Etiketë: Mark Twain

Samuel Langhorne Clemens (30 nëntor 1835 – 21 prill 1910) njihet me emrin Mark Twain (Mark Tuejn), ishte një autor dhe humorist amerikan. Ai shquhet për novelat e tij, The Adventures of Tom Sawyer (Aventurat e Tom Sojerit, 1876), si dhe për (Adventures of Huckleberry Finn) (Aventurat e Hakëllberri Finit), e cila me vone njihej si “Great American Novel” (Novela e famshme Amerikane). Twain u rrit në Hannibal, Missouri, ku shkroi Huckleberry Finn dhe Tom Sawyer, te cilat i shkroi me makinë shtypi.

Ai gjithashtu punoi si daktilograf, duke kontribuar kështu në gazetën e vëllait të vjetër Orionit. Derisa ai punoi si daktilograf dhe reporter ai shkroi storien humoristike “The Celebrated Jumping Frog of Calaveras Country”, e cila u be aq e popullarizuar saqë e tërheqi vëmendjen e publikut mbarëkombëtar. Ai arriti sukses mjafte te madh si një shkrimtar dhe spiker. Mençuria dhe satira e tij ishin te vlerësuara prej shume kritikeve dhe letrareve, dhe ai ishte shok me presidente, artiste, industrialiste te ndryshëm si dhe me Mbretërinë Evropiane. Gjendja e tij financiare ishte e dobët, megjithëse ai fitoi mjaft para nga shkrimet dhe ligjëratat e tij. Ai ishte i njohur si humoristi me i famshëm amerikan i moshës se tij, dhe William Faulkner e quajti Twain “babai i literaturës amerikane”.

Jeta e hershme
Mark Twain lindi në Florida, Missouri, me 30 nëntor, 1834 Ai ishte i biri i Janë, një shtetas i Kentucky dhe John Marchal Clemens nga Virginia. Prindërit e tij u takuan kur babai i tij u shpërngul në Missouri dhe u martuan disa vite me vone, me 1823. Ai ishte femiu i gjashte nga 7 fëmijët ishin gjithsej, prej te cilëve vetëm 3 mbijetuan. Vëllau i tij Orion (1825-1897), Henry dhe Pamela (1827-1904) vdiqën në një shpërthim në anije. Motra e tij e quajtur Margaret (1833-1836) vdiq kur ishte 3 vjeç, dhe vëllai i tij Benjamin (1832-1842) që vdiq 6 vite me vone. Kur Twain ishte 4 vjeç, familja e tij u shpërngul për në Hanibbal, Missouri, një port detar në qytetin e Missisipit, i cili ishte një inspirim për shkrimin e librit “The Adventures of Tom Sawyer and Adventures of Huckleberry Finn”. Kur Twain ishte 11 vjeq, me 1847, i vdiq babai nga pneumonia. Një vit me vone ai u be daktilograf. Në vitin 1851 ai filloi te punonte si daktilograf dhe kontribuoi në artikujt dhe skeçet humoristike për gazetën Hannibal, një gazete që posedohej nga vëllau i tij. Kur ishte 18 vjeçar, ai e leshoi Hannibalin dhe punoi si shtypes në New York City, Philadelphia, St. Luis, Cincinnati. Ai iu bashkëngjit Bashkimit Ndërkombëtar Tiografik te posaformuar, bashkimit te shtypësve dhe gjate mbrëmjeve u edukua në bibliotekat publike, duke gjetur kështu informata me te gjera sesa në shkollën tradicionale. Clemmens kane ardh St. Louis në Keokuk me 1854, dhe jetuan në Muscatine gjate periudhës se verës te vitit 1855. Gazeta Muscatine publikoi 8 storie te cilat kishin pothuajse 6000 fjale.

Martesa dhe fëmijët
Përgjatë vitit 1868, Twain dhe Olivia Langdon u fejuan, ndërsa në shkurt te vitit 1870 u martuan në Elmira, New York. Langdon vinte nga një familje e pasur dhe liberale dhe nëpërmjet saj Twain takoi shume aboltioniste, socialiste dhe aktiviste për te drejtat e grave dhe barazi shoqërore. Ai gjithashtu takoi edhe shkrimtarin dhe socialistin Eutopian, William Dean Howels, me te cilin pati shoqëri për një periudhe te gjate. Ata kishin 3 vajza : Susy (1872-1896), Clara (1874-1962), Jean (1880-1909), dhe një djalë i cili vdiq kur ishte 19 muajsh nga sëmundja e difterisë. Martesa e Twain dhe Olivias zgjati 34 vite, deri me 1904 kur Olivia vdiq. Te gjithë anëtaret e familjes Clemens janë varrosur në varrezat e Woodlawn në Elmira.

Dashuria për shkencën dhe teknologjinë
Twain ka qene i fascinuar pas shkencës dhe hetimeve shkencore. Ai pati një shoqëri te afërt dhe te gjate me Nikola Tesla. Ata kalonin shumë kohe sebashku në laboratorin e Tesles. Ai zotëroi 3 zbulime duke përfshire një përmirësim në rregullimin rripave (shiritave) për ndarjen e rrogave (për te zëvendësuar rripat llastik) Libri i tij A Connecticut Yankee in King Arthur’s Court karakterizon një udhëtues te kohës nga Amerika bashkohore duke përdorur dijen e tij për shkencën për te prezantuar teknologjinë moderne Arturianit te Anglisë. Ky lloj i linjës se storieve me vone do te kthehej në një karakteristike te përbashkët te fanta-shkencës nen-zhanër, historisë alternative. Në vitin 1909 Tomas Edisoni vizitoi Twain në shtëpinë e tij në Redding, Connecticut, dhe e filmoi atë. Një pjesë e filmit u përdor në “Prince and the Pauper“ (1909), i cili ishte një film i shkurte.

Jeta e mëvonshme dhe vdekja
Twain kaloi në një periudhe te depresionit te thelle, e cila filloi me 1896 kur vajza e tij Susy vdiq nga Meningjit. Vdekja e Olivias me 1904 dhe e Janë me 1909 e thelluan errësirën e tij. Me 20 maj te vitit 1909 miku i tij i ngushte Henry Rogers vdiq papritmas. Në vitin 1906, Twain filloi autobiografinë e tij në North Amerikan Review. Në prill Twain dëgjoi që mikesha e tij Ina Coolbrith humbi te gjitha pronen e saj në San Francisko nga tërmeti. Twain e formoi në vitin 1906 një klub për vajzat që ai i shihte si mbesat zëvendësuese, the Angle Fish dhe Aquarium Club. Shumica e anëtareve ishin te moshës 10-16vjet. Twain shkëmbente letra me vajzat e klubit “Angel Fish” dhe i ftonte ato në koncerte dhe teatre si dhe për te luajtur lojëra. Universiteti i Oksfordit e nderoi Twain me një doktorate nderi për shkrimet e tij, me 1907. Në vitin 1909 është cituar për thënien e tij : ”Unë erdha në ketë bote me Halley’s Comet me 1835. Kjo do te vije prape vitin tjetër dhe un pres që te shkoj me te. Do te ishte zhgënjimi me i madh i jetës sime në rast se unë nuk shkoj me Halley’s Comet. Almighty ka thëne, padyshim : “Tani këtu janë këto dy kapriqe te pa numërueshme ; ato kane ardhur sebashku dhe duhet te shkojnë sebashku.” Parashikimet e tij ishin te sakta- Twain vdiq nga një sulm në zeme me 21 prill 1910 në Redding Connecticut, një dite pas qasjes me te afërt te kometës në Toke. Kur presidenti William Howard Taft dëgjoi për vdekjen e Twain tha: “ Mark Twain dhuroi kënaqësi-gëzim te vërtet intelektual për miliona njerëz, dhe puna e tij do te vazhdoj te dhuroje kënaqësi për miliona njerëz që do te vijnë… Humori ishte Amerikan, por ai ishte njësoj i vlerësuar nga njerëzit e Anglisë dhe njerëzit e vendeve tjera si dhe njerëzit e vendit te tij. Ai ka dhuruar një pjesë te pavdekshme te literaturës Amerikane“. Funerali i Twain ishte në “Old Brick”, Press Byterian në kishën e New Yorkut. Ai u varos me familjes e tij në varrezat Woodlawn në Elmira-New York.

Vepra
E gjithë vepra e Mark Twain inspirohet nga ngjarje dhe vende ku jetoi apo vizitoi, ndaj konsiderohen si autobiografike. Vepra e tij ndahet përgjithësisht : Përshtypjet e udhëtimit ; Kujtimet e fëmijërisë dhe rinise se hershme Narracionet satirike te ambientuara në Mesjete dhe Rilindje. Mark Twain, në maksimumin e famës se tij, ishte një celibritet në Amerike, për kohen e tij.

Veprat :

The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County, 1867, novele
Innocents Abroad, 1869, novele udhëtimi
Roughing It, 1872, udhëtim nga Mississipi në Las Vegas
The Gilded Age: A Tale of Today, 1873, novele
The Adventures of Tom Sawyer, 1876, novele
A Tramp Abroad, 1880, kujtime udhëtimi
|1601: Conversation, as it was by the Social Fireside, in the Time of the Tudors, 1880, novele
The Prince and the Pauper, 1881, novele
Life on the Mississippi, 1883, tregim autobiografik
The Adventures of Huckleberry Finn, 1884, novele
Tom Sawyer Abroad, 1894, novele
Pudd’n’head Wilson (Wilson lo Zuccone), 1894, novele
Tom Sawyer Detective, 1896, novele
A Connecticut Yankee in King Arthur’s Court, 1889, novele
Following the Equator, 1897, tregime udhëtimi
The Man That Corrupted Hadleyburg, 1900, novele
King Leopold’s Soliloquy, 1905, satire politike
The War Prayer, 1905, novele * The Eva-s diary, 1906, novele
The $30,000 Bequest and Other Stories, 1906, novele
What Is Man ?, 1906
A Horse’s Tale, 1907
Captain Stormfield’s Visit to Heaven, 1909, tregim i gjate
Letters from the Earth, 1909, novele e botuar pas vdekjes
The Mysterious Stranger, 1916, novele e botuar pas vdekjes /KultPlus.com

Thënie të vlefshme nga Mark Twain

Për të pasur sukses në jetë nevojiten dy gjëra: injoranca dhe besimi në veten.

Shko në Parajsë për klimën, në Ferr për shoqërinë.

Mos ec vërdallë dhe të thuash se bota të ka borxh një jetë. Bota nuk të ka borxh asgjë. Ishte më parë këtu.

Pleqëria është çështje e mendjes mbi materien. Nëse nuk ja vë mendjen nuk është me rëndësi.

Sekreti i të ecurit përpara është të fillosh.

I merr faktet së pari, pastaj mund t’i shformosh si të duash.

Nuk mund të varesh nga sytë kur imagjinata është jashtë përqendrimi.

Është më mirë të mbash gojën të mbyllur dhe t’i lësh njerëzit të mendojnë se je budalla dhe pastaj të e hapësh e të largosh të gjithë dyshimin.

Mirësia është gjuha të cilën të shurdhët mund të e dëgjojnë dhe të verbrit mund të e shohin.

Të frikuarit nga vdekja pason nga të frikuarit nga jeta. Njeriu i cili jeton në tërësi është i përgatitur të vdes në çdo kohë.

Kurdo që gjen veten në anën e shumicës, është koha për pushim dhe për reflektim.

Kurdo që gjen veten në anën e shumicës, është koha për reformim.

Shokët e mirë, librat e mirë dhe ndërgjegjja e fjetur: kjo është jeta ideale.

Mënyra më e mire të gëzosh veten është të tentosh të gëzosh ndonjë tjetër.

Mungesa e parasë është rruga e të gjitha të ligave.

Me sa duket nuk ka asgjë që nuk mund të ndodhë sot.

Nëse e thua të vërtetën nuk duhet të mbash asgjë në mend.

Miq të mirë, libra të mirë dhe ndërgjegje të pastër, kjo është jeta ideale / KultPlus.com

Twain, fitoi lëvdata nga kritikët dhe kolegët, dhe ishte mik i presidentëve, artistëve, afaristëve dhe familjeve mbretërore evropiane. Mark Twain lindi menjëherë pak kalimit të kometës Halley, dhe me shaka kishte parashikuar se “do të vdiste kur kometa të kalonte përsëri mbi tokë – Twain vdiq më 21 prill 1910, pikërisht një ditë pas kthimit të kometës.

Mark Twain është cilësuar si humoristi më i madh amerikan i kohës së tij dhe ati i letërsisë amerikane.

Më poshtë janë 50 aforizma nga autori me famë botërore:

1- Kujdes kur të lexoni libra shëndeti. Mund të vdisni për një gabim shtypi.

2- Unë jam lavdëruar shumë herë dhe gjithmonë ata që më lavdërojnë më vënë në siklet, unë gjithmonë ndjej se ata nuk kanë thënë mjaftueshëm.

3- Nuk e kam lejuar asnjëherë shkollimin të ndërhyjë me arsimimin.

4- Njeriu që nuk lexon libra të mirë nuk ka asnjë avantazh ndaj atij që s’mund t’i lexojë.

5- Klima është ajo që ne presim, koha është ajo me të cilën të merrni.

6- Problemi me këtë botë nuk është se njerëzit dinë shumë pak, por se dini kaq shumë gjëra që s’qëndrojnë.

7 -Është shumë e lehtë ta lësh duhanin. Unë e kam bërë me qindra herë.

8 -Blini tokë. Askush s’e prodhon më.

9- Nga të gjitha gjërat që kam humbur, më ka marrë malli më shumë për mendjen.

10- Ka disa mbrojtje të mira kundër tundimit, por më e sigurta është frika.

11- Mos u sillni rrotull duke thënë se bota ju detyron jetesën. Bota nuk ju detyron asgjë. Ishte këtu para jush.

12- Gjithmonë falini armiqtë, asgjë s’i mërzit më shumë.

13 -Mund t’i rezistoj gjithçkaje, përveç tundimit.

14- Shko në Parajsë për klimë, shko në Ferr për shoqëri.

15- Zemërimi është një acid që mund të dëmtojë më shumë enën në të cilën ai ruhet sesa këdo tjetër.

16- Mblidhi faktet e tua më parë, pastaj mund t’i shtrembërosh ato si të duash.

17- Është më mirë të heshtësh dhe të mendojnë që je budalla se sa të hapësh gojën dhe të heqin çdo dyshim.

18 -Kurdo që ti e gjeni veten në anën e shumicës, është koha për pauzë dhe reflektim.

19- Mirësia është gjuha të cilën të shurdhrit mund ta dëgjojnë dhe të verbrit mund ta shohin.

20- Një njeri që mban një mace nga bishti mëson diçka që ai nuk mund ta mësojë në asnjë mënyrë tjetër.

21- Miq të mirë, libra të mirë dhe një ndërgjegje të pastër: kjo është jeta ideale.

22- Një person i cili nuk dëshiron të lexojë nuk ka asnjë avantazh ndaj atij që nuk mund të lexojë.

23- Në radhë të parë, Perëndia i bëri idiotët. Kjo ishte për praktikë. Pastaj ai i bëri dërrasat e zeza të shkollave.

24- Lajmet rreth vdekjes sime kanë qenë të tepruara jashtë çdo mase.

25- Njeriu nuk është kurrë më i sinqertë sesa kur e pranon që është gënjeshtar.

26- Unë nuk do të doja të angazhoja veten në lidhje me Parajsën dhe Ferrin – shikoni, unë kam miq në të dyja vendet.

27- E gjitha çfarë ju duhet është injoranca e vetëbesimi, dhe suksesi është i sigurt.

28 – Informacionet më interesante vijnë nga fëmijët, sepse ata thonë gjithë çfarë dinë dhe pastaj ndalen.

29- Karakterin e njeriut mund ta mësosh nga mbiemrat të cilët ai zakonisht përdor në bisedë.

30- Mungesa e parave është rrënja e gjithë të këqijave.

31- Gjithmonë bëj mirë. Kjo do t’i kënaqë disa njerëz dhe do e habisë pjesën tjetër.

32- Mos lejoni shkollimin të ndërhyjë në formimin tuaj.

33- Të gjitha përgjithësimet janë të rreme, duke përfshirë edhe këtë.

34- Mënyra e vetme për të mbajtur shëndetin tuaj është të hani atë që ju nuk doni, të pini atë që ju nuk pëlqeni, dhe të bëni atë që nuk doni aspak të bëni.

35- Është mirësia e Perëndisë që në vendin tonë i kemi këto tri gjëra tej mase të çmuara: Liria e fjalës, liria e ndërgjegjes, dhe kujdesi për të mos praktikuar asnjëherë asnjërën prej tyre.

36- Nëse puna juaj është që hani një bretkosë, më e mira është ta hani që në mëngjes. Dhe në qoftë puna juaj është që të hani dy bretkosa, më mirë është të filloni nga më e madhja.

37- Rrudhat duhet thjesht të tregojnë se nga ka kaluar buzëqeshja.

38- Raca njerëzore ka një armë të vërtetë efektive, dhe kjo është e qeshura.

39- Kurrë mos e lër për nesër atë që mund ta bësh pasnesër.

40- Kur miqtë tuaj fillojnë të të lavdërojnë se dukesh i ri, kjo është një shenjë e sigurt që je duke u plakur.

41- Unë mund të jetoj dy muaj me një kompliment të mirë.

42- Në thelb janë dy lloje të njerëzve. Njerëzit të cilët arrijnë gjëra, dhe njerëzit të cilët pretendojnë të kenë realizuar gjëra. Grupi i parë është më pak i populluar.

43- Si një shembull për të tjerët, dhe se unë nuk kujdesem për të qenë i vetëpërmbajtur, ka qenë gjithmonë rregull për mua që të mos pi duhan kur jam në gjumë, dhe të mos ndalem kurrë së piri duhan kur jam zgjuar.

44- Njeriu u krijua në fund të javës së punës kur Perëndia ishte i lodhur.

45- Ligjet e kontrollojnë njeriun e vogël … Sjellja e drejtë e kontrollon njeriun e madh.

46- Puna është një e keqe e nevojshme për t’u shmangur.

47- “Klasik”. Një libër që njerëzit e lavdërojnë dhe nuk lexojnë.

48- Le të bëjmë një përpjekje të veçantë për të ndaluar së komunikuari me njëri-tjetrin, kështu që ne mund të bëjmë disa biseda.

49- Njeriu është kafsha e vetme që skuqet ose ka nevojë të skuqet.

50- Më mirë një premtim i shkelur se një premtim i padhënë./ KultPlus.com

Thënie të vlefshme nga Mark Twain

1. Për të pasur sukses në jetë nevojiten dy gjëra: injoranca dhe besimi në veten.
2. Shko në Parajsë për klimën, në Ferr për shoqërinë.
3. Mos ec vërdallë dhe të thuash se bota të ka borxh një jetë. Bota nuk të ka borxh asgjë. Ishte më parë këtu.
4. Pleqëria është çështje e mendjes mbi materien. Nëse nuk ja vë mendjen nuk është me rëndësi.
5. Sekreti i të ecurit përpara është të fillosh.
6. I merr faktet së pari, pastaj mund t’i shformosh si të duash.
7. Nuk mund të varesh nga sytë kur imagjinata është jashtë përqendrimi.
8. Është më mirë të mbash gojën të mbyllur dhe t’i lësh njerëzit të mendojnë se je budalla dhe pastaj të e hapësh e të largosh të gjithë dyshimin.
9. Mirësia është gjuha të cilën të shurdhët mund të e dëgjojnë dhe të verbrit mund të e shohin.
10. Të frikuarit nga vdekja pason nga të frikuarit nga jeta. Njeriu i cili jeton në tërësi është i përgatitur të vdes në çdo kohë.
11. Kurdo që gjen veten në anën e shumicës, është koha për pushim dhe për reflektim.
12. Kurdo që gjen veten në anën e shumicës, është koha për reformim.
13. Shokët e mirë, librat e mirë dhe ndërgjegjja e fjetur: kjo është jeta ideale.
14. Mënyra më e mire të gëzosh veten është të tentosh të gëzosh ndonjë tjetër.
15. Mungesa e parasë është rruga e të gjitha të ligave.
16. Me sa duket nuk ka asgjë që nuk mund të ndodhë sot.
17. Nëse e thua të vërtetën nuk duhet të mbash asgjë në mend.

18. Të gjitha përgjithësimet janë gabim duke përfshirë edhe këtë.
19. Patriotizmi mbështetë shtetin tuaj gjatë gjithë kohës, dhe qeverinë tuaj kur ajo e meriton.
20. Guximi është rezistenca ndaj frikës, zotërimi i frikës, jo mungesa e frikës.
21. Të heqësh dorë nga duhani është puna më e lehtë në botë. E di sepse e kam bërë vetë mijëra herë.
22. Kur isha djalosh me 14, babai im ishte aq injorant sa që mezi mund të duroja të e kisha plakun rreth meje. Por kur i bëra 21, isha i befasuar se sa plaku kishte mësuar për shtatë vite.
23. Njeriu i cili nuk lexon libra të mirë nuk ka përparësi mbi njeriun i cili nuk mund t’i lexojë ato.
24. Më mirë një premtim i thyer se asnjë premtim.
25. Kur je në dyshim thuaje të vërtetën.
26. Kam kaluar shumicën e jetës duke u merakosur mbi gjërat të cilat asnjëherë nuk kanë ndodhur.
27. Blejë tokë, nuk po prodhojnë më.
28. Sa më shumë gjërat janë të ndaluara, aq më të njohura bëhen ato.
29. Mos i lejoni shkollimit t’i pengojë edukimit tuaj.
30. Sa më shumë e sqaron, aq më shumë nuk e kuptoj.
31. Kur isha më i ri mbaja në mend çdo gjë, kishte ndodhur apo jo.
32. Sinqeriteti është politika më e mire – kur ka para në të.
33. Nuk është madhësia e qenit në dyluftim, është madhësia e dyluftimit në qen.
34. E gjitha që të duhet është injoranca dhe vetëbesimi dhe suksesi është i sigurt.
35. Mund të jetoj dy muaj me një kompliment të mirë.
36. Le të supozojmë se je një idiot dhe le të supozojmë se je një anëtarë i Kongresit; por po përsëritëm.
37. Klima është çfarë presim, moti është çfarë marrim.
38. Njeriu i cili kapë macen për bishti mëson diç që në asnjë mënyrë tjetër mund të e mësojë.
39. Asnjëherë nuk kam lejuar që shkollimi im t’i ndërhyjë edukimit tim.
40. E pyeta Tomin nëse shtetet gjithmonë kërkojnë falje kur bëjnë gabime dhe ai tha: “Po, të voglat kërkojnë.”
41. Informacioni më interesant vije nga fëmijë, pasi që ata thonë gjithë atë që dinë dhe pastaj ndalen.
42. Humori është bekimi më i madh i njerëzimit.
43. Është nga mirësitë e Zotit që në shtetin tonë ne kemi këto tri gjëra të pa thëna të çmueshme: lirinë e fjalës, lirinë e vetëdijes dhe maturinë për të mos praktikuar asnjërën nga këto.
44. Kur gjuan për dashuri, josh me zemër jo me tru.
45. Shumë gjëra të vogla janë bërë të mëdha përmes llojit të përshtatshëm të marketingut.
46. Kur njerëzit nuk na respektojnë jemi ashpër të dëshpëruar; ndërsa në zemrën private asnjë njeri nuk e respekton veten edhe aq.
47. Raca njerëzore ka një armë vërtetë efektive dhe kjo është e qeshura.
48. Personi i cili nuk lexon nuk ka përparësi mbi personin i cili nuk mund të lexojë.
49. Dallimi mes fjalës së duhur dhe fjalës gati të duhur është sikur dallimi mes rrufesë dhe xixëllonjës.
50. Rrobat e bëjnë njeriun. Njerëzit e zhveshur kanë pak ose aspak ndikim në shoqëri.
51. Le të jetojmë ashtu që kur të vdesim edhe sipërmarrësit t’i vije keq.
52. Kur nevrikosesh, numëro deri në katër; kur je shumë nervoz, betohu.
53. Kujdes nga librat e shëndetit. Mund të vdisni nga një gabim shtypi.
54. Nuk mora pjesë në varrim, por dërgova një letër lajmërimi duke thënë se kam miratuar atë.
55. Gjithmonë respekto eprorët, nëse ke ndonjë.
56. Njeriu është kafsha e vetme e cila skuqet. Ose duhet të.
57. Bëhu i mirë dhe do të jesh i vetmuar.
58. Bëje detyrën tënde sot dhe pendohu nesër.
59. Nëse librat nuk janë shoqëri e mirë, ku do ta gjejë atë?
60. Rrobat nuk e bëjnë thjeshtë njeriun, rrobat janë njeriu. /KultPlus.com

Sot shënohet 112-vjetori i vdekjes së shkrimtarit amerikan Mark Twain, shkruan KultPlus.

Krijimtaria e tij e pasur si shkrimtar, botues dhe lektor e bënë që të cilësohej nga William Faulkner si “Babai i Letërsisë Amerikane”.

E gjithë vepra e Mark Twain inspirohet nga ngjarje dhe vende ku jetoi apo vizitoi, ndaj konsiderohen si autobiografike. Vepra e tij ndahet përgjithësisht  në përshtypjet e tij nga udhëtimet, kujtimet e fëmijërisë dhe rinisë së hershme, narracionet satirike të ambientura në Mesjetë dhe Rilindje.

Në përvjetorin e vdekjes së Mark Twain, KultPlus ju sjell thëniet e tij më të famshme:

Dy ditët më të rëndësishme të jetës suaj janë dita kur keni lindur, dhe ajo që e kupton pse

Problemi me këtë botë nuk është se njerëzit dinë shumë pak, por se dinë kaq shumë gjëra që s’qëndrojnë.

Kur miqtë tuaj fillojnë të të lavdërojnë se dukesh i ri, kjo është një shenjë e sigurt që je duke u plakur.

Karakterin e njeriut mund ta mësosh nga mbiemrat të cilët ai zakonisht përdor në bisedë.

Rrudhat duhet thjesht të tregojnë se nga ka kaluar buzëqeshja.

Mund të mësoj çdo person se si të arrijë atë që do në jetë. Problemi është se nuk gjej asnjë që di se çfarë do.

Njeriu që nuk lexon libra nuk ka përparësi nga njeriu që nuk mund ta lexojë.

Miq të mirë, libra të mirë dhe një ndërgjegje të fjetur: Kjo është jeta ideale.

Më keq se vetmia është kur një person nuk ndihet rehat me veten e tij.

Unë kurrë nuk e kam lejuar shkollën të përzihet me edukimin tim.

Në moshën 50 vjeç, njeriu mund të jetë budalla pa qenë optimist, por kurrë optimist pa qenë budalla.

Liria është e drejta t’u thuash njerëzve atë që ata nuk duan të dëgjojnë.

Diçka ‘klasike’: Një libër që njerëzit thonë se e pëlqejnë, por ata kurrë nuk e lexojnë. / KultPlus.com

Twain, fitoi lëvdata nga kritikët dhe kolegët, dhe ishte mik i presidentëve, artistëve, afaristëve dhe familjeve mbretërore evropiane. Mark Twain lindi menjëherë pak kalimit të kometës Halley, dhe me shaka kishte parashikuar se “do të vdiste kur kometa të kalonte përsëri mbi tokë – Twain vdiq më 21 prill 1910, pikërisht një ditë pas kthimit të kometës.

Mark Twain është cilësuar si humoristi më i madh amerikan i kohës së tij dhe ati i letërsisë amerikane.

Më poshtë janë 50 aforizma nga autori me famë botërore:

1- Kujdes kur të lexoni libra shëndeti. Mund të vdisni për një gabim shtypi.

2- Unë jam lavdëruar shumë herë dhe gjithmonë ata që më lavdërojnë më vënë në siklet, unë gjithmonë ndjej se ata nuk kanë thënë mjaftueshëm.

3- Nuk e kam lejuar asnjëherë shkollimin të ndërhyjë me arsimimin.

4- Njeriu që nuk lexon libra të mirë nuk ka asnjë avantazh ndaj atij që s’mund t’i lexojë.

5- Klima është ajo që ne presim, koha është ajo me të cilën të merrni.

6- Problemi me këtë botë nuk është se njerëzit dinë shumë pak, por se dini kaq shumë gjëra që s’qëndrojnë.

7 -Është shumë e lehtë ta lësh duhanin. Unë e kam bërë me qindra herë.

8 -Blini tokë. Askush s’e prodhon më.

9- Nga të gjitha gjërat që kam humbur, më ka marrë malli më shumë për mendjen.

10- Ka disa mbrojtje të mira kundër tundimit, por më e sigurta është frika.

11- Mos u sillni rrotull duke thënë se bota ju detyron jetesën. Bota nuk ju detyron asgjë. Ishte këtu para jush.

12- Gjithmonë falini armiqtë, asgjë s’i mërzit më shumë.

13 -Mund t’i rezistoj gjithçkaje, përveç tundimit.

14- Shko në Parajsë për klimë, shko në Ferr për shoqëri.

15- Zemërimi është një acid që mund të dëmtojë më shumë enën në të cilën ai ruhet sesa këdo tjetër.

16- Mblidhi faktet e tua më parë, pastaj mund t’i shtrembërosh ato si të duash.

17- Është më mirë të heshtësh dhe të mendojnë që je budalla se sa të hapësh gojën dhe të heqin çdo dyshim.

18 -Kurdo që ti e gjeni veten në anën e shumicës, është koha për pauzë dhe reflektim.

19- Mirësia është gjuha të cilën të shurdhrit mund ta dëgjojnë dhe të verbrit mund ta shohin.

20- Një njeri që mban një mace nga bishti mëson diçka që ai nuk mund ta mësojë në asnjë mënyrë tjetër.

21- Miq të mirë, libra të mirë dhe një ndërgjegje të pastër: kjo është jeta ideale.

22- Një person i cili nuk dëshiron të lexojë nuk ka asnjë avantazh ndaj atij që nuk mund të lexojë.

23- Në radhë të parë, Perëndia i bëri idiotët. Kjo ishte për praktikë. Pastaj ai i bëri dërrasat e zeza të shkollave.

24- Lajmet rreth vdekjes sime kanë qenë të tepruara jashtë çdo mase.

25- Njeriu nuk është kurrë më i sinqertë sesa kur e pranon që është gënjeshtar.

26- Unë nuk do të doja të angazhoja veten në lidhje me Parajsën dhe Ferrin – shikoni, unë kam miq në të dyja vendet.

27- E gjitha çfarë ju duhet është injoranca e vetëbesimi, dhe suksesi është i sigurt.

28 – Informacionet më interesante vijnë nga fëmijët, sepse ata thonë gjithë çfarë dinë dhe pastaj ndalen.

29- Karakterin e njeriut mund ta mësosh nga mbiemrat të cilët ai zakonisht përdor në bisedë.

30- Mungesa e parave është rrënja e gjithë të këqijave.

31- Gjithmonë bëj mirë. Kjo do t’i kënaqë disa njerëz dhe do e habisë pjesën tjetër.

32- Mos lejoni shkollimin të ndërhyjë në formimin tuaj.

33- Të gjitha përgjithësimet janë të rreme, duke përfshirë edhe këtë.

34- Mënyra e vetme për të mbajtur shëndetin tuaj është të hani atë që ju nuk doni, të pini atë që ju nuk pëlqeni, dhe të bëni atë që nuk doni aspak të bëni.

35- Është mirësia e Perëndisë që në vendin tonë i kemi këto tri gjëra tej mase të çmuara: Liria e fjalës, liria e ndërgjegjes, dhe kujdesi për të mos praktikuar asnjëherë asnjërën prej tyre.

36- Nëse puna juaj është që hani një bretkosë, më e mira është ta hani që në mëngjes. Dhe në qoftë puna juaj është që të hani dy bretkosa, më mirë është të filloni nga më e madhja.

37- Rrudhat duhet thjesht të tregojnë se nga ka kaluar buzëqeshja.

38- Raca njerëzore ka një armë të vërtetë efektive, dhe kjo është e qeshura.

39- Kurrë mos e lër për nesër atë që mund ta bësh pasnesër.

40- Kur miqtë tuaj fillojnë të të lavdërojnë se dukesh i ri, kjo është një shenjë e sigurt që je duke u plakur.

41- Unë mund të jetoj dy muaj me një kompliment të mirë.

42- Në thelb janë dy lloje të njerëzve. Njerëzit të cilët arrijnë gjëra, dhe njerëzit të cilët pretendojnë të kenë realizuar gjëra. Grupi i parë është më pak i populluar.

43- Si një shembull për të tjerët, dhe se unë nuk kujdesem për të qenë i vetëpërmbajtur, ka qenë gjithmonë rregull për mua që të mos pi duhan kur jam në gjumë, dhe të mos ndalem kurrë së piri duhan kur jam zgjuar.

44- Njeriu u krijua në fund të javës së punës kur Perëndia ishte i lodhur.

45- Ligjet e kontrollojnë njeriun e vogël … Sjellja e drejtë e kontrollon njeriun e madh.

46- Puna është një e keqe e nevojshme për t’u shmangur.

47- “Klasik”. Një libër që njerëzit e lavdërojnë dhe nuk lexojnë.

48- Le të bëjmë një përpjekje të veçantë për të ndaluar së komunikuari me njëri-tjetrin, kështu që ne mund të bëjmë disa biseda.

49- Njeriu është kafsha e vetme që skuqet ose ka nevojë të skuqet.

50- Më mirë një premtim i shkelur se një premtim i padhënë./ KultPlus.com

Samuel Langhorne Clemens (30 nëntor 1835 – 21 prill 1910) njihet me emrin Mark Twain (Mark Tuejn), ishte një autor dhe humorist amerikan. Ai shquhet për novelat e tij, The Adventures of Tom Sawyer (Aventurat e Tom Sojerit, 1876), si dhe për (Adventures of Huckleberry Finn) (Aventurat e Hakëllberri Finit), e cila me vone njihej si “Great American Novel” (Novela e famshme Amerikane). Twain u rrit në Hannibal, Missouri, ku shkroi Huckleberry Finn dhe Tom Sawyer, te cilat i shkroi me makine shtypi.

KultPlus më poshtë ju sjellë një nga thëniet e tij më të famshme.

“Asnjë parti nuk e mban privilegjin për të më diktuar mua si të votoj. Nëse besnikëria ndaj një partie është formë e patriotizmit, unë nuk jam patriot. Nëse ka ndonjë ndryshim të vlefshëm në mes të një monarkisti dhe një Amerikani, është teoria se Amerikani mund të vendos për veten çka është patriotike e çka jo. Unë pretendoj atë ndryshim. Unë jam i vetmi person në mesin e 60 milionëve që kam privilegjin të përcaktoj patriotizmin tim”./ KultPlus.com

Samuel Langhorne Clemens (30 nëntor 1835 – 21 prill 1910) njihet me emrin Mark Twain (Mark Tuejn), ishte një autor dhe humorist amerikan. Ai shquhet për novelat e tij, The Adventures of Tom Sawyer (Aventurat e Tom Sojerit, 1876), si dhe për (Adventures of Huckleberry Finn) (Aventurat e Hakëllberri Finit), e cila me vone njihej si “Great American Novel” (Novela e famshme Amerikane). Twain u rrit në Hannibal, Missouri, ku shkroi Huckleberry Finn dhe Tom Sawyer, te cilat i shkroi me makine shtypi.

Ai gjithashtu punoi si daktilograf, duke kontribuar kështu në gazetën e vëllait te vjetër Orionit. Derisa ai punoi si daktilograf dhe reporter ai shkroi storien humoristike “The Celebrated Jumping Frog of Calaveras Country”, e cila u be aq e popullarizuar saqë e tërheqi vëmendjen e publikut mbarkombetar. Ai arriti sukses mjafte te madh si një shkrimtar dhe spiker. Mençuria dhe satira e tij ishin te vlerësuara prej shume kritikeve dhe letrareve, dhe ai ishte shok me presidente, artiste, industrialiste te ndryshëm si dhe me Mbretërinë Evropiane. Gjendja e tij financiare ishte e dobët, megjithëse ai fitoi mjaft para nga shkrimet dhe ligjëratat e tij. Ai ishte i njohur si humoristi me i famshëm amerikan i moshës se tij, dhe William Faulkner e quajti Twain “babai i literaturës amerikane”.

Jeta e hershme
Mark Twain lindi në Florida, Missouri, me 30 nëntor, 1834 Ai ishte i biri i Janë, një shtetas i Kentucky dhe John Marchal Clemens nga Virginia. Prindërit e tij u takuan kur babai i tij u shpërngul në Missouri dhe u martuan disa vite me vone, me 1823. Ai ishte femiu i gjashte nga 7 fëmijët ishin gjithsej, prej te cilëve vetëm 3 mbijetuan. Vëllau i tij Orion (1825-1897), Henry dhe Pamela (1827-1904) vdiqën në një shpërthim në anije. Motra e tij e quajtur Margaret (1833-1836) vdiq kur ishte 3 vjeç, dhe vëllai i tij Benjamin (1832-1842) që vdiq 6 vite me vone. Kur Twain ishte 4 vjeç, familja e tij u shpërngul për në Hanibbal, Missouri, një port detar në qytetin e Missisipit, i cili ishte një inspirim për shkrimin e librit “The Adventures of Tom Sawyer and Adventures of Huckleberry Finn”. Kur Twain ishte 11 vjeq, me 1847, i vdiq babai nga pneumonia. Një vit me vone ai u be daktilograf. Në vitin 1851 ai filloi te punonte si daktilograf dhe kontribuoi në artikujt dhe skeçet humoristike për gazetën Hannibal, një gazete që posedohej nga vëllau i tij. Kur ishte 18 vjeçar, ai e leshoi Hannibalin dhe punoi si shtypes në New York City, Philadelphia, St. Luis, Cincinnati. Ai iu bashkëngjit Bashkimit Ndërkombëtar Tiografik te posaformuar, bashkimit te shtypësve dhe gjate mbrëmjeve u edukua në bibliotekat publike, duke gjetur kështu informata me te gjera sesa në shkollën tradicionale. Clemmens kane ardh St. Louis në Keokuk me 1854, dhe jetuan në Muscatine gjate periudhës se verës te vitit 1855. Gazeta Muscatine publikoi 8 storie te cilat kishin pothuajse 6000 fjale.

Martesa dhe fëmijët
Përgjatë vitit 1868, Twain dhe Olivia Langdon u fejuan, ndërsa në shkurt te vitit 1870 u martuan në Elmira, New York. Langdon vinte nga një familje e pasur dhe liberale dhe nëpërmjet saj Twain takoi shume aboltioniste, socialiste dhe aktiviste për te drejtat e grave dhe barazi shoqërore. Ai gjithashtu takoi edhe shkrimtarin dhe socialistin Eutopian, William Dean Howels, me te cilin pati shoqëri për një periudhe te gjate. Ata kishin 3 vajza : Susy (1872-1896), Clara (1874-1962), Jean (1880-1909), dhe një djalë i cili vdiq kur ishte 19 muajsh nga sëmundja e difterisë. Martesa e Twain dhe Olivias zgjati 34 vite, deri me 1904 kur Olivia vdiq. Te gjithë anëtaret e familjes Clemens janë varrosur në varrezat e Woodlawn në Elmira.

Dashuria për shkencën dhe teknologjinë
Twain ka qene i fascinuar pas shkencës dhe hetimeve shkencore. Ai pati një shoqëri te afërt dhe te gjate me Nikola Tesla. Ata kalonin shumë kohe sebashku në laboratorin e Tesles. Ai zotëroi 3 zbulime duke përfshire një përmirësim në rregullimin rripave (shiritave) për ndarjen e rrogave (për te zëvendësuar rripat llastik) Libri i tij A Connecticut Yankee in King Arthur’s Court karakterizon një udhëtues te kohës nga Amerika bashkohore duke përdorur dijen e tij për shkencën për te prezantuar teknologjinë moderne Arturianit te Anglisë. Ky lloj i linjës se storieve me vone do te kthehej në një karakteristike te përbashkët te fanta-shkencës nen-zhanër, historisë alternative. Në vitin 1909 Tomas Edisoni vizitoi Twain në shtëpinë e tij në Redding, Connecticut, dhe e filmoi atë. Një pjesë e filmit u përdor në “Prince and the Pauper“ (1909), i cili ishte një film i shkurte.

Jeta e mëvonshme dhe vdekja
Twain kaloi në një periudhe te depresionit te thelle, e cila filloi me 1896 kur vajza e tij Susy vdiq nga Meningjit. Vdekja e Olivias me 1904 dhe e Janë me 1909 e thelluan errësirën e tij. Me 20 maj te vitit 1909 miku i tij i ngushte Henry Rogers vdiq papritmas. Në vitin 1906, Twain filloi autobiografinë e tij në North Amerikan Review. Në prill Twain dëgjoi që mikesha e tij Ina Coolbrith humbi te gjitha pronen e saj në San Francisko nga tërmeti. Twain e formoi në vitin 1906 një klub për vajzat që ai i shihte si mbesat zëvendësuese, the Angle Fish dhe Aquarium Club. Shumica e anëtareve ishin te moshës 10-16vjet. Twain shkëmbente letra me vajzat e klubit “Angel Fish” dhe i ftonte ato në koncerte dhe teatre si dhe për te luajtur lojëra. Universiteti i Oksfordit e nderoi Twain me një doktorate nderi për shkrimet e tij, me 1907. Në vitin 1909 është cituar për thënien e tij : ”Unë erdha në ketë bote me Halley’s Comet me 1835. Kjo do te vije prape vitin tjetër dhe un pres që te shkoj me te. Do te ishte zhgënjimi me i madh i jetës sime në rast se unë nuk shkoj me Halley’s Comet. Almighty ka thëne, padyshim : “Tani këtu janë këto dy kapriqe te pa numërueshme ; ato kane ardhur sebashku dhe duhet te shkojnë sebashku.” Parashikimet e tij ishin te sakta- Twain vdiq nga një sulm në zeme me 21 prill 1910 në Redding Connecticut, një dite pas qasjes me te afërt te kometës në Toke. Kur presidenti William Howard Taft dëgjoi për vdekjen e Twain tha: “ Mark Twain dhuroi kënaqësi-gëzim te vërtet intelektual për miliona njerëz, dhe puna e tij do te vazhdoj te dhuroje kënaqësi për miliona njerëz që do te vijnë… Humori ishte Amerikan, por ai ishte njësoj i vlerësuar nga njerëzit e Anglisë dhe njerëzit e vendeve tjera si dhe njerëzit e vendit te tij. Ai ka dhuruar një pjesë te pavdekshme te literaturës Amerikane“. Funerali i Twain ishte në “Old Brick”, Press Byterian në kishën e New Yorkut. Ai u varos me familjes e tij në varrezat Woodlawn në Elmira-New York.

Vepra
E gjithë vepra e Mark Twain inspirohet nga ngjarje dhe vende ku jetoi apo vizitoi, ndaj konsiderohen si autobiografike. Vepra e tij ndahet përgjithësisht : Përshtypjet e udhëtimit ; Kujtimet e fëmijërisë dhe rinise se hershme Narracionet satirike te ambientuara në Mesjete dhe Rilindje. Mark Twain, në maksimumin e famës se tij, ishte një celibritet në Amerike, për kohen e tij.

Veprat :

The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County, 1867, novele
Innocents Abroad, 1869, novele udhëtimi
Roughing It, 1872, udhëtim nga Mississipi në Las Vegas
The Gilded Age: A Tale of Today, 1873, novele
The Adventures of Tom Sawyer, 1876, novele
A Tramp Abroad, 1880, kujtime udhëtimi
|1601: Conversation, as it was by the Social Fireside, in the Time of the Tudors, 1880, novele
The Prince and the Pauper, 1881, novele
Life on the Mississippi, 1883, tregim autobiografik
The Adventures of Huckleberry Finn, 1884, novele
Tom Sawyer Abroad, 1894, novele
Pudd’n’head Wilson (Wilson lo Zuccone), 1894, novele
Tom Sawyer Detective, 1896, novele
A Connecticut Yankee in King Arthur’s Court, 1889, novele
Following the Equator, 1897, tregime udhëtimi
The Man That Corrupted Hadleyburg, 1900, novele
King Leopold’s Soliloquy, 1905, satire politike
The War Prayer, 1905, novele * The Eva-s diary, 1906, novele
The $30,000 Bequest and Other Stories, 1906, novele
What Is Man ?, 1906
A Horse’s Tale, 1907
Captain Stormfield’s Visit to Heaven, 1909, tregim i gjate
Letters from the Earth, 1909, novele e botuar pas vdekjes
The Mysterious Stranger, 1916, novele e botuar pas vdekjes /KultPlus.com