“Kënga e Rexhës” është këngë epike e kënduar nga e madhja Nexhmije Pagarusha.
Ngjarja tragjike, ka ndodhë në fshatin Stubëll , afër Medvegjës – rrethi i Jabllanicës .
Rexha, kur i kishte vetëm dy vjet jetë, i kishte vdekur babai i tij dhe e kishte lënë jetimë nën përkujdesjen e nënës, e cila si nuse e re, ngeli e vejë pa më të dashurin e saj.
Sipas traditave dhe zakoneve të vjetra, Nëna e Rexhës me qëllim që ta ruaj djalin që të mos mbetet jetimë pa baba dhe pa nënë, kishte pranua që të martohej për kunatin e saj, përkatësisht mixhën e Rexhës.
Mixha i Rexhës, ishte kujdesur për ta rritur nipin e vet – Rexhën, deri sa u bë për martesë. Pastaj edhe e fejoi dhe vendosi që ta martojë Rexhën me dasmë dhe krushqi , sipas zakoneve dhe traditave tona.
Ditën e Dasmës së martesës së Rexhës, xhaxhait të tij, emri i të cilit nuk përmendet në këngë, i kishte hipë në kokë një mërzi e madhe, nga se mendonte se tash po sa të martohet Rexha, do të ndahet prej tij dhe do t’ia merrte gjysmën e pasurisë së patundshme, e cila edhe me ligj do t’i takonte nga trashëgimia e babait të tij të ndjerë!
Për këtë qëllim ai e mashtroi Rexhën dhe e qoi tek stalla e kuajve të dasmorëve, gjoja për t’iu qitur ushqim kuajve dhe atje e vrau tinëzisht mu në grazhd të kalit./ KultPlus.com
Sot shënohet 2-vjetori i vdekjes së Bilbilit të Kosovës, Nexhmije Pagarusha.
Ajo ishte pjesëmarrëse e koncerteve në Kosovë, Shqipëri, Bullgari, Gjermani, Izrael, Bosnje e plot shtete tjera. Karrierën muzikore e përfundoi në vitin 1984, pas një koncerti në Sarajevë.
Ajo u nda nga jeta një vit më parë duke e lënë pas vetës një grumbull këngësh që janë dëgjuar e vazhdojnë të dëgjohen me ëndje edhe në ditët e sotme.
Kultplus ua sjell tekstin e këngës “Kur Një Ditë Të Kthehesh Ti” të kënduar nga Nexhmije Pagarusha dhe Ardit Gjebrea.
Fjalët tua aq të rrejshme, qenë të vrazhda për me zgju dashninë time, As qe ditën mem ngushllue, as në çastet kur për ty unë sytë i meksha
Fjalët tua aq të vrazhda s`qenë në gjendje me pajtue zemrën time ishin vetëm sytë e tue asgjë tjetër nuk na lidhte
ref…
Kur një ditë të kthehesh ti, i përbuzur nga të gjithë, dhe dëshiron ta kesh pranë ndokënd afër vetit Mos kerko strehim te unë se ngrohtësia në shpirtin tim ka shumë kohë që fluturon për ty në amshim
Kur një ditë të kthehesh ti dhe e kupton se je fajtor se unë ende po jetoj pa fat dhe dashni dhe çkado qe tash premton është shumë vonë për shpresën tone për urrejtje dhe dashni për ne të dy
Çdo mesnate unë të shoh në andërr gjoja se po fle pranë meje si dikur Çdo mesnatë me zgjon kujtimi se më lodhi dashuria me këto andrea Qdo mesnatë un të shoh ne andërr si largohesh ti i heshtur pa buzëqeshje
Fjalët e fundit janë për ty sytë e mi janë tuj lotu
ref…
Kur një ditë të kthehesh ti, i përbuzur nga të gjithë, dhe dëshiron ta kesh pranë ndokënd afër vetit Mos kerko strehim te unë se ngrohtësia në shpirtin tim ka shumë kohë që fluturon për ty në amshim
Kur një ditë të kthehesh ti dhe e kupton se je fajtor se unë ende po jetoj pa fat dhe dashni dhe çkado qe tash premton është shumë vonë për shpresën tone për urrejtje dhe dashni për ne të dy./ KultPlus.com
Vaçe Zela lindi më 7 prill 1939, në qytetin e vogël të Lushnjës. Padyshim mund të themi se ishte një këngëtare ikonë e skenës shqiptare.
Ajo e filloi karrierën e saj në moshë të re dhe në vitin 1962 ishte e para që fitoi Festivalin e Këngës. Me këngën Fëmija i parë, ajo dëshmoi se një idhull i muzikës po lindte atë mbrëmje të 26 dhjetorit të vitit 1962.
Repertori i saj është shumë i pasur; numërohen me dhjetëra këngë popullore, të lehta, kantata, balada, etj. Ajo ka dhënë një kontribut të rëndësishëm edhe në muzikën e filmit, ku ka interpretuar shumë këngë si pjesë e muzikës së filmave.
Fituese 12 herë e festivalit, Vaçja fitoi famë gjatë kohës komuniste dhe iu dha titulli ‘Artist i Merituar’ në vitin 1973 dhe ‘Artist i Popullit’ në vitin 1977.
Vaçe Zela është larguar përfundimisht prej skenës në vitin 1992.
Ajo është e vetmja femër shqiptare e nderuar në të gjallë me Urdhrin “Nderi i Kombit” më 24 dhjetor 2002 nga presidenti Alfred Moisiu me arsyen: “Për vlerat e rralla si Artiste e Shquar, me popullaritet të jashtëzakonshëm, për interpretimin mjeshtëror të këngës së muzikës së lehtë dhe asaj popullore, për pasurinë e vyer që krijoi në shkollën shqiptare të interpretimit muzikor”.
U nda nga jeta më 6 shkurt 2014, në Bazel të Zvicrës./ KultPlus.com
Kjo është një poezi të cilën Din Mehmeti e ka shkruar për Nexhmije Pagarushën. Edhe pse ka botuar disa proza, kritika letrare dhe një dramë, Din Mehmeti njihet kryesisht për poezinë e tij figurative, e cila është botuar që nga viti 1961 deri në vitin 1999 në 16 vëllime. Poezinë e parë e botoi në vitin 1949 në revistën letrare Jeta e Re.
Këngës i dolën flatrat
Këndoi e këndoi Derisa u shndërrua në këngë.
Dashuria për jetë Ia mori zërin
Këndoi e këndoi Derisa shkundi shkrumbin E shpirtit të vet Derisa bulëzuan pranverat Në zemrat e njerëzve
Këngës i dolën flatrat Ajo tash fluturon Mbi të gjitha fatkeqësitë E vdekja s’ka ç’ti bëjë. /KultPlus.com
Edhe sikur Rexho Mulliqi, të ngritej nga varri, e të vetëdeklarohej i pakombësi, përsëri arti i tij, e bën atë shqiptar, dhe pjesë e fryt të kulturës tonë.
Kur gjatë një vizite në Tiranë e kishin pyetur se çfarë kombësie i takon, ai ishte përgjigjur shkurt : “Pyeteni muzikën time”.
Kompozitorin Rexho Mulliqi, për së gjalli e ndoqën, izoluan, burgosen, heshtën e anatemuan. Pas vdekjes, kombe e institucione, u përpoqën ta “përvetësojnë” e bëjnë pjesë të kulturës së tyre.
Serbët thonë se ai ishte jugosllav-serb, ndaj është i tyre. Boshnjakë thonë ishte boshnjak me origjinë, ndaj është pjesë e këtij kombi. Malazezët mendojnë se u takon kulturës së tyre, pasi ka lindë në rrethin e Plavës, maqedonasit lavdërohen më faktin që talenti i tij u zbulua gjatë shkollimit në Shkup, kurse shqiptarët e dinë, e duan dhe e respektojnë si kompozitor shqiptar. Mbi këto polemika qëndron një fakt i fuqishëm: Çdo gjë që Rexho Mulliqi krijoi, ishte shqiptare.
E bija (me gruan e parë) tenton që të i’a ndërron babait identitetin.
E bija e Rexho Mulliqit, Vesna Mulliq, thotë se babai i saj nuk mund të quhet kompozitor shqiptar. Madje, kërkon t’i respektohet emri dhe të mos shkruhet Rexho Mulliqi, por Rexho Mulliq.
“Ai është Rexho Mulliq dhe nuk ka nevojë të shkruhet Rexho Mulliqi”, thotë vajza e vetme e kompozitorit me nam nga martesa e parë e tij. “Ai nuk është kompozitor shqiptar”, reagon Vesna Mulliq, në pyetjen se si duhet referuar njërit prej krijuesve më në zë të muzikës shqipe. “Kurrë nuk është deklaruar shqiptar e as që ka mundur të deklarohej ashtu”, shton ajo.
Vajza e tij Vesna me gruan e parë, mund të flas për vete se çfarë përkatësie kombëtare ka, por nuk mundet të thotë se çfarë ka pas dhe si asht ndje kompozitori shqiptar Rexho Milliqi, apo Rexhep Mullaj. Përkundër që ajo ka pas privilegje për shkak të babait të saj, dhe asht pranua të punoj në korin e RTP, dhe si gazetare ku ka shkruar për muzikën, ajo edhe sot refuzon ti jep partiturat e babait Filharmonisë së Kosovës.
Identiteti, origjina e Rexho Mulliqit:
Rexho Mulliqi u lind me 18 mars të vitit 1923 në Guci, Plavë, vdiq më 25 shkurt 1982 në Prishtinë, ishte një kompozitor shqiptar. Mbiemrin e mori nga fisi Mula, Mulaj, Mulaku, Muliqi. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, për të vazhduar Medresenë e Shkupit, deri në vitin 1941, pastaj u vendos në Prishtinë. Për shkaqe politike, u përndoq dhe u burgos, duke vuajtur dënimin në Goli Otok. Rexhep Mulliqi është njëri ndër krijuesit e traditës muzikore profesioniste në Kosovë. Ai është ndër të parët krijues të këngës korale, si autor i simfonisë së parë shqiptare në Kosovë, i së dytës në muzikën e gjithëmbarshme shqiptare, përfshirë edhe Shqipërinë.
Në anën tjetër, Rexho Mulliqi bëri një muzikë që ishte dhe mbeti thellësisht shqiptare, në të gjithë përbërësit e saj.
Ai thoshte:” Muzika të cilën e krijoj, është rrëfimi im, por edhe i popullit tim, është apoteozë e nënqiellit të këtij vendi dhe e njerëzve të tij, këngë e maleve hijerëndë, e luginave të gjelbra, e lumenjve me zhurmë, rrëfim i legjendës së të kaluarës dhe këngë e agimit të diellit…”.
Në fillim e thërrisnin Rexhep Mullaj, Rexho Mulliq, Rexhep Mulliqi, kurse ai vetë, në të shumtën e rasteve, ka nënshkruar si Rexhep Mullaj. Megjithatë, ai mbeti i njohur te ne si Rexho Mulliqi.
Nexhmija Pagarusha nuk do të ishte ajo që u bë pa mbështetjen e jashtëzakonshme të bashkëshortit, Rexho Mulliqit që është një nga gjenitë e muzikës shqipe.
Gjeneratat e reja, e njohin më tepër si autor të këngës së popullarizuar “Baresha”. Mirëpo ai krijoi vepra shumë më të mëdha e më komplekse se “Baresha”.
Sot, mund të supozojmë se inspirimi krijues për “Bareshën” , mbështetej në dy burime: Zërin brilant të Nexhmije Pagarushës, dhe natyrën magjepse të vendlindjes së kompozitorit.
Pas vdekjes së Mulliqit, posaçërisht gjatë luftës, në Kosovë filluan të zhduken dëshmitë e punës së tij. Në Prishtinë u zhdukë busti origjinal i kompozitorit, punuar nga i ndjeri Agim Cavëderbasha, pronë e Shoqatës së Kompozitorëve.
Dikush u përpoq të fshijë gjurmët krijuese të Mulliqit në Kosovë. Janë zhdukur të gjitha partiturat origjinale të kompozitorit në Prishtinë.
Ka artistë që për së gjalli gjithnjë u identifikuan si shqiptar, mirëpo ju mungoi krijimtaria. Rexho Mulliqi, e bëri të kundërtën: Nuk eksponoi shumë kombin e tij, mirëpo punoi, e krijoi – shqip.
Nga fëmijëria barte një plagë të thellë. Ishte gati foshnje, kur në derë të shtëpisë së lindjes, i kishin vrarë të atin. Fqinjët joshqiptarë, i kishin thëne “…babanë ta vranë shqiptarët”, kurse pushteti kishte sulmuar shtëpinë më pretekst se aty fshiheshin kaçakët shqiptarë. Rexhoja u rritë, jetoj e vdiq më këtë enigmë në zemër.
Mulliqi mbetet kompozitori më i madh që ka dhënë Kosova, dhe njëri ndër krijuesit më të mëdhenj të muzikës artistike në botën shqiptare. Me Çeskë Zadenë, i cili priu në këtë fushë, janë dy etërit e simfonisë shqiptare.
FOTO : Nexhmije Pagarusha, Rexho Mulliqi dhe biri i tyre Leonardi. Vitet 1970-ta./ KultPlus.com
Edicionet tashmë të përvjetshme të MuralFest Kosova kanë ndikuar që qytete e vende të ndryshme të marrin një dukje të re, duke shtuar përmes artit gjallëri, freski dhe buzëqeshje, shkruan KultPlus.
Drejtoresha ekzekutive e MuralFest, Lebibe Topalli, në një intervistë për KultPlus tregoi se viti 2021 ishte shumë i suksesshëm dhe kjo gjë ka ndikuar që të përgatiten edhe më shumë për planet që po vijnë këtë vit.
“Ngjashëm si viteve të kaluara edhe këtë vit MF do vazhdojë të sjellë projekte në të mirën artistike dhe kulturore të shoqërisë”, thotë ajo.
Topalli njofton të gjithë lexuesit e KultPlus se vitin 2022 do ta fillojnë me një projekt të mbështetur nga Ambasada Amerikane në Prishtinë, i cili do shënohet me ardhjen e një artisteje amerikane për të punuar së bashku me të rinjtë e Kosovës vendas jo vetëm murale, por edhe në cilësi të mentores në punëtori të ndryshme artistike.
Ajo njofton se përgatitjet për edicionin e ri veçse kanë filluar, derisa muralet i cilësojnë si pjesë më të rëndësishme të punës sonë dhe vazhdojnë të jenë prioritet për organizatë tonën.
“Këto përgatitje janë nisur duke caktuar temën e këtij edicioni, lokacionet e edhe ftesat për artistët pjesëmarrës. Sa i përket kësaj të fundit, gjatë muajit Shkurt do bëhet publikimi zyrtar për qytetarët rreth këtij edicioni”, shton tutje ajo.
Tutje, Topalli zbulon edhe detaje nga edicioni i shtatë duke thënë se tema do të jetë shumë më ndryshe nga hera e kaluar, derisa e lë në “enigmë” pjesën e figurave të reja kombëtare, duke shtuar se do të ketë shumë punë e risi nga ana e tyre.
Muralet në Kosovë kanë qenë të pikturuara nga artistë të ndryshëm nga Evropa, e madje edhe nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, e kjo traditë do të vazhdojë edhe për edicionin e shtatë.
“Ajo që vlen të theksohet për vitin që lamë pas është se brenda 2021 kemi realizuar 20 murale të përmasave të mëdha me temën HOME, e prej tyre 10 me artistë vendas. Si progres tanë vlerësojmë me krenari muralet nga artistët tanë”, e thotë me modesti të plotë Topalli.
Vitin 2021, MuralFesti e filloi me portretin e Rita Orës, derisa e mbyllën me figurën e jashtëzakonshme të Nexhmije Pagarushës.
Misioni i Mural Fest është promovimi i artit dhe kulturës në vend, duke e përdorur artin si mjet për ndërgjegjësimin për kauza të ndryshme që shqetësojnë shoqërinë. /KultPlus.com
Murali i Nexhmije Pagarushës i përuruar pak ditë më parë në Prishtinë, sot është mbuluar nga një reklamë e biznesit privat, Vip Line Kosova, e pas reagimeve të shumta është njoftuar Inspeksioni dhe reklama është larguar, përcjell KultPlus.
Ky veprim nxiti reagime të shumta nga publiku të cilët këtë pakënaqësi e kanë shprehur në rrjete sociale.
E një reagim për veprim e ka bërë edhe drejtori i Drejtorisë për Kulturë në Komunën e Prishtinës, Adrian Berisha, i cili edhe ka njoftuar inspekcionin për ta larguar atë reklamë, pasi që kopmania nuk ka kërkuar leje nga komuna për vendosjen e asaj reklame.
“Reklama u hoq, dhe pala u dënua! Uroj që të ngritet vetëdija e secilit, e të mos përsëriten më raste të tilla!“, ka shkruar Drejtori i Inspekcionit, Adonis Tahiri në rrjetet sociale. / KultPlus.com
Murali i Nexhmije Pagarushës i përuruar pak ditë më parë në Prishtinë, sot është mbuluar nga një reklamë e biznesit privat, Vip Line Kosova, përcjell KultPlus.
Ky veprim ka nxitur reagime të shumta nga publiku të cilët këtë pakënaqësi e kanë shprehur në rrjete sociale.
E një reagim për veprim e ka bërë edhe drejtori i Drejtorisë për Kulturë në Komunën e Prishtinës, Adrian Berisha.
Sipas Berishës, kjo kompani nuk ka kërkuar leje nga komuna për vendosjen e kësaj reklame.
“Jemi në pritje të inspeksionit për ta larguar këtë reklamë” – tha ai në një video që publikoi në Facebook./KultPlus.com
Muralet janë bërë objekte qendrore të komunitetit që i bashkojnë njerëzit për të festuar trashëgiminë dhe historinë e kulturës së tyre, shkruan KultPlus.
Buzëqeshja e Nexhmijes i rikthehet kryeqytetit, figura e jashtëzakonshme e artistes shqiptare do të jetë në qendër të Prishtinës përsëri.
Mural Fest ka inauguruar një punim për Nexhmije Pagarushën në pjesën afër Filarmonisë së Kosovës, për të ‘rikthyer’ në kryeqytet buzëqeshjen që i ka munguar Kosovës për një kohë të gjatë.
Njëra ndër personat më të afërt me Nexhmijen qysh nga fillimi i karrierës së bujshme të artistes, Flora Durmishi, pohoi me shumë emocion se një mural i tillë i ka munguar për një kohë të gjatë kryeqytetit dhe jo vetëm.
“Është gjëja më e bukur që ka ndodhur kohëve të fundit, të shoh të na rikthehet imazhi i Nexhmijes që na mungon që sa kohë, që ka ikur fizikisht nga kjo botë. Tani e kemi një vend ku mund të vijmë ta shohim, turistët që vijnë dhe shumë të tjerë” – ka thënë ajo në një prononcim për KultPlus.
Tutje, Durmishi kujtoi kohën me Pagarushën dhe gëzimin që ajo ndjeu kur pa të rikthehet figura e saj në Prishtinë.
“U gëzova shumë që Prishtina tani të identifikohet edhe me muralin e Pagarushës. Është mirë, është afër qendrës, afër Filharmonisë nëse do të jetë këtu. Mendoj që po të ishte në qendër do të ishte shumë më bukur. Por, këtu është gjetur hapësira dhe mundësia, mirë është shumë” – vazhdoi tutje ajo.
Në fund, ajo tregoi që sa herë që do të kalojë në këtë pjesë të qytetit, do të jetë sikurse një bashkëbisedim me Nexhmijen.
Drejtoresha ekzekutive nga Mural Fest, Lebibe Topalli, falënderoi të gjithë stafin dhe bashkëpunëtorët që ndihmuan në realizimin e këtij punimi të madh për gjithë Kosovën.
“Ne si Mural Fest jemi një organizatë artistike dhe qëllimi ynë është të japim kontributin tonë dhe të lëmë gjurmë në qytete të ndryshme të Kosovës. Jo rastësisht kemi filluar me muralin e Rita Orës dhe jo rastësisht po e mbyllim këtë vit me Nexhmije Pagarushën, bylbyli i muzikës shqipe, jo vetëm që është dalluar me zërin e saj por ka dhënë kontribut të ndryshëm edhe në emancipimin e femrës. Në kohën kur ajo ka vepruar ka qenë tepër e vështirë të merrej një vajzë me ato aktivitet, por Nexhmija nuk është ndalur”, përfundoi ajo.
Drejtori i Kulturës, Adrian Berisha, u shpreh jashtëzakonisht i lumtur për këtë mural dhe beson se kjo rrugë duhet të ndryshojë emrin e saj në vazhdim.
“Një emocion i jashtëzakonshëm të jem në praninë e juaj, nuk mjaftojnë qindra mijëra fjalë t’i themi për jetën dhe veprën e të madhes Nexhmije Pagarushës, ndjehem jashtëzakonisht i vogël prandaj edhe hezitova. Ne si përfaqësues të institucioneve publike dhe ekipet tona na mbetet që të punojmë sa më shumë që të përkujtojmë veprën e artistëve tanë që kanë vepruar në fusha të ndryshme të artit dhe kulturës. Dëshiroj të falënderoj shumë ekipin e Mural Fest dhe të gjithë që kanë kontribuar. Ka qenë shumë e vështirë që të realizojmë këtë projekt por shpresoj që kjo iniciativë e vogël të shërbejë që kjo rrugë të quhet ‘Rruga Nexhmije Pagarusha’”, tha ai.
Për fund ai falënderoi edhe artisën e njohur nga Barcelona, Alba Fabre, e cila realizoi këtë punim të muralit.
Artistja Fabre para disa ditëve kishe deklaruar për KultPlus se arsyeja kryesore pse ky portret është në bardhë e zi, erdhi si rezultat i mos-humbjes së origjinalitet dhe natyralitetit të Nexhmijes.
Familjarja e Nexhmijes, Lule Pagarusha, ishte shumë e emocionuar gjatë fjalimit të saj.
“Ky mural këtu tregon dashurinë dhe respektin ndaj Nexhmije Pagarushës. Keni hasur në vështirësi të shumta për realizimin e këtij projekti, nuk hezituat që të ndalni punën asnjëherë përkundër problemeve që u paraqitën. Kontributi i Pagarushës në pozitën e gruas shqipe para 50 a 60 viteve si dhe kontributet tjera që ka dhënë Nexhmija, po shprehet edhe në ditët e sotme. Kam emocione dhe dua të falënderoj të gjithë që ndihmuan në realizimin e këtij punimi”, shtoi në fund.
Nexhmije Pagarusha ikona e muzikës shqipe, është e njohur si një grua e cila gjatë gjithë karrierës së saj i ka shërbyer me nder dhe dashuri atdheut të saj përmes artit./KultPlus.com
Në ditët e sotme, muralet paraqiten përmes artistëve në çdo stil grafik të mundshëm: abstrakt, foto-realist, surrealist, ekspresionist dhe grafiti etj.
Së fundmi, muralet janë bërë objekte qendrore të komunitetit që i bashkojnë njerëzit për të festuar trashëgiminë dhe historinë e kulturës së tyre.
Profesoresha në Akademinë e Arteve në Barcelonë dhe artistja e njohur e muraleve, Alba Fabre, është duke punuar në Kosovë mbi figurën e jashtëzakonshme të Nexhmije Pagarushës, e cila ka filluar me realizim sot, e qw pritet tw pwrfundojw deri nw fund tw javws.
Lebibe Topalli nga Mural Fest, e cila është edhe organizator i këtij projekti ka thënë për KultPlus, se dimensionet e këtij murali shkojnë mbi 150 m2, dhe se ky mural po punohet në bardh e zi.
“Këtë mural nuk kemi mund ta bëjmë kudo, kemi kërkuar për një lokacion që i përshtatet figurës së saj, andaj ne vendosëm që ta bëjmë në këtë ndërtesë që ka qasje mes Filharmonisë së Kosovës dhe Ministrisë së Kulturës, pikërisht institucione që edhe përkojnë me figurën e Nexhmije Pagarushës”, ka thënë Topalli për KultPlus.
Kurse në një intervistë për KultPlus, Fabre rrëfen histori nga puna e saj dhe dashurinë që e ka për vendin e Kosovës.
“Drejtoresha e Mural Fest , Lebibe Topalli, me të cilën kam punuar në të kaluarën ka kontaktuar me mua për një punë të re. Kam pranuar me qejf dhe kam ftuar kolegun tim në fakultet, Mario Castillo për të punuar bashkë”, ka thënë fillimisht ajo për KultPlus.
Fabre tutje shpjegon se si erdhi deri te zgjedhja e fotos së Nexhmije Pagarushës dhe detajet në punë.
“Organizatori, Ardian Ajdini, ka biseduar me familjarët e Nexhmije Pagarushës dhe më pas unë kam zgjedhur se cilën foto do ta paraqes në mural, i cili do të jetë bardhë e zi për shkak të natyralitetit që sjellin këto ngjyra”, deklaroi në vazhdim.
“Pyetja që më bëhet më së shpeshti është ajo se si arrijmë ta transmetojmë një fotografi në diçka kaq të madhe. Ne fillimisht përgatitemi maksimalisht për ta punuar një gjë të tillë. Puna e jonë kryesisht lidhet me pjesën e “fotoshopit”, përmes së cilit punojmë në detajet, format, vijat dhe më pas i transmetojmë ato në murale”, shtoi tutje.
Një histori interesante të cilën Fabre e rrëfen ka të bëjë me teshat e saj, të cilat nuk ndryshojnë pothuajse asnjëherë.
“Teshat e mija i mbulon ngjyra dhe nuk mund t’i përdorë më, kështu që kam vendosur që të përdorë teshat e njëjta, të të njëjtit brend në çdo mural që e bëjë. I njoh brendet në Spanjë, bashkëpunoj me ta dhe i promovoj në vendet të cilat bëjë murale”, rrëfeu profesoresha e Akademisë së Arteve.
E pyetur mbi punën në Kosovë dhe njerëzit këtu, Fabre ka thënë se do të punonte me dëshirën më të madhe në qoftë se do t’i ofrohej rrogë këtu.
“E dua Kosovën dhe njerëzit që më rrethojnë. Është e çuditshme ndjenja se si ndjehem pikërisht sikurse në Barcelonë, aty ku është edhe shtëpia e ime. E vetmja gjë që nuk më pëlqen janë dimrat e ftohtë”, përfundoi muralistja nga Spanja.
Fabre kishte punuar në Ferizaj një tjetër mural në kuadër të Mural Fest, derisa puna e saj njihet në pothuajse gjithë Evropën dhe jo vetëm. Ka punuar në disa shtete sikurse Belgjika, Liban, Barcelonë, Meksikë etj./ KultPlus.com
Kjo është një poezi të cilën Din Mehmeti e ka shkruar për Nexhmije Pagarushën. Edhe pse ka botuar disa proza, kritika letrare dhe një dramë, Din Mehmeti njihet kryesisht për poezinë e tij figurative, e cila është botuar që nga viti 1961 deri në vitin 1999 në 16 vëllime. Poezinë e parë e botoi në vitin 1949 në revistën letrare Jeta e Re.
Këngës i dolën flatrat
Këndoi e këndoi Derisa u shndërrua në këngë.
Dashuria për jetë Ia mori zërin
Këndoi e këndoi Derisa shkundi shkrumbin E shpirtit të vet Derisa bulëzuan pranverat Në zemrat e njerëzve
Këngës i dolën flatrat Ajo tash fluturon Mbi të gjitha fatkeqësitë E vdekja s’ka ç’ti bëjë. / KultPlus.com
Fillimi i vitit 2020 mori me vete ikonën e muzikës shqiptare, Nexhmije Pagarushën, mirëpo këngët e saj vazhdojnë të dëgjohen e këndohen, pasiqë Pagarusha pas vetes la kryevepra artistike që nuk do të zhduken asnjëherë, shkruan KultPlus.
Kur flitet për Nexhmije Pagarushën, përdoren në një frymë shumë epitete si, Bilbili i Kosovës, Mbretëresha e Këngës Shqipe, Primadona e Melosit Popullor, e shumë epitete të tjera.
Nexhmije Pagarusha la pas vetës hite të mëdha që vazhdojnë të dëgjohen me nostalgji.
E shkëlqyer ajo ka qenë në interpretimet në muzikën popullore dhe në opera, por Nexhmije Pagarusha bëri karrierë të suksesshme edhe si aktore, në film dhe në teatër.
Janë rreth 150 këngë që ajo i ka interpretuar, mes tyre “Baresha”, e kompozuar nga bashkëshorti i saj Rexho Mulliqi.
Sot KultPlus e kujtojn këngën e saj “Vet ke mbet”, një lirikë e pastër e cila shpërfaq ndjenja melankolie të cilat i përçon tek publiku Nexhmije Pagarusha me zërin e saj unik, të papërsëritshëm.
Më poshtë videon dhe tekstin e këngës “Vetë ke mbetë”:
Fillimi i vitit 2020 mori me vete ikonën e muzikës shqiptare, Nexhmije Pagarushën, mirëpo këngët e saj vazhdojnë të dëgjohen e këndohen, pasiqë Pagarusha pas vetes la kryevepra artistike që nuk do të zhduken asnjëherë, shkruan KultPlus.
Kur flitet për Nexhmije Pagarushën, përdoren në një frymë shumë epitete si, Bilbili i Kosovës, Mbretëresha e Këngës Shqipe, Primadona e Melosit Popullor, e shumë epitete të tjera.
Repertori i saj interpretues është tejet i gjerë dhe i larmishëm. Veçohen këngët “Ani mori nuse”, “Kur më del në derë”, “Metelikun ta kam fal”, “Po të pres te dega e fikut”, “Mora testin”, “Kënga e Rexhës” etj.
Sot, KultPlus ua risjell tekstin dhe videon e këngës ‘Zani i tij prej së largu më thërret”:
Ndalu njëherë dhe vetëm një çast, Zani i tij prej së largu më thërret, Kam frikë mos është andërr thirrja e tij. Që këtë natë spo më lë m’u qetësu,
Dashnia që po m’thërret kaherë ka perëndu, Veç n’andërr më mundon nganjëherë, pa mëshirë.
Me mijëra dallëndyshe, kur fluturojnë, Kritht e tij dashnia pushoi. Kam ftu një prej zogjve me më shoqnu Zemrëm time të njomë me ndryshu
Dashnia që po m’thërret kaherë ka perëndu, Veç n’andërr më mundon nganjëherë, pa mëshirë.
Ndalu njëherë dhe vetëm një çast, Zani i tij prej së largu më thërret, Kam frikë mos është andërr thirrja e tij. Që këtë natë spo më lë m’u qetësu,
Dashnia që po m’thërret kaherë ka perëndu, Veç n’andërr më mundon nganjëherë, pa mëshirë./KultPlus.com
Fillimi i vitit 2020 mori me vete ikonën e muzikës shqiptare, Nexhmije Pagarushën, mirëpo këngët e saj vazhdojnë të dëgjohen e këndohen, pasiqë Pagarusha pas vetes la kryevepra artistike që nuk do të zhduken asnjëherë, shkruan KultPlus.
Kur flitet për Nexhmije Pagarushën, përdoren në një frymë shumë epitete si, Bilbili i Kosovës, Mbretëresha e Këngës Shqipe, Primadona e Melosit Popullor, e shumë epitete të tjera.
Nexhmije Pagarusha la pas vetës hite të mëdha që vazhdojnë të dëgjohen me nostalgji.
KultPlus ua sjell më poshtë videon dhe tekstin e këngës “Vetë ke mbetë”
Nexhmije Pagarusha është emri i këngëtares së njohur shqiptare e që ndryshe njihej si Bilbili i Kosovës.
Ajo ishte pjesëmarrëse e koncerteve në Kosovë, Shqipëri, Bullgari, Gjermani, Izrael, Bosnje e plot shtete tjera. Karrierën muzikore e përfundoi në vitin 1984, pas një koncerti në Sarajevë.
Ajo u nda nga jeta një vit më parë duke e lënë pas vetës një grumbull këngësh që janë dëgjuar e vazhdojnë të dëgjohen me ëndje edhe në ditët e sotme.
Kultplus ua sjell tekstin e këngës “Kur Një Ditë Të Kthehesh Ti” të kënduar nga Nexhmije Pagarusha dhe Ardit Gjebrea.
Fjalët tua aq të rrejshme,
qenë të vrazhda për me zgju dashninë time,
As qe ditën mem ngushllue,
as në çastet kur për ty unë sytë i meksha
Fjalët tua aq të vrazhda
s`qenë në gjendje me pajtue zemrën time
ishin vetëm sytë e tue asgjë tjetër nuk na lidhte
ref…
Kur një ditë të kthehesh ti,
i përbuzur nga të gjithë,
dhe dëshiron ta kesh pranë ndokënd afër vetit
Mos kerko strehim te unë
se ngrohtësia në shpirtin tim
ka shumë kohë që fluturon për ty në amshim
Kur një ditë të kthehesh ti
dhe e kupton se je fajtor
se unë ende po jetoj pa fat dhe dashni
dhe çkado qe tash premton
është shumë vonë për shpresën tonë
për urrejtje dhe dashni për ne të dy
Çdo mesnate unë të shoh në andërr
gjoja se po fle pranë meje si dikur
Çdo mesnatë me zgjon kujtimi
se më lodhi dashuria me këto andrea
Qdo mesnatë un të shoh ne andërr
si largohesh ti i heshtur pa buzëqeshje
Fjalët e fundit janë për ty
sytë e mi janë tuj lotu
ref…
Kur një ditë të kthehesh ti,
i përbuzur nga të gjithë,
dhe dëshiron ta kesh pranë ndokënd afër vetit
Mos kerko strehim te unë
se ngrohtësia në shpirtin tim
ka shumë kohë që fluturon për ty në amshim
Kur një ditë të kthehesh ti
dhe e kupton se je fajtor
se unë ende po jetoj pa fat dhe dashni
dhe çkado qe tash premton
është shumë vonë për shpresën tonë
për urrejtje dhe dashni për ne të dy./KultPlus.com
Fillimi i vitit 2020 mori me vete ikonën e muzikës shqiptare, Nexhmije Pagarushën, mirëpo këngët e saj vazhdojnë të dëgjohen e këndohen, pasiqë Pagarusha pas vetes la kryevepra artistike që nuk do të zhduken asnjëherë, shkruan KultPlus.
Kur flitet për Nexhmije Pagarushën, përdoren në një frymë shumë epitete si, Bilbili i Kosovës, Mbretëresha e Këngës Shqipe, Primadona e Melosit Popullor, e shumë epitete të tjera.
Repertori i saj interpretues është tejet i gjerë dhe i larmishëm. Veçohen këngët “Ani mori nuse”, “Kur më del në derë”, “Metelikun ta kam fal”, “Po të pres te dega e fikut”, “Mora testin”, “Kënga e Rexhës” etj.
Mirëpo, sonte KultPlus ju sjell një këngë të Nexhmije Pagarushës, që edhe pse nuk është ndër të njohurat e saj, është një këngë e fuqishme që i flet me një dashuri të madhe qytetit të Prishtinës.
Bashkangjitur gjeni videon dhe tekstin e këngës.
Tash kur natyra ka lulëzu Qyteti im asht zbukuru Jeta e amël me plot dëfrim Te ti po ngjallet Prishtinë.
Të du të du qyteti im Të du unë si nana fmin’ Të du të du qyteti im Të adhuroj o Prishtinë.
Qyteti im je plot gjallni Me vasha t’bukra djem te ri Gjithçka te ti është plot hijeshi Se ti po rrit nji brez t’ri. / KultPlus.com
“Kah pranvera” është kënga të cilën e kanë interpretuar bashkë Nexhmije Pagarusha, Bilbili i Kosovës dhe Jordan Nikolic, i cili përgjatë karrierës së tij ka kënduar këngë të vjetra serbe, shkruan KultPlus.
Në këtë këngë, të dy paraqiten në gjuhë shqipe dhe është një këngë e realizuar vetëm në audio.
Jordan Nikolic në vitin 1976 kishte përfaqësuar ish Jugosllavinë në Eurovizion. KultPlus ju sjellë këtë format të bashkëpunimit./ KultPlus.com
Ismet Bogujevci, këngëtari i njohur i muzikës popullore shqipe, sot ka dhënë lamtumirën e fundit, por zëri i tij do të vazhdojë të kumbojë përherë në veshët e atyre që e deshën muzikën e tij, shkruan KultPlus.
Disa nga krijimet e tij si: ”Martesa”, “Një lulishte”, “Kënga e Jemenit”dhe “Sillma erën e malit”, ende vazhdojnë të dëgjohen nga adhuruesit e muzikës popullore dhe njëkohësisht edhe nga dashamirët e personalitetit të Bogujevcit, një solist i Ansamblit Kombëtar ‘Shota’ që ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm jo vetëm në Kosovë por edhe në mbarë trojet shqiptare.
KultPlus ju sjell sot këngën e interpretuar nga i madhi Ismet Bogujevci dhe Bilbili i Kosovës, Nexhmije Pagarusha, të titulluar ”Njëri tjetrin e duam shumë”.
Andaj, në këtë ditë ne përkujtojmë këngëtarin me këto melodi që shoqërojnë një tekst mjaft të ëmbël e nostalgjike për secilin. / KultPlus.com
Më 7 maj 1933, në fshatin e vogël Pagarusha, afër Malishevës, lindi Nexhmije Pagarusha, këngëtarja dhe aktorja e madhe shqiptare nga Kosova, shpesh e referuar si mbretëresha e muzikës shqiptare, shkruan KultPlus.
Veprimtaria e saj muzikore 50-vjeçare është aq e gjerë, sa që është vështirë të thuhet se cilit zhanër i takon.
Është e njohur për interpretimet e saj të shkëlqyera në muzikën popullore dhe opera. Kur flitet për Nexhmije Pagarushën, përdoren në një frymë shumë epitete si, Bilbili i Kosovës, Mbretëresha e Këngës Shqipe, Primadona e Melosit Popullor, e shumë epitete të tjera.
Në vijim, KultPlus ju sjell disa fotografi të Pagarushës, ku përfshihen fotografi nga koncertet e saj, takimet e saj të shumëta me kolegë e momente të paharrueshme nga karriera e saj. / KultPlus.com
“Kënga e Rexhës” është këngë epike e kënduar nga e madhja Nexhmije Pagarusha.
Ngjarja tragjike, ka ndodhë në fshatin Stubëll , afër Medvegjës – rrethi i Jabllanicës .
Rexha, kur i kishte vetëm dy vjet jetë, i kishte vdekur babai i tij dhe e kishte lënë jetimë nën përkujdesjen e nënës, e cila si nuse e re, ngeli e vejë pa më të dashurin e saj.
Sipas traditave dhe zakoneve të vjetra, Nëna e Rexhës me qëllim që ta ruaj djalin që të mos mbetet jetimë pa baba dhe pa nënë, kishte pranua që të martohej për kunatin e saj, përkatësisht mixhën e Rexhës.
Mixha i Rexhës, ishte kujdesur për ta rritur nipin e vet – Rexhën, deri sa u bë për martesë. Pastaj edhe e fejoi dhe vendosi që ta martojë Rexhën me dasmë dhe krushqi , sipas zakoneve dhe traditave tona.
Ditën e Dasmës së martesës së Rexhës, xhaxhait të tij, emri i të cilit nuk përmendet në këngë, i kishte hipë në kokë një mërzi e madhe, nga se mendonte se tash po sa të martohet Rexha, do të ndahet prej tij dhe do t’ia merrte gjysmën e pasurisë së patundshme, e cila edhe me ligj do t’i takonte nga trashëgimia e babait të tij të ndjerë!
Për këtë qëllim ai e mashtroi Rexhën dhe e qoi tek stalla e kuajve të dasmorëve, gjoja për t’iu qitur ushqim kuajve dhe atje e vrau tinëzisht mu në grazhd të kalit./ KultPlus.com
Nexhmije Pagarusha hyn në radhën e atyre personaliteteve në muzikën tonë që fuqishëm e shënojnë kohën e vet. Praktikisht periudha kohore në të cilën ajo veproi, mjedisi në të cilën ajo zhvilloi aktivitet si dhe zhanri të cilit ajo i takon, identifikohen plotësisht me të, me zërin e saj me frymën e saj.
Nexhmija, ka përfaqësuar bukurinë e muzikës sonë popullore. Ajo ka qenë shenja me të cilën muzika jonë popullore është njohur në ish Jugosllavi, në Ballkan dhe më gjërë. Për më tepër, bukuria e zërit të saj (kjo është fatlumsia e jona), ka përcaktuar koordinatet njohëse dhe identifikuese të muzikës sonë popullore. Kornizat e kësaj muzike, historikisht, për të parën herë janë evidentuar si të tilla. Përmes saj, ne kemi filluar ta njohim vetëveten. Në mungesë të shenimeve dhe regjistrimeve, ne nuk i njohim veçoritë specifike të muzikës sonë të epokave të mëhershme. Përmes inçizimeve të para tonike, në periudhën e pas luftës dytë botërore, kur, në mes tjerësh edhe Nexhmija fillon të bën regjistrimet e para në Radio, pikërisht në atë periudhë, ne kemi filluar ta njohim, më për afër, muzikën tonë. Andaj me zërin i saj, Nexhmije Pagarusha, me regjistrimet që na e ka lënë në trashëgimi, historikisht për herë të parë, e ka përcaktuar fizionominë e muzikës tonë popullore. Ne, përmes muzikës së saj, e kemi njohur më në fund veten.
Specifikat e “muzikës kosovare” në zërin Nexhmijes
Ndonëse muzikën e saj, ne e përgjithësojmë dhe e shkrijmë (me arsye) në nocionin “muzika shqiptare”, është interesant, gjithashtu, se me një analizë më të thellë krahasuese, shohim se ajo bartë një origjinalitet edhe më përcaktues, meqë përfaqëson karakteristikat kryesore të këngës popullore shqiptare të veriut. Ajo e ka pasuruar në veçanti muzikën kosovare, duke e bërë të njohur si të tillë. Ndoshta ky dimension është vendimtar që ajo, si askush tjetër, ka qenë e adhuruar edhe në Shqipëri, si përfaqësuese më e denjë e muzikës tradicionale shqiptare në Kosovë.
“Impostimi natyral” i zërit të Nexhmijës
Kaptinë e veçantë e trashëgimisë që na len Nexhmija, është pa mëdyshje, fuqia e vokalit të saj. Nexhmija nuk iu ka nënshtruar një regjimi shkollor sistematik dhe më të gjatë, të zërit. Zëri saj është “i lindur”, dmth., ajo ka një “impostim natyral”, gjithsesi të jashtëzakonshëm, që shumë rrallë mund të haset. Gjithmonë është thënë se zëri i saj ka shtrirje (diapazon) të gjërë dhe absolutisht të jashtëzakonshëm. Zëri i saj ka karakteristikat e një soprani të lartë (gati të një soprani koloratur), njëkohësisht ka karakteristikat e një soprani dramatik dhe në këtë zë shquhen njëkohësisht karakteristikat e një alti të thellë. Te Nexhmija “bashkëjetojnë” në mënyrë të natyrshme të gjitha këto karakteristike. Për më tepër, në të gjitha këto regjistra, ajo gjithmonë e ruan veçantinë e ngjyrës së saj specifike.
Fakti se Nexhmija nuk pat fat të studionte kanton, nuk mendoj se është ndonjë humbje e madhe për profilin vokal të saj. Paradoksale duket por e vërtet është se në perfeksionimin sistematik shkollor të zërit, në procesin e zhvillimit maksimal të teknikës vokale, krahas përparësive që nominalisht ky shkollim krijon, ekziston rreziku real që zëri të bëj transformim radikal në atë masë saqë i humbë veçoritë iniciale të ngjyrës, të karakterit identifikues, humbë butësinë intime, humbë afinitetin personal për melizma specifike etj. Duke iu nënshtruar literaturës të etabluar të zhvillimit teknik të zërit, pësojnë doemos disa parametra tjerë natyral të zërit. Kjo mund të jetë e dëmshme, sidomos, për zëret që kanë “impostim natyral” (të cilin e ka poseduar Nexhmija). Në anën tjetër edhe në domenin e kulturës së frazimit, të shprehjes specifike, mund të zbehen karakteristikat që bartin një bagazh specifik nacional, meqë i nënshtrohen një literature të një muzike të standardizuer dhe unike. Pikërisht, me këtë impostim natyral, të lindur, dhe me një talent muzikor evident të jashtëzakonshëm, Nexhmija arrin të përballon copëzat vokalisht të vështira vokale, sikundër që i gjemë te “Baresha” dhe te “Nje Lule”.
Kënga jonë në duart e Nexhmijës dhe Rexhos
Kapitull i veçantë i jetës së saj ka qenë bashkëpunimi i dendur me kompozitorin tonë Rexho Mulliqin. Rexhoja, si një muziktar inteligjent, e njihte në thelb kapacitetin real të vokalit të Nexhmijës. Ai e optimizonte këto mundësi të Nexhmijës në mënyrë precize dhe në mënyrë unike. Këngët që ai i shkruante për të, janë ekzakt të kompozuara për mundësitë vokale të saja, për ngjyrën dhe karakterin e zërit të saj. Së këndejmi, “Baresha” dhe “Një lule” (këngët emplematike të saja) me vështirësi këndohen nga këngëtarë të tjerë. Nexhmija, është thjeshtë “bashkëautore” e këtyre këngëve, sado paradoksale që kjo duket. Bashkëpunim, në mes këtyre artistëve të veçantë të muzikës sonë (i këtij cifti bashkëshortor), të cilët gjenin frymëzim te njëri tjetri, në mes të cilëve qarkullonte një energji e një kreativiteti të lart, ka ndikuar direkt në profilimin artistik të saj. Për aq sa ata, njëri – tjetrit i dhanë, për aq fitoi kënga jonë.
Në fund të themi se: atë që Édith Piaf paraqet për muzikën franceze (shansonën), Vaçe Zela për muzikën në Shqipëri, Amália Rodrigues për muzikën portugeze (fado), të cilat janë ikona kulturore nacionale dhe shtylla të kulturës së tyre, pikërisht atë paraqet Nexhmija për muzikën shqiptare. “Bilbili i Kosovës” është trashëgimi e madhe, e pakapërcyeshme e këngës shqipe. Ajo mbetet institucion i veçantë kulturës sonë nacionale. / KultPlus.com
Më 7 maj 1933, në fshatin e vogël Pagarusha, afër Malishevës, lindi Nexhmije Pagarusha, këngëtarja dhe aktorja e madhe shqiptare nga Kosova, shpesh e referuar si mbretëresha e muzikës shqiptare, shkruan KultPlus.
Veprimtaria e saj muzikore 50-vjeçare është aq e gjerë, sa që është vështirë të thuhet se cilit zhanër i takon.
Është e njohur për interpretimet e saj të shkëlqyera në muzikën popullore dhe opera.
Kur flitet për Nexhmije Pagarushën, përdoren në një frymë shumë epitete si, Bilbili i Kosovës, Mbretëresha e Këngës Shqipe, Primadona e Melosit Popullor, e shumë epitete të tjera.
Repertori i saj interpretues është tejet i gjerë dhe i larmishëm. Veçohen këngët “Ani mori nuse”, “Kur më del në derë”, “Metelikun ta kam fal”, “Po të pres te dega e fikut”, “Mora testinë”, “Kënga e Rexhës” etj.
“Baresha” është një ndër kryeveprat e interpretimit të saj që ruan elemente folklorik të këngës.
Nexhmie Pagarusha ka ushtruar edhe aktivitet prej aktoreje, duke u paraqitur në disa skena të filmave “Tre vetë kapërcejnë malin”, “E kafshoja terrin”, “Fluturimi i Micakut”.
Pagarusha fitoi vlerësime si artiste në Kosovë dhe vendet fqinje për gamën e saj të veçantë vokale soprano, të cilën ajo e shfaqi duke interpretuar këngë të ndryshme popullore kosovare gjatë karrierës së saj, e cila zgjati 36 vjet, nga viti 1948, në debutimin e saj në Radio Prishtina, deri në vitin 1984, në koncertin e saj të fundit në Sarajevë.
Më 2012, u dekorua me “Nderi i Kombit” nga presidenti i Shqipërisë.
Nexhmije Pagarusha vdiq më 7 shkurt 2020 në moshën 86-vjeçare. / KultPlus.com
