Asambleja e Përgjithshme e OKB-së, më 15 maj shpalli Ditën Ndërkombëtare të Familjes, në mënyrë që të rrisë ndërgjegjësimin për problemet dhe çështjet e familjes dhe për të ndihmuar që ato të fitojnë rol të rëndësishëm në politikat e shteteve anëtare.
Qëllimi i shënimit të Ditës Ndërkombëtare të Familjes është që të promovojë familjen dhe vlerat e familjes, nxitjen e barazisë midis grave dhe burrave në familje, mbrojtjen e familjes si njësi bazë e shoqërisë dhe për të ndihmuar familjet për të përmbushur përgjegjësinë e tyre për komunitetin.
Familja konsiderohet si gjëja më e vlefshme për secilin njeri, një familje e shëndoshë është gjithçka për të cilën njerëzimi ka nevojë.
Më poshtë KultPlus ju sjell disa nga thëniet dedikuar familjes, që mendjet më të ndritura të kohës i kanë thënë.
-Respekti i ndërsjellë dhe mirëkuptimi, janë themelet e harmonisë familjare.
-Të respektosh, të kuptosh dhe të thuash të vërtetën në shtëpinë tënde, kështu dominon harmonia dhe dashuria në familje.
-Familja është si muzika, disa nota janë të larta dhe disa të ulta. Por, gjithmonë ekziston melodia e lumturisë.
-Nëse dëshironi të punoni për paqen botërore, shkoni në shtëpi dhe doni familjen tuaj.
-Atje ku ka një nënë në shtëpi, gjërat shkojnë mirë.
-Shtëpia është tempulli i familjes.
-Në familje, grindjet bëhen nëse dritarja e dhomës së gjumit do të rri e hapur, dhe jo për të ardhmen e njerëzimit.
-Gjërat më të rëndësishme në jetë janë familja dhe dashuria.
-Në shtëpi, babai është rendi, nëna dashuria dhe fëmija gëzim.
-Sa e shkëlqyeshme është familja që nuk ka nevojë për gjëra të panevojshme, dhe nga të nevojshmet, asgjë nuk i mungon.
-Dy vëllezër zihen dhe dy të çmendur kënaqen.
-Nuk mund të mendoj asnjë nevojë tjetër në fëmijëri, aq të fortë sa mbrojtja prindërore.
-Shumica prej nesh bëhen prindër shumë kohë para se të ndolojmë të jemi fëmijë.
-Mund të mësoni shumë nga fëmijët tuaj. Sa durim keni, për shembull. Franklin P. Jones
-Është i mençur babai që e njeh fëmijën e tij.
-Të puthësh fëmijët e tu çdo natë kur të shkojnë në shtrat, edhe nëse janë në gjumë.
-Një grua gjithmonë e preferon fëmijën e saj nga burri i saj.
-Fuqia e dashurisë së nënës është e madhe, sepse nëna, madje edhe kur vuan nga fëmijët e saj, nuk i urren. / KultPlus.com
Nënë Tereza – misionare dhe humaniste, gjatë shërbimit të saj ishte kujdestare e 7500 fëmijëve në 60 shkolla gjithësej. Së bashku me Motrat tjera misionare, mjekuan 960.000 njerëz të sëmurë në 213 dispanseri. Gonxhe Bojaxhiu, ishte e vetmja femër që trajtonte 47.000 viktima nga sëmundja e Lebrozës, në 54 klinika. Poashtu, kujdesej për 3.400 pleq të braktisur, që ishin lënë rrugëve, duke i rehatuar në 20 shtëpi për pleq. Birësoi 160.000 fëmijë të braktisur dhe illegal.
– Shën Nënë Tereza, ishte misionare e devotshme katolike. Jetën e saj ia kushtoi të sëmurëve dhe të varfërve. Shpëtoi me mijëra jetë njerëzish, u ndihmoi njerëzve që vuanin nga uria, por edhe njerëzve që vuanin nga sëmundje të ndryshme, u ndihmoi në mjekime. Poashtu, Nënë Tereza bëri dhe shumë mrekulli të tjera. Përmes këtyre mrekullive, arriti të shenjtërohej me datën shtator nga Selia e Shenjtë në Vatikan. Sot, Shën Nënë Tereza llogaritet ndër femrat më të famshme dhe më të fuqishme në botë.
– Gonxhe Bojaxhiu (Shën Nënë Tereza), u lind në Shkup. Edhe pse, pjesën më të madhe të jetës e kaloi në Indi si pjesë e misionit të saj që ngriti çështjen e personave në nevojë, asnjëherë nuk e mohoi origjinën e saj shqiptare. Interesimi dhe kureshtja e shumë gazetarëve për prejardhjen e saj, përgjigja ishte lapidare: Me gjak jam shqiptare, me shtetësi jam indiane, dhe me zemër i përkas Krishtit.
– Familja Bojaxhiu ishte aq patriotike sa që ka dhënë mjaftë vlera kombëtare dhe patriotike për popullin tonë. Ndikimi i kësaj familje në shoqërinë tonë, pasqyroi jetën dhe edukimin e Nënë Terezës. Vlen të përmendet që familja e Nënë Terezës ka jetuar në Tiranë. Varret e Nënës Drane dhe të motrës Age Bojaxhiu, ndodhen në varrezat e Shales në Tiranë.
– Në periudhën e komunizmit, Shën Nënë Tereza nuk arriti asnjëherë që të takonte nënën e saj Dranen, plotë 45 vjet. Enver Hoxha, diktatori që ia refuzoi vizitën e saj në Tiranë kur nëna e saj ishte sëmurë rëndë dhe në pleqëri të thellë. Për këtë rast, kishin ndërhyrë presidenti francez Charl De Gaulle, dhe zonja e parë e SHBA-së Jasqueline Cennedy. Mirëpo, diktatori nuk e pranoi një gjë të tillë. Dëshmitarët e asaj kohe kishin shkruar kështu: E kemi parë duke qarë dhe duke thënë: “O Zot unë e kuptoi dhe e pranoi këtë vuajtje të nënë lojës sime, e cila në pleqëri të shtyeme nuk dëshiron aagjë tjetër, përpos të më shohë edhe njëherë” – kishte thënë Nënë Tereza.
– Në jetën e saj si Misionare e dashurisë dhe Humaniste e dalluar, Nënë Tereza mori gjithësej 9 çmime. Mendohet që çmimi më i rëndësishëm në jetën e saj ishte Çmimi Nobel për Paqe më 17.10.1979. Ky çmim, ishte përafërsisht 1 milion dollar. E gjithë kjo shumë shkoi për të varfërit dhe të sëmurët. Poashtu, Nënë Tereza u vlerësua edhe me këto çmime: Damian Dutton, Ramon Magsasay – 1962, Çmimi Templeton – 1973, Çmimi Balzan – 1978, Çmimi Bharat Ratna – 1980, Çmimi Medal of Freedom – 1985. Ndërsa në SHBA, u vlerësua me titullin “QYTETARE NDERI I SHBA-ve”. Ndërsa në Kosovë, në vitin 1996 u shpallë qytetare nderi e Kosovës. Shteti shqiptar , poashtu jep dekoratë të veçantë me emrin e saj.
– Bamirësia nuk njehë kufi as armiqësi. Miqësitë e Nënë Terezës ishin përtej oqeaneve. Miqësia më unike e saj ishte me ikonën e bamirësisë princesën Lady Dayana. Aspak nuk ishin të rralla kronikat e stacioneve më prestigjioze ndërkombëtare për marrëdhëniet në mes të dy humanisteve. E veçanta e “Zonjave të Hekurta”, është vit-vdekja e njëjtë e tyre.
– Për herë të parë, Nënë Tereza vizitoi Shqipërinë nga 14-17 gusht të vitit 1989. Edhe pse regjimi komunist nuk ishte rrëzuar akoma, zemërgjerësia e saj ishte e atillë. Sepse i kishte falur të gjithë, për atë se çfarë i kishte shkaktuar familjes dhe kombit të saj diktatori Enver Hoxha. Madje, Nënë tereza e kishte takuar edhe të venë e diktatorit Nexhmije Hoxha. Bashkë me të kishte vendosur lule në varrin e bashkëshortit të saj.
– Vlerësimi më real, dhe më i bukur, ishte ai i ish presidentit të SHBA-ve, Bill Clinton. Ai ishte shprehur kështu për humanisten: “Nënë Tereza, ishte personi i parë që më bëri ta dua më tepër kombin shqiptar. Me vdekjen e sa, mbarë rruzulli tokësor humbi një gjigant të epokës sonë. Ku në të njëjtën kohë ishte një frymëzim dhe një sfidë për të gjithë. Mbretëreshat dhe mbretërit, presidentët, kryeministrat, partiakët dhe Papët vijnë dhe ikin. Por Nënë Tereza, është një. Jetoi në brezin tonë, në shekullin tonë, ku ne të gjithë jemi mirënjohës për këtë.
– Në vitin 1979, kur mori çmimin Nobel për Paqe, Nënë Tereza tha kështu: Shkatërrimi më i madh sot është, e qara e një fëmije të pafajshëm, që nuk lindi kurr. Nëse një nënë mund të vrasë një fëmijë brenda barkut të saj, çfarë ka mbetur për ty dhe mua? Të vrasim njëri tjetrin.
– Në fillimet e saj si Misionare, Nënë Tereza shqetësohej shumë nga varfëria dhe problemet që shihte në Kalkutë. Prandaj që nga viti 1946, vendosi që të jetoi atje për të jetuar me ta, dhe me problemet që kishin. Ajo punoi edhe si mësuese, për ngritjen arsimore dhe intelektuale të këtij vendi.
– Çdo mëngjes i Nënë Terezës, ishte i bekuar. Sepse çdo mëngjes, lutej dhe dilte rrugëve të Kalkutës, për të gjetur të varfër dhe për të ushqyer ata. Vizitat në familje, kujdesi për të sëmurët dhe fëmijët e prekur nga tuberkuloza, vizita për të moshuarit, e bënin infermierën më humane dhe më njerëzore.
– Në të gjitha intervistat e dhëna, Nënë Tereza asnjëherë nuk e kishte mohuar prejardhjen e saj shqiptare. Përveç gjuhës amtare shqipe, dhe asaj serbe, Humanistja fliste edhe anglisht. Në bazë të hulumtimeve dhe kërkimeve të shumta në arkivat e disa shteteve europiane, një ditë para shenjtërimit të saj, Nëna Tereza kishte shkruar një letër për shqiptarët. Në këtë letër shkruhej kështu: “Unë gjithmonë e kam në zemër popullin tem Shqiptar. Shum luti Zotin që Paqja e Tij te vijë në zemrat tona, në gjitha familjet tona, në gjith botën. Luti shumë për fukarat e mij – dhe për mua dhe motrat e mija. Une lutem për juve. M. Teresa Bojaxhiu”. Kjo letër u shkrua në dhjetor të vitit 1979, gjatë qëndrimit të Nënë Terezës në Oslo. Përveç kësaj, Nënë Tereza u shkroi letër edhe motrës dhe vëllaut të saj. Në këtë letër thuhej: “Vllau jem dhe Maria e dashtun. Mbaj uzdaj (shpresë) se je mir dhe që operacioni asht marue. Motrat dhe unë jemi tuj u lut shum për ty. me shumë dashuni vëllau i jem, t’puthi fort – Motra jote Tereza”
– Qysh në moshën 18 vjeçare, kur e la familjen Nënë Tereza nuk u kthye më kurrë.
– Në moshën 8 vjeçare, Nënë Tereza humbi të atin (Babain) Nikollë (shkurt – Kolë) Bojaxhiu. Dyshohet që është helmuar nga kundërshtarët e tij politikë, në atë kohë.
– Shën Nënë Tereza, humanistja dhe shenjëtorja e dashurisë dhe mirësisë, la gjurmë të thella në mendjen globale. Me veprat e saj, arriti të zhdukë urrejtjen duke mbjellë dashuri, varfërinë duke e kthyer në shpëtim si dhe dëshpërimin në buzëqeshje. Anjezë Gonxhe Bojaxhiu, arriti që për plotë 18 herë të bëhet gruaja më e dashur, më e adhuruar e mbi të gjitha “SHPËTIMTARJA E BOTËS”.
JETA DHE VEPRIMTARIA E SHËN NËNË TEREZËS
Anjezë Gonxhe Bojaxhiu, u lind në më 26 gusht 1910 në Shkup. Prindërit e saj Kolë Bojaxhiu ishte me prejardhje nga Mirëdita e Shqipërisë, ndërsa nëna Drane ishte nga Novosella e Gjakovës. E njohur si Anjezë Gonxhe Bojaxhiu, ishte fëmiu i gjashtë i familjes. Një ditë pas lindjes, u pagëzua në Kishën e Zemrës së Krishtit, nga famullitari Dom Zef Ramaj. Poashtu, pirndërit e Gonxhes, kishin 5 fëmijë, ku dy prej tyre vdiqën në fëmijërinë e hershme. Nënë Dranja, kishte frikë që mos rastësisht edhe Gonxha do të vdiste, sepse kishte një trup dhe një shëndet të dobët. Por me kalimin e kohës, ajo (Gonxhja) u rrit dhe u zhvillua. Gonxhe Bojaxhiu, kishte një vëlla dhe një motër. Lazri (Vëllau), studioi në Grac të Austrisë, gjegjësisht në Akademinë Ushtarake. Mirëpo, për shkaqe politike, emigroi qysh herët në Itali. Ndërsa motra e saj quhej Age Bojaxhiu. Babai i saj, Kolë Bojaxhiu, merrej me tregti. Përveç tregtisë, ai mblidhte në shtëpinë e tij artistë, muzikantë dhe patriot shqiptarë. Anjezë Gonxhe Bojaxhiu, mësimet e para i mori në një shkollë shqipe në Shkup. Poashtu, edhe gjimnazin e përfundoi në Shkup, në gjuhën serbo-kroate. Në jetën e saj, Gonxhja kishte tri pasione: Të bëhej mësuese, Të shkruante, të recitonte poezi, dhe Të kompozonte e të luante në muzikë. Në moshën 18 vjeçare e mori emrin TEREZË, kur vendosi të bëhet murgeshë. Më 26 shtator 1928, u bë BIJË – MOTËR. Ndërsa më 12 shtator 1928, Gonxhja ia kishte shkruar një letër drejtuar tezes së saj: “Shkup 12. 09. 1928 ”E dashura Teze Lis! Më 26 shtator po nisem prej Shkupit. Nuk mundem mos me iu shkruaj dy tri rreshta për juve. Lamtumirë, dhe dëshiroj që Zoti t’ju jap gjithçka që ju deshiron zemra. Dua t’ju fal gjërat më të përzemërta, Gonxhja”. Kjo është koha, kur ajo u nda përfundimisht me familjen dhe vetëm pas 30 vitesh, do të takohej me të vëllanë, Lazrin. Nëna Drania dhe motra Age, u kthyen në atdhe, në Shqipëri, para Luftës së Dytë Botërore. NËNË TEREZA, u vendos në Kalkuta (Indi). Në fillim u bë mësuese dhe shumë shpejtë u bë drejtoreshë e shkollës së vajzave. Nëna Tereza e Kalkutës e themeloi urdhërin “Misionaret e Dashurisë” në vitin 1951. Qëllimi i themelimit të këtij urdhëri ishte për t’u shërbyer më të varfërve dhe më të pashpresëve në Kalkutë dhe në mbarë botën. Në vitin 1979, Nënë Tereza e mori çmimin NOBEL PËR PAQE. Përmes këtij çmimi, bota mori njohuri mbi Nënë Terezën dhe prejardhjen e saj shqiptare. Mirëpo, Republika Socialiste, nuk ia ka dhënë asnjëherë mudësinë nobelistes së ardhshme, për ta vizituar familjen. Aq më pak edhe kur nëna e saj vdiq dhe u varros në vitin 1974. Viza nuk iu dha, madje kur fama e saj arriti në katër anët e botës, madje deri në vitin 1990. Nënë Terezë, ishte shqiptarja me trup të vogël, është kthyer në legjendë të gjallë. Bujaria, Humaniteti, Zemërgjerësia, janë karakteristikat që e veçojnë një person siç është Nënë Tereza. Përmes Durimit, Shërbimit të saj ndaj Zotit dhe dashurisë që tregoi ndaj të varfërve nëpër botë, Nënë Tereza arriti të thyente autoritetin e heshtjes, dhe tregoi armën e vetme, për të zhdukur urrejten dhe hidhërimin në sytë e njerëzve. Këtë e bëri përmes dhembshurisë dhe dashurisë që kishte për ta.
SHËN TEREZA E SHQIPTARËVE – LUTU PËR NE DHE PËR BOTËN MBARË / KultPlus.com
Administrata Postare e Kombeve të Bashkuara ka vendosur të stampojë një pullë me një shprehje të “Nënë Terezës”.
Presidenti i Republikës, Ilir Meta përshëndeti sot këtë vendim të Administratës Postare të Kombeve të Bashkuara.
““Jo të gjithë ne mund të bëjmë gjëra të mëdha. Por ne mund të bëjmë gjëra të vogla me dashuri të madhe”. E përshëndes vendimin e Administratës Postare të Kombeve të Bashkuara për të stampuar këtë porosi të përjetshme dhe frymëzuese të Shenjtores Nënë Tereza, në nderim të veprës së simbolit shqiptar dhe botëror të humanizmit e solidaritetit njerëzor, shembulli i së cilës duhet të na udhëheqë në përditshmërinë tonë”, thekson Presidenti Meta.
OKB thekson se, “më 12 gusht 2021, Administrata Postare të Kombeve të Bashkuara vendosi të lëshojë një pullë për të nderuar Nënë Terezën”.
Citimi në pullë në anglisht, është si më poshtë: “Jo të gjithë ne mund të bëjmë gjëra të mëdha. Por ne mund të bëjmë gjëra të vogla me dashuri të madhe”.
Nënë Tereza, murgeshë dhe misionare e njohur, lindi me emrin Agnes Gonxhe Bojaxhiu në Maqedoni në vitin 1910. Familja e saj ishte me prejardhje shqiptare. Në moshën dymbëdhjetë vjeç, ajo e ndjeu fort thirrjen e Perëndisë dhe e dinte se donte të ishte misionare. Në moshën tetëmbëdhjetë vjeç, ajo shkoi në Indi dhe iu përkushtua ndihmës ndaj të varfërve.
Në 1948 ajo u bë një qytetare indiane dhe themeloi urdhrin e Misionarëve të Bamirësisë në Kolkota (Kalkuta) në 1950, i cili u bë i njohur për punën e tij për të mbështetur të varfërit dhe ata që vdesin në atë rajon.
Për mbi 45 vjet ajo u shërbeu të varfërve, të sëmurëve, jetimëve dhe vdekjeve, ndërsa udhëhoqi zgjerimin e Misionarëve të Bamirësisë, së pari në Indi dhe më pas në vende të tjera, përfshirë ndërtimin e bujtinave dhe shtëpive për të varfërit dhe të pastrehët.
Puna e Nënë Terezës është njohur dhe vlerësuar në të gjithë botën. Ajo mori çmime dhe vlerësime të shumta, përfshirë Çmimin Nobel për Paqe në 1979 “për punën e ndërmarrë në luftën për të kapërcyer varfërinë dhe shqetësimet, të cilat gjithashtu përbëjnë një kërcënim për paqen”.
Nënë Tereza vdiq më 5 shtator 1997, në moshën 87-vjeçare. Kombet e Bashkuara caktuan 5 shtatorin e çdo viti si Dita Ndërkombëtare e Bamirësisë, që është përvjetori i vdekjes së Nënë Terezës”. / KultPlus.com
Nëna Tereza e Kalkutës, Shenjtorja e famshme me origjinë shqiptare, Gonxhe Bojaxhi, fituese e çmimit ‘Nobel’ për Paqen, në 1979-ën, e cila që nga viti 1969, nëpërmjet kanaleve diplomatike franceze dhe italiane, i kërkoi Tiranës zyrtare, që ajo të vinte në Shqipëri, në atdheun e saj, për të vizituar nënën, Roza Bojaxhi, që në atë kohë ishte në moshën 86-vjeçare dhe e sëmurë, si dhe motrën e saj, Age, të cilat banonin në Tiranë.
Nga Dashnor Kaloçi
I gjithë dokumentacioni i plotë (tashmë i deklasifikuar), i nxjerrë nga arkivat e shtetit shqiptar, bëhet publike për herë të parë nga Memorie.al, ku hidhet dritë mbi të gjithë aktivitetin bamirës të saj në ndihmë të të varfërve në të gjithë botën dhe dëshirën e saj të jashtëzakonëshme, për të ndihmuar bashkatdhetarët e saj në Shqipërinë komuniste, si dhe heshtjen totale të Tiranës zyrtare dhe udhëheqjes së lartë komuniste të asaj kohe, me në krye Ramiz Alinë dhe Nexhmije Hoxhën, të cilët, me pretekste të ndryshme, penguan ardhjen e saj në Shqipëri dhe e lejuan vetëm në vitin 1989, në sajë të presionit të madh ndërkomëtar!
Edhe pse në të gjithë botën ajo njihej si Nënë Tereza e Kalkutës, Shenjtorja e famshme Gonxhe Bojazhi, fituese e disa çmimeve ndërkombëtare dhe e çmimit ‘Nobel’ për Paqen në vitin 1979, nuk e fshehu kurrë origjinën e saj shqiptare, madje duke kërkuar që nga viti 1969, nëpërmjet kanaleve diplomatike franceze, italiane etj.,(ku u angazhuan krerët më të lartë të diplomacisë së këtyre dy shteteve), që të vizitonte nënën dhe motrën e saj që jetonin në Tiranë.
Por edhe pse lidhur me kërkesën e vazhdueshme për të vizituar atdheun e saj, asokohe dhe më pas u angazhuan disa prej diplomatëve kryesore të këtyre dy shteteve Perëndimore me të cilat Tirana zyrtare kishte marrëdhënie diplomatike, regjimi komunist i Enver Hoxhës, nuk e lejoi atë kurrsesi të vinte dhe të shikonte nënën e saj që ishte në momentet e fundit të jetës dhe Age Bojaxhi, u nda nga jeta me pengun e madh që s’mundi ta shihte edhe njëherë të bijën e saj, Gonxhen, të cilën s’e kishte pare, që kur ajo ishte fëmijë, kohë kur ajo ishte larguar nga shtëpia për t’u bërë murgeshë.
Por edhe pas kësaj, Nënë Tereza e Kalkutës, siç njihej ajo në të gjithë botën për shkak të misioneve të saj të bamirësisë në ndihmë të të varfërve dhe të vobektëve kudo që ata ndodheshin, në të gjitha skajet e globit, jo vetëm që nuk u zemërua me ata që nuk e lejuan të shihte nënën e saj, para se të ndërronte jetë, por përkundrazi, u lut për ta dhe vijoj të kërkonte pa u lodhur, për vite me radhë, që ajo të vinte një ditë në vendlindjen e të parëve të saj, qoftë dhe për të vënë një tufë me lule mbi varrin e nënës dhe motrës së saj, që tashmë ishin larguar nga jeta.
Por kërkesat e saj, për dy dekada (nga viti 1969, deri në 1989-ën), hidheshin poshtë me pretekste nga më absurdet nga ana e regjimit komunist të Enver Hoxhës dhe më pas, pasuesit të tij, Ramiz Alisë e Nexhmije Hoxhës, të cilët shikonin pas saj dhe njerëzve që e shoqëronin: një “agjente të Vatikanit”, etj.!
Lidhur me këto si dhe të gjithë kalvarin e saj prej më shumë se dy dekadash për të ardhur në Shqipëri, ku mendonte që të hapte Shtëpitë e Bamirësisë, siç kishte bërë në vende të ndryshme të botës, si dhe arsyen e vërtetë sepse Ramiz Alia dhe Nexhmije Hoxha, vendosën që ta pranonin atë në vitin 1989, kur dhe erdhi për herë të parë në atdheun e saj, bëhet fjalë në shumë dokumente arkivore, ku ndodhet një korespondencë ndërmjet Ministrisë së Punëve të Jashtme në Tiranë me Komitetin Qendror të PPSH-së dhe disa prej përfaqësive diplomatike shqiptare të akredituara në Perëndim, si Romë, Paris, etj., me telegrame, relacione, raporte, informacione, urdhëresa, nota diplomatike, ftesa, artikuj gazetash të shtypit botëror, revista, flet-palosje, fotografi, etj., etj., të cilat publikohen për herë të parë nga Memorie.al., në rubrikën historike dossier, duke filluar nga ky numër.
Letra e ambasadës shqiptare në Paris për Ministrinë e Punëve të Jashtme në Tiranë, më 29 gusht 1969
AMBASSADE DE LA REPUBLIQUE POPULAIRE D ALBANIE EN FRANCE
131 Rue de la Pompe 16
Nr.5/60 Prot.
E thjeshtë
Paris 29 gusht 1969
MINISTRISE SE PUNEVE TE JASHTME
Tiranë
Bashkangjitur po ju dërgojmë Aide – Memoire-n, datë 29 gusht 1969 që Ministria e Punëve të Jashtme Franceze, i dorëzoi të ngarkuarit me punë të kësaj ambasade përmbajtjen e së cilës jua kemi komunikuar më parë.
Mbi Roza e Agatha Bojaxhiun për të cilat, interesohet Ministria e Punëve të Jashtme franceze dhe vetë ministri Moris Schuman:
Të sipërmet kanë shtetësi shqiptare dhe banojnë në rrugën “Perlat Rexhepi” në Tiranë, në një apartament dy dhoma e një guzhinë. Roza është mbi 85 vjeç. Kohët e fundit është paralizuar dhe nuk lëviz fare nga shtrati. Ndërsa vajza e saj Agatha, është 54 vjeç, e pamartuar dhe punon rrobaqepëse private në shtëpi.
Kanë ardhur në vendin tonë nga Shkupi, në vitin 1930 dhe që në atë kohë, janë vendosur me banim në Tiranë. Bashkë me to ka ardhur dhe djali i Rozës, që ka qenë ish oficer i Zogut. Ky në vitin 1940, shkoi në Itali dhe nuk u kthye më në Shqipëri. Aktualisht punon farmacist në një qytet të Italisë.
Si gjatë luftës dhe tani, të dyja ato kanë mbajtur qëndrim indiferent dhe nuk janë përzier në politikë. Agatha, angazhohet në një farë mënyre në problemet e lagjes.
Në Shqipëri, nuk kanë ndonjë pjesëtar tjetër të familjes apo të afërm. Në lagje qëndron mirë dhe mban sjellje korrekte. Jetojnë me të hollat, që nxjerr Agatha nga puna si rrobaqepëse në shtëpi dhe me ndonjë ndihmë të vogël, që u dërgon i vëllai nga Italia, qoftë në emër të tij, qoftë në emër të motrës tjetër të tyre që është murgeshë në Indi.
Letra e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Francës, dërguar ambasadës shqiptare në Paris, për Roza dhe Agatha Bojaxhiun
Tiranë më 16.4.1970
DREJTORIA E IV
LËNDA: Mbi kërkesën e MPJ të Francës, lidhur me Roza dhe Agatha Bojaxhiun.
AMBASADËS SË R.P. TË SHQIPËRISË
PARIS
Kërkesa që ka bërë MPJ e Francës, rreth Roza e Agatha Bojaxhiut që të vijnë në fillim aty si vizitore dhe më pas, të merren në ngarkim nga organizata “Caritas International” e të vendosen me banim të përhershëm në Vatikan, nuk mund të merret parasysh. Për këtë shoku, Nos Qosja, ka marrë takim në ministri, me drejtorin e çështjeve politike, që e ka trajtuar këtë problem dhe verbalisht me korrektësinë e duhur dhe t’i thotë se autoritetet kompetente shqiptare, shqyrtuan kërkesën e tyre dhe rezulton se ata nuk kanë marrë ndonjë kërkesë, nga të mësipërmet për të lënë Shqipërinë.
Dhe as që mendojnë që të shkojnë pranë vajzës së tyre në Indi. Shoku Nos, ti thotë gjithashtu se Roza është 86 vjeç dhe nuk mund të lëvizë nga shtrati. Në fund t’i thotë në taktin e duhur, se nga ana jonë janë marrë të gjitha masat e nevojshme si për të gjithë shtetasit e Republikë Popullore të Shqipërisë, që atyre të mos ju mungojë asgjë.
Mbasi të bëni takimin, na njoftoni lidhur me reagimin e tyre për këtë çështje.
MINISTRI
(Nesti Nase)
Telegrami sekret i ambasadës shqiptare në Paris për Ministrinë e Punëve të Jashtme në Tiranë, lidhur me interesin e shtetit francez për nënën dhe motrën e Gonxhe Bojaxhiut, që jetonin në Tiranë
D E SH I F R I M
Nga: Parisi
Nr. 348 Datë: 7.3.1970
MINISTRISË SE JASHTME
Në një takim që pati Nosi, në MPJ të Francës me nëndrejtorin për çështjet politike, Jurgenser, i komunikoi atij përgjigjen tonë lidhur me çështjen e motrave Bojaxhiu. Ai tha se do të njoftojë për këtë, Moris Schumanin. Dhe se beson që ministri, do të mbetet i kënaqur nga përgjigja. Pastaj Jurgenser e pyeti Nosin, për marrëdhëniet tona me Jugosllavinë si dhe për qëndrimin tonë lidhur me Konferencën e Sigurimit Evropian.
(vijon)
DESHIFRIM
Nga: Parisi
Nr. 349 Data: e dyta
Pasi Nosi, i shpjegoi qëndrimin tonë Jurgensen i tha se qëndrimi zyrtar francez, puqej me atë të qeverisë shqiptare. Franca, është kundër qëndrimit të ushtrive amerikane e sovjetike nëpër vendet e ndryshme të Evropës dhe të flotave të tyre në Mesdhe. Edhe Franca mendon se kjo konferencë nuk do të sjelli asgjë me rëndësi.
(vijon)
DESHIFRIM
Nga: Parisi
Nr. 350 Data: e treta
Por nisur nga fakti që shumë vende evropiane e duan këtë konferencë, mundet që të mos kundërshtohej mbajtja e saj. Edhe një gjë theksoi Jurgenseni: Vendimet që do të marri konferenca, do t’ju lënë rrugë të lirë shteteve të Paktit të Varshavës dhe Jugosllavisë, që në rast agresioni (si ai i Çekosllovakisë) të kërkojnë ndihmën e shteteve të tjera evropiane për vetëmbrojtje.
Relacioni i ambasadorit shqiptar në Romë, Dashnor Dervishi, për ministrin e Punëve të Jashtme në Tiranë, Reiz Malile, lidhur me interesimin e prof. arbëresh, Giuseppe Del Gaudio, i cili kërkonte të lejohej Nënë Tereza të vinte në Shqipëri, duke dhënë edhe biografinë e saj.
AMBASCIATA 00199 Roma 1.6.1989
DELLA REPUBBLICA SOCIALISTA D”ALBANIA VIA.ASMARA, 9
IN ITALIA TEL.83.80.725
MINISTRISE PUNEVE TE JASHTME
(Shokut Reis Malile)
Bashkangjitur, po ju përcjell një letër që me drejton prof. Giuseppe Del Gaudio, arbëresh nga Catanzaro, mik i vendit tonë, i cili parashtron dy kërkesa:
Me ftesë të Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, të vijë në vendin tonë për një vizitë miqësore, gjatë muajit gusht, 20 vetë që marrin pjesë në Këshillin Drejtues të Lidhjes së Shkrimtarëve Arbëreshë, me makinën e tyre.
Shprehet dëshira e Madre Tereza, për të bërë një vizitë private në Shqipëri, “për të puthur tokën shqiptare përpara se të vdesë…”, shoqëruar nga vetë Giusepse Del Gaudio dhe miku e shoqëruesi i saj, Gjergj Gjergji Gashi.
Dëshira e Madre Tereza për të bërë këtë vizitë në Shqipëri, na ka dalë edhe herë të tjera, nëpërmjet njohjeve tona në rrethet arbëreshe. Si mbas tyre: Madre Tereza, gjatë gjithë veprimtarisë së saj asnjëherë nuk është shprehur kundër politikës dhe sistemit tonë në fuqi, përkundrazi, vazhdimisht ajo përmend me mburrje, faktin që është nga Shqipëria; ka kontribuar në mënyrë aktive, moralisht e materialisht, në mbështetje të çështjes së Kosovës; institucionit që drejton dhe vetë ajo disponon shuma të mëdha financiare, të cilat ajo i jep në shërbim të qendrave shëndetësore për fëmijë e pleq, në të gjithë botën, vizita e saj në Shqipëri, do të shërbente si barrier ndaj ndonjë fushate të mundshme propagandistike, kundër të drejtave të njeriut në Shqipëri, që mund të shfrytëzohet në dëm të vendit tonë, sidomos mbas vdekjes së saj, për mos plotësimin e kësaj dëshire.
Ambasadori
(Dashnor Dervishi)
DREJTORIA E TRETE
Viti 1989
I N F O R M A C I O N Dosja 1204
Prof. Giusepe Del Gaudio, arbëresh nga Katanzaro, mik i vendit tonë dhe kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve Arbëresh, në një letër që i dërgon ambasadorit tonë në Romë, parashtron dy kërkesa:
Gjatë muajit gusht, 20 vetë të Këshillit Drejtues të Lidhjes së Shkrimtarëve Arbëresh, të vijnë në vendin tonë për një vizitë miqësore, me ftesë të Lidhjes sonë të Shkrimtarëve dhe Artistëve. Kërkojnë të vijnë me makinën e tyre. Shprehet dëshira e Nënë Terezës (Gonxhe Bojaxhiut), për të bërë një vizitë private në Shqipëri, “për të puthur tokën tonë shqiptare përpara se të vdesë…”, e shoqëruar nga vetë Giusepe Del Gaudio dhe miku e shoqëruesi i saj, Gjergj Gjergji Gashi. Ambasada jonë në Romë sqaron se dëshira e G. Bojaxhiut për të bërë këtë vizitë në Shqipëri, ka dalë edhe herë të tjera nëpërmjet njohjeve në rrethet arbëreshe. Sipas tyre, ajo gjatë gjithë veprimtarisë së saj, asnjëherë nuk është shprehur kundër politikës dhe sistemit tonë në fuqi, përkundrazi, vazhdimisht ajo përmend me mburrje faktin që është nga Shqipëria, ka kontribuar në mënyrë aktive, moralisht e materialisht, në mbështetje të çështjes së Kosovës, institucioni që ajo drejton, disponon shuma të mëdha financiare, të cilat ajo i jep në shërbim të qendrave shëndetësore, për fëmijë e pleq, në të gjithë botën, vizita e saj në Shqipëri, do të shërbente si barrier ndaj ndonjë fush të mundshme propagandistike kundër të drejtave të njeriut në Shqipëri, që mund të shfrytëzohet në dëm të vendit tonë, sidomos mbas vdekjes së saj për mos plotësimin e kësaj dëshire.
Lidhur me vizitën e grupit të shkrimtarëve arbëreshë si të ftuar të Lidhjes së Shkrimtarëve, mendojmë të merret mendimi i Lidhjes dhe të ftohet kryetari prof. Del Gaudio, me 2-3 bashkëpunëtorë të afërt dhe jo 20 vetë. Ose të vijnë si grup turistik.
Për sa i përket kërkesës së Nënë Terezës, për vizitë private në Shqipëri, nisur edhe nga mendimi i ambasadës mendojmë të shikohet pozitivisht.
circa 1981: Albanian-born Catholic nun and missionary worker Mother Teresa of Calcutta (1910 – 1997) leaving Saint James’ Church in Piccadilly, London. (Photo by Ian Tyas/Keystone/Getty Images)
BIOGRAFIA E NËNË TEREZES
Viti 1989
(Anjezë Gonxhe Bojaxhi) Dosja 1204
Nënë Tereza, lindi më 27 gusht 1910-ën, qyteti maqedon të Shkupit, i cili atëherë ishte nën sundimin e Perandorisë Otomane. Ajo ishte e bija e një fshatari shqiptar dhe emrin vashëror e kishte Anjeze Gonxhe Bojaxhiu. E nxitur nga vizita misionare, që një prift katolik i qendrës misionare të Kalkutës, bëri në shkollën elementare të Shkupit, në vitin 1922, ajo vendosi që t’i përkushtohej ndihmës për të varfrit. Ajo zgjodhi Indinë, si fushë të punës së saj dhe nëpërmjet mësimit të gjuhës, u përgatit për veprimtarinë e saj të ardhshme.
Në vitin 1928, ajo hyri në manastirin “Motrat e Loretos” në Rathfarnham, pranë Dublinit. Pas disa muajsh, ajo u dërgua në Darjelin për të kryer arsimimin si murgeshë. Atje ajo mori njëkohësisht arsimin si mësuese e gjeografisë. Po atje, në të njëjtin vit, ajo bëri betimin fetar. Në vitin 1929, u dërgua në shkollën e mesme “Shën Maria” në Kalkutë, ku në fillim punoi si mësuese gjeografie dhe më pas si drejtoreshë. Pas ndarjes së nën kontinentit indian në dy shtete, Indi dhe Pakistan, në Kalkutë vërshuan kolonat e refugjatëve në Pakistani Lindor (sot Bangladeshi). Pikërisht në atë kohë, gjatë një udhëtimi me tren, për në Darjeling, ajo përjetoi atë, që ajo vetë e ka cilësuar si “përvojë e saj e Damaskut”.
Duke parë vuajtjet, para së gjithash, të fëmijëve, ajo i dërgoi një lutje Vatikanit, me anë të së cilës i kërkonte që, në vend që t’u jepet mësim vajzave të rritura, të mund të punonte në lagjet e varfra të Kalkutës. Miratimin e mori në vitin 1948 dhe nënë Tereza, vendoset në lagjen e varfër Tiljala, tek një familje me 7 pjesëtarë. Qëndrimi i saj i vrullshëm në këtë lagje, i nxiti banorët e saj që, pak ditë më vonë t’i dorëzonin nën Terezës, fëmijët e tyre për përkujdesje. Më 19 mars 1949, tek ajo u paraqit vajza e parë bengale dhe kërkoi të pranohej si ndihmëse vullnetare.
Më 7 tetor 1950, me miratimin e Vatikanit, ajo themeloi Urdhërin e “Misionarëve të dashurisë për tjetrin”, i cili sot numëron afro 1600 motra dhe më tepër se 300 vëllezër (këta të dytë i përkasin degës “Misionerët e dashurisë për tjetrin”, i krijuar në vitin 1963) si dhe më tepër se 120 000, ndihmës vullnetarë që u shërbejnë të sëmurëve me sëmundje shëruese dhe vdekje prurës. Përveç këtyre, ky urdhër ka krijuar gjithashtu 158 qendra në afro 15 vende: qendra mes të sëmurë që vuajnë nga sëmundje të pashërueshme, spitale kundër leprozës, spitale të ndryshme, çerdhe për fëmijë, shkolla – jashtë Indisë, sipas radhës, këto qendra u krijuan: në vitin 1965 në Karakas, në vitin 1968, në Tanzani dhe Romë, në vitin 1969 në Australia për aborigjente, me 1970 në Jordani dhe Londër, me 1971 në lagjet e zezakëve, në New York, në Belfast në një lagje të prekur nga lufta civile dhe në Bangladesh, një vatër për viktimat e akteve të dhunës, nga ushtarët pakistanezë, më 1973 një qendër kundër leprozës në Jemen, si dhe qendra në Rripin e Gazës në Izrael, në Etiopi dhe në Vietnam, më 1974 në Papua Guinea, Palermo dhe Kamboxhia, në vitin 1975 në Napoli, në 1976 krijoi qendra për të sëmurë me sëmundje vdekjeprurëse në Bombej dhe Dar es-Salaam, më 1977, hapi një mision në Romë, një spital për të sëmurët, pa shpresë në Manilë, qendra të tjera në Peru, në Tahiti, në vitin 1978, në Argjentinë Roterdam, në 1979 në Esen. Brenfa Indisë, nën drejtimin e drejtpërdrejtë të nënë Terezës, janë 65 qendra në 25 qytete.
Pjesëtarët e këtij urdhëri në Indi, veshin rroba të ngjashme me ato që mbante nënë Tereza, kur u vendos për herë të parë në Tiljala: sari i bardhë, si ato që mbajnë zakonisht fshatarët, me bordurë blu dhe me një kryq në shpatull. Vlerësimi i parë publik asaj ju bë në vitin 1971, kur Papa Pavli i 6-të i dha Çmimin e Paqes (15 milion lireta) në vitin 1972 India i dha asaj Çmimin, Nehru, në vitin 1973 ajo mori Çmimin e Institucionit Tempëllton (34 mijë stërlina), në vitin 1976, asaj iu dha tituli i Doktorit të Nderit të Universitetit të New Delhit dhe në mars të vitit 1979, asaj iu dha dekorata e Institucionit Balzan, për nxitjen e paqes dhe vëllazërisë midis kombeve (500 mijë franka zviceriane).
Të gjitha këto çmime, u motivuan “për shkak të aktivitetit të saj vetëmohues dhe plot sakrifica në dobi të të uriturve, të sëmurëve të zakonshëm dhe atyre pa shpresë”.
Ndër detyrat e Urdhërit, është ai që asnjëherë të mos punohet për para dhe për pasuri; skema e shërbimit është në thellb kudo e njëjta. Që me lindjen e diellit bëhen vizita në lagjen e të varfërve, mblidhen ata që po vdesin dhe foshnjat e braktisura, dërgohen të sëmurët në qendrat e leprozëve dhe shpërndahen ilaçe dhe ushqime, në vende të caktuara.
Motot e këtij urdhëri janë: “Mos lejo kurrë që të takohesh me dikë dhe pas takimit tënd ai të mos jetë më i lumtur”. “Sëmundja më e keqe nuk është leproza ose tuberkulozi, por ndjenja që askush nuk kujdeset për ty, askush nuk të do më dhe se të kanë braktisur të gjithë”. “Dashuria e zotit duhet të zëvendësohet nga veprim për tjetrin, nëpërmjet këtij veprimi, një hindu bëhet një hindu i mirë, budistit bëhet budistë i mirë, i krishteri bëhet i krishterë më i mirë”, “në vendet e pasura ekziston një varfëri e cila është shumë më e madhe, se sa varfëria që shohim në Afrikë: varfëria e vetmisë dhe e braktisjes”.
Një gazetar e pyeti atë nëse ja vlente të kujdesej për disa foshnje, në një kohë kur në Indi, ka një numër kaq të madh njerëzish. Ja si e komentoi ai përgjigjen e saj: “Për atë kjo ishte një pyetje e cila i kundërvihej kaq shumë këndvështrimit të saj për jetën, sa që ajo e kishte të vështirë ta kuptonte pyetjen. Mendimi se në rrethana të caktuara mund të kishte më shumë fëmijë, se sa duhej, ishte për të po aq i pakuptueshëm sikur t’i kishin thënë në pyje ka më tepër lulekëmborë, në qiell më tepër yje se sa duhet”. Malkom Magariç, ka shkruar për nënën Terezën: “Kjo ka pamjen e një shenjtoreje. Është një grua e jashtëzakonshme, që më ka mbetur në mendje që nga takimi im i parë me të.
Ashtu si të gjithë njerëzit e shenjtë, ajo i kupton hallet e kësaj bote, jashtëzakonisht mirë. Nuk sheh as television dhe as lexon gazeta, megjithatë ka një kuptim të shkëlqyer të atyre që ndodhin në botë. Ashtu si të gjithë njerëzit e shenjtë, ajo nuk do të ndryshojë kurrë dhe do të vazhdojë të jetë shumë e lumtur. Ajo asnjëherë nuk flet keq për dikë tjetër. Në qenien e saj nuk shihet asnjë gjurmë egoizmi”. /Memorie.al
Marrë nga botimi gjermano-perëndimor “Arkiv der gegenvard”. / Memorie.al / KultPlus.com
Gonxhe Bojaxhiu, e njohur botërisht si Nënë Tereza ose Shën Tereza e Kalkutës është nobelistja shqiptare që pjesën më të madhe të jetës së saj ia kushtoi bamirësisë, shkruan KultPlus.
Ajo lindi në Shkup (sot Republika e Maqedonisë), atëherë pjesë e Vilajetit të Kosovës në Perandorinë Osmane. Pasi kishte jetuar në Maqedoni për tetëmbëdhjetë vjet, ajo u shpërngul në Irlandë dhe më pas në Indi, ku jetoi pjesën më të madhe të jetës së saj.
Nënë Tereza themeloi Misionaret e Bamirësisë, një kongregacion fetar katolik, i cili në vitin 2012 kishte më shumë se 4,500 motra dhe ishte aktiv në 133 vende.
KultPlus sot ju sjellë një fotografi të rrallë të Nënë Terezës me motrën e saj, Age Bojaxhiu. Fotografia është shkrepur në vitin 1923, në Konsullatën Kombëtare të Vajzave Prizrenase./ KultPlus.com
Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturorëve të Shqiptarëve në Maqedoni në bashkëpunim me Shoqatën për Kthimin e Shqiptarëve të Shpërngulur nga trojet e veta do të bëjnë promovimin e librit “Nga Gonxhe Bojaxhiu deri te Nënën Tereza – një sagë për jetën e shqiptarëve katolik të Shkupit”.
Në njoftimin e bërë nga ITSHK ky aktivitet do të mbahet për nderë të 110 vjetorit të lindjes së Nënës Terezë, pranë shtatores së saj në qytetin e Prishtinës me datën 26 Gusht, në ora 14:00. Po ashtu nëpërmjet këtij njoftimi bëhet e ditur se aktiviteti do të mbahet në bazë të udhëzimeve dhe rekomandimeve të IKSHPK me qëllim të parandalimit të përhapjes së virusit.
Anjezë Gonxhe Bojaxhiu e njohur si Nënë Tereza lindi në Shkup më 26 gusht të vitit 1910 dhe vdiq më 5 shtator 1997 në Kalkuta, (Indi), ishte humaniste e njohur shqiptare dhe fituese e çmimit Nobel për Paqe. / KultPlus.com
Më 25 janar të vitit 1980, Nënë Terezës iu dha nderimi më i lartë civil i Indisë, ‘Bharat Ratna’, për përpjekjet e saj të mrekullueshme humanitare në vend, shkruan KultPlus.
Sot në 40 vjetorin e marrjes së këtij çmimi nga Nënë Tereza, KultPlus ju sjell disa prej thënieve më të fuqishme të saj.
“Jezusi mund të falë shumë, sepse ka shumë dashuri, mund ta falë një mëkat të madh. Siç është për Jezusin, ashtu duhet të jetë edhe për ne, nëse vërtet duam të falim, duhet vërtet të duam.
Mëkati më i madh është mungesa e dashurisë, indiferenca e tmerrshme për të afërmin, që lëngon nëpër rrugët e botës, si viktimë e shfrytëzimit, korrupsionit, moskujdesit shëndetësor, padrejtësisë.
Mëkati na përndjek, është i pranishëm në ne. Mirëpo kurrë nuk duhet të dorëzohemi dhe dëshpërohemi. Nuk duhet të ndihemi dhe të jemi të pashpresë… Gjithë kjo nuk na nevojitet, nëse e kemi kuptuar butësinë e dashurisë së Zotit. Ne jemi të çmuar për Atë, sepse Ai na do, na do aq përkushtim, sepse jemi të trajtuar me dorën e tij… Kur zemra juaj është e shqetësuar, kur zemra juaj është në dhembje, kur zemra juaj duket se po thahet… atëherë kujtojeni këtë: “Unë jam i çmueshëm për Atë, Ai më do. Më ka ftuar për emër. Jam i tij. Zoti më do. Për ta dëshmuar dashurinë e tij Jezusi ka vdekur në kryq.
Ne, gjithçka bëjmë për Jezusin. Unë 24 orë në ditë jetoj për Jezusin, atij ia dhuroj jetën time, zemrën time, dashurinë time, punën time, të gjitha.
Ne jemi kontemplative aktive në botë, jetojmë vetëm për Jezusin. Atë e zbulojmë, shërbejmë dhe duam para së gjithash në Eukaristi, në uratë, në meditim, pastaj në njerëz që vuajnë. Nëse nuk do funksiononte feja jonë, do të ishte e pamundshme dashuria dhe shërbimi ynë ndaj të afërmit.
Do të duhej t’ia mundësonim Jezusit, në dritën e dashurisë, që t’ia sjellim një mori të të varfërve në bashkësinë e Kishës dhe me Zotin, për shëlbimin e tyre, por edhe për lavdinë sa më të madhe të Hyjit. Këtë na mundëson miqësia dhe bashkëpunimi ynë besnik dhe me dashuri me Të…
Fjalët tona dhe jeta jonë është e zbrazët, nëse nuk lind nga thellësia e zemrës, nga dashuria për Zotin dhe për të afërmin. Fjalët që nuk bartin dritën e Jezusit, e rrisin edhe më shumë errësirë.”/ KultPlus.com
40 vite më parë, më 17 tetor 1979, humanistja më e madhe në botë me origjinë shqiptare, Nënë Tereza, u nderua me Çmimin Nobel për Paqen.
Siç i referohet një artikull i posaçëm i “Radio Vatikanit” mbi këtë çmim të madh të dorëzuar ndaj saj prej jurisë ndërkombëtare të Akademisë së Shkencave të Suedisë, shqiptarja Gonxhe Bojaxhi, u ngjit në tribunën ku janë ngjitur njerëzit më të shquar të botës nga të gjitha fushat, veshur me sarin e grave të varfra indiane dhe e pranoi çmimin vetëm, sepse një pranim i tillë do t’u vlente shumë të varfërve të saj.
Ndonëse u shmangej intervistave që e bezdisnin, më 17 tetor 1979, kur u ngjit në Tribunën e Oslos, duke marrë në dorëzim Çmimin Nobel, të Lumes Nënë Terezë, Gonxhe Bojaxhiut iu desh të mbante një nga fjalimet më të rëndësishme, e Nënë Tereza tha:
“Duhet të them se pranoj të shkoj në ceremoni të ndryshme publike, vetëm sepse më krijohet mundësia t’u flas për Jezusin njerëzve, të cilët nuk dihet në se do të kishin ndonjë rast tjetër për të dëgjuar fjalën e Zotit. Një herë kam thënë edhe se e kam më të lehtë të mjekoj një të gërbulur, sesa të përgjigjem në një intervistë.
“Në Oslo ndodhi një mrekulli e vërtetë: u lutën të gjithë, në një vend ku s’ishte dëgjuar kurrë ndonjë lutje. Ishim mbledhur në një sallë për dorëzimin e Çmimit e, sapo mu dha mundësia të flas, thashë: Me që jemi mbledhur të gjithë për të falënderuar Zotin e Çmimit Nobel për Paqen, mendoj se do të ishte vërtetë e bukur të luteshim për paqen.
“E të gjithë së bashku nisëm lutjen e Shën Françeskut ‘Zot, më bëj lajmëtar të paqes sate’, teksti i së cilës u qe shpërndarë të pranishmëve. Ishte diçka vërtetë tronditëse. Prekëse. E mrekullueshme: luteshin të gjithë, ndonëse siç dihet, numri i katolikëve në Norvegji është shumë i vogël.
“Më pas fola për abortin e thashë: Po kremtojmë vitin ndërkombëtar të Fëmijës. Sot po ju flas për fëmijën, që nuk ka lindur akoma. Po ju flas në emër të fëmijës, që nuk e ka parë ende dritën e diellit. Të abortosh do të thotë ta dënosh fëmijën me vdekje: të mos duash që fëmija të jetojë, do të thotë ta vrasësh. Sot për sot, arma më e rrezikshme kundër paqes, është aborti. Shumëkush interesohet për fëmijët e Indisë e të Afrikës, ku vdesin me mijëra nga mungesa e ushqimit. Por në vende të tjera miliona fëmijë mbyten nga vetë prindërit e tyre. E në se një nënë mbyt fëmijën e vet, pse u dashka të çuditemi, kur njerëzit ia marrin shpirtin njëri-tjetrit?!.
Duke kaluar nëpër Romë, gjatë udhëtimit të kthimit, Ati i Shenjtë Papë më tha: Mos harro të flasësh si në Oslo, kudo që të shkosh!”, ka treguar ajo mbi atë ditë të veçantë në jetën e saj. / KultPlus.com
“Sot nuk kemi më kohë as ta shohim në fytyrë tjetrin, nuk kemi kohë të
flasim, të rrimë pak bashkë. Bota ka nevojë të dëshpëruar për ëmbëlsi dhe
mirësjellje; njerëzit vdesin nga uria për dashuri, sepse të gjithë vetëm
vrapojnë pa e kthyer kokën”.
Aty kah fillimi i viteve ’70, kohë kur Nënë Tereza mësoi për sëmundjen e nënës së saj, ajo i dendësoi përpjekjet për t’iu dhënë mundësia që të vizitonte vendin e saj. Shkoi të takonte atasheun e Ambasadës shqiptare në Romë me shpresë që të paktën do të lejohej të vizitonte Shqipërinë.
“Kur Nënë Tereza po dilte prej ambasade, – shkruan Dom Lush
Gjergji në librin “Nënë Tereza Jonë”, – për herë të parë në jetë e pashë t’i
shkonin lot nëpër faqe.
U ndal, drejtoi sytë kah qielli dhe tha: “O Zot, unë e
kuptoj dhe e pranoj këtë vuajtje për vedi, por shumë e vështirë ta pranoj dhe
kuptoj për nënën, loken time, e cila në pleqëri të shtyeme nuk dëshiron asgjë
tjetër përpos të na shohë edhe një herë”.
Pas dështimit për vizë në ambasadë, Nënë Tereza nuk rreshti
përpjekjet për të nxjerrë të ëmën dhe të motrën nga Shqipëria. Ajo iu drejtua
për ndihmë disa prej personaliteteve më të mëdha të Globit, por pa sukses. Kur
pa se ëndrra e saj për t’i takuar po shuhej, Nënë Tereza i shkruante të ëmës
dhe të motrës:
“Nuk mund të bëj gjë tjetër, vetëm se të lutem për ju”.
Më 14 korrik 1972 Nënë Tereza mori një telegram, në të cilin
i vëllai Lazër Bojaxhiu i shkruante: “Lutu për loken, që ndërroi jetë më 12
korrik”. Siç dëshmon shtypi, Drane Bojaxhiu vdiq me dhimbje në zemër që nuk
arriti të shihte përsëri të birin e mbetur në Itali dhe të bijën misionare në
Indi. Pas vitit 1990 janë botuar studime, ku shënohet një fakt prekës:
Drania bijës së vet, që nuk e shihte prej dyzet e pesë
vjetësh, fotografinë e fundit ia dërgoi me këtë nënshkrim:
“Gonxhe, të puth nanëlokja”.
Agia, motra e tyre e mbetur vetëm, vdiq një vit pas vdekjes
së të ëmës, më 1973. Në një intervistë të vitit 1979, pasi Nënën Tereza fitoi
çmimin Nobel, Lazër Bojaxhi u shpreh:
“Motra e vogël, e përulur, ajo e cila u pati ardhur në
ndihmë miliona të braktisurve, ajo që u ka dhënë dashuri dhe solidaritet aq
njerëzve të dëshpëruar, u ndalua t’i qëndronte mbi krye të shtratit të vdekjes
nënës së vet. Dhe ajo grua e gjorë vdiq e dëshpëruar, duke shtrënguar në
kraharor një fotografi të njomur me lot”.
Lazër Bojaxhiu vdiq në vitin 1981, ndërsa Nënë Tereza arriti
të hyjë në Shqipëri në vitin 1990, pesë vjet pas vdekjes së Hoxhës dhe pak muaj
përpara se regjimi komunist të rrëzohej nga demonstratat e studentëve. E
rrethuar nga roja të policisë sekrete, ajo mbërriti në shtëpinë ku kishin
banuar e ëma dhe e motra për të mbajtur në dorë të vetmet kujtime të tyre: një
radio “Siemens” të kohës së Luftës dhe një mulli për të bluar kafen turke.
Murgesha vendosi një tufë me lule në varret e nënës dhe të
motrës si shenjë triumfi ndaj atij regjimi që e ndaloi t’i shihte ato në
gjallje.
Në kuadër të Festivalit Ndërkombëtar të Teatrove “Prishtina International Theater Festival”, PITF 2017, që po mbahet në Teatrin AAB “Faruk Begolli”, sot do të luhen dy shfaqje, përcjellë KultPlus.
Në programin garues të festivalit, nga ora 17.00 jepet shfaqja “Shërbëtoret”, produksion i Teatrit Kombëtar të Bullgarisë.
Nga ora 20.00 në programin mysafir të shfaqjes do të luhet shfaqja “Shenjëtorja e errësirës”, një biografi teatrale kushtuar jetës dhe veprës së shenjtores shqiptare, Nënë Terezës.
Shfaqja mysafire “Shenjëtorja e errësirës” është luajtur qindra herë në teatrot e Kroacisë e Bosnjë e Hercegovinës, ndërsa sonte sjell emocione të veçanta për publikun kosovar.
Në shfaqje luajnë: Kostadinka Velkovska, Ilir Tafa, Velimir Cokljat, Ljiljana Cokljat dhe Mia Krajcar. Regjinë e shfaqjes e ka bërë regjisorja kroate Ivana Perozh.
Të gjithë të interesuarit mund të rezervojnë biletat duke kontaktuar në numrin 045197106, apo direkt në Teatrin AAB “Faruk Begolli”, në Kolegjin AAB në Prishtinë./ KultPlus.com
Roze Kukaj, e afërme e Nënës Terezë që jeton në Australi, i ka ofruar meshtarit shqiptar Don Marjan Marku disa letra që Nënë Tereza ia kishte shkruar nënës së saj, në gjuhën shqipe.
Don Marjan Marku, famullitar në Zvicër, ka takuar kohë më parë një të afërme, të bijën e dajës të Nënë Terezës, e cila jeton në Australi. Me këtë rast, bashkë me lajmin për kontaktin me familjaren në fjalë, Marku na sjell, ekskluzivisht për albinfo.ch edhe një letër në gjuhën shqipe që Nënë Tereza i kishte shkruar të afërmes së saj në vitin 1972. Letra bën fjalë për vdekjen e nënës së Nënë Terezës, Drane Bojaxhiut.
“Në shkurt dhe në mars të këtij viti isha për dy muaj në Australi për shkollim të mëtutjeshëm dhe me këtë rast pata kënaqësinë për tu takuar me një ilake (familjare të afërt) të Shën Nënë Tereza nga Kalkuta, me zonjën Roza Kukaj. Roza ishte një zonjë në një moshë të thyer, por e fortë dhe e fliste shumë bukur gjuhën shqipe, fliste një gjuhë të ëmbël qytetare. Gjyshi i saj (i Rozës), pra baba i nënës së saj dhe nëna e Shën Nënë Terezës ishin vëlla dhe motër”, shprehet Don Marjan Marku për albinfo.ch.
“Pas vdekjes së Kolë Bojaxhiut, pra të babait të Shën Nënë Terezës, ata ishin shumë të afërt me njëri – tjetrin, natyrisht se nëna Drane kishte nevojë për përkrahje nga vëllai i saj. Në bisedë me të, ajo më njoftoi për vizitën e nënë Terezës në shtëpinë e tyre. Sa herë që vinte në Melburn, ajo e vizitonte edhe vajzën e dajës, zonjën File Kukaj, tregon e bija, Roze Kukaj. Ajo mi tregoi edhe disa letra që nënë Tereza ia kishte shkruar nënës së saj, të cilat me lejen e saj unë edhe i fotografova. Këto letra të nënë Terezës ishin të shkruar në gjuhën shqipe. Njëra nga këto letra ishte edhe njoftimi i vdekjes së Dranës në Tiranë, pra vdekjes së nënës së nënë Terezës”, thotë më tutje meshtari shqiptar për albinfo.ch.
Ai bën të ditur se zonja në fjalë kishte po ashtu edhe një fotografi të shtëpisë ku ata jetonin në Shkup, para se të shpërnguleshin në Australi.
“Pasi që letra të shkruara në gjuhën shqipe nga shën Nënë Tereza ka shumë pak, sivjet në përvjetorin e 20 të vdekjes së saj po e publikoj një letër të saj të shkruar në gjuhën shqipe, me të cilën njofton bijën e dajës për vdekjen e nënës së saj”.
“Motra jeme e dashtun, Filja jeme. Nana loke ka shkue n’shpi te Zoti dashtun. Qe tash e kam fitue nji telegram. Agia ka shkrue: “12 Korrik ora 05, Nana vdiq – Agia» Tash na e kemi loken mu lut për ne.
Unë e di – se si Ti e ke dasht loken, si motra jeme e vogla. Sakrificionet e lokes na kan ndihmue – dhe tash ajo ka sigurisht me na ndihmue ma tepër – t’lutem lute argjipeshkvin Knox dhe motrat e jona mu lutë për loken. Si jeni ju – unë jam mir me shnet vetem qetash kam shum punë. Shkruj Ages dhe Lazri. Lutu per Agen shum, me shum dashni, motra jote – m. Teresa”.
Në letër janë të shkruara edhe adresat e tyre, e Ages në Tiranë dhe e Lazrit në Palermo.
(Letra është shkruar më 12 korrik, 1972)
