Gazeta norvegjeze “Morgenbladet” ka botuar, të hënën e 5 shtatorit 1932, në faqen n°3, intervistën asokohe me Aleksandër Moisiun në Norvegji, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Moisiu flet për Faustin dhe pak për gjithçka.
Burimi : Morgenbladet, e hënë, 5 shtator 1932, faqe n°3
Me trenin e natës nga Stokholmi mëngjesin e sotëm erdhën Moisiu dhe Bassermann-i dhe i gjithë ansambli gjerman që do të jetë i ftuar sonte në Teatrin Kombëtar. Ndër fytyrat e shumta të përgjumura që dolën nga dera e daljes kur treni ndaloi në Østbanen, ajo e Moisiut ishte më e keqja, por pas shpjegimit të tij dramatik se si i duhej të kalonte gjithë natën në një ndenjëse të palosshme në korridor, sepse nuk kishte mundur të flinte me një burrë të çuditshëm, morëm një shpjegim për fytyrën e përgjumur.
— Pse ka kaluar kaq shumë kohë që kur na vizituat për herë të fundit ?
— Nuk kam pasur kohë, është vërtet e vërtetë. Jeta ime në turne filloi me të vërtetë atëherë, dhe që atëherë unë kam qenë vazhdimisht duke udhëtuar. Për dy vjet isha në Amerikë dhe luajta ndër të tjera në një film mjaft të pasuksesshëm, të them plotësisht të drejtën. Ndoshta e dini gjithashtu që kam shkruar një dramë për Napoleonin që është luajtur në Berlin me Bassermann-in në rolin kryesor. Tani do të shfaqet në Paris pas disa ditësh, pastaj do të ketë premierë edhe në Amerikë.
— Ne lexuam në një intervistë në një gazetë të huaj që mendonit se Hamleti ishte i modës së vjetër (démodé), por ç’të themi për Faustin ?
— Fausti nuk është jashtë mode. Ka filozofi, shumë filozofi të mirë. Djalli i përndjek mendjet e njerëzve po aq shumë tani sa atëherë, apo jo, edhe pse mund të ketë marrë një formë më tërheqëse. Unë kam qenë në turne me Faustin për disa muaj tani dhe rrallë kam parë një pjesë në vetvete t’i tërheqë njerëzit kaq fort.
— Cilat tema u interesojnë më shumë njerëzve ?
— Temat — ka vetëm një temë që është në gjendje të tërheqë njerëzit dhe ajo është dashuria. Por jo aspektet e bukura dhe poetike të dashurisë, vetëm marrëdhëniet aktuale midis burrit dhe gruas. Unë vetë nuk do të luaja kurrë në asnjë prej këtyre pjesëve moderne.
Më 2 prill të vitit 1879 lindi në Trieste aktori me origjinë shqiptare, Aleksandër Moisiu.
Moisiu performoi në skenën austriake ku mishëroi role kryesore të një spektri të gjerë të veprave të letërsisë europiane, duke nisur që prej tragjedive antike greke e deri tek bashkëkohësit. Karriera e tij do të niste në moshën 19-vjeçare, kur filloi të ekzekutonte role minore si figurant në skenën e Burgtheatër.
Më pas u angazhua në teatrot e Pragës dhe të Berlinit, ku u shqua për zotësi aktoriale, veçanërisht në interpretimin e rolit të Edipit mbret dhe të Hamletit. Kjo mbarëvajtje e bujshme do ta shpinte për të shpalosur talentin e tij drejt skenave të tjera të Europës dhe të Amerikës Veriore.
Aleksandër Moisiu ndërroi jetë më 23 mars të vitit 1935, në Vjenë. / atsh / KultPlus.com
“The Daily Mirror” ka botuar, të hënën e 26 majit 1930, në faqen n°6, intervistën ekskluzive të korrespondentit të saj asokohe me Aleksandër Moisiun në Londër, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Hamleti në gjermanisht
Një aktor i famshëm që duket i nivelit edhe jashtë skenës
Adhurues i Shaw-t
Nga një korrespondent special
Burimi : The Daily Mirror, e hënë, 26 maj 1930, faqe n°6
Takova zotin Aleksandër Moisi, aktorin e famshëm gjerman që shfaqet sonte në Teatrin Globe në Londër për herë të parë në jetën e tij, duke qëndruar nën një pemë laburnum në një kopsht me diell të Chelsea.
Ai sapo ishte njohur me shumë njerëz të shquar pas mbërritjes së tij në Angli, mes tyre znj. Margaret Lloyd George, znj. Megan Lloyd George, Sir John dhe Lady Lavery, dhe disa njerëz të shquar teatror.
Zoti Moisi, me kompaninë e tij gjermane, do të hapë sezonin ndërkombëtar të planifikuar nga z. Charles B. Cochran dhe z. Maurice Browne në Globe me –“Der Lebende Leichnam” (“The Living Corpse – Kufomën e Gjallë”) këtë javë dhe do ta ndjekë me “Hamletin” javën e ardhshme. Të dyja shfaqjet do të jenë në gjuhën gjermane.
“Der Lebende Leichnam” është një shfaqje e Tolstoit e cila u prodhua në Angli me emrin “Redemption” disa vite më parë me Henry Ainley në pjesën Fedya — roli më i famshëm i zotit Moisi. Zoti Moisi, i cili ka lindur në Venecia dhe është një gjerman i natyralizuar, gëzon një reputacion mbarëbotëror si aktor.
“Kam luajtur në kryeqytetin e çdo vendi të bardhë në botë, përveç Londrës,” më tha ai. “Kam luajtur Hamletin, 1000 herë”.
“Megjithëse e dua më shumë Shekspirin, më pëlqen edhe Shaw.”
Me flokët e pakrehur dhe të dendur, sytë e errët dhe fytyrën ekspresive e entuziaste, ai është Hamlet edhe jashtë skenës. Zëri i tij i ka të gjitha modulimet e nevojshme për muzikën e Shekspirit.
“Kur do të aktroni në anglisht ?” — E pyeta.
Ai ngriti supet. “Kam qenë në Angli vetëm tri herë, dhe ato ishin vizita të shkurtra. Një ditë, mbase…”./ KultPlus.com
“Diario Crítica” ka botuar, të dielën e 7 prillit 1929, në faqen n°11, intervistën ekskluzive asokohe me Aleksandër Moisiun në Buenos Aires, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Moisiu, tragjiku i madh gjerman, sapo ka mbërritur në Buenos Aires dhe tregon përshtypjet e udhëtimit të tij.
Burimi : Diario Crítica, e diel, 7 prill 1929, faqe n°11
Një udhëtim me probleme. — “Të kryesh tetë funksione. Kam gjashtëdhjetë ditë lundrim.
Angazhimet e mëparshme do ta pengojnë tragjedianin e shquar të ofrojë më shumë se tetë shfaqje.
Moisiu ndodhet në Buenos Aires që nga mbrëmë. Pasagjeri nga Cap Arcona zbarkoi sapo u hoqën kufizimet sanitare për anijen transatlantike, i cili megjithatë, po shkurton edhe më tej itinerarin e tij, që është shumë i shkurtër në Buenos Aires për shkak të kontratave të tij në pritje. Aleksandër Moisiu është i ndjeshëm, do të kalojë si yll në qiellin tonë artistik. Moisiu, siç e kemi thënë tashmë, është një nga figurat kryesore të skenës bashkëkohore botërore. Parisi, Londra dhe Nju Jorku kanë përshëndetur të gjithë figurën tragjike që ka bërë që turmat të dridhen nga emocionet. Francezët, të cilët ishin aq të kursyer në lëvdatat e tyre për të huajin, ishin ata që treguan entuziazmin më të madh në kritikat e tyre, ku disa e shpallën atë gjeni, e të tjerë aktorin më të madh dramatik të gjallë.
Pasi e nisi karrierën e tij në teatër si një ekstra, karriera e tij evropiane dhe triumfi i tij i fundit në Nju Jork kulmojnë me famën e tij aktuale. Gjermano-gjermani tragjik, me gjak hebre, bir i një shqiptari dhe nënë italiane, i lindur në Trieste nën dominimin austriak ? — por gjerman, për shkak të kulturës së tij intelektuale dhe gjuhës me të cilën shpreh temperamentin e tij artistik, ai do të na japë vetëm katër shfaqje të talentit të tij : “Fantazmat”, “Hamleti”, “Dymbëdhjetë mijë” të Bruno Franck-ut dhe “Kufoma e gjallë” e Tolstoit. E pamë mbrëmë duke folur familjarisht në të gjitha gjuhët, duke pritur me ankth kohën e debutimit të tij para një publiku të ri dhe të largët.
Për çdo zotëri, çdo nder. Moisiu është një nga zotërit e artit dramatik. Mos hezitoni të na dërgoni mirëseardhjen tonë të ngrohtë dhe të shprehim kënaqësinë tonë për të ndarë me ju aktivitetet tona teatrale në Buenos Aires.
Moisiu, poliglot
Figura e Aleksandër Moisiut, e konsideruar artistikisht, është mjaft e njohur që ne të përpiqemi ta zbulojmë atë; Fizikisht ai është një njeri me tërheqje të veçantë; Me gjatësi mesatare, i hollë, me një fytyrë të rrumbullakët, të bardhë, me flokë të valëzuar, ngjyrë bronzi, një grimasë ironike në gojë dhe me sy depërtues, këto janë linjat e përgjithshme të këtij lloji që mbushin skenën dramatike në teatrot e mëdha evropiane dhe të Amerikës së Veriut.
Moisiu është një poliglot dhe me fraza në italisht, gjermanisht dhe frëngjisht na tregon odisenë e udhëtimit të tij :
— Për të luajtur tetë ditë në Buenos Aires — do të më duhet të lundroj për gjashtëdhjetë ditë …
Ndërsa isha në Nju Jork, i dhashë fjalën Urban-it që të vija me të në Buenos Aires. Ideja për t’u njohur me këtë pjesë të planetit të vogël që ne jetojmë më tërhoqi dhe nëse mbaj fjalën e nderit do të më duhet të lundroj për gjashtëdhjetë ditë dhe do të duhet të pres deri në maj për të pranuar kontratën e mrekullueshme që më ofroi një kompani e madhe filmash për të luajtur në dy filma shumë të rëndësishëm, “Kean” të Dumas dhe “Dishepulli i Djallit” të Bernard Show.
Moisiu, aktor filmi (kinemaje)
Këta filma, bazuar në këto vepra të mrekullueshme, do të realizohen duke përdorur një proces modern që po revolucionarizon artin kinematografik sot, ai quhet film që flet (film me zë), dhe siç duket edhe emri i tij, aktori shihet në të njëjtën kohë kur dëgjohet.
Një udhëtim me probleme
Udhëtimi im ishte vërtet plot ngjarje : për të takuar Urbanin dhe për t’u kthyer në Kaliforni më 15 maj, më duhej të hipja në anijen e parë që nisej për në Evropë në Nju Jork në një ditë kur shpërtheu një stuhi e jashtëzakonshme që nuk na la gjatë gjithë udhëtimit tonë për në Hamburg. Meqenëse moti i keq na bëri të vonoheshim për rreth 70 orë, nuk munda të shihja familjen time me mbërritjen time në Gjermani dhe nga anija që po më çonte atje shkova drejtpërdrejt në Cap Polonio, në bord patëm një udhëtim shumë të lumtur, por siç thotë thënia e vjetër spanjolle : “Epo, hajde keq, nëse vjen vetëm”, dhe ja, në brigjet e Brazilit mësuam se do t’i nënshtroheshin një karantine shëndetësore, dhe si pasojë e një vonese të re dhe shtyrjes së pashmangshme të debutimit tim.
Kompania Urban
Sikur të mos mjaftonin të gjitha këto, shton Moisiu, kompania Urban që udhëton në bordin e Weser-it do të duhet të durojë një karantinë më serioze se e imja, gjë që ka bërë të nevojshme shtyrjen e sezonit përsëri.
Pas performancës sime në Buenos Aires, do të kaloj Andet për të hipur në një anije në Valparaíso dhe do të arrij në San Francisko, Kaliforni, më 15 maj, sipas fjalës time.
Moisiu do të performojë në Odeón të mërkurën me datë 10 prill në shfaqjen “Espectros — Fantazmat”./ KultPlus.com
“The Globe” ka botuar, të mërkurën e 4 marsit 1914, në ballinë, një shkrim asokohe rreth pagës vjetore të Aleksandër Moisiun, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Aktori më i paguar i Gjermanisë.
Të ardhura prej 10,000 £ në vit për Aleksandër Moisiun.
(Sipas një korrespondenti.)
Burimi : The Globe, e mërkurë, 4 mars 1914, ballinë
Berlin, 2 mars.
Një sensacion të konsiderueshëm ka shkaktuar njoftimi se profesori Max Reinhardt ka lidhur një marrëveshje me aktorin e njohur Aleksandër Moisi, e cila i garanton këtij të fundit një pagë prej 5,000 £ në vit për disa vite.
Përveç kësaj shume, raportohet se Moisiu fiton nëpërmjet aktrimit për kompanitë e filmave të kinemasë, dhe nga recitale dramatike dhe shfaqje speciale jashtë Berlinit, të paktën 5,000 £ të tjera në vit, kështu që gëzon të ardhura aq të mëdha sa ato të Lordit të Lartë Kancelarit të Anglisë.
Objektivi kryesor i marrëveshjes së profesorit Reinhardt me Moisiun është që ta mbajë atë më gjatë në Berlin. Dikur aktori i shquar shfrytëzonte çdo mundësi për të dhënë shfaqje me çmime përrallore në një numër teatrosh kryesorë në pjesë të tjera të Gjermanisë, si dhe në Austri. Tani e tutje është zotuar të shfaqet në “Deutsches Theater” dhjetë muaj në vit, në vend të gjashtë deri më tani. Kjo marrëveshje do të vazhdojë deri më 1 shtator 1917.
Aleksandër Moisiu ia detyron famën e tij Reinhardt-it, sepse ishte ai që e zbuloi. Me origjinë italiane, ai bëri debutimin e tij në teatrin e Vjenës disa vite më parë për tetëmbëdhjetë centë në mbrëmje. Moisiu luan rolet kryesore në të gjitha dramat e Shekspirit dhe shfaqjet e tjera klasike./ KultPlus.com
“Ilustrowana Republika” ka botuar, të shtunën e 10 marsit 1928, në faqen n°5, intervistën ekskluzive asokohe me Aleksandër Moisiun nëŁódźtë Polonisë, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Një artist me famë botërore në skenën e teatrit të qytetitŁódź.
Aleksandër Moisiu erdhi nëŁódźpër disa ditë.
Burimi : Ilustrowana Republika, e shtunë, 10 mars 1928, faqe n°5
Dje, në orën 7 të mëngjesit, ai erdhi drejtpërdrejt nga Berlini në qytetin tonë. — Aleksandër Moisiu.
— Unë isha mbi oqean 8 ditë më parë — na thotë ai me një gjermanishte të butë dhe me theks gjatë provës së “Henri IV” — sapo jam kthyer — siç ndoshta e dini tashmë — nga Amerika, ku kam luajtur me grupin e Reinhardt-it.
— Pra — direkt nga Nowy Świat (Bota e Re) në Łódź ?
— Jo saktësisht, por — pothuajse… Unë u ndala në Hamburg për një paraqitje të Hamletit, pastaj pushova një natë në Berlin dhe ja ku po përmbush marrëveshjen me drejtorin Gorczyński…
Shkojmë në dhomën e zhveshjes dhe fillojmë bisedën aktuale. Moisiu është shumë llafazan, i gjallë, gazmor, në çdo fjalë që thotë, herë i theksuar nga një gjest, herë nga një shtrëngim i muskujve të fytyrës, shpalos temperamentin racor të një artisti të madh dhe të një jugori…
Sepse nga lindja është italian.
Megjithatë, kur ishte 17 vjeç, ai u largua nga vendlindja. E filloi karrierën e tij skenike në Gjermani, aty spikati përkrah të famshmit Reinhardt dhe u bë një nga aktorët më të mëdhenj të dramatikës bashkëkohore, i njohur si në Berlin ashtu edhe në Paris, në Londër, Romë dhe Nju Jork, kudo ku ka rryma të forta të jetës kulturore-artistike.
— Nuk është hera e parë që vini në Lodz. A mund t’ju pyes se çfarë përshtypje ju bën qyteti ynë ?
— Nuk mund t’ju them asgjë specifike për këtë… Zoti im — rreth një vit më parë isha këtu për disa orë — tani jam këtu që prej në mëngjes — çfarë mund të di për Łódź-in ? Trafiku — si kudo, shtëpi — si kudo… Teatri —
Këtu Moisiu ndalon dhe buzëqesh në mënyrë misterioze —
— … teatri është shumë i vogël për një teatër gjerman (Städtisches Theater) në një qytet kaq të madh… Dhe — jo shumë i madh…
Ne informojmë Moisiun se teatrot tanë “u dogjën” dhe se kjo ndërtesë është vetëm një lloj improvizimi deri në ndërtimin e një ndërtese të madhe monumentale.
— “Epo, po, mirë, atëherë është diçka tjetër…”, buzëqesh artisti i madh.
— Në Nju Jork, sigurisht, keni luajtur në një ndërtesë më madhështore —
— Po sigurisht… Kam qenë 3 muaj në Amerikë. Unë jam ende i mahnitur nga atmosfera e Botës së Re — der Neuen Welt… Ekipi i Reinhardt-it arriti sukses të jashtëzakonshëm atje…
— pjesa e luanit e së cilës ndoshta duhet të transferohet në llogarinë tuaj … — mbarojmë fjalinë —
— E luanit ? Nuk e di, duhet të jesh modest, por duhet ta pranosh me të vërtetën se kam fituar një popullaritet të jashtëzakonshëm mes amerikanëve… Kemi luajtur “Kufomën e gjallë” të Tolstoit, “Intrigën e dashurisë” të Schilleran-it, “Shërbëtorin e dy zotërinjve” të Goldoni-t, “Hamletin”. Suksesi më i madh ishte drama e Tolstoit, gazetat botuan kolona të tëra me kritika të hollësishme…
Nga ana tjetër, Moisiu fillon të bëhet entuziast për atmosferën liridashëse amerikane.
— E shikon, kur kthehesh në Evropë prej andej, e kupton se sa e ngushtë është në të vërtetë në këtë botë tonë të “vjetër”… Liri individuale atje, dhe pasaportë, vizë, kufi në çdo hap në Evropë… Atmosfera e punës dhe lirisë atje, dhe dallimet e titujve dhe statuseve këtu… Dhe kështu në çdo fushë…
— Këto dallime i ndjej me dhimbje, natyrisht, jo si politikan, që nuk jam, por si artist, sepse jam i vetëdijshëm dhe i bindur, i përvetësuar përmes dëshmitarëve okularë, se arti mund të zhvillohet vetëm në një atmosferë lirie…
— Unë njoh teatro nga e gjithë bota kulturore, kam dhënë shfaqje shumë herë — jo vetëm në Rusi (si në kohën cariste ashtu edhe në kohën bolshevike), në Francë, në Angli, kam vëzhguar ekzistencën dhe thelbin e teatrit kudo dhe besoj se në një të ardhme të afërt Amerika do ta kalojë Evropën, — si në çdo aspekt, edhe në zhvillimin e artit teatror… Teatri amerikan po merr rrugë krejtësisht të ndryshme dhe po merr vrull të çmendur…
— Po në Itali, në atdheun tuaj — si janë gjërat — e pyesim ?
Moisiu tund dorën me ngurrim,…
— Nuk besoni se Musolini do ta çojë lart artin italian ? e pyesim sërish.
— Musolini ? Një atmosferë e lirë u duhet njerëzve të punës dhe njerëzve të talentuar… Askush dhe asgjë nuk mund ta zëvendësojë atë…
***
Nis prova e aktit të dytë të “Henri IV”. Aty-këtu duhet të rakordosh tekstin e kopjes polake me atë gjermane, Moisiu dëgjon barrën e fjalëve polake, komunikon në frëngjisht me këtë apo atë partner — edhe një herë — po zhvillohet një punë e ethshme përgatitore për shfaqjen e jashtëzakonshme të së shtunës — një shfaqje në të cilën do të shohim një nga përfaqësuesit më të mëdhenj bashkëkohorë të artit dramatik.
Largohem nga zona e prapaskenës nën magjinë e ndikimit të bisedës me një artist të madh./ KultPlus.com
Sot bëhen 72 vite nga hapja zyrtare e Teatrit “Aleksandër Moisiu” në Durrës.
Kryetarja e bashkisë së Durrësit, Emiriana Sako në një postim në rrjetet sociale ka rikthyer në vëmendje këtë datë të veçantë për artdashësit e qytetit bregdetar.
“Në 11 janar 1953, Durrësi, ky qytet me një histori gati tremijëvjeçare, do të themelonte Teatrin profesionist me emrin e aktorit të madh me famë botërore Aleksandër Moisiu.”
Ishin 14 aktorë, një pjesë e mirë tepër të angazhuar në lëvizjen amatore, të cilët themeluan këtë teatër duke nisur historinë e një tradite të mirëfilltë teatrore në shtëpinë e parë të teatrit durrsak, ish-kinemanë “14 Nëntori” e më pas, veprimtaria kryesore e teatrit “Aleksandër Moisiu” u lidh kryesisht me godinën aktuale të saj, e cila u përurua më 4 shkurt të vitit 1965”, shkruan Sako.
Sako shton më tej se ky rrugëtim 72-vjeçar numëron mjaft tituj, çmime e arritje në rang kombëtar e më tej nga aktorët, regjisorët si dhe artistet e profileve të tjerë të këtij teatri.
“Me mbi 250 premiera e me një trupë tashmë të konsoliduar aktorësh, shfaqjet po ridimensionojnë profile të rinj aktorësh me ambicie, përkushtim e shumë dëshirë, duke na dhënë besim për t’a vijuar më tej traditën e Teatrit “Aleksandër Moisiu” në vitet që do të vijnë. Jetë të gjatë Teatrit”, shkruan Sako.
Në videon e ndarë në rrjetet sociale disa nga aktorët të cilët kanë performuar ndër vite në skenën e këtij Teatri, kanë shprehur urimet e tyre.
“Uroj që teatrit t’i kthehet identiteti i tij dhe emri i madh “Aleksandër Moisiu”, pastë jetë të gjatë si jeta e gjithë popullit se Teatri është i popullit dhe populli e do Teatrin se është pasqyra e jetës së tij”, tha Ali Bega.
“Jetoftë në jetë të jetëve, suksese pastë gjithmonë!”, u shpreh Hysen Bashhysa.
“Funksioni i teatrit është argëtimi dhe edukimi dhe me këtë rast unë i uroj Teatrit Aleksandër Moisiu sa më shumë shfaqje të bukura që ta kryejnë sa më mirë dhe sa më bukur misionin për të cili ekziston”, tha Sanie Hoti.
“Dua të falenderoj të gjithë artistët për kënaqësitë e mëdha që i kanë dhënë dhe i japin spektorit tonë durrsak dhe të gjithë Shqipërisë”, u shpreh Aishe Stari.
Shfaqja e parë e vënë në skenë në teatrin “Aleksandër Moisiu” ka qenë komedia “Vajza nga fshati”, e shkrimtarit Fatmir Gjata, me regji të Pandi Stillu./atsh/ KultPlus.com
Ish-Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Alfred Moisiu, feston sot 95-vjetorin e lindjes.
Përmes një letre të hapur, Presidenti Bajram Begaj uron Moisiun, të cilin e vlerëson për kontributet për vendin.
“I dashur President Moisiu,
Kam kënaqësinë e veçantë që, me rastin e ngjarjes së gëzueshme të 95-vjetorit të datëlindjes Suaj, të bashkohem me familjarët, miqtë dhe dashamirësit Tuaj të shumtë për t’ju transmetuar urimet e mia më të përzemërta për shëndet të plotë, jetë të gjatë dhe aktive.
Në rrugëtimin historik të shtetit shqiptar, Ju, i nderuar President Moisiu, keni dhënë kontribute të shumta e të çmuara, për të cilat populli shqiptar ju vlerëson me konsideratë të lartë.
Në moshën e adoleshencës ju u rreshtuat në radhët e Ushtrisë Nacional-Çlirimtare të Shqipërisë, për t’u përfshirë më pas në angazhime të rëndësishme dhe përgjegjësi shumë të larta, duke kulmuar me postin e Presidentit të vendit.
Në çdo hap që keni hedhur, ju keni shkëlqyer!
Ju kontribuuat me përgjegjësi gjatë ushtrimit të detyrës së Kreut të Shtetit, veçanërisht në kohë zhvillimesh të vështira, por edhe me urtësi, ekuilibër dhe frymë përbashkuese në konsolidimin e demokracisë, shtetit të së drejtës, parimit të të drejtave dhe lirive themelore, si dhe forcimit të imazhit ndërkombëtar të Shqipërisë.
Në këtë jubile mjaft të veçantë, të cilin ju e keni arritur me shumë përkushtim, punë të palodhur e atdhetari shembullore, duke u bërë model frymëzues për autoritetet shtetërore dhe politike shqiptare, është kënaqësi për mua t’ju drejtohem me urimet më të përzemërta”, shkruan Begaj./ topchanel/ KultPlus.com
Në një vend mjaft të bukur pranë liqenit në Morcotën Ticiniane do të shkëlqejë një bust i artistit të madh, në sheshin që do të mbajë të njëjtin emër Aleksandër Moisiu.
Moisiu, një nga figurat më të shquara të teatrit shqiptar dhe atij evropian, do të ketë një bust dhe një shesh me emrin e tij në qytetin Morcotos të Zvicrës.
Kjo iniciativë e Akademisë për film dhe teatër IFTP në Zvicër është miratuar nga kryetari i komunës së Morcotos, Giacomo Caratti bën të ditur drejtuesi i IFTP-së, regjisori dhe aktori Adem Kicaj. Stafi i IFTP-së, Kicaj, Dashnim Hebibi, Musa Sylajmani dhe Remzi Durmishi kanë vizituar komunën e Morcotos, duke vlerësuar se ky projekt artistik do të jetë historik për të gjithë shqiptarët, pasi që në një vend mjaft të bukur pranë liqenit në Morcotën Ticiniane do të shkëlqejë një bust i artistit të madh, në sheshin që do të mbajë të njëjtin emër Aleksandër Moisiu.
Moisiu lindi në qytetin e Durrësit. Babai i tij ishte me origjinë nga Kavaja, kurse nëna ishte arbëreshe.
Fëmijërinë e tij ai e kaloi në Durrës dhe në Trieste. Në moshën 20-vjeçare, ai me nënën e tij dhe dy motrat shkuan në Vjenë. Aty njihet me aktorin austriak Josef Kainz, me ndihmën e të cilit u njoh si një aktor i madh i fillimit të shek. XX. Më vonë shkoi në Pragë e më pas në Berlin.
Me gjithë popullaritetin që kishte në botë, ai nuk e harroi kurrë vendin e tij dhe me kërkesën e tij më 1934 autoritetet shqiptare i japin pasaportën shqiptare.
Një fotografi e rrallë e aktorit me origjinë shqiptare, Aleksandër Moisiu, kohë më parë ishte bërë kartolinë në Gjermani.
Në këtë fotografi Moisiu shfaqet me nënën e tij, Amalia Rada.
Ka qenë ministri i Diasporës, Pandeli Majko që e pati publikuar kartolinën gjermane nga Verlag Hermann Leiser, Berlin-Wilm.
Aleksandër Moisiu lindi në qytetin e Durrësit në vitin 1879. Ai e nisi karrierën në Vjenë, Austri, ku edhe filloi të njihej në rang botëror dhe të konsiderohej si një aktor mjaft fisnik.
Aktori i madh shqiptar interpretoi në rolet më të spikatura të asaj kohe si “Hamlet” në Teatrin Popullor të Vjenës në vitin 1922, “Fedia” e Leo Tolstoit dhe “The alive Cadaver” në Berlin në 1922-in. Aleksandër Moisiu vazhdoi të aktrojë edhe në veprat më të spikatura duke arritur majat e teatrit botëror me përzgjedhjen e tij në rolin e Romeos në veprën e famshme Shekspirane “Romeo dhe Xhulieta” në 1907-ën duke lënë të gjithë të shtangur me aftësitë e tij interpretuese. /KultPlus.com
Sonte në Teatrin “Aleksandër Moisiu” shfaqet premiera e dramës “RED” (e kuqe) nga dramaturgu amerikan John Logan. Vepra vihet në skenë nën regjinë e Altin Bashës dhe interpretohet nga aktorët Gentian Zenelaj e Urim Aliaj.
“E kuqe” është një dramë me dy personazhe, kushtuar piktorit abstrakt Mark Rothko dhe veprave që solli nga viti 1949-1970. Fillimisht vepra është vënë në skenë në Londër, më 8 dhjetor 2009 dhe më pas në shumë teatro anembanë globit. Dy nga aktorët më të njohur që e kanë interpretuar janë britanikët Alfred Molina dhe Eddie Redmayne, me të cilët drama fitoi disa çmime Tony Awards.
“Vetëm një gjë kam frikë në jetë, miku im. Një ditë e zeza do ta përpijë të kuqen”. Kjo batutë e artistit shpreh gjithë brengën e tij dhe refuzimin që i bënte “Pop artit” dhe në thelb komercializmit.
Mark Rothko, paguhet në 1958-ën nga restoranti i famshëm e tejet i shtrenjtë “Four Seasons” , për të realizuar disa murale. Rothko nis punën, i ndihmuar nga asistenti i tij Ken. Përmes dialogut të personazheve del hapur se si asistenti ashtu dhe artisti janë të dyzuar me pranimin e kësaj porosie kaq komerciale. Përfundimisht, Rothko ndërpret punën dhe merr vendimin të kthejë paratë tek “Four Seasons” me pretendimin se ai vend është i papërshtatshëm për ekspozimin e veprave të tij.
Drama “E kuqe” do të shfaqet për publikun në 4 net: 24, 26, 27 dhe 28 janar./atsh/ KultPlus.com
Një ekspozitë e studiuesit Pjetër Logoreci me fotografi të aktorit austriak me prejardhje shqiptare, Aleksandër Moisiut, është hapur sot në ambientet e Bibliotekës Kombëtare të Kosovës, shkruan KultPlus.
Studiuesi shkodran pas një hulumtimi të realizuar në arkivat e Vjenës, ka arritur të nxjerrë 44 fotografi nga çaste të ndryshme të jetës së aktorit të ndjerë, të cilat paraqesin shumë qartë nivelin e lartë artistik e elitar të tij.
Fotografi me nënën, me bashkëshorten dhe familjarë të tjerë të tij, ishin të ekspozuara të parat, duke treguar edhe kronologjikisht rrjedhën e jetës së tij prej burimit, familjes.
Fototgrafi të dokumenteve si ajo e pagëzimit, martesës, fotografi të realizura gjatë roleve të tij në teatër, fotografi me kolegët, të dekoratave të cilat i kishte marrë aktori, po ashtu qenë pjesë e ekspozitës të cilat i shpjegonin shumë qartë etapat e jetës së tij.
Ndërsa të fundit qenë një fotografi e arkivolit me trupin e pajetë të aktorit, dhe tjetra nga ceremonia e mortore e tij.
Gjatë prezantimit të fotografive, studiuesi tregoi për vizitorët e ekspozitës edhe një deklaratë të autorit Franc Kafka duke treguar për zërin e kristaltë të autorit dhe tenorit Moisiu.
“Ai fliste me sy, por ai ka poseduar edhe diçka që askush tjetër nuk e ka pasur, zëri i tij ishte kumbues, sepse ka qenë tenor. Kafka ka qenë mik i tij, ai e përshkruan zërin e tij duke thënë që zëri që del prej tij, arrin në majat më të larta të teatrit të Vjenës, bënte jehonë nëpër sallë dhe vinte përsëri në veshin e dëgjuesit, kaq kumbues ka qenë zëri i tij”, ka thënë Logoreci.
Fjalimin e tij studiuesi Logoreci e përmbylli duke e quajtur gjeni dhe Ajnshtajn shqiptar, aktorin Aleksandër Moisiu./KultPlus.com
Më 2 prill të vitit 1879, në Trieste të Italisë ka lindur aktori me origjinë shqiptare, Aleksandër Moisiu.
Në skenën gjermanishtfolëse ka mishëruar mjeshtërisht role kryesore të një spektri të gjerë të veprave të letërsisë evropiane, duke nisur që prej tragjedive antike greke e deri në bashkëkohësi.
Karriera e tij ka nisur në moshën 19-vjeçare, kur ka filluar të ekzekutonte role minore si “kompars” në skenën e Burgtheatër.
Më pas, Moisiu është angazhuar në teatrot e Pragës dhe të Berlinit, ku është shquar për zotësi aktoriale, veçanërisht në interpretimin e rolit të Edipit mbret dhe të Hamletit. Kjo mbarëvajtje e bujshme e ka dërguar për të shpalosur talentin e tij drejt skenave të tjera të Evropës dhe të Amerikës Veriore.
Në vitin 1935, në perëndim të jetës së tij, aktori ka kërkuar shtetësinë italiane, që është mirëpritur nga autoritetet përkatëse.
Po ashtu, si bir i një shqiptari nga Kavaja dhe një arberësheje, ai ka pasur dëshirë të merrte edhe shtetësinë e vendit të tij të origjinës, i cili ka refuzuar të plotësonte vullnetin e tij të fundit.
Aleksandër Moisiu ka ndërruar jetë më 23 mars të vitit 1935 në Vjenë. Në dokumente paraqiten njoftime për shfaqjet e dhëna prej tij./klankosova/KultPlus.com
Edicioni i parë i Festivalit të Teatrit Shqiptar – MOISIU – ka përfunduar me shumë sukses, shkruan KultPlus.
Ky festivali, i cili bëri bashkë në një organizim teatrot shqiptar, Teatrin Kombëtar të Kosovës, Teatrin Shqiptar në Shkup, Teatri Kombëtar të Shqipërisë dhe Teatrin Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli” u mbyll sonte.
Një ëndërr e kahmotshme u bë realitet – Edicioni i parë i Festivalit të Teatrit Shqiptar MOISIU i bashkë-organizuar nga Teatri Kombëtar i Kosovës, Teatri Shqiptar në Shkup, Teatri Kombëtar i Shqipërisë dhe Teatri Kombëtar Eksperimental “Kujtim Spahivogli” u mbyll sonte.
Nga 16 deri me 27 nëntor 2022, çdo natë nga ora 19:00 në Teatrin Shqiptar në Shkup mbi 300 krijues të teatrove shqiptare paraqiten produksionet teatrore nga Prishtina, Tirana, Shkupi, Ferizaji, Shkodra, Tetova, Prizreni, Korça, Gostivari e Presheva për një numër rekord të shikuesve.
Trofeun e MOISIU-t sivjet e fituan:
Shfaqja më e mirë: Tri Motrat – Teatri Shqiptar Shkup Regjia më e mirë: Qendrim Rijani – Tri Motrat Aktori më i mirë: Sotiraq Bratko – Tregtari i Venedikut Aktorja më e mirë: Ilire Vinca – Babi dhe Babai Aktorja/roli i dytë më e mirë: Elia Zaharia – Ivanov Aktori/roli i dytë më i mirë: Alfred Trebicka – Ivanov Artisti i ri më i mirë: Kosovare Krasniqi – Babi dhe Babai Skenografia më e mirë: Beqo Nanaj – Tregtari i Venedikut Kostumografia më e mirë: Sofi Kara – Ivanov Kompozitori më i mirë: Trimor Dhomi – Tri Motrat Çmimi i dramës shqipe: Babi dhe Babai – Jeton Neziraj
Ndërsa çmimin e karierës organizatorët e ndanë Post Mortem për aktorin Luran Ahmeti!
Ky festival është mbështetur nga Ministria e Kulturës Rinisë dhe Sportit e Republikës së Kosovës, Ministria e Kulturës e Republikës së Shqipërisë dhe Ministria e Kulturës e Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe do të organizohet çdo nëntor në rotacion: Shkup, Tiranë, Prishtinë.
Ky fesitvali do të mbahet vitin tjetër në Tiranë. /KultPlus.com
Franc Kafka e ka njohur dhe ka qenë adhurues i aktorit Aleksandër Moisiu. Në “Ditarin e tij” Kafka flet për Moisiun për përshtypjet e një takimi në 28 shkurt 1912:
“3 Mars. Më 28 shkurt isha tek Moisiu.
Ka një paraqitje jo të natyrshme. Rrinte ulur dhe në dukje dukej i qetë; vetëm duart i mbante zakonisht të bashkuara përmbi gjunjë, sytë ia ngulte librit dhe lëshonte zërin e tij që i ngjasonte atij të një njeriu që është duke vrapuar.
Salla kishte akustikë të mirë.
Nuk humbiste asnjë fjalë edhe po të ishte vetëm pëshpërimë! Gjithçka zgjerohej pak nga pak sikur vijonte jehona e zërit e cila bashkohej me të tjera gjëra dhe na mbyllte edhe ne në qarkun e saj.
Në këtë rast mund të vësh re mundësitë që ka zëri.
Ka në të artifise vulgare dhe befasime që na detyrojnë të shohim përtokë po ne nuk vepronim në atë mënyrë; kështu ndodhte p.sh. që në vargjet e para ‘Flej, Miriam, vajza ime’; kur zëri endet nëpër melodi; tek shqiptimi i shpejtë i Këngës së Majit ku ngjasonte sikur në mes të fjalëve ishte futur vetëm maja e gjuhës; tek ndarja e fjalëve tek poezia “Era e nëntorit” në mënyrë që era të shtyhej në fillim poshtë e më pas të vërshëllente lart.
Ai që ngre sytë nga tavani i sallës e ndjen veten të lartësuar nga vargjet.
Poezitë e Gëtes nuk janë arritur nga recituesi po ama s’gjen dot asnjë gabim tek recitimet e tia dhe aty gjithçka ndikon për t’ia arritur qëllimit.
Përftoi efekt të madh kur ai shtoi në program ‘Këngën e shiut’ të Shekspirit dhe brofi në këmbë, u çlirua nga teksti duke nderë dhe tutluar shaminë në mes të duarve dhe nxirrte vetëtima nga sytë.
Mollëzat i ka të rrumbullakta po fytyrën eshtake.
Flokët i ka të buta, dhe i shtron pareshtur me lëvizje të ngadalta të dorës.
Për të kishim lexuar artikuj entuziastë; këto i shërbejnë derisa e dëgjojmë për herë të parë, më pas ai pështjellohet dhe nuk mund të përftoj një mbresë të kulluar.
Mënyra si reciton i ulur me librin përpara, të kujton paksa një ventrilok.
Artisti, i ftohtë nga ana e jashtme, ulej para meje në mënyrë që thuajse nuk dallojmë dot fytyrën e përkulur, lëvizjet e buzëve dhe në vend që të flasë ai, duket se flasin vargjet përmbi kokën e tij.
Megjithëse dëgjoheshin melodi të ndryshme dhe zëri rrëshqiste si një barkë përmbi ujëra, nuk dëgjohesh melodia e vërtetë e vargjeve.
Disa fjalë shpërbëheshin nga zëri; ato ishin rrokur në mënyrë të brishtë dhe lulëzonin dhe s’kishin asgjë të përbashkët me zërin e njeriut derisa zëri shqiptonte fort ndonjë bashkëtingëllore të ashpër, e mbështeste fjalën në tokë dhe i jepte fund recitimit”.
Franc Kafka jep kështu përshtypjet e tij me një veprimtari recitimi të drejtpërdrejtë me Aleksandër Moisiun. Nuk është një dëshmi e dëgjuar nga të tjerët, por është dëshmi autentike e vetvetes.
Kafka e përshkruan talentin recitues dhe interpretues të Moisiut si atë të një vetriloku! Kjo më duket e çuditshme, por edhe e pranueshme. Ventrilokut i vjen zëri nga thellësia e brendshme e barkut dhe pa i lëvizur buzët. Ky është një shpjegim mjeshtërie! Dhe Moisiu ishte vërtet një mjeshtër. /Telegrafi /KultPlus.com
