William March (1893 – 1954), shkrmitar dhe marins amerikan shumëherë i dekoruar. Autor i gjashtë romaneve dhe katër përmbledhjeve me tregime, për të cilat është është shpërblyer me O’Henry Awards.
MONEDHA E PARË DHJETË CENTËSH
Nga William March
Çarli u kruspullos në hyrje, i mbrojtur disi nga era shkulëse; por kur e pa zonjën në moshë duke u avitur me qenin e saj, ai i drejtoi krahët dhe eci drejt saj me atë moskokëçarjen e tij të moçme. Pëshpëriti: “Do të jetë më e lehtë herën e parë nëse i lyp ndonjë dame të moçme. S’do të jetë e turpshme”. Gruaja në moshë u ndal dhe e shikoi nga afër përmbi syzet e saj Çarlin, duke i ndalur sytë te këpucët e tij të shqyera, duart e tij të ndyra dhe të skuqura dhe fytyra e tij e palarë. Qeni i saj terrier u shtriq përpara, duke vallëzuar në të ftohtë dhe i nuhati pantallonat e tij, duke kuisur.
Aty për aty gjallëria e Çarlit u fishk. Fjalimi i përgatitur provat e të cilit i kishte bërë në hyrje i doli krejt nga mendja. Foli me rrëmbim i tmerruar: Kjo ishte hera e parë në jetën e tij që po lypte. Ajo duhej ta besonte këtë, për atë Zot. Ai nuk ishte pis. Kishte pasur një punë të mirë deri para pak muajsh. Kjo ishte hera e parë dhe nuk kishte ngrënë që dy ditë tashmë. Ai ishte njeri me vetërespekt dhe ajo duhej ta besonte këtë. Ishte me rëndësi. Ajo duhej ta besonte këtë, për atë Zot.
Gruaja në moshë e kishte hapur çantën. E lëshoi një monedhë dhjetë centësh në pëllëmbën e tij.
Më vonë Çarli u ul në një stol në Washington Square, duke e shtrënguar monedhën fort, duke qëlluar me thembrat e tij plisat e borës së ndotur dhe të shkrifët. Pas fare pak do të ngrihej dhe do të blinte diçka të nxehtë për stomakun e tij që po e brente, por së pari duhej të ulej aty edhe pak dhe ta pajtonte veten me turpin. E puqi fytyrën për hekurit të akullt të stolit, duke shpresuar se askush s’do ta merrte me mend degradimin e tij duke e shikuar. Ai mendoi: “Kurrë s’kam pasur asgjë në jetën time përveç vetërespektit dhe tash nuk e kam më. U shita shumë lirë, ma ha mendja”.
SENATORI APXHON
Dhoma e pritjes e agjencisë së punësimit ishte e ftohtë. Dyshemeja ishte e mbuluar nga duqet e cigareve që kishte djegur dhe kishin lënë vraga në dysheme. Menaxheri, një burrë me një gojë si vrimë guaske, po mbante shënime. Jashtë, në Sixth Avenue, radioja jepte mesazhin e Vitit të Ri nga senatori Apxhon për zgjedhësit e tij: “Ky është vendi më i pasur me burime natyrore mbi faqen e rruzullit dhe unë po ju them juve, miqtë e mi të padukshëm, s’duhet ta humbim besimin”. Zëri i tij i pasur u shua nga zhurma e një kamioni.
Menaxheri bëri me shenjë dhe burri i treguar me gisht shkoi tek ai. Ai tha se kishte qenë aktor, llogaritar, shitës. Kishte përvojë si inxhinier i përhershëm. Mund të bënte çfarëdo pune. Menaxherit nuk i bënte përshtypje. Dukej se ishte i lodhur nga njerëzit joefektivë. Ai foli: “Sa vjeç je, Kenedi?”. Kenedi tha: “Tridhjetë e pesë”, por zëri i tij ishte i kujdesshëm. S’tregonte pikën e vendosmërisë.
Senatori vazhdoi: “Duhet të vëmë krahët tonë në timonin e shpirtit të vërtetë amerikan të besimit dhe lojës së ndershme”.
Menaxheri qeshi me përbuzje: “Mua më gjete të ma hedhësh? Pesëdhjetë e pesë, aty-aty. A mos po mendon se s’po i dalloj flokët e tua të thinjura?”. Kenedi i mbylli sytë. “Më duhet të bëj diçka. S’do ta marrin një burrë të plakur si unë”. Menaxheri tha, duke shkarravitur në bllokun e tij të shënimeve: “Mirë pra, a mos është faji im?”.
Senatori Apxhon, i dehur nga bukuria e zërit të vet, po vazhdonte, duke trazuar emocionalisht fjalët e tij: “Ju siguroj, miqtë e mi, ka boll për të gjithë; ka bukë dhe punë për të gjithë”.
/Marrë nga, ‘Trial Balance – The Collected Short Stories of William March’, The University of Alabama Press, 2011/ GazetaExpress/ KultPlus.com
