Ndoshta ajo që arriti të bënte me romanin “Don Kishoti i Mançes” në letërsinë botërore do të ishte shumë më shumë se sa ai ishte gaditur në këtë sipërmarrje. Në atë kohë letërsia ndodhej në një taban të ashpër dhe tejet të ngurtë. Tematika dhe larmia e personazheve dhe ngjarjeve po vuante një lloj shterrimi. Nevoja për të vënë dorë në diçka që kishte shfaqur shenja dekompozimi ishte gjithnjë e më emergjente. Ndërsa askujt nuk i kishte rënduar në shpirt kjo situatë e shterruar e letrave dhe krijimtarisë. Një i prerë për luftë dhe aventura, më shumë se për penë, “ngre shpatën” dhe godet litarin që mban të tendosur velën e asaj anijeje të pakur që vijonte të lundonte në një detë të paanë. E përplas këtë pushtues të ujrave për shkëmbinjtë e brigjeve dhe kurajos, dhe me çfarë arrin të dalë në breg nis të ringre një anije tjetër, një anije më të shpejtë dhe më sfiduese për stuhitë dhe detet e ashpra të letërsisë që e presin kërcënueshëm.
Cili është ai që guxon kaq shumë?
Po, është Miguel de Servantes Saavedra, ai që do të hyjë në historinë e letërsisë botërore si nënshtruesi i kalorësiakes përmes satirës. “Don Kishoti i Mançes”, ishte kjo kryevepër e paarritshme fikshën që do ta ngjiste këtë spanjoll me mish e me shpirt në panteonin e famës.
Miguel de Servantes vdiq në Madrid më 22 prill si dhe u përcoll për në amshim më 23 prill duke u varrosur në një manastir triniteti si një françeskan. Është pikërisht 23 prilli i keqpërdorur si datë që në shumë hamendësime konsiderohet si datëvdekja e shkrimtarit. Shkaku i vdekjes së tij, në bazë të Antonio López Alonso, një mjek, i cili ka shqyrtuar dokumentacionin e mbijetuar deritani, ishte diabeti 2 dhe një cirozë së mëlçi. Aludime të ndryshme bëjnë fjalë që ky përkeqësim i shëndetit të Servantes erdhi si rezultat i konsumit të tepruar të alkoolit në vitet e fundit të jetës. *** Miguel de Servantes Saavedra u lind më 29 shtator 1547 dhe vdiq më 22 prill 1616. Në historinë e letërsisë dhe tekstshkrimet për autorin, orvatet ta mbamendin atë si një novelist, poet dhe dramaturg i njohur.
Deri në vitin 1605 kur atë e kishte lënë takati dhe mbi vete mbante inatet e të pamundurave që cyt mosha e thyer, është fjala për një burrë 58-vjeçar, ai rroket prej një suksesi të paimagjinueshëm që i sjell romanin, “Don Kishoti i Mançes”. Servantes veç historive me femra, aventurave, deri tek pengmarrja nga një tufë mercenaresh algjerianë të komanduar nga një shqiptar, kishe shkruar, ose më saktë ishte ballafaquar me veten e tij të dështuar krijuese. Asaj pjese të krijimtarisë së Servantes nuk i’u kthye askush as për ta riparë, as për ta rivlerësuar, për ta lënë këtë emër të lidhur vetëm me “Don Kishotin e Mançes”, të cilin ai e bëri me dy pjesë.
Nga kritika, “Don Kishoti i Mançes” konsiderohet romani i parë modern europian dhe më i mirë i shkruar ndonjëherë. Ndikimi që pati në gjuhën spanjolle ka qenë aq themeltar sa u etiketua si “Gjuha e Servantesit”. Gjithashtu, ky roman pati një ndikesë rrapëllitëse në periudhën e bashkëkohësisë dhe përmbysjen e epokës së famës kalorësiake duke i transkriptuar këto heronj në personazhe grotesk. Kësodore arrijmë të kapim fillin e një pene inatçore, marazin e një burri me të shkuar shumëngjyrëshe dhe goditjen që pësoi nga rrufeja e famës, pod, ku ndodhet edhe sot e asaj dite. Gjithqysh ai arriti të shkruante një faqe shkëlqimtare në historinë e letërsisë dhe të sillte në jetë një emblemë filozofike dhe psikologjike, siç ishte “Don Kishoti i Mançes”. *** Nëpër jetëshkrimet për shkrimtarit thuhet se Miguel de Servantes Saavedra, fëmija i katërt një mjeku, fillimisht regjistrohet në marinën tregtare spanjolle, por shpejt flota që e paguante përfshihet në njësitë luftarake. Servantes i ri shkëlqen si ushtarak. Ai plagoset tri herë në fushatat kundër otomanëve, më rëndë në betejën historike të Lepantos, një nocion gjeografik në Gjirin e Korintit, në Greqi. Pas pesë vitesh shërbim, atë e lejojnë të kthehet në atdhe, në Spanjë. Për shërbimet e tij të vyera ndaj kombit, Servantes sapo ishte graduar me titullin “ushtar elitar” dhe në kthim kishte me vete edhe 2 letra për Mbretin Filip II të Spanjës. Të dyja letrat, që Servantesi i ruante me kujdes, kishin vlerën e rekomandimit, me qëllim që mbreti të çmonte atë që ai kishte bërë në luftë. *** Pas pesë viteve të robërisë, Servantes u çlirua, falë negociatave të etërve të trinitetit. Më 27 tetor, ai mbërriti në Valencia, i dobët. I ati kishte për të shitur të gjithë pasurinë dhe shkurorëzuar nga të gjitha nderet për t’i dhënë lirinë. Përvoja ishte një pikë kthese në jetën e tij, si dhe referenca të shumta për tema të lirisë dhe robërit shfaqen në punën e tij. Servantes u kthye nga Algjeri i zhytur në borxhe për shkak të haraçit të paguar për lirimin e tij. Për të fituar të holla, ai vendosi të ishte kontingjent lufte. Ai shkoi në Portugali dhe mori pjesë në betejën e “Azores Las” në 1582. Një vit më vonë, ai u kthye në Spanjë me dorëshkrimin e një romance, “La Galatea” dhe ndoshta pjesën e parë të “Persiles y Segismunda”. Ai gjithashtu solli disa shënime për biografinë e tij. Gjatë këtij viti ai u bë babai i Isabel de Saavedra, një vajzë që kishte me një zonjë të aristokracisë së Lisbonës.
Më 12 dhjetor, 1584, 37- vjeçari Miguel de Servantes Saavedra ishte martuar me Katalina Dona de Palacios Salazara. Martesa e detyruar e Servantes për të kërkuar një punë funksionoi dhe në 1588 ai siguroi një pozitë si një zyrtar i qeverisë në jug të Spanjës, rekuizimi gruri dhe vajit të ullirit për fushatën e Armadës së pamposhtur. Posti i tij i ri i dha atij mundësinë për të mësuar zakonet dhe shprehitë e zakoneve, traditave nga Sevilje që ai përshkroi tek Don Kishoti. Ai u arrestua dy herë në Sevilje për marrje posedimin e materialeve që i përkitnin Katedrales Sevilje-së. Këto përvoja justifikojnë legjendë që pjesa e parë e Don Kishotit ishte shkruar në burg.
Qëndrimi i tij në Sevilla ishte një periudhë e fatkeqësive për Servantes. Fat i tij nuk ishte më i mirë në letërsi. Në vitin 1595, ai fitoi çmimin e parë (tre lugë argjendi) në një konkurs poeme, dhe tre vjet më vonë, kënga e tij El entierro del Rey Felipe II en Sevilla ka marrë një vëmendje, edhe pse pjesa tjetër e poemave të tij do të mbeten të pabotuar. *** Xhaxhai i tij Alonso de Quesada Salazar thuhet se ka shërbyer si yshtje frymëzuese për të formësuar karakterin e Don Kishotit. Gjatë 20 viteve të ardhshme Servantes bënte një ekzistencë nomade, duke punuar si një agjent blerje dhe si një tagrambledhës. Ai vuajti falimentimin dhe u burgos të paktën dy herë (1597 dhe 1602) për parregullsitë në llogaritë e tij. Midis 1596 dhe 1600, ka jetuar kryesisht në Sevilje. Në vitin 1606, Servantes u vendos në Madrid, ku ka mbetur për pjesën tjetër të jetës deri në të shuar më 22 prill 1616. *** Romani “Don Kishoti” i të madhit Miguel Serantes, gjeniut të letërsisë spanjolle, që bashkon në mënyrë krejt të natyrshme prirjen fantastike me shpirtin realist, del në dritë në periudhën kur romani kalorësiak e kishte humbur plotësisht joshjen dhe vëmendjen e lexuesit të kohës. Ai e solli këtë fikshën si një kundërvënie e fuqishme ndaj mentalitetit spanjoll mbi romanin kalorsiak, mbi këtë roman që ishte i molepsur nga figura të glorifikuara heronjsh të vendosur në situata të ekzagjeruara dhe që lëvizin në një botë eksploduese pasionesh dhe ngërthyer mes intrigash dhe aventurash të pabesueshme. “Don Kishoti” nëtërësinë e vet rreket të ironizojë prirjeve kalorsiake, si dukuri shoqërore dhe historike të Spanjës. Servantesi zgjedh pikërisht një “hero” si Don Kishoti, një personazh sa grotesk aq dhe kompleks, për ta vendosur përballë ngjarjeve dhe situatave të fryra dhe shpesh herë absurde, për të realizuar dhe përmbushur aventura të çmendura, të cilat e pozicionojnë si romanin e pare antiroman në historinë e letërsisë, kurse Don Kishotin si të parin antihero në këtë lëm. Gjithqysh kjo kryevepër e vuri Servantesin në një radhë me përfaqësuesit e tjerë të mëdhenj të Rilindjes europiane për ta sjellë deri në ditët tona si një rast i veçar dhe emblematik i tekstshkrimit. Nëse kombi gjerman mburret me Gëten, ai angles nuk ka nguruar ta vendos në kreshtën më të lartë të krenarisë, tragjikomedianin më të madh të të gjitha kohërave, Uilliam Shekspir, edhe Spanja te Miguel de Servantes Saavedra ka të shëmbëllyer elementin më përfaqësues të kombëtares. / KultPlus.com
Sot shënohen 407 vite nga vdekja e autorit të njohur Miguel de Cervantes, shkruan KultPlus.
Ai lindi më 29 shtator 1547, dhe ishte njëri ndër dramaturgët më të njohur spanjoll të shek. XVl. Fama e tij është e lidhur me Don Kishoti i Mançës. Sot dihet shumë pak rreth lindjes së Miguel de Cervantes Saavedra (Servantesit). Data e saktë nuk mund të gjendet në ndonjë regjistër. Ndoshta ai ka lindur 29 shtator, ditën e San Miguel, për të cilën ai mori emrin. Ne e dimë se ai ka lindur në Alcala de Henares, një qytet i vogël pranë universitetit Madrid, ku ai u pagëzua në kishën e Santa Maria më 9 tetor, 1547. Cervantes ishte i katërti i shtatë fëmijëve të lindur në Dona Cortinas Leonor de dhe Don Rodrigo de Cervantes, një kirurg shëtitës të cilët luftuan për të ruajtur praktikën e tij dhe familjen e tij duke udhëtuar në të gjithë Spanjën.
Më shumë pak dihet rreth njëzet vitet e para të jetës Cervantès-së. Ai mendohet të ketë shkuar në shkollë në Valladolid dhe Sevilla. Ne nuk e dimë asnjë përveç se në datat 1567-68, ai u regjistrua në shkollën e humanistit spanjoll, Juan Lopez de Hoyos, në Madrid. Në vitin 1569 Cervantes udhëtoi për në Itali për të shërbyer në familjen e një fisniku italian dhe, një vit më vonë, ai u bashkua me ushtrinë spanjolle.
Më 12 dhjetor, 1584, 37 vjeçari Miguel de Cervantes Saavedra ishte martuar me Katalina Dona de Palacios Salazara, një grua gati njëzet vjet më e re. Martesa detyruar Cervantès-it për të kërkuar një punë funksionoi dhe në 1588 ai siguroi një pozitë si një zyrtar i qeverisë në jug të Spanjës.
Posti i tij i ri i dha atij mundësinë për të mësuar zakonet dhe shprehitë e zakoneve, traditave nga Sevilje që ai përshkroi tek Don Kishoti. Ai u arrestua dy herë në Sevilje për marrje posedimin e materialeve që i përkistnin Katedrales Sevilje-së. Këto përvoja justifikojnë legjendë që pjesa e parë e Don Kishotit ishte shkruar në burg.
Qëndrimi i tij në Sevilla ishte një periudhë e fatkeqësive për Cervantès-it. Fat i tij nuk ishte më i mirë në letërsi. Në vitin 1595, ai fitoi çmimin e parë (tre lugë argjendi) në një konkurs poeme, dhe tre vjet më vonë, kënga e tij El entierro del Rey Felipe II en Sevilla ka marrë një vëmendje, edhe pse pjesa tjetër e poemave të tij do të mbeten të pabotuar.
La gitanilla, Rinconete y Cortadillo, La Galatea, dhe Persiles y Segismunda janë ndër veprat e tij të qëndrueshme, por pa dyshim krijimi i tij më i famshëm është Don Kishoti, El Ingenioso Hidalgo de la Mancha, e cilësoi romanin e parë moderne. Pjesa e parë u botua në vitin 1605, kur Cervantes ishte 57.
Kjo është arsyeja pse ne mund të themi se kjo punë është përvoja tërë jetës së tij. Disa javë pas publikimit të saj, tre edicionet e falsifikuara u shfaqën në Lisbonë. Edhe pse Cervantes u bë një sukses brenda natës, problemet e tij ekonomike nuk zhduken. Në të njëjtin vit, ai u akuzua për pjesëmarrje në një luftë, dhe ai dhe familja e tij u arrestuan dhe u mbajtën në burg për më shumë se një javë. Është përfolur se ai kaloi në vijim tre vjet i fshehur.
Gjatë viteve të tij të Madridit, Cervantes ishte një shkrimtar mjaft pjellor. Ai shkroi Ejemplares Novelas vet; 1613), të parodi poemë Viaje del Parnaso dhe një version prozë e poezi (të përfshira në El Parnaso, e 1614). Në 1614, një tjetër autor, Alonso Fernández de Tordesillas, ka publikuar një pjesë të dytë të Don Kishotit, para se Cervantes ta kishte bërë këtë. Cervantes ishte i bindur për të vazhduar punën e vet; 1615). Pjesa e dytë e Don Kishotit u botua në Bruksel (1615), në Valencia (1616) dhe në Lisbonë (1617). Përkthimi i parë është bërë në 1618, në frëngjisht. Që nga viti 1617, dy seksionet e romanit janë botuar si një vëllim.
Në mbyllje të jetës së tij, Cervantes u bë një anëtar i rendit të San Franciskos. Françeskanët kanë varrosur don Miguel de Cervantes, deri atëherë të quajtur “Princi i zgjuar”, në Madrid, 23 prill 1616, të njëjtën ditë një tjetër gjigant letrar, William Shakespeare, i cili ishte vënë për të pushuar në Angli. Françeskanët kanë varrosur Don Cervantès-it në një manastir triniteti në Madrid.
Ai vdiç më 29 shtator 1547/KultPlus.com
TPG108073 Portrait of Miguel de Cervantes y Saavedra (1547-1615) by Jauregui y Aguilar, Juan de (c.1566-1641); Private Collection; Spanish, out of copyright
Fragment nga romani “Don Kishoti dhe mullinjtë e erës” nga Miguel de Cervantes:
Atje sipër, në një pllajë, ishin të shpërndarë tridhjet apo dyzet mullij me erë. Sapo i vuri re, Don Kishoti u kthye nga shërbëtori i tij dhe i tha:
– Fati po na ndihmon që të kryejmë punët tona më mirë se çdo ta dëshironim, sepse, ja miku im Sanço Pança, ku po na shfaqen përpara nja tridhjet apo pak më shumë gjigantë të shpërmasuar, me të cilët do të ndeshemi në një luftë të vërtetë, për t’i shërbyer perëndisë, duke shfarosur nga faqja e tokës këtë farë të keqe.
– Ç’gjigantë, mor zotëri? – pyet Sanço. – Ata që shihen atje, larg, me gjymtyrë mjaft të gjata – e sqaron i zoti. – Mor zotëri, ato që duken atje larg, nuk janë gjigantë, por mullij ere dhe ato që duken si duar, janë në fakt, krahët që duke u rrotulluar nga era, vënë në lëvizje gurët e mullirit. – Siç po duket – përgjigjet Don Kishoti – ti nuk je shumë i dhënë pas aventurës: ata janë gjigantë, dhe nëse ti ke frikë mund dhe të tërhiqesh mënjanë e të fshihesh, ndërkohë që unë do të përfshihem në një betejë të furishme dhe të pabarabartë me ta. Dhe, sapo tha këto fjalë, ai goditi me mamuze kalin e tij, Rosinantin, pa dëgjuar fare thirrjet e dëshpëruara të shërbëtorit të tij, Sanços, që përsëriste pa pushim se ato gjëra që ai po sulmonte, pa më të voglin dyshim ishin thjesht mullij me erë dhe jo gjigantë. Por ai ishte aq i thithur nga ideja se ata ishin gjigantë, saqë jo vetëm nuk dëgjonte më thirrjet e Sanços, por as nuk e pastroi më shikimin dhe kur ishte fare pranë tyre, por përkundrazi po ulëriste: – Mos ja mbathni o frikacakë, o krijesa të poshtra, sepse ai që po ju sulmon është thjesht një kalorës i vetmuar.
Në këtë kohë filloi të fryjë pak erë dhe krahët e mëdhenj të mullijve filluan të rrotulloheshin ngadalë. Duke parë një gjë të tillë Don Kishoti thirri: – Ju mund të lëvizni edhe më shumë krahë se ai gjiganti njëqindkrahësh (Briarée), por ju do të paguani për këtë. Dhe duke thënë këto fjalë, e gjithë qenia e tij u pushtua nga kujtimi për damën e tij, Dulqinën, me dëshirën-kërkesë për t’i qenë pranë si shpëtimtare ndaj këtij rreziku të madh. Dhe, duke u mbuluar me mburojë dhe me ushtën gati për luftim, ai u turr përpara me një galop të Rosinantit, për të arritur tek mulliri i parë, në njërin krah të të cilit nguli shtizën e tij. Por në këtë kohë era filloi të fryjë me aq forcë, sa që e bëri ushtën copë-copë, duke përplasur përtokë dhe kalorësin e kalin e tij. Sanço Pança, i shushatur mbi gomar, shpejtoi për të ndihmuar të zotin dhe kur ishte pranë tij, konstatoi se goditja kishte qenë aq e fortë sa zotëria akoma nuk po arrinte të lëvizte.
– Më ndihmoftë perëndia – tha Sanço – a nuk ju thashë që të kishit mendjen në atë që po bënit, sepse që ata nuk ishin veçse mullij me erë, asnjeri nuk mund ta mohojë, me përjashtim të atij që në kokë i fryn erë tjetër. – Hesht, miku im Sanço – u përgjigj Don Kishoti – objektet e luftës janë shpesh sende në një shndërrim të vazhdueshëm. Prandaj, unë mendoj, madje kjo është vetë e vërteta, që ai dijetari Freston, që më vodhi kabinetin dhe librat e mi, i transformoi ato gjigantë në mullij, për të më hequr nga dora lavdinë, pas një fitoreje të sigurtë. E tillë është dhe armiqësia e tij e madhe ndaj meje. Por, në fund të fundit, këto marifete të ndyra nuk mund të triumfojnë kundër mirësisë së shpatës sime. – Perëndia bëftë për ne sa mundet – u përgjigj Sanço Pança dhe e ndihmoi atë t’i hypte Rosinantit që ishte dhe ai i përplasur përdhe… /KultPlus.com
Vepra më e madhe e letërsisë spanjolle (e ndër kryesoret e historisë së letërsisë botërore), pati lindur në një vend të zhurmshëm, plot me njerëz të rraskapitur, me duar të ndotura dhe me gjasë edhe të dehur xurxull.
E nuk bëhej fjalë për gjindje ndopak boheme, por njerëz që pinin nga nevoja, sepse kjo ishte mënyra e vetme për ta zbutur ngarkesën e tyre në punë.
Atje, britmat qenë mjeti i rëndomtë i komunikimit dhe nxitimi buka e përditshme. Por sakaq, ky kaos në pamje të parë, ishte krejtësisht i kontrolluar. Shtypshkronjat e Shekullit të Artë të letërsisë spanjolle funksiononin si një zinxhir i përkryer montazhi që do ta bënte të shpërthente në ovacione edhe vetë Henri Fordin, i cili do ta përdorte këtë metodë në prodhimin e makinave shekuj më pas.
Ndokujt, ky mjedis mund t’i dukej si një lloj mrekullie.
Sikundër thuhet në një dëshmi të epokës: “Nëse përbën habi fakti që punonjësit e shtypshkronjave janë pijetarë të shquar që e shpenzojnë tërë rrogën e tyre (gjithësesi të ulët) në pije dhe alkool, atëherë shkoni në një shtypshkronjë ku gjindja përballen me detyrat e përditshme dhe do ta shikosh me çfarë shpejtësie i shtypin librat në letrën e zhuritur!”
Në këto mjedise, konkretisht në një shtypshkronjë të rrugës Atocha në Madrid, atje ku sot ndodhet selia e Sociedad Cervantina (Shoqërisë së Servantesit), qenë shtypur dy pjesët e Don Kishotit, që si fillim do të shiteshin plot me gabime shtypi, veçanërisht pjesa e dytë me më shumë gabime. Ky nuk ishte një rast i jashtëzakonshëm, sepse ritmi i shtypshkronjës nuk mundësonte rezultate tepër të arrira. Një tjetër thënie e epokës e vitit 1629, na tregon: “Nuk gabojnë ata që e quajnë shtypshkronjën si nënën e gjithë gabimeve të shtypit, sepse kështu është padyshim, me shumicë. Sado të nxitohet, sado me kujdes të bëhen korrektimet, nuk është e mundur të çlirohen librat nga ky defekt.
Me fjalë të tjera, libri, si objekt, ishte i dënuar me njëfarë mospërkryerje. Pavarësisht korrektorëve.
Gjithësesi, mes pendës së Servantesit dhe shtypjes së krijimit të tij madhor letrar ndodhën disa gjëra që na ndihmojnë ta kuptojmë dukurinë e veçantë që përbën kjo vepër. Në Shekullin e Artë të letërsisë spanjolle (mes shekullit XVI e XVII), një shkrimtar me një dorëshkrim ishte gjithaq, një pramatar. Atij i nevojitej leja nga Këshilli i Kastiljes, një kërkesë që nuk përbënte gjë tjetër veç një forme censure. Më pas, i nevojitej një librar që do të kujdesej për financimin e shtypjes së librit dhe shitjen e tij. Ky njeri vinte të hollat, pra.
Në rastin tonë, ky person pati qenë Francisco de Robles, personazh pa të cilin sot nuk do të njihnim dot as Kishotin, as Sanço Pançon.
Përse u interesua për fisnikun utopik pra? Faktikisht thjesht sepse donte të fitonte të holla. Kjo ishte një punë me fitim. Gjithashtu edhe për Servantesin, sepse kur shkrimtari t’ia kish shitur të drejtat librarit, ai do ta humbte të zotërimin e veprës së tij.
Në vitin 1599 ishte botuar “Guzmán de Alfarache”, përshkrimi i aventurave pikareske të shkruara nga Mateo Alemán. Botimi do të bëhej një sukses i plotë dhe duke nisur nga ky moment, tërë librarët kërkonin të njëjtën letërsi. Dhe Robles do të shihte në pjesën e parë të Don Kishotit një mundësi shitjesh.
Librari donte të fitonte të holla, dhe i gjeti ato. Romani do të dilte në shitje në Madrid, në janarin e vitit 1605, me një tirazh prej 1500 kopjesh. Në prill të këtij viti u desh tashmë një botim i dytë i veprës. Në të njëjtën kohë, do të botoheshin edhe dy edicione të librit piratisht në Mbretërinë e Portugalisë. Dhe një tjetër akoma, kësaj radhe në mënyrë të ligjshme, në Mbretërinë e Aragonës. Përmbledhtas, ishin pesë botime radhazi, ndonëse suksesi nuk arriti përtej.
Me këtë vrull, duket e habitshme që Servantes nuk iu fut menjëherë shkrimit të pjesës së dytë. Mendohet se me gjasë e konsideronte një vepër të dorës së dytë. Sidoqoftë, dikush e parapriu në këtë synim. Në vitin 1614 do të botohej një Kishot Apokrif, i nënshkruar nga njëfarë Alfonso Fernández de Avellaneda, pseudonimi i një autori që askush nuk e ka zbuluar, një mister mbi të cilin janë bërë më shumë hamendësime se dëshmi të qarta.
Dhe ky libër, sigurisht që u shit jo keq.
Në vitin e botimit të tij pati dy edicione, me një tirazh të ngjashëm me veprën origjinale. Sepse siç thonë ekspertët e fushës: “Gjindja prisnin një pjesë të dytë të Kishotit, nuk e vrisnin mendjen nëse e shkruante Servantesi apo dikush tjetër!”
Servantes nuk ngurroi t’i përgjigjej atij provokimi dhe e përfundoi pjesën e dytë me shpejtësi të madhe. Sërish botimin do ta bënte Robles, me të cilin kishte marrëdhënie të mira (flitet edhe se ndoshta Servantesi punonte për të si ndihmës-librar), dhe përsëri Kishoti do të shtypej në të njëjtën shtypshkronjë në rrugën Atocha. E do të dilte në treg me shumë më tepër gabime se pjesa e parë. Arsyeja? Shpejtësia!
Sepse nevojitej të nxitonin për t’i bërë konkurrencë Avellanedas, sipas biografëve.
Sot e dimë se ajo vepër, thuajse me bindje të plotë, ishte korrektuar nga Jerónimo de Salazar, një emër i zbuluar veç së fundi dhe krejt i panjohur për historinë e letërsisë, i cili pat qëlluar të mbante në duart e tij dorëshkrimin e veprës madhore të letërsisë spanjolle. Ndonëse i ngrati nuk do të kishte kohë të kujdesej gjatë për të, dhe puna e tij do të mbetej e përkujtuar veç për çështjen e gabimeve të shtypit.
Kështu, në vitin 1615, do të dilte në shitje kjo vepër madhore dhe e pavdekshme. Nuk do të shitej së tepërmi. Sepse lexuesit e periudhës ishin mësuar me versionin apokrif. Servantesi ndërkaq nuk do të kishte kohë për t’u ankuar.
Ishte i rraskapitur, i dobët nga shëndeti, dhe i nevojitej të përfundonte veprën që pandehte se do të bëhej libri i tij madhor, “Persiles”.
Servantes do të vdiste në vitin 1616, para se ta shihte të botuar.
Miguel de Cervantes Saavedra ishte padyshim një gjeni i letërsisë, por asnjëherë nuk pati largpamësi në tregti.
Fragment nga Don Kishoti i Mançës të Miguel de Cervantes
I dashur Sanço, unë luftoj kundër tre gjigantëve, që janë:
FRIKA, e cila ka rrënjë të forta dhe që merr njerëzit dhe i mban të mbërthyer që të mos kalojnë përtej murit që shoqëria lejon ose pranon.
PADREJTËSIA, e cila qëndron në themel të botës, e maskuar si drejtësi e përgjithshme, por që është një drejtësi e vendosur nga disa për të mbrojtur interesat e vogla dhe egoiste.
Dhe PADIJA, e cila gjithashtu vishet ose maskohet si dije dhe që i mashtron njerëzit që të besojnë se dinë, kur në të vërtetë nuk dinë, dhe që të besojnë se kanë të drejtë, kur në të vërtetë nuk kanë.
Kjo padije, e maskuar si njohuri, bën shumë dëm dhe i pengon njerëzit të shkojnë më tej përgjatë udhës për të njohur të vërtetën dhe vetveten./ KultPlus.com
Sot shënohet 404 vjetori i vdekjes së Miguel de Cervantes, njërit nga shkrimtarët më me ndikim në historinë e letërsisë botërore, shkruan KultPlus.
Për nder të jetës dhe veprës së këtij shkrimtari të madh, KultPlus sjell një pasqyrë të jetës së tij.
Miguel de Cervantes, (29 shtator 1547 – 23 prill 1616) ishte njëri ndër dramaturgët më të njohur spanjoll të shek.XVl. Fama e tij është e lidhur me Don Kishoti i Mançës.
Ne dimë shumë pak rreth lindjes së Miguel de Cervantes Saavedra (Servantesit). Data e saktë nuk mund të gjendet në ndonjë regjistër. Ndoshta ai ka lindur 29 shtator, ditën e San Miguel, për të cilën ai mori emrin. Ne e dimë se ai ka lindur në Alcala de Henares, një qytet i vogël pranë universitetit Madrid, ku ai u pagëzua në kishën e Santa Maria më 9 tetor, 1547. Cervantes ishte i katërti i shtatë fëmijëve të lindur në Dona Cortinas Leonor de dhe Don Rodrigo de Cervantes, një kirurg shëtitës të cilët luftuan për të ruajtur praktikën e tij dhe familjen e tij duke udhëtuar në të gjithë Spanjën.
Më shumë pak dihet rreth njëzet vitet e para të jetës Cervantès-së. Ai mendohet të ketë shkuar në shkollë në Valladolid dhe Sevilla. Ne nuk e dimë asnjë përveç se në datat 1567-68, ai u regjistrua në shkollën e humanist spanjoll, Juan Lopez de Hoyos, në Madrid. n 1569 Cervantes udhëtoi për në Itali për të shërbyer në familjen e një fisniku italian dhe, një vit më vonë, ai u bashkua me ushtrinë spanjolle.
Më 7 shtator, 1571, ai luftoi trimërisht kundër turqve në Betejën e Lepantit, ku ai u plagos rëndë dhe ka humbur përdorimin e dorës së tij të majtë. Pas një periudhe të gjatë të shërimit, ai vendosi të kthehet në jetën e ushtarit. Në prill 1572, ai u bashkua me kompaninë e Manuel Ponce de Leon, ku ne besojmë se Rodrigo vëllai i tij u regjistrua gjithashtu. Së bashku ata kanë marrë pjesë në një numër betejash.
Në mbyllje të jetës së tij, Cervantes u bë një anëtar i rendit të San Franciskos. Françeskanët kanë varrosur don Miguel de Cervantes, deri atëherë të quajtur “Princi i zgjuar”, në Madrid, 23 prill 1616, të njëjtën ditë një tjetër gjigant letrar, William Shakespeare, i cili ishte vënë për të pushuar në Angli. Françeskanët kanë varrosur Don Cervantès-it në një manastir triniteti në Madrid. / KultPlus.com
