Sot është ditëlindja e Mbretëreshës Geraldinë Apponyi – Géraldine Margit Virginia Olga Mária Apponyi de Nagyappony.
Kontesha nga Hungaria, lindi në Budapest më 6 gusht 1915, në vitet kur kishte nisur “perëndimi” i Perandorisë Austro-Hungareze.
Ajo jetoi dhe u edukua siç kërkonte tradita deri në vitin 1937 kur u prezantua si nusja e ardhshme e Mbretit Zog.
Kontesha fitoi menjëherë zemrën e Mbretit të Shqiptarëve me të cilin një vit më vonë do të martohej dhe prej atij momenti deri në vdekjen e saj ajo u quajt Mbretëresha Geraldinë, Mbretëresha e shqiptarëve.
Qëndrimi i saj i shkurtër në Shqipëri nuk e ndaloi të merrej me filantropi dhe në ndihmë të të pamundurve, forcimin e vlerave familjare dhe morale.
U largua nga Shqipëria në vitin 1939 si Mbretëreshë, qëndroi pranë Mbretit deri sa ai vdiq, për ta vazhduar ajo mbajtjen “ndezur” të oxhakut të familjes mbretërore shqiptare deri sa mbylli sytë në Tiranë, në vitin 2002, në moshën 87 vjeçare. / KultPlus.com
Më 26 janar të vitit 1938, të gjitha gazetat e Budapestit njoftuan se Kontesha Geraldine Apponyi, pritet të fejohet me mbretin e shqiptarëve, Ahmet Zogu, 43-vjeç.
Të nesërmen, oborri mbretëror shqiptar e konfirmoi lajmin.
Kontesha 22-vjeçare, bija e kontit të ndjerë Gyula Apponyi, ish-oficer hungarez dhe e Virginia Stewart, bija e një diplomati amerikan, ishte katolike dhe punonte në Muzeun Kombëtar të Budapestit kundrejt një pagese të vogël.
Lajmi botohet pasi Zogu dhe Geraldina e kishin pëlqyer njëri-tjetrin.
Geraldina ishte takuar me mbretin Zog, në dhjetor 1937, me ndërmjetësimin e motrës së monarkut.
Geraldina shkoi në Shqipëri dhe brenda disa ditësh, çifti u fejua. E njohur si “Trëndafili i bardhë” i Hungarisë, në prag të martesës, Geraldina u ngrit në statusin mbretëror, si Princesha Geraldinë e Shqipërisë.
Ajo u bë mbretëreshë e shqiptarëve dhe deri në fund, ndau fatin me të shoqin, në ditë të mira e të vështira. Pas vdekjes së mbretit Zog, Geraldina preferoi të njihej si Nëna Mbretëreshë.
Në qershor 2002, ajo kthehet nga Afrika e Jugut për të jetuar në Shqipëri, ku edhe vdiq më 22 tetor 2002. /konica/ KultPlus.com
“Le Figaro” ka botuar, të premten e 21 korrikut 1950, në faqen n°5, intervistën ekskluzive të korrespondentes së saj Dominique Auclères me mbretin Zog dhe mbretëreshën Geraldinë në Aleksandri (Egjipt), të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Një familje e lumtur
Mbreti Zog dhe gruaja e tij, Mbretëresha Geraldinë – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Këtë herë, është pothuajse një pallat në të cilin hyj. Parku është i sheshuar, lulet me nuanca të ndritshme orientale formojnë grumbuj aromatike në një lëndinë të pastër të stilit anglez; dy kolona mbajnë një ballkon monumental, shtëpia e një harmonie të përsosur pret muret e saj ngjyrë kremi në horizont.
Shefi i Oborrit mbretëror (le grand chambellan) është atje për të më pritur, ne jemi “miq të vjetër” që prej takimit më parë, dy shërbëtorë sudanezë të veshur me xhelaba (një lloj kaftani mëndafshi i lehtë) hapin derën e një sallon të mobiluar me kolltuqe të mëdha Luigji XV. Mbreti dhe mbretëresha vijnë të më takojnë, të dashur dhe të buzëqeshur.
E shikoj Geraldinën : sytë e saj blu të qeshur, nën qerpikët e zinj, dhëmbët e saj verbues, buzëqeshja e saj që formon gropëza në faqet e saj, silueta e saj e gjatë elegante, duart e saj të vrazhda, këmbët e saj të holla; Unë dua t’i them asaj: “Ju shkëlqeni”, por me të vërtetë ai kompliment do të ishte shumë i pakëndshëm.
—Zonjë, kam shkuar në Hungari, i thashë, në vendin tuaj të lindjes.
I shkëlqejnë sytë, më bën të ulem dhe si nxënëse më nxit të flas.Por çfarë t’i them asaj për Budapestin, ku tani mbretëron terrori, çfarë lajmi t’i jap për familjet fisnike aleate me të sajën, që duhej të iknin nga regjimi i ri, apo që u bënë viktima të tij ?
— Zonjë, akeni ende të afërm në Budapest ?
—Jo, fatmirësisht, përgjigjet ajo. Motra ime u martua me një amerikan, vëllai im më i vogël – fytyra e saj u mbush me trishtim – vdiq nga një sëmundje e marrë në front (luftë).
Ajo bën një pauzë dhe rifillon me njëfarë krenarie :
— Ai luftoi me njerëzit tuaj në frontin e Francës.
— A e dini, zonjë, se Zonjat e Zemrës së Shenjtë të Vjenës u tmerruan kur mësuan se po martoheshit me një mysliman ?
Ajo nis të qeshë.
— Jo, thotë ajo dhe shton me një psherëtimë të lehtë : Unë nuk jam kthyer kurrë në Austri që kur u largova nga manastiri.
Mbreti ndërhyn në bisedë.
— Çështja fetare në Shqipëri nuk përbën asnjë problem. Femrat myslimane u liruan atje si të tjerat nga unë në vitin 1920, kur isha ministër i Brendshëm.
— Kemi pasur, tha Geraldina, jetën më të mirë të të gjitha kohërave, e dua Shqipërinë. Nëse do të mund të kthehesha atje, nuk do të kërkoja më kurrë të largohesha.
— Mos e dëgjoni atë, më rekomandon Mbreti, sa më shpejt që ajo të jetë atje, do të dëshirojë sërish të shohë Parisin.
—Për fustanet e tij ? i them.
— Jo, për Parisin, përgjigjet Mbretëresha.
Çfarë ndryshimi mes intervistës së djeshme dhe asaj që vazhdon në këtë kala të vogël ku gjithçka është rehati, elegancë dhe optimizëm.
Komunizmi nuk ka rrënjë në Shqipëri
Pavarësisht gjithçkaje, Mbreti është i shqetësuar. Ndjej se ai dëshiron të më bëjë të kuptoj se sa e ndjeshme është për të kjo vizitë franceze në pallatin e tij të vogël në mërgim.
—Franca, më tha ai, ka pasur kontakte të drejtpërdrejta me Shqipërinë gjatë historisë. Për pjesën tjetër, qendrat katolike në veri të Shqipërisë, mirditorët, ishin disi nën mbrojtjen e Francës. Kishte një korrespondencë të gjatë rreth tyre midis Quai d’Orsay (Ministrisë së Jashtme franceze) dhe Portës së Lartë.
— Si akomodohet, i thashë, populli juaj i pavarur dhe krenar nën regjimin komunist ?
—Ai nuk akomodohet, përgjigjet Mbreti Zog, me sytë e tij blu që shkëlqejnë nga zemërimi. Komunistët ? Do të kishim ndërhyrë shumë orë (kohë) më parë nëse ora (koha) do të dukej e përshtatshme.
—Dhe kjo orë e mbarë, kur do të vijë ?
— Mendoni, thotë Mbretëresha, duke i evituar të shoqit të përgjigjet, që mijëra vajza të reja, të shqyera nga duart e prindërve tyre, janë trajnuar ushtarakisht për t’u bërë partizane.Para disa kohësh ata u demobilizuan dhe u dërguan në shtëpi. Megjithatë, asnjë familje nuk pranoi t’i merrte ato. Ata refuzohen nga vetë prindërit e tyre. A nuk është kjo tragjike?
—Në çdo rast, kjo dëshmon se komunizmi nuk ka rrënjë të thella në Shqipëri, tha Mbreti, duke mos dashur të qetësohet.
Intervista ndërpritet për një moment nga hyrja e papritur e një djali bjond të pashëm, një gjigant i vogël 11 vjeçar, i cili është më shtatlartë se unë.Ky djalë i ri ka grushta të fortë, sy blu të shkëlqyeshëm dhe flokë të zbehta bjonde.
Një gjigand i ri bjond – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Sytë e Mbretit drejtohen me krenari te djali i tij i vetëm, Princi Leka.
—Ai quhet Aleksandër, tha ai. Aleksandër si të gjithë sundimtarët e mëdhenj të Shqipërisë që nga Aleksandri i Madh.
—Mos vallë është, – i thashë Mbretëreshës, – fëmija që lindi në prag të pushtimit italian ?
Mbretëresha e re tund kokën dhe ndërsa heroi i historisë së saj largohet, me tre hapa, për të gjetur shokët e tij të lojës në lulishten e oborrit, ajo më tregon për eksodin e saj.
— Ka lindur më 5 prill 1939; ai ishte tashmë një gjigant i vogël dhe profesori Weibel, i ardhur posaçërisht nga Vjena, bëri mrekulli. Gjatë natës italianët dhanë ultimatumin e tyre, mbreti Zog më njoftoi menjëherë.
—Menjëherë ? Vetëm pak orë pas lindjes ?
“Njëzet herë i jemi afruar vdekjes!”
— Ai nuk mund të vepronte ndryshe, pasi para se të skadonte koha ne duhej të largoheshim.Ishte e Premtja e Shenjtë, 6 Prill, ishte ora 3 e mëngjesit.Ishte e pamundur të gjenim një ambulancë.U ngrita dhe hipa në makinën e mbretit.U nisëm për në Greqi. E mbajta fëmijën në krahë dhe u largova me Weibel-in.Në luginë kishte ardhur pranvera, por kur na u desh të kalonim qafën malore, në kufi, bora kishte bllokuar rrugët dhe kamufluar greminat.Njëzet herë, mendova se po shkonim drejt vdekjes.Ne ishim nisur në agim, por nuk arritëm në Greqi, në Follorinë, deri në orën 10 të mbrëmjes.Aty munda të pushoja tre ditë. Mbreti i Greqisë më dërgoi mjekët e tij. Më pas Weibel më la; i vinte keq të kthehej në Vjenë, i urrente nazistët !
—Ishte një largim i vërtetë për në Egjipt, ai i kësaj nëne të re dhe foshnjës së saj të porsalindur, i thashë duke iu drejtuar Mbretit, dhe si arritët të bashkoheshit me gruan tuaj ?
Fytyra e Zogut flet shumë për vështirësitë e rrugëtimit të tij, peripecitë e eksodit të katër motrave të tij, suitës së tij dhe valixhet e panumërta të mbushura me nxitim dhe për t’i shpëtuar nga fatkeqësia. Por ai bën një gjest si për të larguar mendimet e rënda.
—E gjeta, kjo është gjëja kryesore.
Dhe mbretëresha buzëqesh sërish, por sytë e saj mbushen me lot :
—Shqipëria ishte aq e bukur, shëtitjet në mal, shëtitjet në majat e maleve, vizitat në kalanë e vjetër të Matit, atë të paraardhësve të mbretit, mishin e dashit të pjekur në hell dhe në natyrë, buka e misrit, jeta e lirë dhe hapësira !
Mbreti e ndërpret dhe më pyet :
—Çfarë mendoni për Ballkanin ?
—Po ju, Madhëri, i thashë, a mendoni se ata mund të çlirohen ndonjëherë nga kontrolli bolshevik dhe a mendoni se satelitët do të sulmojnë Titon ?
—Historia ka treguar, përgjigjet Zogu, se Franca ka mundur, nëpërmjet rolit të saj si ndërmjetëse, të shmangë luftërat; lufta do të ishte një fatkeqësi.
—Po, Madhëri, por pas perdes së hekurt, popujt e vuajtur janë aq të çmendur sa të besojnë se një luftë do t’u sillte shpëtimin !
—Është vërtet çmenduri, thotë Zogu. Kombet perëndimore duhet të bashkohen më në fund, sepse rusët po përfitojnë nga ndarja e popujve.
—Do të ishte interesante të dihet nëse rusët synojnë të ruajnë Shqipërinë duke fortifikuar ishullin e Sazanit, i thashë.
—Fortifikimet kanë mbetur të njëjta si në kohën e italianëve, përgjigjet ai pas një momenti reflektimi, por baza e nëndetëseve mund të bëhet jashtëzakonisht e rëndësishme dhe e rrezikshme. Ata sjellin vërtet materialin e tyre të çmontuar, qarkullimi vazhdon me autokolona detare.
—Dhe përfundimi i gjithë kësaj? Madhëri.
—Përfundimi ka anën e tij ngushëlluese nëse vërehet se komunizmi nuk mund të zërë rrënjë as në Evropën Qendrore dhe as në Ballkan, tha ai; për pjesën tjetër, e ardhmja është ende e papërcaktuar, por shpresa mbetet.
Presidenti Ilir Meta i kërkoi Kryetares së Kuvendit Lindida Nikolla, kryetarëve të grupeve parlamentarë dhe deputetëve të Kuvendit për të bërë të mundur krijimin e dekoratës së lartë shtetërore “Mbretëresha Geraldinë”.
Në letrën e drejtuar Kuvendit, Meta, argumentoi se viti 2022 shënon 100-vjetorin e vendosjes së marrëdhënieve diplomatike mes Shqipërisë dhe Hungarisë dhe 20-vjetorin e rikthimit në atdhe të familjes mbretërore shqiptare.
“Kjo dekoratë do të jetë vlerësim dhe mirënjohje për Mbretëreshën Geraldinë, e cila e deshi Shqipërinë dhe iu përkushtua, gjatë gjithë jetës së saj, me dashuri e pasion. Dekorata e lartë “Mbretëresha Geraldinë” do t’u dedikohet kryesisht, grave dhe vajzave shqiptare dhe të huaja, që me dashuri e pasion japin kontribut dhe promovojnë vendin tonë dhe vlerat e tij historike e kulturore, trashëgiminë tonë të pasur e të çmuar dhe përkatësinë tonë të fortë europiane. Jam i bindur që kjo dekoratë e lartë do të rrisë, njëkohësisht, ndërgjegjësimin e shoqërisë sonë, mbi rolin thelbësor e të pazëvendësueshëm të grave e vajzave shqiptare, për sakrificat, përkushtimin dhe dedikimin e tyre ndaj familjes dhe shtresave më në nevojë dhe për kontributin e tyre të jashtëzakonshëm në zhvillimin e shoqërisë dhe të vendit tonë. Propozoj që Dekorata “Mbretëresha Geraldinë” t’u jepet personaliteteve shqiptare dhe të huaja, kryesisht grave dhe vajzave, kontributi dhe shërbimet e shquara të të cilave, lartësojnë rolin e kombit dhe të gruas shqiptare brenda dhe jashtë vendit, nën moton e Mbretëreshës Geraldinë “Detyrë dhe Dashuri”, shprehet Meta./ KultPlus.com
Nesër, më datë 1 shkurt 2022, është bërë e ditur se në krah të godinës së Ministrisë së Drejtësisë, do të përurohet shtatorja e Mbretëreshës Geraldinë.
Bulevardi qendror i Tiranës, i përzgjedhur si vendqendrim për përmendoren e ngritur në nder të konteshës nga Hungaria, mban emrin e të shoqit, Mbretit Zogu I. Kjo përkujtesë e Geraldinës, Mbretëreshës së shqiptarëve, vjen në 20-vjetorin e ndarjes së saj nga jeta.
Kontesha u lind në Budapest më 6 gusht 1915, kohë kur kish nisur shkërmoqja e Perandorisë Austro-Hungareze. Ndoqi shkollën angleze në Menton të Francës dhe më pas kolegjin “Sacred Heart” të Pressbaum-it, në Austri, ku kreu edhe fakultetin e shkencave shoqërore dhe financiare. Më 27 prill të vitit 1938, ajo vuri kurorë me Mbretin Zog I, por do të largohej nga Shqipëria si Mbretëreshë vetëm një vit më pas, tek nisi pushtimi italian i vendit.
Fotoja bashkëlidhur, së bashku me një sërë portretesh të Mbretëreshës dhe imazhesh nga celebrimi i martesës së saj me Mbretin Ahmet Zogu, gjenden në Fototekën e Arkivit Qendror Shtetëror (AQSH). / KultPlus.com
Sot është ditëlindja e Mbretëreshës Geraldinë Apponyi – Géraldine Margit Virginia Olga Mária Apponyi de Nagyappony.
Kontesha nga Hungaria, lindi në Budapest më 6 gusht 1915, në vitet kur kishte nisur “perëndimi” i Perandorisë Austro-Hungareze.
Ajo jetoi dhe u edukua siç kërkonte tradita deri në vitin 1937 kur u prezantua si nusja e ardhshme e Mbretit Zog.
Kontesha fitoi menjëherë zemrën e Mbretit të Shqiptarëve me të cilin një vit më vonë do të martohej dhe prej atij momenti deri në vdekjen e saj ajo u quajt Mbretëresha Geraldinë, Mbretëresha e shqiptarëve.
Qëndrimi i saj i shkurtër në Shqipëri nuk e ndaloi të merrej me filantropi dhe në ndihmë të të pamundurve, forcimin e vlerave familjare dhe morale.
U largua nga Shqipëria në vitin 1939 si Mbretëreshë, qëndroi pranë Mbretit deri sa ai vdiq, për ta vazhduar ajo mbajtjen “ndezur” të oxhakut të familjes mbretërore shqiptare deri sa mbylli sytë në Tiranë, në vitin 2002, në moshën 87 vjeçare. / KultPlus.com
“Opera News” ka botuar, me 12 janar 1959, në faqen n°4, një fotografi të rrallë të mbretëreshës Geraldinë në Amerikë, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Mbretëresha Geraldinë e Shqipërisë vizitoi Amerikën për herë të parë në dhjetor si e ftuara e Marianne Ostier, artistja e famshme e përpunimit dhe dizajnimit të bizhuve, e cila ka realizuar tre kurora për të.
Znj. Ostier e nderoi atë me një darkë në Sherry’s duke i paraprirë kështu shfaqjes “Les Contes d’Hoffmann – Përrallat e Hoffmann-it”.
“Life” ka botuar, në muajin korrik 1939, një fotografi të rrallë të mbretëreshës Geraldinë duke bërë pazar në Norvegji, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Suveniret e Geraldinës
Zotërinj:
Gjatë qëndrimit të tyre të fundit në Norvegji, ish-mbreti dhe mbretëresha Geraldinë e Shqipërisë janë parë shpesh në publik.
Ish-Mbretëresha Geraldinë është shumë e dhënë për të bërë pazar. Megjithë bagazhet e shumta që ajo solli nga Tirana, iu deshën 25 të tjera për të marrë suveniret që ajo bleu në Suedi dhe Norvegji.
Gjatë një udhëtimi me motor në Norvegji, ajo u ndal buzë rrugës për blerë disa pantofla të bëra prej lëkure fokash, të zbukuruara me lepur të bardhë.
Unë shkrepa këtë fotografi të saj duke bërë pazar.
Kur u ktheva në Paris përjetova një prej përvojave më të dhimbshme të jetës sime.
Vendosa të lija peng unazën e fejesës me diamantin blu prej katërmbëdhjetë karatësh. Kisha nevojë për para për varrin e Mbretit. Në llogarinë bankare kishin mbetur vetëm treqind franga dhe doja të ngrija një monument mbi varrin e Mbretit, për të cilin të gjithë shqiptarët të ndiheshin krenarë.
Hoqa nga gishti unazën, që im shoq e kishte blerë te Cartier dhe u përpoqa të lija pas të gjitha kujtimet, teksa qëndroja ulur në zyrat e Mont de Pieté. Nuk ishte momenti për të derdhur lot. Me një shprehje dashamirësie në fytyrë, gruaja më këshilloi ta shisja unazën menjëherë dhe kështu bëra, madje, me një çmim të mirë.
Im bir pati mundësinë ta mbante nën vëzhgim për disa vite, pasi shpresonte se një ditë do ishte në gjendje të ma riblinte. Për cilindo që sot e mban në dorë, ajo është thjesht një unazë tepër e hijshme diamanti, por për mua përfaqëson kujtimet e një jete të tërë.”
(marre nga libri “Geraldina e shqiptarëve” i autores angleze Gwen Robyns.)
Në foto: Geraldina -Trendafili i Bardhe i Budapestit dhe Mbreteresha fatkeqe e Shqiptarëve. /KultPlus.com
Më 26 janar të vitit 1938, të gjitha gazetat e Budapestit njoftuan se Kontesha Geraldine Apponyi, pritet të fejohet me mbretin e shqiptarëve, Ahmet Zogu, 43-vjeç.
Të nesërmen, oborri mbretëror shqiptar e konfirmoi lajmin.
Kontesha 22-vjeçare, bija e kontit të ndjerë Gyula Apponyi, ish-oficer hungarez dhe e Virginia Stewart, bija e një diplomati amerikan, ishte katolike dhe punonte në Muzeun Kombëtar të Budapestit kundrejt një pagese të vogël.
Lajmi botohet pasi Zogu dhe Geraldina e kishin pëlqyer njëri-tjetrin.
Geraldina ishte takuar me mbretin Zog, në dhjetor 1937, me ndërmjetësimin e motrës së monarkut.
Geraldina shkoi në Shqipëri dhe brenda disa ditësh, çifti u fejua. E njohur si “Trëndafili i bardhë” i Hungarisë, në prag të martesës, Geraldina u ngrit në statusin mbretëror, si Princesha Geraldinë e Shqipërisë.
Ajo u bë mbretëreshë e shqiptarëve dhe deri në fund, ndau fatin me të shoqin, në ditë të mira e të vështira. Pas vdekjes së mbretit Zog, Geraldina preferoi të njihej si Nëna Mbretëreshë.
Në qershor 2002, ajo kthehet nga Afrika e Jugut për të jetuar në Shqipëri, ku edhe vdiq më 22 tetor 2002. /konica/ KultPlus.com
“Paris-presse” ka botuar, të mërkurën e 18 shtatorit 1963, në faqen n°7, një shkrim në lidhje me procesin gjyqësor të mbretëreshës Geraldinë ndaj revistës franceze “L’Histoire pour tous”, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Geraldina e Shqipërisë kërkon këtë shumë nga një revistë e cila akuzon Zogun I se “ka marrë rezervat e arit nga thesari i shtetit” gjatë pushtimit italian.
500.000 franga për nderin e një mbreti
Në gjyqin “historik” i cili është thirrur këtë pasdite, përpara dhomës së 17-të korrektuese, avokati Jean-Louis Aujol mbron, sipas traditës së mirë, të venë dhe jetimin.
Por kjo e ve dhe ky jetim janë një mbretëreshë dhe një bir mbreti. Geraldina e Shqipërisë ka hedhur në gjyq revistën mujore “L’Histoire pour tous”, të cilën e akuzon se ka shpifur mbi memorjen e burrit të saj, Zogut të Parë.
Një artikull i Jo (Joseph) Tranchal-it, i cili u botua në numrin e qershorit 1962, i ka bërë vërejtje ish-mbretit për faktin se, kur ai u dëbua nga froni i tij në 6 Prill 1939, nga pushtimi italian, “lejoi të flijoheshin tre batalione të ushtrisë së tij” dhe “mori me vete rezervat e arit të thesarit të Shtetit”.
Guximtar
Sovrania kërkon 500,000 franga dëmshpërblim.
U prita nga ajo, natën e kaluar, në vendbanimin e saj parisien që ajo ka mbajtur. Ajo po mbërrinte nga Madridi, ku është vendbanimi i saj.
Geraldina e Shqipërisë i ngjan legjendës së saj : shumë e gjatë, shumë e bukur, bjonde me sy të mëdhenj gri dhe një buzëqeshje me “gropëzat” në faqe. Ajo është veshur e gjitha me të zeza : u bënë dy vite që kur mbreti Zog vdiq.
“— Burri im, më tha ajo, ishte një burrë trim dhe një njeri me nder. Akuza të tilla janë të pamundura ! Unë thirra si dëshmitar ish-ambasadorin e SHBA-ve në Shqipëri, z. Hugh Grant, burra shteti francezë dhe ish-oficerë të burrit tim.
Ne u detyruam të largoheshim sepse Zogu refuzoi të shiste vendin e tij te Musolini. Unë u largova nga Tirana nën bombat italiane, duke mbajtur në krahë djalin tim, Lekën, i cili lindi një ditë më parë, më 5 Prill…”
“— Unë i besoj drejtësisë, më tha kundërshtari i mbretëreshës, z. Jean Eldin, drejtori-menaxhues i “L’Histoire pour tous – Historia për të gjithë” : Revista ime boton vetëm artikuj të kontrolluar me burimet më të mira.
Emri i drejtorit të saj letrar, Alain Decaux, është garancia më e sigurtë e seriozitetit të kërkimeve tona. Në këtë artikull, ne jemi kufizuar në bërjen e historisë. Avokatët e mi, Gabriel Delattre dhe Jean – Edouard Bloch, do të prodhojnë dokumente të pakundërshtueshme, përfshirë një tekst nga akademiku Jérôme Tharaud.”
“Paris-presse” ka botuar, të enjten e 18 gushtit 1955, në faqen n°4, një shkrim në lidhje me intervistën ekskluzive të mbretit Zog dhe mbretëreshës Geraldinë në vilën e tyre në Kanë të Francës, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Mbreti Zog i Shqipërisë ëndërron të rimarrë fronin e tij
Në vilën e tyre në Kanë, Madhëria e Tij Zog I dhe Mbretëresha Geraldinë. Mbretëresha gjen sërish rininë e saj këtu : ajo u rrit në Nisë. – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Côte d’Azur Në një vilë të vjetër në Kanë (Nga korrespondenti ynë Francis RICO.)
Një vilë me mure ngjyrë gri, të çara, kopshti i harlisur i së cilës nuk është mirëmbajtur prej kohësh : këtu qëndron mbreti Zog i Shqipërisë, i cili sapo ka mbërritur në Kanë me mbretëreshën Geraldinë.
E ndërtuar në vitin 1900 gjatë kohës së “Dukave të Mëdhenj”, me një luks të frëngjive prej llaçi, shtëpia, pavarësisht sallonit së saj të madh të jetesës me tavan të pikturuar, është e trishtë dhe mban erën karakteristike të shtëpive të vjetra të pabanuara.
Para derës, të ulur në rreth, në kolltukët e kohës së Mbretëreshës Victoria, disa burra të gjatë, besnikët e fundit të sovranit të rrëzuar nga froni, bisedojnë në pritje të ditëve më të mira.
Ata flasin me njëri-tjetrin me zë të ulët, ose përdorin tespihe të bëra nga rruaza të mëdha me ngjyra.
Kush janë ata ? Ish-zyrtarë të lartë, oficerë, magjistratë, të humbur në anonimitetin e xhaketës (kostumit) evropiane…
Ata ruajnë mbretin që rrallë e shohin, vëzhgojnë daljen e mbretëreshës ose të princeshave, motrave të Zogut, vëzhgojnë lëvizjet e të madhit, Leka Skënderbeut, i cili ecën në fund të parkut ndërsa shikon majat e selvive.
Përreth, Kana shkëlqen plot shëndet. Vilat, me qepenet e hapura, shfaqin pamjen e pushimeve, të gëzimit, diellit, pasurisë.
Në sfond, deti është i mbushur me varka me vela ose i shqyer nga skiatorët detarë.
Nga dritarja e sallonit të madh shohim çatitë e pallateve (vilave) të mbuluara me flamuj që valëviten nga era dhe Palm Beach Casino shfaq arkitekturën e saj të çuditshme orientale si një xhami e humbur në brigjet e largëta të Mesdheut.
Mbreti më priti në orën e premtuar. Ai është ulur në një divan të madh që e bën më të hollë figurën e tij të dobësuar. Zog I ngrihet për të më dhënë dorën.
“— Jam i lumtur, tha ai, që po pres një francez. Ne e duam aq shumë Francën, e cila na ka dashur aq shumë.”
Sekretari i tij privat shtrin një tabaka me cigare “bjonde” të Régie française. Zog I, i cili vazhdon të pijë duhan pavarësisht ndalimit nga mjekët e tij, ndez një cigare tjetër fill pas asaj që sapo mbaroi. Nuk e kisha parë që nga një intervistë që ai më dha në vitin 1939 në Versajë, ku ishte strehuar pas pushtimi të Tiranës nga Musolini.
“— Lartmadhëri, më në fund, u mor haku juaj ndaj italianëve ?”
Një buzëqeshje e zbehtë nën mustaqet e tij të famshme si një oficer kalorësie ballkanike.
“— Plot ngjarje që atëherë, psherëtiu ai. Pashkët e vitit 1939 ishin fillimi i luftës botërore. Por si mund ta dinim ?”
Një mbretëreshë e buzëqeshur
Mbretëresha Geraldinë shfaqet me një fustan të freskët, modest dhe pranveror; një gjerdan margaritar i imët për çdo stoli. Ajo është e gjatë, e hollë, e qeshur. Papritmas, salloni i vjetër ndriçon.
Ajo flet frëngjisht hyjnisht me një theks këndues. Ajo është me origjinë hungareze. Por ka udhëtuar kaq shumë!
“— Unë gjej këtu rininë time, thotë ajo, në këtë vend kaq blu dhe kaq të bukur. A e dini se kam studiuar në liceun e Nisës dhe në një shkollë angleze ?”
Ndërsa e pyes nëse i pëlqen të dalë, të shohë koleksione, të shkojë në kazino, buzëqeshja e saj ngrin :
“— Mbreti është i sëmurë; Ai ka nevojë për pushim, përgjigjet ajo. Çfarë do të bëj vetëm, në një gala ? Çfarë do të bëja pa të ?”
Zogu e shikon me butësi. Ai rrëshqet dorën e tij mbi të sajën. Buzët e tij pëshpëritin një falënderim.
“— Unë duhet të shkoj në Paris, vazhdon ai, të konsultohem me autoritetet tuaja mjekësore. Shëndeti im është i brishtë dhe duhet të kursej veten time, sepse do të doja të përkushtoja pjesën tjetër të forcës time në shpëtimin e vendit tim.”
“— Lartmadhëri, a mendoni se një ditë do të ktheheni në Shqipëri ?”
Fytyra e tij ngrihet. Toni i zërit të tij ngurtësohet. Sekretari më në fund e përkthen përgjigjen.
“— Nëse fuqitë e mëdha bien dakord për ribashkimin e Gjermanisë, deklaron mbreti, atëherë do të vijë dita kur disa shtete do të thirren të shpallin, nëpërmjet plebishiteve të lira, qëllimet dhe dëshirat e tyre për qeveri. Shqipëria si të tjerët do të jetë në gjendje të shprehë vullnetin e saj.”
Dëgjojmë këmbanën e një kapele (kishe) aty pranë që na jep sinjalin se është ora dymbëdhjetë e mesditës. Dielli është tashmë në pikun e tij. Geraldina përkulet për të parë “Croisette-n” të mbushur plot me njerëz. Është kënaqësi të qëndrosh nën hijen e freskët. Mbretëresha merr dorën e mbretit dhe të dy hyjnë në kopsht, midis dafinave dhe trëndafilave.
“— Ditë të mbarë, zotëri !”, tha Zogu I, duke ndezur një cigare tjetër.
“Le Jour” ka botuar, të premten e 29 prillit 1938,në faqen n°2, një shkrim në lidhje me ekspozitën e veçantë në Paris dedikuar mbretërisë së Shqipërisë, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Në mbretërinë e një mbretëreshe të hijshme
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
“Një ekspozitë në “Jour-Echo de Paris”
Ju keni parë të gjithë, këto ditë, fotografitë e panumërta të Mbretit dhe Mbretëreshës së Shqipërisë, Mbretit “Zog I” dhe Mbretëreshës bukuroshe Geraldinë, por askush nuk ju ka treguar vendin e tyre.
Ejani në “Jour-Echo de Paris”, do të shihni të ekspozuara, në sallën tonë të madhe, fotografitë e mrekullueshme të Shqipërisë, të cilave u kemi bashkangjitur për ju disa pamje të Jugosllavisë.
Kështu do të keni para syve tuaj, dhe të realizuar nga artistë, pamjen e mrekullueshme të një vendi piktoresk dhe magjik, i cili tani do të strehojë këtë lumturi romantike të dy qenieve, për të cilat të gjithë duartrokitën. — H. L.” / KultPlus.com
“Paris-Midi” ka botuar, të martën e 26 prillit 1938, në ballinë, intervistën ekskluzive të korrespondetit të saj me mbretëreshën e ardhshme të Shqipërisë, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
“Unë dëshiroj të kujdesem mbi të gjitha për gratë dhe fëmijët e vendit tim të ri”… na rrëfen kontesha Apponyi, Mbretëresha e ardhshme e Shqipërisë.
Tiranë, 26 Prill.
Në shoqërinë e gazetarëve hungarezë, të vetmit që ishin lejuar ta vizitonin atë, unë u prita nga kontesha Apponyi, e cila, nesër, do të jetë mbretëresha e shqiptarëve. Z. Libohova, Ministër i Punëve të Jashtme, mori pjesë në këtë takim.
Jashtë, para një turme fëmijësh piktoreskë, qindra ushtarë po bënin ushtrime, duke përgatitur kështu paradën e madhe ushtarake që do t’i paraprijë ceremonisë së martesës.
Ja një riprodhim i kartolinës botuar në Shqipëri me rastin e dasmës mbretërore – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Përpara vilës simpatike ku banon kontesha, ushtarë të tjerë qëndronin roje. Mbretëresha e ardhshme na priti në një sallon të ndriçuar nga rrezet e diellit, me muret ngjyrë bezhë, ku kolltuqet e mbuluara nga një pëlhurë e errët blu, ishin të stilit puro anglez.
Me një qasje të lehtë, flokët platin, e qeshur dhe e freskët, pavarësisht lodhjes dhe tensionit të ditëve të fundit – përgatitjet për ceremoninë e dasmës, provat, vizitat, leximi i një sasie të madhe korrieri – kontesha shfaqet:
“Unë jam e lumtur për simpatinë që më kanë manifestuar; populli shqiptar, me të vërtetë, më bën të ndihem mirë; por ajo që më pëlqen më së shumti është të shoh se sa i ngjan popullit hungarez. E njoh historinë e tij shumë mirë…
Puna ime e re si mbretëreshë ? Nuk më frikëson aspak, madje as të gjitha detyrimet që ajo përfshin dhe për të cilat tani jam e përgatitur mirë : dua të punoj për lumturinë e popullit që më mirëpriti me kaq dashuri. Por veprimtaria e një mbretëreshë duhet të jetë veçanërisht femërore : më së shumti dua të kujdesem për gratë dhe fëmijët e vendit tim të ri ; Me pak fjalë, dua të jem për popullin shqiptar, ashtu siç ishte mbretëresha Elizabet për popullin hungarez.” — Aigner.
Përshkrimi i figurës së Mbretit Zog është ndoshta vizatimi me kontrastet më të thella. Kundërshtarët nuk kanë nguruar ta paraqesin deri edhe si një vrasës të pashpirt, hajdut e çfarë nuk kanë thënë për të. Krejt ndryshe nga ata që e kanë njohur. E mbi të gjithë, siç dhe është e natyrshme, përshkrimet e të afërmëve japin një figurë tejet të dashur. Mes atyre përshkrimeve që e paraqesin Zogun si një fisnik të vërtetë, nuk ngelet më pas, njeriu që e deshi aq shumë atë, Mbretëresha Geraldinë. Me po atë dashuri që Mbreti i bleu xhevahiret e dasmës për nusen e tij të re, Geraldina njëzet vite më pas, po në emër të një dashurie të madhe, bën të kundërtën: i shet ata. Vërtet diçka e rrallë. Në vitin 1959 bizhuteritë e Geraldinës qenë ekspozuar në Paris. Në fotot e bëra në atë kohë bie në sy luksi i tyre. Ishin vërtet diçka me shumë vlerë. Por fisnike siç ishte, në ditën kur Mbreti kishte aq shumë nevojë, asaj nuk iu dhimbsën aspak thesaret e veta të shtrenjta. Një histori që bën me nder Mbretëreshën që jo më kot e kanë quajtur “Trëndafili i Bardhë i Tiranës”, e bardhë ashtu si xhevahirët e saj.
U blenë në emër të dashurisë
Geraldina kujton: “Një mëngjes, kur unë me Mbretin mbaruam së biseduari, ai thirri një nga oficerët, i cili hyri me një tabaka të madhe plot me kuti. I hapëm një e nga një. Në fillim ishte një diademe që vezullonte nga diamantet, me një gur në qendër, ku ishte gdhendur përkrenarja e Skënderbeut. Midis gjerdanëve ishte një lidhëse me një diamant të madh. Unë mbeta pa frymë nga ngazëllimi, kur Mbreti zgjodhi një byzylyk me diamante dhe ma vuri në dorë. Pastaj zgjodhi vathë me një diamant që të kombinoheshin me diademën. Pashë një kuti që kishte një zinxhir prej floriri të bardhë me një kryq me diamante. E kisha të vështirë t’ia ndaja sytë.” Biografja e Geraldinës, vijon rrëfimin e saj: “Pjesa më e madhe e plaçkave u soll nga Parisi prej vetë Mbretit, i cili kishte shije të hollë dhe i pëlqente shumë të zgjidhte veshjet për Geraldinën. Ai kishte porositur një rrobaqepës të vinte nga Franca për të marrë masat e Geraldinës, ndërsa dy shtëpitë e modës Channel dhe Worth, të zgjedhura nga Mbreti, bënë një kallëp me përmasat e saj.” Në mbrëmjen e dasmës ajo veshi një fustan të qëndisur me perla dhe diamante të bërë nga Worth, posaçërisht për të. Gishti i unazës vezullonte nga një diamant i mahnitshëm katërmbëdhjetë karatësh ngjyrë bojeqielli të lehtë. Për herë të parë dhe të vetme edhe Mbreti mbante një unazë fejese nga Hungaria, prej floriri, rubini dhe safiri, e cila kishte qenë e gjyshit të Geraldinës, kontit Giula Aponi.
Pas dasmës, një lajm i trishtë
Të shtunën pas dasmës Mbreti vendosi t’i kthente bizhuteritë që nuk i bleu, me vlerë 1.052.000 dollarë, me një avion. Avioni u përfshi nga furtuna dhe u përplas në malin Maranola të Apenineve. Barinjtë gjetën trupat e 19 pasagjerëve, por pak gjurmë të bizhuterive. Diamantet dhe gurët e tjerë të çmuar u dogjën, platini dhe floriri u shkrinë. (Kthimi ishte i siguruar). Midis pasagjerëve ishin ministri shqiptar në Romë, gazetarë, që përshkruan martesën dhe amerikania, zonja Helen Lindhein e New-Yorkut. Geraldina kujton se rrëzimi i avionit ku ishin dhe disa prej dasmorëve, ishte si një shenjë e keqe që ajo nuk e harroi asnjëherë. Ngjante si paralajmërim për lumturinë e tyre të shkurtër në Shqipëri. Shtypi italian raportonte deri në mes të viteve ‘70 se banorët e zonës vijonin të kërkonin në zonën ku u rrëzua avioni për gurët e çmuar të firmës ”Cartier” që po udhëtonin me një valixhe special, por pa sukses.
U shitën në emër të dashurisë
Janar të vitit 1961. Familja Mbretërore me gjithë Mbretin Zog, sipas librit të autores britanike Guen Robyns, nga Kana me tren shkon në Paris. Mbreti Zog ishte shumë i sëmurë. U shtrua në spitalin “Foch” ku gjendej laboratori më i mirë kërkimor në Paris. Geraldina qe e para që mësoi se Mbreti vuante nga kanceri në stomak. Sëmundja kërkonte trajtim special dhe ata kishin fare pak para mënjanë. Atëherë ajo mori një prej vendimeve më të rënda të jetës së saj. Vendosi të shesë stolitë e hershme, përfshi unazën e fejesës, e prodhuar nga firma Cartier me një diamant blu, 14 karatësh. “Kur e morëm vesh përtej çdo dyshimi se ai kishte kancer, i telefonova zotit Ostier, në Nju-Jork, ku kisha lënë pjesën e fundit të stolive të mia, dhe i kërkova të dërgonte ne emrin e Lekës 10 mijë dollarë. Kishim bërë një kontratë në Nju-Jork që stolitë nuk do të shiteshin poshtë një shume të caktuar, por për fat të keq nuk u shitën shumë sipër saj. Sot ato stoli do të vlenin shumë më tepër.” Më 1999, në një intervistë me gazetarin Blendi Fevziu, Geraldina deklaronte: “Për këdo që i ka blerë, ato përbëjnë një stoli të bukur dhe me vlerë. Per mua ishin më shumë se kaq, ishin fejesa, dashuria dhe jetesa ime me burrin që doja”. 12 vjet pasi Mbretëresha Geraldinë ndërroi jetë, në 2014, unaza e saj u shit në një ankand në Zvicër. Blerësi mbeti anonim ashtu si shuma që ai pagoi, sipas shtypit: disa milion dollarë!
Jeta edhe veprimtaria sociale e Mbretëreshës Geraldinë paraqitet për publikun në ekspozitën fotografike, “Trëndafili i bardhë – Geraldinë” në Muzeun Historik Kombëtar.
Në
30 dhjetor të vitit 1937, kontesha Geraldinë, e cila njihej si Trëndafil i
bardh mbërriti në Tiranë. Në 31 dhjetor u prit në Pallatin Mbretëror aty ku
edhe u takua me mbretin Zog, që i propozoi për martesë. Parlamenti miratoi
kërkesën, edhe pas këtij miratimi, me një dekret mbretërore, kontesha Geraldinë
u ngjit në radhët e princeshës së Shqipërisë. Ajo u mor me administrimin e
pallatit mbretëror në Tiranë edhe u kushtonte shumë vëmendje kushteve të
higjienës së shqiptarëve edhe emancipimit të gruas shqiptare tregon, drejtori i
Muzeut Historik Kombëtar, Dorian Koçi, i cili gjatë fjalës së tij të
mirëseardhjes ndali tek letra, që shkrimtari Ismail Kadare i ka dërguar
mbretëreshës Geraldinë më 12 mars 2002, ku mes të tjerësh shkruan se: “Konteshë e re, e ardhur nga qendra e Europës, për t’u bërë
Mbretëreshë e shqiptarëve, ju treguat për ta një përkushtim e devocion
mallëngjyes, që e kanë shembullin e rrallë në këtë shekull. Zonjë e lartë,
vendimi juaj për t’u kthyer e për të jetuar në Shqipëri, ka qenë për mua, dhe
kam bindjen se do të jetë për shumicën e shqiptarëve një lajm i gëzuar dhe jashtëzakonisht
prekës. Ju po ktheheni në vendin që fati e solli të bëhet atdheu i juaj,
ndonëse ky vend ju ka sjellë shumë më tepër brenga sesa gëzime. Me këtë akt të
lartë, ju na jepni një mesazh të gjithëve, mesazhin fisnik se: Atdheu mund të
jetë i dashur edhe kur është i varfër dhe i vështirë”, shprehet Koçi, i cili më
tej shton se: “Mbretëresha Geraldinë pati një atdhe të lindjes, Hungarinë dhe
një atdhe të jetës, Shqipërinë.
Ajo e
deshi aq shumë këtë vend, saqë pas 60 vjetësh në mërgim, vitet e fundit vendosi
t‘i kalonte në Shqipëri”.
Schöberl
Márton, sekretar i Shtetit në Ministrinë e Punëve të Jashtme në Hungari, teksa
foli për mbështetjen që Hungaria u jep shteteve të Ballkanit Perëndimor, që
synojnë integrimin në BE, shprehet se, së shpejti do të ketë edhe një shtatore
në nderim të mbretëreshës
“Ne kemi një vëmendje të veçantë për vendet e
Ballkanit Perëndimor, kemi një vëmendje të në linjën e integrimit të shteteve
tuaja në Bashkimin Europian. Për këtë arsye jemi duke e përkrahur integrimin në
BE, me mjete të lehta. Marrëdhënia e shkëlqyer mes dy shteteve daton që në
kohën e hershme të shekullit të XV, me emra të rëndësishëm, si Skënderbeu edhe
figura të tjera historike, që ndihmuan në luftën ndaj pushtimit otoman. Një
tjetër dëshmi e këtij fakti është edhe mbretëresha Geraldinë. Mbretëresha
Geraldinë e martuar me mbretin Zog, edhe pas periudhës që u largua nga
Shqipëria nuk e harroi Shqipërinë, por e mbajti gjithmonë në zemrën e saj. Në
nder të këtij momenti do të dhurohet një statujë për Bashkinë e Tiranës”, thotë
Schöberl Márton.
Edhe
Princ Leka, pasardhësi i familjes mbretërore, shprehu entuziazmin e tij, për
këtë ekspozitë fotografike
“Jam
vërtet shumë mirënjohës. Gjyshja ime ka mbajt gjithmonë në zemër Hungarinë edhe
Shqipërinë gjatë gjithë jetës së saj, gjatë ekzilit. Me gjithë vështirësitë që
pati ajo diti të vlerësonte të mirën edhe vetëm me dashuri. Shpesh ndodh që
historia na përçan më shumë sesa na bashkon. Është një nder për kombin, kur
kemi figura të vlerësuara nga të gjithë. Edhe mbretëresha Geraldinë është një
prej tyre”.
Ekspozita do të vazhdojë që të qëndrojë hapur në Muzeun Historik Kombëtar./Shqiptarja.com/ KultPlus.com
“La Dépêche du Berry” ka botuar, të
mërkurën e 23 gushtit 1939, në faqen n°4, një shkrim në
lidhje me vizitën e mbretëreshës Geraldinë në qytetin francez të Orleanit, të
cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos),
Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar
:
Loiret
Orléans. —
Vizita e mbretëreshës Geraldinë.
“— Të dielën në
mbrëmje, orleanasit që ishin në sheshin Martroi kanë vënë re ndoshta, rreth
orës 19:15,dy makina të forta të markave të huaja, të
regjistruara 936 dhe 939 — T. T. 9 X — që transportonin një duzinë personash.Por pa dyshim, shumë pak e dinin që dy gratë e reja që zbritën për të
admiruar bazat e relievit të statujës së Foyatier (Bëhet fjalë për statujën e Zhan D’Arkës) ishin ish-mbretëresha e
Shqipërisë dhe një nga motrat e mbretit Zog.Mbretëresha
Geraldinë, e cila erdhi nga qyteti i Bourges-it, kishte mbërritur në
Orléans rreth orës 18:40.
Me njerëzit e
suitës së saj, ajo vizitoi katedralen, më pas bëri një ndalesë në sheshin
Martroi.Ndërsa doli nga makina, ajo vuri një palë
syze të errëta.Por kjo masë paraprake ishte e
panevojshme;askush nuk dyshoi për praninë e saj në
Orléans.Askush përveç policisë, sepse gjatë gjithë
qëndrimit të saj në qytetin tonë, ish-sovranja u shoqërua heshturazi nga z.
Eigle, komisar i policisë dhe dy inspektorë.Rreth orës 19:20, të dy makinat morën rrugën për
në Paris.”
“Paris-Midi” ka botuar, të martën e 26 prillit 1938, në ballinë, intervistën ekskluzive të korrespondetit të saj me mbretëreshën e ardhshme të Shqipërisë, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
“Unë dëshiroj të kujdesem mbi të gjitha për gratë dhe fëmijët e vendit tim të ri”… na rrëfen kontesha Apponyi, Mbretëresha e ardhshme e Shqipërisë.
Tiranë, 26 Prill.
Në shoqërinë
e gazetarëve hungarezë, të vetmit që ishin lejuar ta vizitonin atë, unë u prita
nga kontesha Apponyi, e cila, nesër, do të jetë mbretëresha e shqiptarëve. Z.
Libohova, Ministër i Punëve të Jashtme, mori pjesë në këtë takim.
Jashtë,
para një turme fëmijësh piktoreskë, qindra ushtarë po bënin ushtrime, duke
përgatitur kështu paradën e madhe ushtarake që do t’i paraprijë ceremonisë së
martesës.
Ja një riprodhim i kartolinës botuar në Shqipëri me rastin e dasmës mbretërore – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Përpara vilës simpatike ku banon kontesha,
ushtarë të tjerë qëndronin roje. Mbretëresha e ardhshme na priti në një
sallon të ndriçuar nga rrezet e diellit, me muret ngjyrë bezhë, ku kolltuqet e
mbuluara nga një pëlhurë e errët blu, ishin të stilit puro anglez.
Me një qasje të lehtë, flokët platin, e
qeshur dhe e freskët, pavarësisht lodhjes dhe tensionit të ditëve të fundit –
përgatitjet për ceremoninë e dasmës, provat, vizitat, leximi i një sasie të
madhe korrieri – kontesha shfaqet :
“— Unë jam e lumtur për simpatinë që më
kanë manifestuar;populli shqiptar, me të vërtetë, më bën të
ndihem mirë; por ajo që më pëlqen më së shumti është të shoh se sa i ngjan
popullit hungarez. E njoh historinë e tij shumë mirë…
Puna ime e re si mbretëreshë ? Nuk më
frikëson aspak, madje as të gjitha detyrimet që ajo përfshin dhe për të cilat
tani jam e përgatitur mirë :dua të punoj
për lumturinë e popullit që më mirëpriti me kaq dashuri.Por veprimtaria e një mbretëreshë duhet të jetë veçanërisht femërore : më
së shumti dua të kujdesem për gratë dhe fëmijët e vendit tim të ri ;Me pak fjalë, dua të jem për popullin shqiptar, ashtu siç ishte mbretëresha
Elizabet për popullin hungarez.” — Aigner
“Le Petit Parisien” ka botuar, të dielën e 6 shkurtit 1938, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me mbretëreshën Geraldinë dhe përshtypjen e saj për Shqipërinë, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Mbrëmje e shkëlqyer në Tiranë në nder të
fejuarës së mbretit Zog
Londër, 5 shkurt (dep. P. P.)
Një mesazh i Reuter-it nga Tirana njofton se mbrëmë u mbajt një darkë e
shkëlqyer në Pallatin Mbretëror në nder të konteshës Geraldinë Apponyi, të
fejuarës së mbretit Zog.
Të gjithë anëtarët e familjeve më të vjetra shqiptare, që ishin ftuar në
këtë pritje, u prezantuan me mbretëreshën e ardhshme.
E intervistuar sot mbi përshtypjet e saj, kontesha Geraldinë tha :
– Dje, e admirova Shqipërinë; sot, e dua atë; nesër, shpresoj që t’i
shërbej asaj.
Geraldina 22-vjeçare arriti në Shqipëri në fund të vitit 1937 dhe pas një njohjeje të shkurtër me Mbretin Zog, ditën e vitit të ri ai e pyeti:
– A thua se mund të më duash përgjithmonë, pavarësisht çfarë ndodh në jetën tonë?
– Po unë të dua tashmë, – u përgjigj ajo.
Pastaj ata folën për dallimet e tyre fetare.
– Unë do të të dua përgjithmonë, – tha Geraldina, – por ti je mysliman dhe unë katolike. Si do ta rregullojmë këtë punë? Asgjë në botë nuk mund të më detyrojë mua ta ndryshoj fenë. Ashtu siç shohim hënën dhe diellin, ashtu edhe unë kam fenë time dhe nuk mund ta ndryshoj.
Mbreti qeshi:
– Edhe unë e kam menduar këtë dhe nuk bëhet fjalë që ti të ndryshosh fenë. Ne jemi myslimanë europianë dhe unë kam shumë respekt për kishën tuaj. Falë Kishës Katolike dhe manastireve në Shqipëri ne ia arritëm ta mbajmë gjallë gjuhën tonë. Nën Perandorinë Osmane ishte e ndaluar të flisje shqip, vetëm turqishtja lejohej. Por nëpër manastire ishte ndryshe, prandaj ne u kemi atyre një borxh të madh që e mbajtën gjallë gjuhën tonë. A dëshiron ta mësosh shqipen?
– Më jep një mësues qysh nesër, – tha Geraldina.
(Nga libri i Gwen Robyns “Geraldine of the Albanians”)
Gazeta franceze, “Le Temps”, ka botuar, të premten e 7 prillit 1939, në faqen n°2, lajmin e lindjes së princit trashëgimtar të shqiptarëve, Leka Zogu.
Blogeri Aurenc Bebja, nëpërmjet faqes së tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, sjell, për lexuesin shqiptar, detajet e asaj dite tepër të veçantë për Mbretin Zog dhe Mbretëreshën Geraldinë :
Shqipëri
Lindja e princit trashëgimtar
Telegram nga Tirana:
“Mbretëresha Geraldinë, të mërkurën në mëngjes, në orën 3:30, solli në jetë princin trashëgimtar.
Mbreti Zog i dërgoi popullit një mesazh të bashkënënshkruar nga presidenti i këshillit dhe nga të gjithë anëtarët e qeverisë.
Stacioni i Radio Tiranës njoftoi të gjithë Shqipërinë për lajmin e lumtur, pastaj transmetoi himne patriotike dhe këngë popullore.
Në orën 8:30, prefekti i kryeqytetit mbajti një fjalim shumë të duartrokitur, i cili u pasua nga gëzime patriotike.
Në të gjithë qytetin dëgjoheshin himne patriotike, të kënduara me entuziazëm nga populli i tërë. Ky i fundit, kaloi pikat e kontrollit, hyri në rezidencën mbretërore për të kërkuar mbretin. Mbreti Zog u shfaq në ballkon, i emocionuar nga ky manifestim spontan i turmës.
Mbreti, i rrethuar nga familja mbretërore, priti pastaj presidentin e këshillit dhe anëtarët e qeverisë, si dhe një delegacion parlamentar, i cili erdhi t’i paraqesë atij urimet e kombit.
5 prilli u shpall festë kombëtare”./ KultPlus.com
Televizioni njohur evropian, ARTE (kanali francez) do të transmetojë, më 2 janar 2018 në orën 22:50 një dokumentar (1 orë e 18 minuta) kushtuar Mbretëreshës Geraldinë. Dokumentari është realizuar nga Frederik Miterrrand.
Mbretëresha e Tiranës
Përmes fatit të jashtëzakonshëm të një gruaje të re hungareze, e cila u bë mbretëreshë e Shqipërisë në vitin 1938, Frederik Mitterrand rrëfen një shekull të historisë së munduar të këtij vendi të vogël të Ballkanit. “Trëndafili i Tiranës”, një dokumentar nga Frederic Mitterrand për të zbuluar në televizonin “Arte”.
Trëndafili i Tiranës
Asgjë nuk ia paracaktoi që të martohej me një mbret. Vajza e një konti të varfër hungarez dhe një amerikaneje, Geraldine Apponyi i Nagy-Appony ishte vetëm pesë vjeç kur, në fund të Luftës së Parë Botërore, perandoria austro-hungareze u shpërbë. Familja e saj u vendos atëherë në Zvicër dhe më pas në Menton në vitin 1924, me vdekjen e babait të saj. E rimartuar me një oficer francez, nëna e saj e dërgoi atë për të përfunduar arsimin e saj në një shkollë me konvikt të Austrisë. Në kthimin e saj në Budapest, Geraldina shet suvenire në dyqanin e Muzeut Kombëtar. Por në gjatë një balloje ku vajza e re ishte ftuar në vitin 1938, bukuria e saj bëri një përshtypje të madhe. E publikuar nga një revistë, fotografia e saj, e marrë gjatë mbrëmjes, tërhoqi vëmendjen e motrave të Zogut I, mbretit të vetëshpallur të Shqipërisë që nga viti 1928. Beqar i besimit mysliman, monarku, i cili në moshën 43 vjeçare ndihej i dëshpëruar pasi donte të linte një trashëgimtar, e ftoi Geraldinn për të zbuluar vendin e tij. Edhe pse i ndanin njëzet vite nga njëri-tjetri, dashuria me shikim të parë ishte e menjëhershme … Géraldine Apponyi, née comtesse Géraldine Margit Virginia Olga Mária Apponyi de Nagy Appony, le 6 août 1915 à Budapest et morte le 22 octobre 2002 à Tirana, a été reine consort d’Albanie entre 1938-1939, par son mariage avec le roi Zog Ier.
Nëpërmjet fatit romantik të Géraldine d’Apponyi, e quajtur “Trëndafili i bardhë i Tiranës”, është historia torturuese, por gjithashtu e panjohur e një Shqipërie që rrëfen në përrallat magjepsëse nga ana e Frederik Mitterand. I ushqyer nga arkivat e befasishme dhe një intervistë me princin e kurorës Leka II, nipi i çiftit mbretëror, filmi i tij ndërthur romancë dhe tërmetet politike, diplomatike dhe ushtarake, nga emancipimi i nga tutela osmane në fillim të shekullit të njëzetë dhe deri në rënia e një prej diktaturave më represive komuniste në Evropë nën zgjedhën e Enver Hoxhës, duke kaluar nëpërmjet aneksimit të vendit nga Musolini në vitin 1939. Zogu I, ai vdiq në 1961 në Francë, pa e riparë më pallatin e tij në Durrës, tashmë në rrënojë, kurse Geraldina, në vitin 2002, vetëm disa muaj pasi kishte ri gjetur Tiranën, vendin e saj të adoptuar, pas një mërgimi prej gjashtëdhjetë e tre vjetësh. La reine Géradine d’Albanie et son fils Leka Intervista me Frederik Miterrrand
Pas dokumentarit tuaj mbi Sheikun Zayed (transmetuar në ARTE në vitin 2015), përse ky portret i Geraldinës së Shqipërisë, ajo ishte mbretëreshë më pak se një vit?
Frédéric Mitterrand: E takova në vitin 1989, për emisionin “Du côté de chez Fred”. Ajo më intrigoi: si shpjegohej që një grua, e cila kishte qenë mbretëreshë vetëm një vit të vogël mund të mbante, pesëdhjetë vjet pas rënies së saj, të kishte një prestigj kaq të madh me familjet e tjera mbretërore? Gjatë takimit tonë ajo kishte qenë absolutisht e lezetshme. Ishte bota e vjetër, por me gjithë hijeshinë dhe mirësinë e saj. Përveç kësaj, kam një marrëdhënie shumë të veçantë me Shqipërinë, shumë prej të afërmeve të mi janë me origjinë andej. Ndjej solidaritet me këtë vend, dhe për këtë arsye me historinë e tij. Martesa e tij me Mbretin Zog I në prill të vitit 1938 e pasionoi turmën. Pse? Është lloj i buzëqeshjes së fundit të Evropës para katastrofës. Ishte edhe fillimi i shtypit francez: numri i ndeshjes, i cili sapo ishte krijuar, ishte qëlluar në më shumë se një milion kopje. Kjo martesë ishte në fakt një përsëritje e asaj të aktores Grace Kelly me princin Rainier të Monakos.
E megjithatë, njëmbëdhjetë muaj më vonë, çifti mbretëror, i rrëzuar nga fashistët, duhet të largohet nga vendi …
Frédéric Mitterrand: Ata janë të dëbuarit e Europës së Vjetër. Të ndjekur nga njerëzit e Kontit Çiano, dhëndri i Musolinit, ata duhej të iknin, duke i shumëfishuar pikat e rënies. Gjendeshin në Greqi, Turqi, Rumani, Norvegji, Hollandë, Angli dhe Spanjë. Pas luftës ata u mirëpritën nga Mbreti Faruk në Egjipt, Nasser u konfiskoi zotërimet e tyre dhe i përzuri ata. Ata do të gjejnë në Francë një ekzistencë disi më paqësore.
Ju thoni se shqiptarët e shohin si një kult edhe sot. Si e shpjegoni?
Frederik Mitterrand: Kjo është vërtet mjaft befasuese. Por, si gjithmonë në njerëz që kanë jetuar nën një regjim të neveritshëm për dekada, në këtë rast një diktaturë e ashpër komuniste, ka një nostalgji për pafajësinë. Ose, ndoshta Geraldina ishte pikërisht imazhi i pafajësisë. Gjatë mërgimit të saj, ajo gjithashtu ishte shumë mbështetëse e shqiptarëve; ajo u kujdes për ta. Këtu duke marrë kartat e qëndrimit, atje duke ndihmuar familjet në siklet. Njerëzit e kanë ditur këtë. Kur u kthye në Shqipëri në vitin 2002, gjashtë muaj para vdekjes së saj, kthimi i saj ishte një moment i katharisit kombëtar. Unidivers.fr/tpz.al./ KultPlus.com
Aurenc Bebja
Gazeta franceze, “Paris-soir”, ka botuar, të hënën e 25 prillit 1938, në faqen n°2, një shkrim në lidhje me Konteshën Geraldinë, bukuroshen hungareze, “Trëndafilin e bardhë” të Budapestit, mbretëreshën e ardhshme të Shqipërisë, e cila ishte asokohe në prag të martesës me Mbretin Zog.
Sigurisht, për këtë rast të veçantë, nevojitej një fustan nusërie unik dhe kryeqyteti francez ishte destinacioni ideal për të plotësuar dëshirën e saj. Në vijim, do të gjeni shkrimin e plotë të gazetës, sjellë në shqip nga Aurenc Bebja – Blogu “Dars (Klos), Mat – Albania” :
Moda pariziane e ka bindur mbretëreshën e ardhshme të Shqipërisë
Brenda disa ditëve, Kontesha Geraldinë Apponyi do të bëhet mbretëreshë e Shqipërisë. Deri tani, ajo e kishte për zakon të vishej shumë sportive, dhe porosiste veshjet e saj në Budapest.
Por e kuptojmë që veshja e dasmës së një mbretëreshe është çështje më delikate. Kontesha Geraldinë i është referuar për këtë stilit parizian. Fustani i saj do të jetë prej sateni të bardhë, i zbukuruar me gurë të çmuar, perla dhe qëndisje prej argjendi mbi të gjithë pjesën e sipërme, e cila do t’i përshtatet deri në bel. Fundi do të jetë shumë i gjerë dhe i gjatë, i prerë (i hapur) në pjesën e përparme që të dallohet një tjetër fund më i shkurtër dhe më i ngushtë.
Një vello sateni e bardhë, e stolisur me qëndisje prej argjendi do të fiksohet në supe dhe bel.
Pra, ky fustan u bë në Paris ndërsa kontesha gjendej në Tiranë. Një ekip i posaçëm u dërgua pranë saj tre javë më parë me “copat për fustan”. Gjatë tetë ditëve, pasi kontesha zgjodhi në mesin e modeleve të dizajnuara posaçërisht për të, ajo i provoi ato. Fustani, i bërë këtu sipas atyre copave, nuk do të ketë fare nevojë të provohet para ceremonisë.
Kuptohet se diçka e tillë aq e çmuar nuk mund t’u besohet disa njerëzve të zakonshëm. Princeshat Maxhide, Ruhije dhe Myzejen, motrat e mbretit Zog, do të marrin për në Tiranë fustanin e nusërisë të mbretëreshës së ardhshme në valixhet që ata kanë mbushur me tualetet e tyre, të porositura gjithashtu në Paris./KultPlus.com
