Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit mirëpriti sot, në mjediset e saj, fituesit e çmimeve shkencore për veprat më të mira të vitit 2022, dhënë nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë, akad. Anastas Angjeli, prof. asoc. Adrian Civici, prof. dr. Gjovalin Gruda dhe prof. asoc. dr. Teuta Toska.
Në këtë takim, me temë “Libri studimor, tregu, lexuesi”, drejtoresha e QKLL-së, Alda Bardhyli, diskutoi mbi rëndësinë e librit studimor dhe problematikat që ai has në tregun libror, duke nisur që me rrjetin e promovimit në librari, si hallka e parë e prezantimit të tij, deri për interesin promovues në hapësira të tjera.
Për të theksuar më shumë vëmendjen ndaj librit shkencor dhe për ta bërë atë pjesë të diskursit publik, Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit ka vendosur të shpallë muajin prill të këtij viti si “Muajin e librit akademik dhe universitar”, me organizimin e një sërë aktivitetesh dhe tryezash diskutimi. /atsh /KultPlus.com
Muaji i librit ka mbërritur dhe kanë nisur promovimet e titujve të rinj, por gjendja e bibliotekave vazhdon të jetë e njëjtë. Ata vuajnë nga mungesa e hapësirave, shumë tituj ruhen në kuti e po ashtu mungon pasurimi me tituj të rinj.
Teksa këtë muaj botues e shkrimtarë do të mblidhen për të folur për librin, gjendja e Bibliotekës Kombëtarë që është institucioni kryesor i memories vazhdon të përkeqësohet. Çdo vit në të shtohen kutitë e bananeve ku ruhen titujt e rinj. Por ndërtimi i godinës së re po kërkon ende kohë.
Elva Margariti: Poli i ri kulturor që fillon tashmë me qendrën kombëtare të kulturës për fëmijë, ka si element të dytë Bibilotekën Kombëtare. E kemi projektin e qendrës së fëmijëve, ku dhe aty do të ketë ambiente të dedikuara.
Biblioteka Kombëtare, për shkak të mungesës së hapësirave ka hequr shërbimin e dhënies së librave me vete për lexuesit.
“Biblioteka është një shërbim që meriton të ketë një vëmendje të veçantë. Pasurimi me tituj është një tjetër problem, sidomos i titujve të letërsisë shqipe”, tha Belfjore Qose, pedagoge.
Por edhe në rrethe situata nuk është ndryshe. Në Bibliotekën e Lushnjes, dhurimi i titujve të rinj bëhet nga vetë autorët.
Luljeta Vodo: Çdo autor vjen në bibliotekën e Lushnjes dhe na sjellin nga 3 libra.
Por a mjafton kjo për ta pasuruar me titujt e rëndësishëm?
Edhe pse shumë Tetor librash kanë kaluar dhe kjo temë është diskutuar, nuk ka ndryshuar shumë për gjendjen e bibliotekave tona./tvKlan/ KultPlus.com
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti kujtoi sot Sami Frashërin, në kuadër të “Muajit të Librit” me disa fjalë të mençura të thëna prej tij; “Ajo që qeveris botën, nuk është as forca, as ligji, por është mirësjellja dhe edukata”.
“Me fjalët e mençura të një prej figurave më të shquara të Rilindjes Kombëtare, Sami Frashërit, ju uroj një fundjavë të mbarë”, tha Margariti.
Sami Frashëri u lind në Frashër të Përmetit më 1 qershor 1850. Mësimet e para i mori në fshatin e lindjes. Më 1865, së bashku me pesë vëllezërit dhe dy motrat e tij, u vendos në Janinë. Këtu së bashku me Naimin, Sami Frashëri kreu shkollën e mesme greke “Zosimea”, ku përveç kulturës së përgjithshme, përvetësoi krahas greqishtes së re e të vjetër edhe gjuhën latine si dhe gjuhën frënge dhe atë italiane. Më vonë ai mësoi arabisht, persisht dhe turqisht në Tetovë, nga Mahmut Efendiu.
Në vitin 1872 ai u vendos në Stamboll, ku zhvilloi veprimtari të gjerë patriotike për çlirimin dhe bashkimin kombëtar të popullit shqiptar dhe bashkëpunoi me përfaqësuesit më përparimtarë të lëvizjes demokratike-borgjeze turke. Sami Frashëri ishte një ndër organizatorët kryesorë të “Komitetit Qendror për mbrojtjen e të drejtave të kombësisë shqiptare” dhe me themelimin e “Shoqërisë së të shtypurit shkronja shqip” në vitin 1879, u zgjodh kryetar i saj.
Ai drejtoi revistat e para në gjuhën shqipe si “Drita” dhe më pas “Dituria” në Stamboll në vitet 1884-85, në të cilat shkroi një varg artikujsh. Për të ndihmuar disa prej nevojave të shkollës shqipe hartoi librat “Abetare e gjuhës shqipe” në vitin 1886, “Shkronjtore e gjuhës shqipe” dhe “Shkronjë”, libër ky që kryente funksionin e gjeografisë në vitin 1888.
Nga veprat më të shquara të këtij mendimtari, patrioti, demokrati dhe iluministi është “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet” e botuar më 1899 pa emër autori në Bukuresht. Ky botim, i cili mori formën e një traktati, u bë manifesti i Rilindjes Kombëtare Shqiptare, vepra që sintetizoi programin e lëvizjes, strategjinë dhe taktikën e saj. Në këtë libër u shprehën idealet demokratike të zhvillimit politik e shoqëror të vendit, të zhvillimit të arsimit, të kulturës e të shkencës. Një ndër kontributet që Sami Frashërit donte të jepte për gjuhën shqipe ishte dhe hartimi i një fjalori, i cili mbeti i pabotuar, si dhe një dorëshkrim me përmbledhje këngësh popullore shqiptare.
Çështja shqiptare dhe historia e popullit shqiptar ishin disa nga temat më të preferuara që Sami Frashëri trajtonte në veprat e tij në gjuhën turke e sidomos në artikujt e botuar në shtypin e kohës, si edhe në veprat letrare me motive nga jeta shqiptare.
Sami Frashëri, si një dijetar i madh i kohës, dha kontributin e tij të vyer në shumë fusha të shkencës, ku u dallua si përfaqësues i mendimit të përparuar materialist, jo vetëm për Shqipërinë, por edhe për vendet e Lindjes. Ai është autor i fjalorit normativ të gjuhës turke “Kamus-i türki” në vitin 1901, botim ky i cili ruan vlerën e vet edhe në ditët e sotme. Ky fjalor përmban mbi 40 mijë fjalë e shprehje gjuhësore dhe është pajisur me një parathënie të gjatë të shkruar nga vetë autori.
Sami Frashëri i kushton një vend të dukshëm botës shqiptare, figurave të rëndësishme që ka nxjerrë populli shqiptar gjatë historisë së tij. Në enciklopedinë e tij gjenden njoftime për institucionet shtetërore, arsimore, fetare etj., si edhe të dhëna gjeografike jo vetëm për qytetet dhe qendrat administrative më të rëndësishme të Shqipërisë, por edhe për fshatrat më të njohura.
Si shkrimtar Sami Frashëri shkroi në gjuhën turke drama e romane. Vepra më e rëndësishme tregimtare e Sami Frashërit “Besa”, është botuar më 1875 dhe e ka marrë subjektin nga jeta shqiptare. Para se të botohej në një libër, kjo vepër u vu në skenë në teatrin perandorak në Stamboll më 1874.
Sami Frashëri ishte edhe një gazetar i talentuar, i cili ka shkruar disa shkrime dhe ka qenë redaktor dhe kryeredaktor në disa gazeta si “Sabah” (“Mëngjezi”), ku për një kohë ishte kryeredaktor, “Hafta” (“Java”) etj.
Në punën krijuese të Sami Frashëri një vend të rëndësishëm zënë edhe përkthimet, e kryesisht ato nga frëngjishtja. Ai shquhej për kulturën e tij të gjerë në shumë fusha. Biblioteka personale e Sami Frashërit kishte 20 000 vëllime.
Për veprimtarinë patriotike edhe për frymën përparimtare që shoqëron të gjitha veprat e tij, Porta e Lartë e ndoqi dhe e persekutoi Sami Frashërin, duke e internuar e izoluar. Madje në vitet e fundit atij i është ndaluar të dilte nga shtëpia. Sami Frashëri u nda nga jeta në moshën 50 vjeçare në Stamboll të Turqisë./ atsh/ KultPlus.com
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti kujtoi sot Mid’hat Frashërin, në kuadër të “Muajit të Librit” me disa fjalë të mençura të thëna prej tij; “Në punë kije për lavdi të jesh shërbestar.Ji i lumtur kur bën një send të dobishëm, pa le të mos e dijë bota”.
“Me këto fjalë të mençura të një prej mendjeve më të ndritura të kulturës shqiptare, Mid’hat Frashërit, ju uroj një muaj të mbarë”, tha Margariti.
Mid’hat Frashëri ishte publicist, shkrimtar, përkthyes, albanolog, diplomat dhe veprimtar i çështjes kombëtare shqiptare. Lindi në Janinë më 1880 dhe ishte i biri i Abdyl Frashërit, patriotit të shquar shqiptar. Mid’hat Frashëri njihet edhe me pseudonimet “Lumo Skëndo” dhe “Mali Kokojka”. Mësimet e para i mori nga Naim dhe Sami Frashëri. Nën ndikimin e tyre, ai mori një kulturë të gjerë dhe zotëroi disa gjuhë të huaja. Në vitin 1908 themeloi gazetën “Liria” në Selanik. Nga viti 1897-1928 botoi me ndërprerje revistën “Kalendari Kombiar”. Në vitin 1909 botoi revistën “Diturija” në Selanik, në Konstancë dhe në Tiranë. Këto revista trajtuan çështje me rëndësi historike, gjuhësore, folkloristike dhe të traditave të popullit shqiptar.
Mid’hat Frashëri zhvilloi një veprimtari të gjerë letrare, kulturore dhe politike. Në Kongresin e Manastirit (1908) u zgjodh kryetar dhe u caktua në Komisionin e Alfabetit. Mori pjesë në Kuvendin Kombëtar të Vlorës, më 28 nëntor 1912.
U emërua ministër i Punëve Botore në Qeverinë e Përkohshme të Vlorës. Gjatë periudhës së Princ Vidit, u ngarkua me detyrën e ministrit të Postave dhe Punëve Botore. Gjatë viteve të Luftës së Parë Botërore qëndroi në vende të ndryshme të Evropës.
Në vitin 1918 u emërua ministër i qeverisë së Turhan pashë Përmetit dhe anëtar i delegacionit zyrtar shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris. Në vitet 1923-1925, mbajti detyrën e ministrit fuqiplotë të Shqipërisë në Athinë.
Gjatë ushtrimit të kësaj detyre, Mid’hat Frashëri protestoi për shpërnguljen me dhunë të shqiptarëve myslimanë të Çamërisë nga qeveria greke. Në vitet 1926-1939 hapi librarinë “Lumo Skëndo” në Tiranë.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore drejtoi organizatën e Ballit Kombëtar. Në përfundim të luftës, fillimisht shkoi në Itali dhe më pas në Londër, ku formoi Komitetin “Shqipëria e Lirë”.
Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit hapi sot Tetorin e Librit, muaj ky që do t’i kushtohet librit, shkrimtarëve shqiptarë nga Shqipëria dhe Kosova, si një kremtim që ka në qëllim të tij kthimin në vëmendje të letërsisë shqipe. Ky muaj u çel me tryezën “Politikat e Librit në Shqipëri”.
Në fjalën e saj hapëse, Drejtoresha e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, znj. Alda Bardhyli, përveç falenderimeve ndaj vëmjendjes që patën botues dhe shkrimtarë ndaj nismës së QKLL-së, u shpreh se “mbi 30 aktivitetet që nisin sot nga Tirana për të vijuar në biblioteka, shkolla të qyteteve të ndryshme të Shqipërisë kanë vetëm një synim, nxitjen e leximit, si një prioritet kombëtar.
Autorë të huaj dhe shqiptarë do të jenë përgjatë këtij muaji në një dialog mbi vlerat e librit dhe lexuesin, nën moton ‘Fajin ma ka gjuha’, një thënie e huazuar nga libri më i fundit i shkrimtarit Virgjil Muçi, mbi të cilën ne duam të evokojmë një nga problemet kryesore të një kulture dhe gjuhe siç është shqipja, mungesa e hapjes ndaj kulturave të tjerave, përkthimit etj.”
Zonja Bardhyli përmendi prioritetet që QKLL-ja ka në hartimin e politikave në mbështetje të librit, ndër të cilat përmendim:
a) promovimin e frekuentimit dhe pasurimit të bibliotekave, librarive dhe të njohurive mbi prodhimin e librit në shqip duke nxitur përhapjen dhe përdorimin e tij;
b) bashkëpunimin midis institucioneve shkollore në të gjithë territorin, duke iu referuar veçanërisht bibliotekave të leximit publik dhe institucioneve të tjera ose shoqatave kulturore, me qëllim promovimin e leximit te të rinjtë;
c) të nxjerrë në pah dhe të mbështesë gjuhën shqipe, duke promovuar njohjen e veprave të autorëve shqiptare dhe përhapjen e tyre jashtë vendit, edhe përmes bibliotekave;
d) të nxjerrë në pah vlerën e larmisë së produkteve në fushën e botimeve, në përputhje me logjikën e tregut e të konkurrencës;
e) të nxisin leximin në fëmijërinë e hershme edhe përmes përfshirjes së qendrave të këshillimit, të pediatrisë familjare dhe të sallave të lojërave;
f) të promovojnë leximin në teatro, edhe në bashkëpunim me libraritë, brenda programeve artistike dhe kulturore përgjatë festivaleve.
Gjithashtu, ndër të pranishmit në këtë tryezë, Drejtori i Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë, z. Piro Misha, vuri theksin në “propozimin e kërkesave të përbashkëta për amendimin e ‘Ligjit të librit’ si një nevojë urgjente”, si dhe “të zgjidhet çështja e bibliotekave të qytetit apo edhe të bibliotekave vendore, të cilat kanë mungesë në përditësimin me titujt e rinj të botuar”.
Kryetari i Shoqatës së Botuesve, z. Petrit Ymeri, u shpreh se “është e rëndësishme të bashkëpunojmë për shpënien përpara dhe zgjidhjen e problemeve që ka sektori i librit në Shqipëri. Mbështetja e autorëve të rinj dhe rëndësia që shkollat e Shqipërisë të jenë të hapura ndaj librit, duke lejuar promovime, biseda dhe aktivitete me botues, autorë apo përkthyes në mjediset e tyre”.
Një sektor i prekur dhe që shpreh nevojën për një rregullator është edhe ai i rrjetit të librarive. Z. Albert Gjoka u shpreh se “duhen hartuar politika për librarët dhe duhet rregulluar problemi i taksimit apo edhe i fiskalizimit”. / KultPlus.com
