Peizazhi pas Mona Lizës së Leonardo da Vinçit ka ndezur debate të pafundme, me disa historianë arti që këmbëngulin se pamja e sfondit është imagjinare dhe e idealizuar, ndërsa të tjerë flasin për vendndodhje specifike në Itali.
Tani një gjeologe dhe historiane e artit e Rilindjes beson se më në fund ka zgjidhur misterin e një prej pikturave më të famshme në botë. Ann Pizzorusso kombinoi dy fushat e saj të ekspertizës për të zbuluar se Leonardo da Vinci pikturoi disa tipare të njohura të qytetit Lecco, në brigjet e liqenit Como në rajonin e Lombardisë në Italinë veriore.
Pizzorusso ka krahasuar urën, vargmalin dhe liqenin e Leonardos të parë në pikturën e Mona Lizës me urën e tij Azzone Visconti të shekullit të 14-të, Alpet jugperëndimore me pamje nga zona dhe liqeni Garlate, i cili dihet se është vizituar nga piktori i famshëm 500 vjet më parë.
Ngjashmëritë janë të pamohueshme, tha ajo. “Jam shumë e emocionuar për këtë.”
Teoritë e mëparshme të vitit 2011 thanë se ura dhe rrugët në sfond janë nga Bobbio, një qytet i vogël në Italinë veriore, ndërsa një teori e vitit 2023 thoshte se ishte një urë e vendosur në provincën e Arezzo në Itali.
“Ura me hark ishte e përhapur në të gjithë Italinë dhe Evropën dhe shumë ishin shumë të ngjashme. Është e pamundur të përcaktohet një vendndodhje e saktë vetëm nga një urë. Të gjithë flasin për urën dhe askush nuk flet për gjeologjinë.
Gjeologët nuk shikojnë pikturat dhe historianët e artit nuk shikojnë gjeologjinë,” tha Pizzorusso.
“Historianët e artit kanë thënë se Leonardo ka përdorur gjithmonë imagjinatën e tij, por ju mund t’ia tregoni këtë foto çdo gjeologu në botë dhe ai do të thotë atë që them unë për Lecco-n. Edhe një jo gjeolog tani mund t’i shohë ngjashmëritë.”
Ajo vuri në dukje se shkëmbinjtë në Lecco janë gurë gëlqerorë dhe se Leonardo i pikturoi shkëmbinjtë e tij në ngjyrë gri-të bardhë. Më tej, ajo shtoi se, ndryshe nga qyteti Lecco, as qyteti i Bobbio dhe as Arezzo nuk kanë liqen./KultPlus.com
Si sot 62 vjet më parë Mona Lisa, piktura e famshme e kryzotit të mendimit, sprovës dhe penelit, Leonardo da Vinçit, ekspozohet për herë të parë në Shtetet e Bashkuara, në Galerinë Kombëtare të Arteve në Uashington , DC.
Mbi 2 mijë personalitete, duke përfshirë presidentin John F. Kennedy, shkuan atë mbrëmje për të parë pikturën e famshme. Ditën tjetër, ekspozita u hap për publikun, dhe gjatë tre javëve të ardhshme rreth 500 mijë njerëz erdhën për të parë atë.
Pastaj, Mona Lisa u ekspozua Muzeun Metropolitan të Artit në Nju Jork, ku u pa nga një milion njerëz të tjerë. Leonardo da Vinci, një nga piktorët më të mëdhenj të Rilindjes italiane, e kishte realizuar pikturën në vitin 1504.
Mona Lisa është portret i gruas së fiorentinasit të pasur Francesco del Gioconda. E njohur edhe si La Gioconda, piktura tregon një grua, portret, me një shprehje enigmatike të fytyrës që është edhe e ftohtë edhe tërheqëse. Zonja e Parë Jacqueline Kennedy dhe ministri francez i kulturës, Andre Malraux, me ndërhyrjen e tyre pranë zyrtarëve të Muzeut të Luvrit në Paris, bënë që Mona Lisa të vinte në Shtetet e Bashkuara për t’u ekspozuar përkohësisht. Ajo shënoi një nga ngjarjet artistike më të mëdha të asaj kohe.
Leonardo da Vinci ishte një piktor, shpikës dhe anatomist, të cilat janë vetëm disa nga talentet e tij – dhe tani, mes këtyre talenteve mund të shtoni edhe ‘kimist inovativ’. Rezulton se artisti mjeshtër ishte më eksperimental me “Mona Lizën” e tij të njohur sesa mendohej – dhe ka të ngjarë të ishte krijuesi i një teknike të parë në veprat e krijuara një shekull më vonë, sugjeron një studim i ri.
Duke përdorur difraksionin me rreze X dhe spektroskopinë infra të kuqe, një ekip shkencëtarësh në Francë dhe Britani ka zbuluar një përbërje të rrallë minerale që është përdorur në pikturën ikonike. Sipas studimit të botuar së fundmi në Journal of the American Chemical Society, zbulimi ofron një pikëpamje të re se si u pikturua vepra nga fillimi i viteve 1500.
Së bashku me pigmentin e bardhë të plumbit dhe vajin, përbërësi – i njohur si “plumbonacrite” – u gjet në shtresën bazë të bojës. Një studim i publikuar në vitin 2019 e kishte identifikuar mineralin në disa vepra të shekullit të 17-të nga Rembrandt, por studiuesit nuk e kishin hasur në vepra nga Rilindja Italiane deri në analizën e re të pikturës së Leonardo da Vincit.
“Plumbonacrite” formohet kur oksidet e plumbit bashkohen me vajin. Përzierja e këtyre dy substancave është një teknikë që artistët e mëvonshëm si Rembrandt e përdorën për të ndihmuar në tharjen e bojës, sipas studimit.
Zbulimi i përbërjes së rrallë në “Mona Lisa” sugjeroi se Leonardo mund të kishte qenë pararendësi origjinal i kësaj qasjeje, tha Gilles Wallez, një autor i studimit të fundit dhe një profesor në Universitetin e Sorbonës në Paris, i cili gjithashtu ishte bashkautor në raportin e vitit 2019.
“Mona Lisa”, si shumë piktura të tjera të shekullit të 16-të, u krijua në një panel druri që kërkonte një shtresë të trashë bazë, tha Wallez. Studiuesit besojnë se Leonardo kishte bërë përzierjen e tij të pluhurit të oksidit të plumbit me vaj liri për të prodhuar shtresën e trashë të bojës që nevojitej për shtresën e parë, duke krijuar pa e ditur përbërjen e rrallë.
Në ditët e sotme, studiuesit nuk lejohen të marrin mostra nga kryevepra, e cila ndodhet në Muzeun e Luvrit në Paris dhe është e mbrojtur pas xhamit, tha Wallez. Megjithatë, shkencëtarët ishin në gjendje të analizonin bojën duke përdorur një makinë të teknologjisë së lartë të quajtur “sinkrotron” e cila i lejoi ekipit të studionte përbërjen e grimcave në një nivel molekular.
“Këto mostra kanë një vlerë shumë të lartë kulturore,” tha Wallez. / KultPlus.com
Një historian italian ka pohuar se ka identifikuar urën e përshkruar në sfondin e pikturës enigmatike të Leonardo da Vinçit, Mona Lisa.
Kanë kaluar më shumë se 500 vjet që kur një numër i madh njerëzish filluan të shijonin kryeveprën e Leonardo da Vinçit, Mona Lisën e famshme dhe pikërisht pas kaq shumë kohësh zbulohet një detaj interesant i fshehur deri më sot në sfondin e pikturës magjepsëse.
Një qytet i vogël në Toskanë gumëzhin nga emocionet pasi pretendohet se ura e paraqitur në një nga pikturat më të famshme në botë, Mona Lisa, i përket qytetit të tyre.
Ura Romito di Laterina në provincën e Arezzo besohet të jetë ura e pikturuar nga Leonardo da Vinci në sfondin e kryeveprës së tij të vitit 1503.Ky zbulim, i bërë nga historiani italian Silvano Vinceti, i ka dhënë fund një misteri që ka nxitur mosmarrëveshje të panumërta ndër vite.
Dokumentet historike dhe imazhet e dronit u përdorën nga Vinceti për të bërë krahasime midis pikturës dhe fotografive të zonës për të identifikuar Romito si urën në pikturë.
Historiani italian Silvano Vinceti tha se nuk kishte asnjë dyshim se ura Romito di Laterina në provincën Arezzos ishte ajo që Leonardo kishte pikturuar në peizazhin e fshatit pas Mona Lizës enigmatike, e cila do t’i jepte fund një misteri që ka nxitur mosmarrëveshje të panumërta ndër vite. Leonardo pikturoi Mona Lizën në Firence në fillim të shekullit të 16-të dhe identiteti i gruas së paraqitur në pikturën e vajit që besohet gjerësisht të jetë Lisa del Giocondo ka shkaktuar po aq spekulime sa edhe sfondi i largët.
Teoritë në të kaluarën e kanë identifikuar urën si Ponte Buriano, afër Laterinës, si dhe Ponte Bobbio në qytetin verior italian të Piacenzas.
Duke përdorur dokumente historike dhe imazhe me dron, dhe duke bërë krahasime midis pikturës dhe fotografive të zonës, Vinceti tha se ishte “ura etrusko-romake, Romito”.
Detaji më domethënës, u tha ai gazetarëve në shoqatën e shtypit të huaj në Romë, ishte numri i harqeve: ura në pikturën e Leonardos kishte katër harqe, ashtu si edhe Romito. Ponte Buriano, nga ana tjetër, ka gjashtë harqe, ndërsa Ponte Bobbio ka më shumë se gjashtë.
Mbetet vetëm një hark i Romitos, i cili shtrihej përgjatë lumit Arno, si dhe themelet e urës në anën e kundërt të bregut të lumit. Dokumentet që i përkisnin familjes Medici që u gjetën në arkivat shtetërore të Firences treguan se midis viteve 1501 dhe 1503 ura ishte “një urë shumë e ngarkuar dhe funksionale”, tha Vinceti. Ai shtoi se ishte pikërisht në atë kohë që Leonardo ishte në zonën e Val d’Arno, fillimisht në shërbim të Cesare Borgia, një kardinal nga familja më famëkeqe fisnike në Italinë e Rilindjes, dhe më pas për Piero Soderinin, një burrë shteti i Republikë së Firences.
Ura siguroi një rrugë të shkurtër që reduktoi udhëtimin midis Arezzo, Fiesole dhe Firence me disa orë.
Vinceti mati gjerësinë midis brigjeve të lumit dhe duke përdorur madhësinë e harkut të mbetur, konstatoi se katër harqe me të njëjtën madhësi përshtateshin në mënyrë të përkryer përgjatë shtrirjes.
“Forma dalluese e Arnos përgjatë asaj shtrirjeje territori korrespondon me atë që Leonardo portretizoi në peizazhin në të majtë të gruas fisnike të përshkruar në pikturën e famshme”, tha ai.
Vinceti gjeti gjithashtu dokumente që dëshmojnë se Leonardo banonte shpesh në Fiesole në atë kohë, me një dajë që ishte prift.
Simona Neri, kryebashkiakja e Laterinës, tha se teoria e Vincetit kishte shkaktuar shumë emocione në qytetin me pak më shumë se 3,500 banorë. “Ne duhet të përpiqemi të mbrojmë atë që ka mbetur nga ura, e cila do të kërkojë fonde”, tha ajo.
Ajo tha se një shteg biçikletash po zhvillohej përgjatë një pjese të Arnos që kalon nga ajo që ka mbetur nga Ponte Romito dhe se shpresonte se lidhja e pretenduar me Mona Lizën do të sillte më shumë turistë në zonë.
Vinceti ka bërë disa pretendime të tjera për Mona Lizën në të kaluarën, duke përfshirë se Leonardo përdori një model mashkull dhe femër në portretin, i cili varet pas një xhami antiplumb në Luvrin në Paris./m.j
Mona Lisa mund të jetë fytyra më e njohur në faqe të dheut. E spikatur në emisione televizive dhe në filma të panumërt, e parodizuar në format nga më të ndryshme në krejt globin, e përmendur në libra arti në çdo gjuhë, Mona Lisa ka një fytyrë që tërheq çdo vit mbi shtatë milion njerëz në Louvre të Parisit.
Secili nga këto vizitorë do të shohë nga afër, se Mona Lisa është shumë e vogël, saktësisht 76cm x 53cm. Nuk ngjason me veprat e tjera të Rilindjes sepse nuk është masive, apo të bjerë në sy menjëherë, apo të shkaktojë ndonjë emocion të fortë. Në fakt, kur Mona Lisa u vendos në Louvre më 1797, ajo varej në mur me piktura të tjera dhe nuk ishte e vetme në qendër të vëmendjes sikundër sot. Mona Lisa, natyrisht, është një vepër arti e një artisti të nderuar si Leonardo da Vinci, megjithatë nuk ishin aftësitë e tij ato që e bënë pikturën të famshme. Mona Lisa e mori famën e vërtetë prej një vjedhësi veprash arti, një italian i quajtur Vincenzo Peruggia. Mëngjesin e të hënës, të 21 gushtit 1911, Peruggia doli jashtë nga Louvre, pa u pikasur me Mona Lisa-n të fshehur nën përparësen e punës. Peruggia nuk ishte ndonjë fytyrë e panjohur në muze. Ai ishte duarshkathët, i punësuar herë pas here për të punuar me xham mbrojtës për eksponatet. Ai kishte punuar me një numër pikturash të shtrenjta dhe të bukura në Louvre, por edhe në muzetë e tjerë.
Atëherë, përse e vodhi Mona Lisa-n?
Për Vicenzo Peruggia-n kjo ishte një çështje patriotizmi. Gabimisht kishte menduar se Mona Lisa ishte vjedhur në Itali në kohën e Napoleonit dhe besonte se ishte detyra e tij t’ia kthente këtë tablo atdheut. Ai e fshehu tablonë në një WC të muzeut natën e së dielës, duke e ditur se do të ishte i mbyllur të hënën dhe mund ta vidhte qetësisht e të largohej. Sidoqoftë, gjatë marrjes në pyetje pas dy vjetësh, Peruggia tha se thjesht kishte ardhur të hënën në mëngjes me punëtorë të tjerë, kishte pritur deri sa galeria që mbante Mona Lisa-n të zbrazej, e kishte marrë pikturën nga muri, e kishte fshehur nën përparësen e punës dhe kishte dale jashtë. Në fakt, stafi i Louvre nuk e pikasi menjëherë mungesën deri të nesërmen. Ndonjëherë pikturat hiqeshin nga muri për t’u fotografuar, ndaj s’ishte diçka e pazakontë që njëra prej tyre të mungonte. Megjithatë, kur rojet e sigurisë pyetën fotografët, zbuluan se piktura ishte vjedhur.
Kur policia nisi hetimin, Peruggia ndodhej në shtëpi duke e futur Mona Lisa-n në një sënduk në apartamentin e tij, pa i shkuar aspak nëpër mend se kjo vjedhje sapo kishte ndryshuar historinë e artit. Përgjatë dy viteve në vijim, vjedhja e Mona Lisa-s u bë lajm ndërkombëtar. Kjo ngjarje u përhap përmes gazetave në të gjithë Francën dhe në mbarë botën, duke u publikuar edhe nga New York Times. Ndërkohë, policia kërkoi me dëshpërim për hajdutin dhe hetoi plot të dyshuar, përfshi poetin e mirënjohur Guillaume Apollinaire, i cili njëherë kishte bërë thirrje që Louvre të digjej, e që tashmë zotëronte disa statuja të vogla të cilat ishin vjedhur nga Louvre.
Dhe sot shënohen gjithsej 111 vite nga burgosja e poetit francez Guillaume Apollinaire nën dyshim të vjedhjes së pikturës Mona Lisa nga muzeu në Luvër.
Policia mendoi se burri që kishte vjedhur statujat, mund të kishte edhe Mona Lisa-n. Kur policia e mori në pyetje Apollinaire-in për Mona Lisa-n dhe për statujat, për këtë të fundit ai implikoi mikun e tij, një piktor i ri spanjoll që quhej Pablo Picasso. Thuhet se Apollinaire dhe Picasso qanë gjatë marrjes në pyetje dhe në fund policia kuptoi se asnjëri prej tyre nuk ishte burri që kërkonin. Pas vjedhjes muzeu i Louvre-it ishte mbyllur për një javë. Megjithatë kur u rihap, njerëzit po mbanin radhën vetëm që të futeshin e të shikonin vendin ku më parë qëndronte piktura e Mona Lisa-s. Madje deri në Kaliforni e dinin me saktësi se ç’pamje kishte kjo pikturë e vogël nga Franca, sepse e kishin parë vazhdimisht në gazeta, si një lloj krimi sensacional. Nëse Vincenzo Periugga do të kishte vjedhur një pikturë tjetër, kjo vepër arti mund të ishte bërë po aq lehtësisht piktura më e famshme në botë, dhe Mona Lisa nuk do të bëhej aq e njohur sa ç’është sot.
Por për shkak të vjedhjes, Mona Lisa u bë vepra e parë e artit që shihej dhe shpërndahej në të gjithë botën, gjatë një kohe kur komunikimi masiv ishte ende në hapat e parë. Një vepër arti e cila më parë kishte qenë thjesht një drejtkëndësh i vogël në një mur të mbushur me piktura, tashmë ishte bërë epiqendra e një skandali global. Ndërkohë, planet e Periugga-s për t’ia shitur pikturën një galerie arti në Itali, u ndërprenë. Me famën e re të Mona Lisa-s, çdo përpjekje për ta ofruar kundrejt shpërblimit, apo për ta shitur, mund të rezultonte në arrestimin e tij. Ndaj, qëndroi brenda një sënduku, për dy vite. Më në fund, në vitin 1913, Vincenzo Periugga-s po i humbte durimi. Ai kontaktoi Alfredo Geri-n, një tregtar veprash arti në Firence, për t’ia kthyer Mona Lisa-n “vendlindjes” në këmbim të shpërblimit.
Geri i tha Peruggia-s ta takonte te Galeria Uffizi, për ta verifikuar pikturën. Kur Peruggia ia dorëzoi, Geri premtoi se do ta mbante në një vend të sigurt, megjithatë ai telefonoi policinë sapo Peruggia u largua. Hajduti i veprave të artit u arrestua në hotelin ku po qëndronte, Mona Lisa u rimor dhe krimit që shkundi botën, i erdhi fundi. Galeria Uffizi e ekspozoi pikturën për dy javë, përpara se të kthehej zyrtarisht në Louvre, në 4 janar të vitit 1914. Që nga ajo kohë, kanë ndodhur disa incidente ku individë përpiqen ta dëmtojnë Mona Lisa-n, por nuk ka pasur më vjedhje. Sot piktura ka një mur të veçantë në Louvre dhe mbrohet nga një xham antiplumb, me ajër të kondicionuar. Për sa i përket Vincenzo Peruggia-s, ai u burgos për gjashtë muaj dhe Italia e vlerësoi për atdhetarizmin e treguar. Ai shërbeu në ushtrinë italiane gjatë Luftës së Parë Botërore dhe në fund u shpërngul sërish në Francë, ku hapi një punishte për piktura, të cilën e zotëroi deri kur vdiq në vitin 1925.
Leonardo da Vinci, dhe piktura e tij, Mona Lizëa, nuk do të ishte dhe aq i famshëm dhe aq botërisht e njohur pa vlerën që i dha italiani, Vincenzo Peruggia (1881–1925) duke e vjedhur atë nga Muezu i Luvrit të hënën e 21 gushtit të vitit 1911.
Me atë plaçkitje të guximshme të një të çmenduri, Mona Liza filloi ngjitjen e saj në stratosferën e famës kulturore, ndërsa fatkeqi Vincenzo Peruggia u fundos dhe më thellë në misteret e mjegullta të një famëkeqësi të paqartë. Si dhe pse e bëri Peruggia këtë vjedhje? Më e rëndësishmja, çfarë do të ndodhte nëse ai nuk do të kishte bërë? Këto janë pyetje që kanë mbetur atëditë e sot pa përgjigje. Por ajo që dihet saktësisht është se interesi për ta parë Mona Lizën, për ta ruajtur, për ta blerë ose edhe për ta rivjedhur u kthye në kryefjalë. Ajo eklipsoi gjithë madhështinë e artit për tu bërë piktura më vizituar dhe më e kushtueshme.
Më 21 gusht të viti 1911, Vincenzo Peruggia kreu atë që është përshkruar si vjedhja më e madhe e artit të shekullit të 20-të. Ishte një teori policore, që ish-punonjësi i Luvrit, u fsheh brenda muzeut të dielën e 20 gushtit, duke ditur që muzeu do të jetë i mbyllur të nesërmen.
Por, sipas marrjes në pyetje të Peruggia në Firence, pas arrestimit të tij, mësohet ai hyri në muze të hënën, më 21 gusht rreth orës 7 të mëngjesit, përmes derës ku po hynin punëtorët e tjerë të Luvrit. Ai tha se kishte veshur njërën prej uniformave të bardha që punonjësit e muzeut vishnin zakonshëm dhe nuk ishte i dallueshëm nga punëtorët e tjerë kur hyri. Kur Salon Carré, ku ishte varur Mona Lisa, ishte e zbrazët, ai ngriti pikturën nga katër kunjat e hekurt që e siguruan atë në mur dhe e çoi në një shkallë shërbimi, aty pranë. Atje, ai hoqi rastin dhe kornizën mbrojtëse.
Disa njerëz raportojnë se ai e fshehu pikturën nën veshjen që mbante. Por ky version nuk mund të kishte baza të vërteta pasi Peruggia ishte shtatshkurtër, saktësisht 160 cm, dhe piktura e Mona Lizës kishte përmasat 53 cm × 77 cm, kështu që nuk do të mund të kalonte pa u vënë re nën uniformën e veshur nga një person i asaj gjatësie. Nga deponimet e grabitësit mësohet se ai e ka mbështjellë në trup pikturën duke dalë nga Luvri përmes të njëjtës derë që kishte hyrë.
Gjithë sa mbeti ishte një hapësirë boshe në mur dhe një kornizë boshe aty pranë. Piktura kishte avulluar.
Sot në një qytet të vogël italian në kufirin e Zvicrës, ajo që ndodhi është pjesë e folklorit vendor. Dumenza është vendlindja e hajdutit të famshëm, Vincenzo Peruggia.
Silvio Peruggia thotë se gjyshi i tij vodhi Mona Lizën sepse ai donte të “bënte diçka tronditëse për faktin se Napoleoni vodhi shumë vepra arti nga Italia”.
Në fakt Leonardo da Vinci e kishte sjellë pikturën në Francë, ku thuhet se i ishte shitur mbretit François I.
Peruggia u arrestua në Firence pasi u përpoq ta ofronte atë tek tregtarët e artit. Ai tha se veproi jashtë atdhetarizmit dhe mori shtatë muaj burg. Shtëpia ku ai lindi ende mban një pllakë për nder të tij. Për disa ai është një hero.
“Jam i sigurt që Mona Liza është akoma këtu në Dumenza, e fshehur nën një tryezë dhe populli francez mori vetëm një kopje,” thotë ai. “E di që është pak e çmendur, por do të jem i lumtur nëse është vërtet kështu,” tha Renato Tosi, një turist nga Milano.
Mbetet ende e panjohur për vjedhjen e kryeveprës nga një njeri i përshkruar si “i thjeshtë”, i cili megjithatë mashtroi policinë për dy vjet më radhë.
Bota kishte hyrë tashmë në një etapë të re të ballafaqimit të vlerave me mjeshtrit, me hajdutët profesionist, të cilët mun të mos jenë aq pa fat sa Vincenzo Peruggia, por kurrë nuk do të mund të rrëmbejnë famën që e ngjiti në apogje këtë aventurier.
Piktura më e famshme në botë. Buzëqeshja më misterioze…
Tani, në Marsejë, një ekspozitë gjithëpërfshirëse plotësisht dixhitale u ofron artdashësve mundësinë të shikojnë me detaje këtë pikturë të jashtëzakonshme, për të parë botën e Mona Lizës dhe për të zbuluar misteret e saj.
Në sallën 600 m2 të “Palais de la Bourse”, e njohur, si vendndodhja e Dhomës së Tregtisë dhe Industrisë, një udhëtim nëpër gjashtë faza ju jep mundësinë, që të eksploroni aspekte të ndryshme të kryeveprës, së Leonardo da Vinçit.
Ekspozita është “një mundësi për t’iu afruar pikturës, për të zbuluar të gjitha detajet e saj”, – thotë Vincent Delieuvin, kuratori kryesor i pikturës, italiane të shekullit XVI në Muzeun e Luvrit.
Pse është kaq e famshme Mona Liza?
Mona Liza u pikturua diku midis viteve 1503 dhe 1519, kur Leonardo jetonte në Firence. Sot, kjo pikturë gjendet në Muzeun e Luvrit në Paris.
Tema e buzëqeshjes misterioze të këtij portreti dhe identiteti i pavërtetuar i Mona Lizës, e kanë bërë këtë pikturë një burim investigimesh dhe magjepsjeje të vazhdueshme.
Kjo ekspozitë interaktive synon të eksplorojë historinë dhe trashëgiminë e kësaj kryevepre, si dhe na ndihmon të kuptojmë arsyen pse ajo u bë kaq e famshme.
Nga origjina e mitit të Mona Lizës e deri te pasardhësit e saj, duke përfshirë edhe vjedhjen e pikturës në vitin 1911, që e bëri atë të famshme, çdo fazë e rrugëtimit të kësaj vepre është subjekt i një filmi të projektuar në një format të madh dixhital.
Rrëfimi vizual shoqërohet me ekrane më të vogla ndërvepruese, që shërbejnë për të eksploruar më gjerësisht temën e trajtuar: ato “i japin mundësi publikut të jetë vërtet një aktor në vizitën e tij, të mësojë, të luajë, të zbulojë”.
“Për bashkëkohësit e Leonardo da Vinçit, kjo ishte piktura e parë ku përfaqësohej jeta fizike dhe psikologjike”, shpjegon Delieuvin.
Kjo jetë ka marrë një kuptim të ri falë këtij mediumi dixhital, të zhvilluar nga kompania Artisans d’idées me qendër në Marsejë.
Ekspozita, e çelur prej 10 marst, vijon deri më 21 gusht 2022. / KultPlus.com
Leonardo da Vinci kishte lënë të papërfunduar kryeveprën e tij, Mona Lisën për shkak të një lëndimi që kishte pësuar në dorë, tregon një studim i ri.
Aftësia e kufizuar e gjeniut të rilindjes debatohet qe një kohë të gjatë nga historianët e artit, dhe viteve të fundit është duke dominuar teoria se ai kishte pësuar një paralizë të pjesshme si pasojë e një goditjeje, transmeton Koha.net.
Përkrahësit kanë vënë në dukje vegjetarianizmin e Da Vinçit, duke argumentuar se dieta e lartë e qumështit që ai supozohet të ketë pasur ka të ngjarë t’i ketë shkaktuar një goditje.
Megjithatë, dy mjekë italianë pohojnë se e kanë zgjidhur këtë mister, duke studiuar një vizatim të Da Vinçit nga një artist i panjohur lombard, raporton Telegraph.
Vizatimi me laps të kuq nga Giovan Ambrogio Finio e paraqit Da Vinçin e moshuar me krahun e tij të djathtë të mbuluar nga rrobat, derisa dora duket sikur të ishte e lidhur me fashë.
Gishti i tij i madh, i pari dhe i dyti janë të zgjeruar, derisa gishtat e katërt dhe pestë janë të tkurrur.
Portreti i Da Vinçit vizatuar nga Giovan Ambrogio Finio
Duke shkruar në “Revistën e Shoqërisë Mbretërore të Mjekësisë”, Dr. Davide Lazzeri, kirurg plastik dhe Dr. Carlo Rossi, neurolog, argumentojnë se nëse Da Vinçi kishte pësuar vërtet një goditje, ka shumë gjasë që i gjithë grushti i tij të ishte i mbledhur.
Ata gjithashtu theksojnë se s’ka ndonjë dëshmi që mjeshtri i artit të kishte pasur ndonjë dëmtim në fytyrë ose neurologjik, që është diçka e zakonshme pas një goditje të tillë, përcjell Koha.net.
Përkundrazi, mjekët thonë se pozicioni i dorës, i njohur si “dora kthetër”, me shumë gjasë mund të ketë qenë një paralizë ulna, një lloj dëmtimi traumatik i nervave që njerëzit zakonisht e pësojnë kur kanë ndonjë rënie derisa i ka rënë të fikët ose gjatë kohës sa ka pasur trullosje.
“Kjo mund të shpjegojë se pse ai kishte lënë disa piktura të papërfunduara, përfshirë edhe Mona Lisën, përgjatë pesë viteve të tij të fundit në karrierë si piktorë, derisa kishte vazhduar të jepte mësim dhe të vizatonte”, është shprehur Lazzeri.
Da Vinçi ishte i pazakontë sepse ai ishte mëngjarash, dhe vizatonte e shkruante me dorën e majtë, megjithatë ai e përdorte dorën e djathtë që të pikturonte.
Derisa edhe në ditarin e Antonio de Beatis, asistentit të Kardinalit Luigi D’aragona, pas një vizite që i kishte bërë Da Vinçit në vitin 1517, thuhet se, “s’mund të presim më ndonjë vepër të mirë prej tij, pasi një paralizë e ka gjymtyrën dorën e tij të djathtë… por edhe pse Messer Leonardo nuk mund të pikturojë me ëmbëlsinë që ishte karakteristikë e tij, ai ende mund të projektojë e të mësojë të tjerët”.
Mendohet se pikturimi i Mona Lisës kishte nisur më 1503 ose 1504 në Firencë, dhe Da Vinçi ka punuar me vite në të para se ta linte të papërfunduar.
Para lëndimit, që mendohet të ketë ndodhur në vitin 1505, mendohet se Da Vinçi ishte një person jashtëzakonisht i fuqishëm fizikisht.
Një pasazh nga një libër i piktorit, Giorgio Vasari, i botuar tri dekada pas vdekjes së Da Vinçit thuhet se, “ai ishte fizikisht aq i fort se mund të përballonte dhunën dhe me dorën e tij të djathtë mund të lakonte një dorezë të hekurt të derës ose një patkua”. / KultPlus.com
Një “Mona Liza afrikane” ikona e vërtetë kombëtare në Nigeri, e konsideruar si e zhdukur, do të shitet në ankand pasi u rigjet në një apartament në Londër.
Ky portret i princeshës Ife Adetutu Ademiluyi, ashtuquajtur “Tutu”, pikturuar në vitin 1974 nga artisti nigerian, Ben Enwonwu do të shitet në ankand më 28 shkurt nga shtëpia e ankandeve ”Bonhams”, një shitje që do të transmetohet drejtpërdrejt në Lagos për t’u mundësuar blerësve potencialë të interesohen.
“E konsideroj si Mona Lizan afrikane”, theksoi romancieri nigerian, Ben Okri, laureat i Booker Prize për këtë portret që nuk ishte parë më që prej ekspozimit për herë të fundit në vitin 1975.
Që prej 40 vitesh, kjo është një pikturë legjendare, të gjithë flasin për të, pyesin ku është Tutu?”, theksoi shkrimtari.“Artisti nuk ka shfaqur thjesht vajzën e re, ai ka shfaqur të gjithë traditën. Kjo është një simbol i shpresës dhe rigjenerimit në Nigeri, simboli i Feniksit të rilindur nga hiri”, shtoi Ben Okri i cili theksoi se kishte kaluar disa orë duke e parë atë dhe duke kompensuar kohën e humbur.Ben Enwonwu ka pikturuar tre versione të Tutusë, por tre tablo ishin zhdukur deri sa një prej tyre ishte rigjetur nga Giles Peppiatt, drejtor i artit modern afrikan tek ”Bonhams”
