Po kërkoni të shmangni turmat këtë verë? Nga vendpushimet buzë liqenit deri te lagunat me ujëra të kripura, ne ju rekomandojmë disa nga sekretet bregdetare më të ruajtura të Evropës, shkruan Hannah Wild në “National Geographic”.
Me ujërat e kristalta që shkëlqejnë dhe hapësirat gjithëpërfshirëse të rërës së zezë vullkanike, vija bregdetare e Evropës është tepër e larmishme.
Nga shkëmbinjtë e thyer të Rivierës Shqiptare, Bregut të Amalfit në Itali deri te rëra e bardhë mesdhetare e ishujve Balearike në Spanjë – nuk është çudi që këto destinacione vizitohen nga miliona turistë që kërkojnë diellin çdo vit.
Megjithatë, përtej pikave të nxehta turistike shtrihen destinacione të tjera të pazbuluara të bregdetit – që presin të zbulohen nga ata që dëshirojnë të eksplorojnë më tej.
Duke u shtrirë nga Deti i Veriut deri në Detin e Zi, ju mund të gjeni plazhet më pak të njohura të Evropës – të cilat ende nuk janë kthyer në një vendpushim bregdetar të populluar me njerëz.
“National Geographic” ka publikuar një renditje të gjashtë plazheve më të mira sekrete të Evropës, mes të cilave përfshihet edhe bregdeti i Shqipërisë.
Plazhi i Pasqyrave, Shqipëri
Udhëtoni nëpër bregdetin jugor shqiptar dhe do të gjeni xhepa të izoluar me rërë të bardhë dhe ujëra të pastra kristal, por Plazhi i Pasqyrave është padyshim më i miri.
Ky plazh është emërtuar sipas mënyrës se si drita e diellit reflektohet në detin këtu, kjo zonë e vijës bregdetare të paprekur mbetet një vend sekret aq i madh – sa edhe në muajt e verës nuk keni për të gjetur shumë njerëz këtu.
Peizazhi përcaktohet nga një ndërthurje e rërës së bardhë të butë dhe zallit që ju çon drejt ujërave të pastra dhe verbuese të detit Adriatik.
Fshati më i afërt, Ksamili, është gati katër milje larg dhe ka një parking të vogël pranë hyrjes së plazhit.
Dhe ndërsa sigurimi i një hapësire këtu kërkon vendosjen e një ombrelle, vendet private, intime dhe pa turma njerëzish e bëjnë tarifën të vlefshme.
Gjashtë plazhet më të mira sekrete të Evropës për të vizituar në verën e vitit 2024:
Mes detit Adriatik dhe Alpeve Dinarike, Shqipëria është një nga destinacionet më të bukura evropiane. Pasuria e saj natyrore dhe ndikimet kulturore dhe artistike nga Lindja dhe Perëndimi e bëjnë atë shumë tërheqëse, shkruan Emma Lira në një artikull të edicionit spanjoll të “National Geographic”.
Romakët e quajtën Shqipëri për shkak të bardhësisë së majave të mbuluara me borë, por banorët e saj preferojnë ta quajnë Shqipëria, që do të thotë “shqiponjë” duke iu referuar papushtueshmërisë së territorit të saj.
Flamuri i saj përmban një shqiponjë dykrenore, një simbol i trashëguar nga Bizanti, i cili funksiononte si simboli i ekuilibrit midis Lindjes dhe Perëndimit.
E rrethuar nga Ballkani dhe Alpet Dinarike dhe e lagur nga detet Jon dhe Adriatik, Shqipëria ruan historinë e pasur të territoreve kufitare.
Vendi ishte pjesë e Ilirisë së Epirit Grek dhe i rezistoi pushtimit romak. Pas ndarjes së perandorisë në vitin 395, Shqipëria u rreshtua me Bizantin.
Gjatë mesjetës, ajo u përball me osmanët, me në krye Skënderbeun, të cilët i rezistuan sulmit për më shumë se 25 vjet.
Pavarësisht disfatës së saj në shekullin e XV, Shqipëria ishte pjesë e Perandorisë Osmane për pesë shekuj.
Koha më e mirë për të vizituar Shqipërinë është pranvera dhe vjeshta. Ju mund të shijoni relievin e saj malor dhe plazhet e saj të qeta.
Megjithëse ende një destinacion pak i njohur, Shqipëria po tërheq gjithnjë e më shumë turistë për shkak të peizazhit dhe historisë së saj.
Këto janë vendet kryesore që duhet të vizitoni:
Kështjella-Muze e Skënderbeut, Krujë
Në qytetin verior të Krujës, 13 kilometra larg aeroportit “Nënë Tereza”, ndodhet kështjella-muze e Skënderbeut, e ngritur gjashtë shekuj para pushtimit të qytetit nga Enver Hoxha, një diktator komunist që shihte tek ai hero figurën rreth së cilës ndërtohej identiteti kombëtar.
Vendi ku Skënderbeu i rezistoi tre rrethimeve është sot një pazar rrugicash me kalldrëm dhe strehë druri.
Evropa është e krishterë sepse Skënderbeu i ndaloi osmanët.
Tirana, kryeqyteti heterogjen i Shqipërisë
Shqipëria, pavarësisht gjithçkaje është mesdhetare.
Pavarësisht lidhjes gjeopolitike me Ballkanin, pavarësisht se në imagjinatën tonë e pikturojmë si sllave, pavarësisht kompleksitetit të gjuhës, Shqipëria ka një frymë të fortë mesdhetare.
Tashmë bie në sy në Tirana, kryeqyteti 30 kilometra larg nga Kruja, ku krijohet një marrëdhënie e veçantë mes hapësirës dhe kohës.
Tirana, e cila një shekull më parë nuk i kalonte 10 000 banorë, është sot një qytet me më shumë se gjysmë milioni nga afro tre milionë shqiptarë që banojnë në vend.
Xhamitë osmane, kishat ortodokse, ndërtesat e stilit italian, ndërtesat gri të epokës socialiste dhe fasadat e lyera me murale shumëngjyrëshe bashkëjetojnë në bulevardet e stilit francez që nisin nga sheshi Skënderbej.
Trashëgimia mesdhetare perceptohet edhe në gastronominë e saj apo në kafenetë e panumërta në rrugët e Bllokut, zonës së banimit të elitës politike shqiptare në kohën e diktaturës, hyrja e së cilës ishte e ndaluar për popullsinë deri në vitin 1991.
Vlen të vizitohet kjo pjesë e historisë duke hyrë në Bunker’Art, një strehë e shndërruar në një muze të kujtesës historike.
Dhe, megjithëse Shqipëria arriti pavarësinë e saj nga Perandoria Osmane në vitin 1912, ajo ishte e pushtuar nga Greqia deri në vitin 1914; u bë protektorat italian dhe më pas monarki deri në vitin 1939; pjesë e Italisë deri në rënien e Musolinit në vitin 43 dhe një pjesë e Gjermanisë naziste deri në vitin 44.
Pas Luftës së Dytë Botërore, Enver Hoxha, një nga drejtuesit e rezistencës, mori kontrollin e shtetit dhe u vendos në orbitën e Rusisë.
Pavarësisht reformave që synonin modernizimin e infrastrukturës, industrializimin, zhvillimin bujqësor, arsimin dhe artet, Shqipëria u zhyt në izolim.
Udhëheqësi i tyre i ktheu shpinën Perëndimit dhe më pas u shkëput nga aleancat komuniste: Rusia e Hrushovit, Jugosllavia e Titos, Rumania e Çauçeskut dhe, së fundi, Kina e Maos.
Obsesioni i tij për një pushtim të mundshëm ndërkombëtar e izoloi atë nga rrethinat e tij, fushat dhe qytetet me bunkerë ende të dukshëm duke provokuar një represion brutal politik. Ai vdiq në vitin 1985, por zgjedhjet e para nuk u shpallën deri në vitin 1992.
Edhe demokracia doli të ishte një ëndërr kalimtare, pasi pas luftës ballkanike të vitit 1997, shteti ishte afër luftës civile.
Vlorë, fillimi i Rivierës Shqiptare
Në Vlorë, 150 kilometra në jug të Tiranës, qëndron një nga portet e para tregtare në vend.
Vlora është pikënisja e rrugës së famshme përmes Rivierës Shqiptare, një rrugë që ndjek bregdetin, mes shkëmbinjve, maleve dhe pamjeve panoramike plot diell.
Pasi të kaloni Parkun Kombëtar të Llogarasë dhe ngjiteni në një lartësi prej 2000 metrash përgjatë një rruge të vendosur mes pishave, hoteleve të vogla me çati dhe shtigjeve malore, zbresim në Dhërmi, një bregdet zigzag i bukur.
Dhërmiu dhe plazhet më të bukura të Rivierës Shqiptare
Dhërmiu, një nga vendet më të preferuara rekreative të popullatës vendase, na befason me një liman ëndërrash.
Plazhi i Dhërmiut, i mbrojtur nga një shkëmb ofron ujëra transparente me rërë të bardhë.
Pak më në jug ndodhet plazhi i Gjipesë, një liman i fshehur dhe i egër.
Këtu, disa bare plazhi të rrëmujshme ofrojnë birrë të ftohtë dhe ushqim të nxehtë.
Himara dhe Gjiri i Porto Palermos
Himara, një nga qytetet më të populluara në bregdet dhe një eksponent i vërtetë i zhvillimit shqiptar.
Qyteti i vjetër ndodhet në shpatin e kodrës, si një kujtesë e një kohe kur piratët ishin një kërcënim i vazhdueshëm. Kalaja e saj e rrënuar ende funksionon si një kullë e përsosur vrojtimi për të parë perëndimin e diellit.
Qyteti i ri, ndërkohë, është shtëpia e një shëtitoreje të gjallë të mbushur me hotele dhe restorante.
Pak minuta më larg, ndodhet gjiri i Porto Palermos ku mund të vizitoni, kështjellën e Ali Pashës, e ndërtuar në shekullin e XVIII në një gadishull të vogël; dhe një tunel që funksiononte si një bunker nëndetësesh sovjetike.
Borshi dhe Ksamili, emblema të Rivierës Shqiptare
Më në jug shfaqet Borshi, një plazh i egër rreth 7 kilometra i gjatë me rërë të bardhë dhe bare që qëndrojnë mbi rërë në një sfond ullishtesh dhe pemishtesh.
Saranda, qyteti më turistik në jug ka ruajtur plazhet më të mira jashtë bërthamës urbane, Pulëbardha dhe Manastiri.
Në bregun e fundit të bregdetit shqiptar, përballë ishullit grek të Korfuzit, pothuajse i arritshëm me not, ndodhet Ksamili mitik.
Ksamili, i konsideruar si ‘Karaibet e Evropës’ është i mbipopulluar me turistë veçanërisht në muajt korrik dhe gusht.
Vendi arkeologjik i Butrintit
Parku Kombëtar i Butrintit, një zonë natyrore që përfshin 2500 hektarë laguna integron zonën e rëndësishme arkeologjike të Butrintit.
I njohur nga UNESCO si një sit i Trashëgimisë Botërore që nga viti 1992, ai u gërmua për herë të parë rreth vitit 1920 nga një ekip italian që u përpoq të rikuperonte mitin e “Magna Roma”.
Legjenda e vendos themelin e saj në duart e të mërguarve nga Troja në vitin 48 para Krishtit. Vetë Jul Çezari donte të krijonte një koloni veteranësh në këtë pasazh idilik, në brigjet e kanalit të Vivarit që lidh një liqen në brendësi me detin.
Por, do të ishte Augustus ai që do ta kthente atë në një hapësirë të rezervuar për legjionarët që i mbijetuan betejës së Actium.
Në Butrint është ende e lehtë të ëndërrosh thesare të humbura dhe të zhytesh në histori duke admiruar tempullin e tij për nder të perëndisë Asklepi, teatrin e tij grek ose një nga pagëzimoret më të mëdha bizantine.
Qyteti emocionues i Gjirokastrës
Ndikimi grek në zonë mund të shihet në arkitekturën dhe në tabelat e etiketuara në të dyja gjuhët.
Qyteti i Gjirokastrës ka një histori 2500-vjeçare. Përveç kalasë së saj Argyrokastro (Kështjella e Argjendtë), ajo ruan më shumë se 600 kule (shtëpi të epokës osmane) që e konfirmuan atë si Trashëgimi Botërore në 2005.
Shtëpia e Enver Hoxhës, ajo e shkrimtarit Ismail Kadare dhe shtëpia e Skëndulatëve, që i përkasin një familjeje aristokrate osmane, janë të hapura për publikun dhe shërbëjnë si muze etnografikë autentikë.
Kalaja, e ndërtuar midis shekujve III dhe XV, ia vlen të vizitohet për pamjet e pabesueshme që ofron.
Pazari plot zhurmë, i kryesuar nga e vetmja xhami e mbetur në këmbë, ofron pamje nga perëndimi i diellit.
Berati, qyteti i njëmijë dritareve
Ndalesa tjetër është qyteti i Beratit, i vendosur në të dy brigjet e lumit Osum dhe i lidhur me dy ura simpatike, “Qyteti i një mijë dritareve” ruan ende planin e tij mesjetar.
Mangalemi, lagjja e myslimanëve dhe Kula, zona përreth kalasë, shikojnë nga bregu tjetër në lagjen ortodokse të Goricës.
Shkrirja mes kujtimeve bizantine dhe osmane ka bërë që Berati të shpallet një sit i Trashëgimisë Botërore në vitin 2008.
Vlen të vizitohet Muzeu Kombëtar Ikonografik Onufri, koleksioni origjinal i ikonave të të cilit arriti t’i mbijetojë persekutimit të simboleve fetare që pasoi revolucionin kulturor të vitit 1967, në të cilin Shqipëria ishte shteti i parë në botë që u deklarua ateist.
Mali i Tomorrit
Në rrethinat e Beratit qëndron mali i Tomorrit, një majë 2400 metra e lartë që është më shumë se thjesht një opsion ecjeje. Shqiptarët e quajnë Mali i Shenjtë.
Rafting në lumin Vjosa apo kanionet e Osumit janë disa nga eksperiencat që ofron kjo zonë, një simptomë që tregon se turizmi ndërkombëtar është në kërkim të ofertave natyrore të vendit.
Parku Arkeologjik i Apolonisë
Në bregdet, në veri të Vlorës, Parku Arkeologjik i Apolonisë është ëndrra e çdo udhëtari.
Gjithçka duket se do të dalë nga toka dhe do të zgjohet në jetë.
Historia na befason sërish duke i dhënë Shqipërisë një protagonizëm të cilin nuk e kishim në dijeni.
Epoka romake ka një tjetër enklavë interesante në Durrës, trashëgimtarin e Durraquio, një shesh i rëndësishëm në rrugën e Via Egnatia që një ditë bashkoi dy pjesët e perandorisë, Romën dhe Kostandinopojën.
Këtë e vërtetojnë amfiteatri me tunelet e tij të kthyera në kapela dhe muzeu i tij me copëza spektakolare.
Natyrisht, ekspozita ndalet në kohën e Perandorisë Romake; epoka bizantine dhe periudha osmane janë në ndërtim e sipër.
Historia e kohëve të fundit është aq e turbullt saqë mund të jetë e nevojshme të strehohemi në epopenë e së kaluarës.
Bjeshkët e Nemuna të Shqipërisë së Veriut
Vizitoni veriun, natyrën vërtetë të virgjër të Shqipërisë.
Në kufirin malor me Kosovën dhe Malin e Zi ndodhen të ashtuquajturat Bjeshkët e Nemuna.
Ky varg malor spektakolar përshkohet nga Majat e Ballkanit, një rrugë shëtitjeje prej 192 kilometra, e krijuar për shpirtra të guximshëm.
Në këtë botë të vetmisë, të kullave të fortifikuara, të majave madhështore dhe të dimrave shumë të ashpër, Kanuni, (një grup ligjesh me origjinë islame të miratuara me konsensus në shekullin e XV), mbetet jozyrtarisht aktiv dhe ende nxit hakmarrjet midis familjeve që kanë mbajtur inat për breza më rradhë.
Bjeshkët e Nemuna, po frekuentohen gjithnjë e më shumë nga ata që kërkojnë peizazhe autentike, male dhe shtigje që lidhin parqet kombëtare dhe kalojnë kufijtë.
Rruga midis Valbonës dhe Thethit
Rruga më e njohur e ecjes lidh fshatrat e Valbonës dhe Thethit në një udhëtim 12 kilometra që duket si një udhëtim në të kaluarën.
Nevojiten aftësi të mira fizike dhe përvojë në male për t’u orientuar dhe për të kapërcyer një mijë metra lartësi në rreth shtatë orë ecje. /atsh/KultPlus.com
Në kuadër të edicionit të sivjetshëm të DokuFest-it, në kategorinë e filmave kombëtar do të prezantohen gjithsej 13-të filma, shkruan KultPlus.
Kjo është vetëm njëra ndër kategoritë që sjellë rrugëtimi i 17-të i këtij festivali që ka kthyer vëmendjen ndërkombëtare në Kosovë.
Po sjellim kësisoj, filmat e regjisorëve tashmë të dëshmuar që janë në garën National të DokuFest:
“Një histori e vërtetë” nga Viron Roboçi,
Historia e filmit tregon një ngjarje të vitit 1950. Tre anëtarë të një familjeje shpallen fajtorë dhe dënohen për vrasjen e vajzës së tyre pasi ajo u divorcua. Çdo gjë fillon me zhdukjen e vajzës. Katër vjet më vonë, autoritetet iniciuan një hetim që përfundoi me shpalljen e të gjithë anëtarët e familjes si “fajtor për vrasje.”
“Routine” nga Bekim Guri
Pasi i është djegur shtëpia e familjes së Albanit së bashku me dy vëllezërit e tij, e tërë familja ka pësuar shok, çrregullim mental dhe një varfëri të madhe. Ndër familjarët që e përjetuan dhe e pësoi më së rëndi është Albani.
“Shukria” nga Visar Jusufi
Derisa temperamenti e Shukries së vogël po zhvillohet ngadalë, ajo na e tregon mënyrën primitive të të menduarit në shoqërinë patriarkale dhe rolin e gruas në atë kohë deri më sot. Ngjarja ndodh në një fshat të vogël në Kosovë. Nga pikëpamja e saj, ne jemi në një lloj “Parajse në Tokë” ku ajo i takohen motrat e saj, nënën pastaj edhe veten duke u përpjekur ta ndalojë martesën e saj.
“Triumph” nga Kreshnik Jonuzi
Më 14 tetor 2014, dy shtetet e Evropës Lindore Shqipëria dhe Serbia përballën në fushën e futbollit në kryeqytetin e Serbisë Beograd. Me tifozë shqiptarë të cilët nuk u lejuan të ndjekin ndeshjen për shkaqe sigurie, stadiumi plot me tifozë serbë jehonte me këngë raciste dhe kërcënime me vdekje. Tensionet u rritën në pikën e vlimit kur një dron që bartte flamurin shqiptar fluturoi sipër lojtarëve në fushë. Tifozë të inatosur ia mësynë fushës, duke sulmuar lojtarët shqiptarë, duke detyruar që loja të përfundojë. Një histori e tensioneve politike, luftës, dhe sportit eksplorohet teksa ndjekim udhëtimin e ekipit kombëtar shqiptar në paraqitjen e tyre të parë në një turnir të madh.
“Home away from home” nga Sami Mustafa
Samueli 10 vjeçar rom që jeton në Kampin Konik në periferi të Podgoricës në Malin e Zi. Prindërit e tij ikin nga lufta e Kosovës më 1999 dhe kanë jetuar atje që prej atëherë. Çdo ditë Samueli shkon në shkollë me autobus. Të gjithë fëmijët romë shkonin në shkollë në kamp, të izoluar nga pjesa tjetër. Nuk ka shumë kohë që kjo ka ndryshuar, dhe ne ndjekim Samuelin rrugës për në shkollë, dhe ndërveprimet e tij dhe të shokëve të tij me mësuesit e rinj.
“Adem Reka” nga Ardian Arrëza
Një udhëtim mbi figurën e Adem Rekës i cili pas humbjes ë jetës më 1966, u shpall Hero i Punës Socialiste nga regjimi komunist në Shqipëri. Ngjarja përmblidhet përmes materialit arkivor të kohës dhe rrëfimet e njerëzve që e kanë përjetuar, të cilat përfshijnë anëtarë të familjes së Adem Rekës. Të vërtetat e tyre dhe përfitimi nga rezultati ekspozon propagandën e regjimit.
“Curveless Line” nga Donjeta Hyseni
Sara dhe Shkurta janë dy vajza të reja, qindarkat përfundojnë në situata të njëjta. Ato njihen aksidentalisht në rrugë dhe vendosin ta mbështesin njëra tjetrën. Sara është studente dhe është në një histori dashurie me një djalë i cili është anëtar i klubit tifozëve “Plisat”. Ai vendos ti ndihmojë Sarës me para, por ajo nuk i do ato dhe vendos që ta braktis jetën e saj dhe gjithashtu e braktis konviktin dhe vendos ta lind fëmijën e saj. Këtu, në këtë situatë Shkurta i ndihmon Sarës. Shkurta është aktore, dhe i dashuri i saj Driloni gjithashtu luan në njërin prej filmave të saj. Në një pikë ai bëhet shumë xheloz gjatë xhirimeve, dhe të dy i humbin rolet e tyre. Ajo është në rrugë, pa para dhe pa asgjë.
“Kurrizi” nga Orgesa Arifi
Kurrizi, një kompleks banesor dhe afarist në lagjen Dardania, i cili është ndërtuar në mes të viteve 1970 dhe 1980 – posaçërisht për shqiptarët, të cilët nën regjimin e Millosheviçit ishin tërësisht të përjashtuar nga jeta kulturore dhe institucionale.
“Verbalisht i saktë” nga Leutrim Voka
Muharrem Protoduari, djali i cili u dënua me 20 vjet burg vetëm sepse kishte dëgjuar muzikë të huaj, pas 46 vitesh e tregon historinë se si u bë pjesë e gjyqit të montuar nga hetuesia e regjimit komunist të Shqipërisë.
“Një muaj” nga Zgjim Terziqi
Tregimi i vërtetë i një gruaje të verbër pa shtëpi, që e jeton paktin e katër motrave të saj për ta mbajtur atë në shtëpitë e tyre përkatëse nga një muaj secila.
“Pro Rrymës” Elton Baxhaku
Filmi është një dokumentim i përpjekjeve të komuniteteve lokale, organizatave mjedisore dhe aktivistëve të shoqërisë civile për t’u përfshirë në vendimmarrjen për fatet e lumenjve Valbonë dhe Vjosë, si dhe të zonave të mbrojtura përballë lejeve për projekte hidroenergjetike të qeverisë shqiptare. Kjo është sfida e shekullit për mjedisin në Shqipëri, janë 526 hidrocentrale të cilat kanë marrë dritën e gjelbër nga autoritetet qendrore. Kjo është historia e rezistencës së banorëve dhe të aktivistëve mjedisor, kundër valës shkatërruese të HEC-eve në Shqipëri përgjatë dekadës së fundit.
“Tirana 100KM” nga Lorin Terezi
Jeta e ëmbël e Lindës mbaron kur vdes Stefani, një biznesmen i martuar i cili është kujdesur për të. Tani familja e tij dhe miqtë e ashtuquajtur të saj po ia kthejnë shpinën. E zënë në një situatë agresive dhe armiqësore, ajo vendos të kthehet në vendlindje, një fshat i vogël larg nga Tirana. Jeta periferike është shumë larg prej jetës së re dhe ambicieve të Lindës.
https://vimeo.com/252057958
“Në pritje” nga Laura Kajtazi – Testa
Filmi shqyrton çështjen e Humbjes së Dyfishtë përmes dëshmisë së 5 grave, të cilat i kanë humbur anëtarët meshkuj të familjeve të tyre gjatë luftës në Kosovë dhe kanë vuajtur vite të kërkimit me ankth për eshtrat e tyre.
Tema e reflektimit do të theksohet në këtë edicion të DokuFest, i cili organizohet nga data 03-11 gusht në Prizren.
Frymëzuar nga kënga e Velvet Underground “I’ll Be Your Mirror”, programi i DokuFest synon të shndërrohet në pasqyrë të botës ku jetojmë, si një pikënisje të asaj se kush dhe çka jemi./KultPlus.com
