Nga Arben I. Kastrati
Për herë të parë e kam takuar në Strugë, vite më parë. Shqipja dhe unë, e ftuam për vizitë.
Nga balkoni i shtëpisë tonë, Omeri i pa fjalë, e shikonte liqenin i menduar dhe e shijonte rakinë e rrushit. E refuzoi gotën e tretë, që i solli Shqipja, duke e fajsuar moshën dhe, ishte fjalia e dytë që foli. Sikur e kishte zët të fliste. Fjalia e parë ishte, përshkrimi që i bëri liqenit; “I bukur shumë”. Fjalia e tretë dhe e fundit ishte, përshëndetja.
Edhe pse qëndroi deri pasdreke, kishte nevojë të rrinte dhe më gjatë. Sikur nuk ngopej me pamjen e liqenit. Sikur ushqehej me qetësinë të cilën na e dhuronte vendi.
Bëmë foto lamtumirëse dhe secili shkuam udhëve tona.
Në Paris, isha për të përfunduar përgatitjet e fundit, para nisjes së xhirimit të filmit. Saktësisht në mesditë, zbriti të më takonte, para portës së ndërtesës ku rronte.
I ngjitëm shkallët me ngadalë deri tek kati i sipërm i ndërtesës, ashtu siç ja kërkonte mosha. Koridori i katit të sipërm ishte i gjatë. Ndaluam para një dere.
Kam shijuar shumë atelie, gjatë vizitave që u kam bërë artistëve. Atelieja-shtëpi e Z. Kaleshi, do të ishte më e veçanta. Ishte, si të hyje brenda një hapësirë të ndërtuar nga pamundësia. Një hapësirë që të dukej e pavërtet, një hapësirë ireale. Në, afërsisht, pesëdhjetë metrat katrorë të shtëpisë-atelie të Z. Kaleshi, ishte banjoja, kuzhina, dhoma e ndejës, dhoma e gjumit dhe atelieja. Brenda asaj hapësire, që dikur kishte shërbyer shtëpi shërbëtorësh, dhe i gjithë kati i epërm i ndërtesës e kishte WC-në e përbashkët, Z. Kaleshi e kishte ndërtuar mbretërinë e tij.
U ula në orman, sipër së cilit, qëndronte shtrati i tij i gjumit. Në tavolinë kishte një telefon fiks, thirrja e të cilave bëhej me rrotullime numrash. Çdo gjë, që besoja se kishte dalur nga përdorimi, rronte aty, në ato pak metra katrorë, ku një artist parekselancë, krijonte vepra të përjetshme.
Qetësia që mbretëroi në vazhdim, m’u duk shumë e gjatë. Sepse ngurronte të fliste, u ngrita të ikja. Besova që isha një i padëshiruar, si gjithë të tjerët, që ia shpenzonim kohën. Isha i bindur që kishte pranuar të më takonte sepse ishte një lloj obligimi moral të takonte një shqiptar (sepse nuk më mbante në mend). Të prisje një shqiptar për vizitë, ishte detyrim.
Sikur u përmend nga reagimi im. E përshkroi kujtimin për liqenin dhe shijen e rakisë së rrushit gjatë vizitës në Strugë. Më pyeti për Shqipen dhe veprën e saj.
Më gostiti me një gotë raki rrushi. Përnjëherë, i pafjali Omer, filloi të fliste. Me qetësinë që e karakterizonte, më dëftoi historinë e tij, në formë të shkurtuar, nga ardhja në jetë e deri tek ardhja në Paris. Pastaj më foli për motivet dhe gjetjen e inspirimeve për punë.
Nuk e besoja që ai ishte në gjendje të fliste, të fliste gjatë, rrjedhshëm dhe me aq domethënie. Ai lironte një ngrohtësi të pashpjegueshme, teksa fliste. Ishte i sinqertë. Mburrja nuk gjeti vend në asnjë fjali të tij.
Kur e shikon një artist të shtyrë në moshë, që rron i vetëm dhe në kushte të tilla, ndjenë keqardhje. Besova që arsyeja e një jete të tillë, ishte pamundësia. Jo, në rastin e Z. Kaleshi. Ai nuk dinte sa para kishte. As nuk i interesonte. Ai kishte vetëm një kënaqësi në jetë, të krijonte. Asgjë tjetër, për të, s’kishte kuptim. Prandaj, ai rronte dhe krijonte në atë hapsirë, në atë ndërtesë, në ato kushte, dhe ishte tejet i lumtur. Aq sa kishte, i mjaftonin për të krijuar dhe për të qenë i lumtur. Ç’qenie e mrekullueshme. Një qenie që të gjithë me ngulm kërkonim ta përvetësonin, ndërsa ai kërkonte të ishte artist, i lirë, që nuk e mohonte origjinën, por që origjina nuk i dhuronte ndonjë domethënie të veçantë. Ai ishte një artist prej vërteti.
I zbritëm shkallët me të njëjtën shpetësi me të cilën hipëm. Më përcolli deri tek hyrja e Metro-së. Dëftimi në vazhdim, për trajtimin që i bëjnë vizitorët, ishte një lloj i kërkimfaljes. Vizitorët, nuk dinë të bëjnë dallimin mes mirësisë dhe naivitetit, më tha.
Nganjëherë, modestia e tepruar lë përthypje të gabuar, sidomos në moshë të shtyer, mendova.
Më kërkoi ta vizitoja sërish.
Lash pas, një njeri të lumtur. Lash pas, një artist. I vetmi artist që kisha takuar në jetë. Artist, që s’kishte nevojë për asgjë materiale. Arstist që vetëm krijonte.
Gjëja e parë që kujtova, pasi mora lajmin për vdekjen e Z. Kaleshi, ishte kërkesa e tij. Kërkonte hapsirë në qytetet shqiptare, në të cilat do të ekspozoheshin përjetësisht veprat e tij. Ishte dëshira e tij e fundit, një dëshirë e sinqertë dhe e papërmbajtur.
Unë nuk pata as forcë dhe as autoritet të mjaftueshëm që t’a ndihmoja, mjeshtrin. Të gjithë ishin të prirur ta dëbonin, se nuk qe mjaftueshëm – patriot shqiptar. Artsiti nuk i hynte në punë askujt.
Me ose pa galeri në viset tona, Omar Kaleshi ngelet i përjetshëm, Ai na la, ashtu siç na gjeti kur erdhi në këtë botë; të mjerë./ KultPlus.com
