Rashës dhe dinastisë së
Nemanjajve nga origjina sllave (serbe) duke e ndërlidhur atë me origjinën e
botës ilire.
Kështu, duke
u mbështetur mbi dokumente të shumta nga Vatikani, Bizanti, po edhe ato sllave,
që nuk janë manipuluar dhe sajuar nga historiografia serbe dhe ajo ruse e
shekullit të kaluar dhe në vazhdimësi, dinastia e Rashës del e veçuar nga
formacionet politike dhe shoqërore sllave, të faktorizuara në mesjetë nga
Vatikani dhe Kostandinopoja për qëllime politike, me ç’rast edhe përpjekjet
hegjemone të Nemanjajve në Ilirik, të cilësuar vazhdimisht si Tribal (fis ilir)
shihen si vazhdimësi e mbretërisë dardane për ta trashëguar kurorën e Bizantit,
gjë që nuk është e rastit që edhe në bulat dhe kartat e pamanipuluara nga
Beogradi, në kuadër të shtetit të Rashës vazhdimisht përfshihen edhe Arbrit dhe
Maqedonët. Në këtë aspekt, dinastia rasiene e Nemanjajve, krishterimin e
shfrytëzoi për pushtet politik siç kishte vepruar Konsandini i Madh dhe
Justiniani, me ç’rast, në raporte e reja të ndarjes së kishave dhe luftës së
tyre për pushtet, ndonëse së fundit u mbështet te kisha lindore, ruajti lidhjet
e mira dhe madje të pashkëputura me Vatikanin dhe katolicizmin, së cilit edhe i
kishte takuar nga fillimet dhe prej nga buron edhe fuqia politike e tyre.
Në pjesën e fundit, që ka të bëjë me zhvillimet nga Kriza Lindore e këndej, e ku për herë të parë shfaqet edhe Maqedonia si koncept gjeografik për qëllime hegjemoniste serbe, greke dhe bullgare prej nga, në vitin 1944, Titoja e shfrytëzoi për krijimin e republikës maqedone në kuadër të federatës jugosllave, shpërbërja e ish Jugosllavisë në vitin 1991 si dhe shpallja e shteti të pavarur maqedon, shihet si një zhvillim antihistorik për rrëzimin e identitetit historik të shqiptarëve. Të trajtuar si pakicë, shqiptarët përjashtohen nga shtetformimi, me çka edhe lufta e vitit 2001 shihet e papërfunduar, ndërsa shteti maqedon, i përkohshëm dhe faktor i një krize të hapur. / KultPlus.com
Forcat e Bashkuara Maqedonase (FBM) edhe shoqata “Tvrdokorni”, përfshi disa shoqata tjera, për sot në ora 13:00 në Shkup, kanë paralajmëruar protestë para Kuvendit të Maqedonisë.
Protesta e thirrur është kundër, siç thonë, “dygjuhësisë dhe shqiptarizimit të Maqedonisë”.
Sipas tyre, dygjuhësia është humbje e karakterit maqedonas të shtetit dhe se humbet vetë shteti. Ata akuzojnë se me dygjuhësi Maqedonia bëhet shteti i tretë shqiptar në Ballkan, shkruan “Zhurnal”.
Ndërkaq, VMRO-DPMNE ka reaguar ndaj shkrimeve në media lidhur me kundërshtimet e liderit të saj për gjuhën shqipe.
Në reagimin e kësaj partie dje drejtuar mediave thuhet se, lideri Hristian Mickovski nuk është kundër shqiptarëve, por se, Ligji për gjuhët nuk është kushtetues dhe se dëmton maqedonasit, shqiptarët por edhe etnitetet tjera.
“Deklarata lidhur me Ligjin për Gjuhët është dhënë mbi bazën e analizave të bëra për dëmet që mund të sjell ky akt ligjor, si dhe në raport të jo kushtetutshmërisë, poashtu edhe në raport me rrezikun e kohezitetit në Republikën e Maqedonisë. Ky Ligj, definitivisht nuk do të jetë në dobi të shqiptarëve, kurse do të shkaktoj implikime të rëndësishme financiare. Ky Ligj është jo kushtetues, e ndryshon karakterin e shtetëror dhe është vështirë i zbatueshëm. Kjo do të sjellë pasoja që institucionet e vendet të mos jenë funksionale, si për maqedonasit, shqiptarët, turqit, romët dhe të gjithë qytetarët që jetojnë në Maqedoni kanë nevojë për institucione funksionale”, thuhet në reagimin e VMRO-së./ KultPlus.com
Kuvendi i Maqedonisë ka miratuar Ligjin për përdorimin e gjuhëve të bashkësive etnike me të cilin avancohet përdorimi zyrtar i gjuhës shqipe në të gjitha organet e pushtetit qendror. Ligji u miratua me 69 vota për, asnjë kundër dhe asnjë të përmbajtur. Në seancë nuk morën pjesë deputetët e opozitës maqedonase të udhëhequr nga VMRO DPMNE e cila këtë ligj e cilëson si antikushtetues.
Sipas dispozitave të ligjit të miratuar, gjuha shqipe do të përdoret për herë të parë edhe në Qeveri, si në të folur edhe në të shkruar. Trajtim të njëjtë do të ketë edhe në Kuvend, përfshirë edhe kryesuesin e seancave nëse është shqiptar, por edhe në të gjitha organet tjera të pushtetit qendror, ndërmarrjet publike, agjencitë, drejtoritë, komisionet.
Përdorimi zyrtar i gjuhës shqipe është formuluar si “gjuhë të cilën e flasin mbi 20 për qind e popullatës”. Ajo do të zbatohet edhe në të gjitha tabelat udhëzuese të institucioneve shtetërore dhe në komunat ku gjuha shqipe përdoret mbi 20 për qind të popullatës së përgjithshme.
Gjuha shqipe do të përdoret edhe në të gjitha mbishkrimet e institucioneve të nivelit qendror, krahas atyre në pushtetin lokal ku gjithashtu gjuha shqipe është zyrtare në komunat ku shqiptarët përbëjnë mbi 20 për qind të numrit të përgjithshëm të popullatës.
Gjuha shqipe nuk do të përdoret në bankënota dhe në uniformat e Armatës, por partnerët e koalicionit qeverisës, kanë arritur marrëveshje që në bankënota të përdoren simbole kulti që do të reflektojnë edhe ato shqiptare, shkruan koha.net Sa u përket uniformave të policisë, punonjësve të shëndetësisë dhe zjarrfikësve, gjuha shqipe do të figurojë vetëm në ato komuna ku së paku 20 për qind e popullatës e flasin gjuhën shqipe.
Ligji për përdorimin e gjuhëve duhet të dekretohet edhe nga Presidenti Gjorge Ivanov, i cili në disa paraqitje ka shprehur rezerva ndaj përmbajtjes së tij duke mos e përjashtuar edhe mundësinë e refuzimit të ligjit. Në rast se kjo ndodhë, atëherë ligji duhet sërish të kthehet në procedurë parlamentare./ KultPlus.com
Maqedonia ka nderuar 550 vjetorin e vdekjes së heroit kombëtar shqiptar Gjergj Kastrioti Skënderbeu, shkruan KultPlus.
Posta e saj, ka emetuar sot pullën me portretin e heroit kombëtar shqiptar. Këtë e ka bërë të ditur ambasadori shqiptar në Maqedoni Fatos Reka, përmes një postimi në rrjetin social twitter.
“Posta e Maqedonisë ka emetuar sot pullën postare për të nderuar 550 vjetorin e vdekjes së heroit kombëtar shqiptar Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, ka shkruara Reka. / KultPlus.com
Posta e Maqedonise ka emetuar sot pullen postare per te nderuar 550 vjetorin e vdekjes se heroit kombetar shqiptar, Gjergj Kastrioti- Skenderbeu pic.twitter.com/Uz3AMJ21Ej
Për pothuajse një çerek shekull Maqedonia, pjesa më jugore e ish-Jugosllavisë është quajtur IRJM (Ish- Republika Jugosllave e Maqedonisë) nga Kombet e Bashkuara, BE dhe shumë organizata të tjera.
Emri është pjesë e një çështjeje të çuditshme që ka shthurur marrëdhëniet e Maqedonisë me fqinjin e saj, Greqinë, që kur ajo u bë e pavarur në vitin 1991. Së fundmi, kanë filluar negociatat e udhëhequra nga OKB për një marrëveshje, e cila mund të ndihmoj Maqedoninë të marrë një ftesë për t’u anëtarësuar në NATO dhe për të filluar bisedimet për të hyr në BE (të dyja aktualisht janë bllokuar nga Greqia). Mungon vullneti i mirë nga të dyja anët. Radmilla Sekerinska, ministri i mbrojtjes i Maqedonisë, i përshkruan bisedimet si një “mundësi të madhe” për ta zgjidhur këtë çështje, shkruan The Economist, përcjellë KultPlus.
The Economist shkruan se në disa gjuhë “Maqedonia” është emër për një sallatë frutash. Kjo për shkak se rajoni historik osman i Maqedonisë ishte i përbërë nga shumë popuj të ndryshëm. Çifutët historikisht përbenin një grup i madh në qytetin port të Selanikut. Ky rajon ishte gjithashtu shtëpi për turqit, grekët, shqiptarët, bullgarët, serbët dhe sllavët e tjerë. Më pas ky rajon u nda në luftërat ballkanike të viteve 1912-13. Jugu u bë grek, një pjesë tjetër e vogël u bë bullgare dhe pjesa tjetër ishte “Serbi Jugore”. Në vitin 1944, komunistët jugosllavë vendosën që ajo të bëhej një nga gjashtë republikat e Jugosllavisë. Nëse popullata e shumicës së saj sllave dikur nuk kishte një identitet të fortë maqedonas si serbët apo kroatët, kjo filloi të ndryshoi në vitin 1991.
Kur Jugosllavia u shpërbë, Greqia bllokoi njohjen e Maqedonisë nga anëtarët e BE-së, Komunitetit Evropian. Kjo ndodhi me pretendimin e Greqisë se emri Maqedoni nënkuptonte ambicie territoriale në Maqedoninë greke. Kjo çështje nxiti me të vërtetë nacionalistët grekë. Argumentimi i tyre ishte se vetëm ata të Maqedonisë greke kishin të drejtë ta quanin veten maqedonas. Në 1995 u arrit një marrëveshje. Në pritje të një marrëveshjeje përfundimtare, Greqia nuk do të bllokonte Maqedoninë nga anëtarësimi në organizatat ndërkombëtare nëse ajo e quan veten IRJM. Në vitet e mëvonshme, krerët grekë ranë dakord se Maqedonia mund të përdorte emrin e saj, por vetëm me një prapashtesë, si “Maqedonia e re” ose “Maqedonia e sipërme”. Megjithëkëtë, në vitin 2008, Greqia e ndaloi NATO-n që të kërkojë nga Maqedonia që t’i bashkohet dhe ka ndaluar edhe BE-në që të hapë negociatat e pranimit. Qeveria e atëhershme populiste në Maqedoni u përgjigj me ndjenja të ngjashme nacionaliste. Kjo qeveri filloi një fushatë për të riemërtuar stadiume dhe autostrada me emrin e Aleksandërit të Madh dhe babait të tij Filipit të Maqedonisë, duke ngritur edhe statuja për ta.
Një qeveri e re maqedonase, e cila ka qenë në pushtet që nga maji dhe një qeveri greke e goditur nga sfidat ekonomike, janë më të prira që t’i përmirësojnë marrëdhëniet. Por shumë nacionalistë në të dy vendet janë të gatshëm të qetësojnë çdo marrëveshje. Pyetja më e madhe ka të bëjë me identitetin. Të dy qeveritë mund të bien dakord për një emër për Maqedoninë (“Maqedonia e re” duket më e mundshme për momentin). Por ata gjithashtu duhet përpiqen të negociojnë se a mundet BE t’u referohet shtetasve të Maqedonisë si “maqedonas”. Iniciativa Evropiane e Stabilitetit ka propozuar një rezolutë për zgjidhjeje e çështjes. Por njëherë shkroi edhe një letër ku shkruante “Duke pritur për Godotin” një shfaqje në të cilën dy miq presin përgjithmonë për dikë që do të vijë. Krejt në fund “The Economist” shkruan: Mos prisni që ai të arrijë në 2018, megjithëse edhe mund të vij./ KultPlus.com
Prokuroria Themelore Publike pas njoftimin nga Drejtoria e Policisë Financiare, ka hapur procedurë parahetimore në lidhje me marrëveshjen mes Agjencisë për Film dhe një shtëpi produksioni e angazhuar për ta xhiruar serialin.
Prokurori publik kompetent do të merr gjitha aktivitetet për të vërtetuar faktet, përcjell Telegrafi Maqedoni.
“Janë dhënë disa udhëzime dhe urdhra për mbledhjen e materialeve lidhur me procedurën e incizimit të serialit. Në këtë fazë të procedurës, një pjesë e provave të kërkuara tashmë është dorëzuar, ndërsa është kërkuar edhe plotësimi i tyre”, njoftoi PTHP.
Agjencia për Film e Maqedonisë këtë muaj bëri kontroll lidhur me ndarjen e mjeteve për xhirimin e serialit “Maqedonia”, me ç’rast janë konfirmuar lëshime, ka deklaruar zëdhënësi qeveritar Mile Boshnjakovski.
“Mjetet i janë ndarë produksionit ‘Jadran film’ dhe duhej të bëhet projekt serial artistik ‘Maqedonia’, por në pajtueshmëri me kohën e konfirmuar, 4 shtator të vitit 2017, pjesa e parë e serialit as që është xhiruar, e as që është porositur, ndërsa të hollat në vlerë prej 1,2 milionë euro janë transferuar”, tha Boshnjakovski.
Ai theksoi se dje në seancën qeveritare është marrë vendim se pjesa tjetër e të hollave, 4,6 milionë euro, aspak nuk do të transferohen, ndërsa do të kërkohet përgjegjësi edhe për këto të hollat të cilat tanimë janë transferuar, për shkak se servisi nuk është dorëzuar.
“As që është xhiruar diçka, e as që ka pasur për qëllim dikush të xhirojë, dhe në mënyrë plotësuese do të zbatohet hetim dhe do të prononcohen edhe institucione tjera kompetente për këtë situatë”, tha Boshnjakovski./ KultPlus.com
