Muzeu Kombëtar “Shtëpia me Gjethe” përkujtoi sot dramaturgun, shkrimtarin dhe përkthyesin Et’hem Haxhiademi, i cili vdiq në burgun e Burrelit.
Ethem Haxhiademi lindi më 8 mars 1902 në Elbasan. Shkollën e mesme e ndoqi në Leçe të Italisë dhe e përfundoi në Insbruk, Austri. U diplomua për shkenca politike në Berlin dhe gjatë studimeve bashkëpunonte njëkohësisht me revistat “Kopshti Letrar”(Elbasan) dhe “Djalëria” (Vjenë).
Pas studimeve, punoi në administratën vendore në disa qytete dhe më vonë si drejtor në Ministrinë e Brendshme.
Në vitin 1941, u emërua anëtar i Institutit të Studimeve Shqiptare. Në vitet 30 botoi një numër tragjedish: “Akili”, “Aleksandri”, “Ulisi” (1931), “Pirrua” (1934), “Skënderbeu” (1935), “Diomedi” (1936), “Abeli” (1939). Botoi gjithashtu poezinë: “Lyra” (1939) dhe përkthime si “Bukolikët” e Virgjilit, (1923). Më 29 dhjetor 1947, me vendim nr.531, Gjykata e Lartë e dënoi për krime kundër shtetit, me vdekje dhe konfiskim pasurie.
Më vonë dënimi iu shndërrua në 25 vjet burg. Vdiq në burgun e Burrelit më 17 mars 1965. / KultPlus.com
Muzeu Kombëtar “Shtëpia me Gjethe” përkujtoi sot filozofin, shkrimtarin dhe poetin Isuf Luzaj.
Isuf Luzaj lindi më 21 shkurt 1913 në Kaninë të Vlorës. Shkollën fillore e kreu në Vlorë ndërsa gjimnazin në Shkodër. Në vitin 1933 u regjistrua në Universitetin e Sorbonës në Paris por për shkaqe ekonomike i ndërpreu studimet e tij. Në vitin 1936 u kthye në Shqipëri për të punuar si mësues i gjuhës frënge në Elbasan e në Korçë.
Nga viti 1940 deri në vitin 1941 u burgos në Itali, por më pas u kthye në Shqipëri ku u dallua për luftën e tij ndaj trupave fashiste, rezistencën antikomuniste të Ballit Kombëtar si dhe kontributin në themelimin e Partisë Social-Demokrate në Shkodër, Tiranë e Vlorë së bashku me Musine Kokalarin, Skënder Muçon etj. Në 1944 largohet nga Shqipëria drejt Italisë, ku akuzohet për vrasje dhe qeveria komuniste kërkoi ta riatdhetsojë me qëllim që ai t’i nënshtrohej “gjyqit të popullit për krime lufte”. Në vitin 1948 u largua në Argjentinë ku punoi në Ministrinë e Arsimit si përkthyes dhe në 1957 u diplomua në letërsi dhe filozofi.
Gjatë periudhës 1960-1970 mbajti poste të rëndësishme si drejtor i Institutit Francez “La France à l’étranger”, si këshilltar i Ministrisë së Arsimit në Argjentinë, si profesor i filozofisë dhe gjuhës frënge në Universitetin e New Hampshire, shef katedre në po të njëjtin universitet, Drejtor i Përgjithshëm i Gjuhëve të Huaja në Barat College-Lake Forest, Illinois si dhe shef katedre në Universitetin e Indiana-s.
Isuf Luzaj ndërroi jetë në 25 nëntor 2000 në Chicago. Sipas amanetit të lënë u varros në vendlindjen e tij, në Kaninë. Disa nga veprat e tij janë: “Rrëfimet”, “Ideologjia Falimentuese si interpretim materialist i historisë”, “Lumenjtë derdhen të kuq”,”Metodologjia për studimet e filozofisë”, “Lamtumira e yjeve” etj.
U vlerësua me tituj të rëndësishëm si: “Professor emeritus” në SHBA dorëzuar nga Presidenti Ronald Regan, me medalje “Për shërbime të jashtëzakonshme akademike” në SHBA dhe medalje ari nga Universiteti i Buenos Aires-it.
Më 19 qershor 2017 Presidenti i Shqipërisë Bujar Nishani, i akordoi Isuf Luzajt, dekoratën “Nder i Kombit” me motivacionin: “Për kontributin e jashtëzakonshëm shumëvjeçar, të dhënë në Shqipëri dhe jashtë saj për Pavarësinë dhe demokracinë e vendit, përmes luftës antifashiste e antikomuniste të pareshtur, si dhe për aktivitetin e gjatë e të shquar intelektual e pedagogjik në fushën e shkencave letrare e linguistike, duke u vlerësuar me tituj nderi dhe akademikë nga shumë universitete të njohura në botë, sidomos në Shtetet e Bashkuara të Amerikës”. / KultPlus.com
Muzeu Kombetar “Shtëpia me Gjethe” përkujtoi sot shkrimtarin, përkthyesin dhe politikanin Pjetër Arbnori.
Pjetër Arbnori, i quajtur gjithashtu “Mandela i Ballkanit”, për shkak të kohës së gjatë 28 vjeçare të kaluar në burgjet e diktaturës komuniste lindi më datë 18 janar të vitit 1935 në qytetin e Durrësit.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore, forcat partizane vranë babain e tij dhe qëndrimi antikomunist i familjes së tij do të ishte shkak që Pjetër Arbnorit t’i mohohej e drejta për të vazhduar shkollën e lartë, edhe pse të mesmen e kishte përfunduar me rezultate të shkëlqyera.
Duke mos u pajtuar asnjëherë me vijën politike të regjimit komunist, ai dhe intelektualë të tjerë krijuan në fshehtësi Lëvizjen Social Demokrate, e cila u pikas nga Sigurimi i Shtetit. Fillimisht atij iu dha dënimi me vdekje, por ky dënim iu kthye në 25 vjet burg, sepse autoritetet shpresonin akoma që nëpërmjet Arbnorit të zbulonin pjesëtarë të tjerë të organizatës së fshehtë ku ai bënte pjesë. Pas përfundimit të dënimit, ai u ridënua, duke vuajtur 28 vite në burgun e Burrelit. U lirua në vitin 1989, vite ku tashmë ndihej era e ndryshimit. Ishte mjaft aktiv në luftën për rrëzimin e regjimit komunist si dhe bashkëthemelues i Partisë Demokratike në Shkodër. Në vitet 1992-1997 shërbeu si Kryetar Kuvendi. Pas vitit 1997 ai bëri përpjekje që censura e shtetit në media të eliminohej.
Ndryshimet në ligj që pasuan në këtë fushë u quajtën “Amendamenti Arbnori”.
Rreth krijimtarisë së tij letrare rendisim: “Kur dynden vikingët”, “Bukuroshja me hijen”, “E bardha dhe e zeza”, “E panjohura”, “Vdekja e Gebelsit”, “Shtëpia e mbetur përgjysmë”, “Letër nga burgu” etj.
Pjetër Arbnori vdiq në Itali, në korrik të vitit 2006. / KultPlus.com
