“Le Monde” ka botuar, të premten e 26 prillit 1985, në faqen n°2, letrën e Ismail Kadaresë në lidhje me pakënaqësinë e botimit në këtë media të deklaratës së Leka Zogut I me rastin e vdekjes së Enver Hoxhës, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Letër nga lexuesit
Burimi : Le Monde, e premte, 26 prill 1985, f.2
E kisha për detyrë t’ju shkruaj këtë letër pasi lexova në gazetën “Le Monde” shkrimet e botuara ditët e fundit me rastin e vdekjes së liderit të popullit shqiptar, Enver Hoxhës.
(…) Sigurisht, gazetarët tuaj kanë të drejtë të kenë mendimin e tyre për rendin shoqëror të një vendi, për idetë që ai mbron dhe për politikën e tij. Megjithatë, më duket se është e padinjshme të ofendosh një popull në kohë zie dhe dhimbjeje, siç ndodh në artikujt e gazetës suaj. Populli shqiptar ka një histori të gjatë plot vështirësi, prandaj e di shumë mirë pse përjeton dhimbjen, si e manifeston atë dhe për kë duhet të vajtojë.Emri i Enver Hoxhës është i lidhur në mënyrë të palëkundur me themelet, historinë dhe ndërtimin e Shqipërisë së re. Kjo është ajo që përcakton përmasat e figurës së tij dhe, rrjedhimisht, përhapjen e zisë.
Na u duk e çuditshme, kolegëve të mi dhe mua, që gazeta Le Monde (…) botoi me këtë rast deklaratën e një krimineli si djali i ish-mbretit Zog, të kësaj fantazme qesharake që kërkon të vendosë sërish monarkinë në Shqipëri, këtë monarki që Franca juaj përmbysi dy shekuj më parë, për të cilën ajo me të drejtë krenohet. Vetëm njerëzit me qëllim të keq mund të dëshirojnë të kthejnë pas historinë e Shqipërisë.
“Radiocorriere” ka botuar, në prill të 1934, në faqen n°29, shkrimin e gazetarit italian Enzo Ferrieri për Aleksandër Moisiun, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Burimi : Radiocorriere, prill 1934, f.29
Intervistat
Në mesnatë pas teatrit, unë dhe një regjisor i famshëm pimë një filxhan çokollatë puro në një tryezë te Savini (restorant i famshëm në Milano). Ngremë sytë dhe pikërisht përballë nesh, Aleksandër Moisiu, me një zonjushë bionde, fillon darkën e tij pas shfaqjes.Moisiu ka tonin e përulur dhe të zgjuar të një njeriu të vogël, i gatshëm për të kapur një krah (fletë) pule dhe misterin e Faustit ose Henri IV me të njëjtin kujdes.Ai çohet për të arritur kutinë e cigareve në një xhep të pardesysë së tij. Është i lehtë dhe fluturon sikur hapi i kërcimit të Hamletit do të fillonte.
Miku im regjisor, i cili i gjykon burrat nga mënyra se si lëvizin, më bën të vëzhgoj thjeshtësinë ekstreme të gjesteve të tij dhe më jep një mësim gestologjie.“Ja një njeri që reciton me gjuhën e jetës, që është bërë i thjeshtë me meditime të gjata.Shikoni se si gjithçka është e saktë dhe e matur…”.Dy metra larg tij një zotëri piktoresk, i cili ka si shoqërues një tip kurioz me mjekër të mprehtë, mban një thikë e pirun me një dhunë pompoze.“Ky duhet të jetë patjetër një aktor – më thotë mjeshtri i gjesteve – por një aktor i ri”.“Aktor po, dhe shumë i shquar : një aktor jugor (meridional).”Unë mbështes jugun, i cili në mendjen time do të donte ta bënte gjestikulacionin e bollshëm legjitim dhe shprehës.
“Ju gaboheni miku im.Nëse ky zotëri do të ishte një aktor i madh, një artist i vërtetë, pikërisht sepse është jugor, nuk do të hante me ato gjeste të teatrit.Këtu kemi të bëjmë me një njeri që mbart në jetë të gjitha qëndrimet false të skenës.Çdo gjest, zotëria im i dashur, ka kuptimin e tij.Shikoni atje ndërsa Moisiu i ofron zonjushës një pije. “Das ist recht.”Kjo është e drejtë. Thuhet kështu.Kam katër ditë që flas italisht.Shihni këto gjeste të tjera.Kjo nuk është e drejtë.Një gjest i vogël zgjidh një situatë.Më kujtohet një skenë ku duhej treguar se një infermiere që prek me dorë ballin e ethshëm të një ushtari, ka një butësi (ndjenjë) të fshehur për pacientin e saj.Provoi dhe riprovoi, nuk e arrinte kurrë rezultatin e nevojshëm. Kjo ishte shumë e guximshme dhe e papërshtatshme, kjo ishte pa shprehje.Gjithçka u zgjidh kur infermierja në vend që ta prekte ballin e pacientit me pjesën e pasme të dorës, e preku atë me pëllëmbën.Pëllëmba e dorës është një tregues i lidhjes, butësisë, intimitetit. Do të puthësh dorën e një zonje. Provoni të puthni pëllëmbën e saj.”Kjo puna e dorës më intereson : i bëj thirrje mikut tim të vazhdojë.Vini re se aktorët e filmave nuk dinë se ku të shikojnë.Problem shumë kompleks.Publiku e ndjek gjithmonë vështrimin e aktorit.Nëse aktori ul sytë, i gjithë publiku shkon të kërkojë diçka nën këmbët e tij.Në vend të kësaj, vështrimi i aktorit duhet të ndjekë gjithmonë një objekt të saktë dhe pa ambiguitet.
Çdo gjest i tij, çdo lëvizje e tij duhet të përbëjë një tablo; jo në kuptimin estetik dhe dekorativ, por në kuptimin njerëzor dhe jetësor.Asgjë nuk duhet të bëhet në mënyrë të rastësishme; në jetë nuk bëni asgjë rastësisht.Edhe gjestet më të thjeshta dhe më të zakonshme janë rezultat i traditave dhe zakoneve.E njëjta gjë në skenë.Me ndryshimin që në skenë çdo gjest duhet të shprehë me thjeshtësinë më të madhe, një gjendje të nevojshme për qëllimin e veprës.Gjestet e tepruara dhe pa diskrecion duken më spontanet, por janë më të padobishmet dhe më të rremet, pasi nuk shprehin gjë tjetër veç synimit për të shprehur diçka, e cila ende nuk është zotëruar plotësisht.
Të ashtuquajturit aktorë instinktivë, që rrotullojnë krahët në ajër, janë më pak të natyrshëm;edhe nëse në jetë janë mësuar të lëvizin në hapësirë.I natyrshëm është gjesti i paramenduar që shpreh me lehtësi atë që do të thotë. “Shikoni atë çift atje që hanë rizoto alla Milanese dhe duket se po flasin me një zjarr (amsh) të tillë;unë nuk e di se çfarë i thonë njëri-tjetrit.Por është e sigurt që gruaja duhet të ketë të drejtë; sepse shikon drejt burrit. Kalorësi (Kavalieri) ndjek rizoton në lugë, ndihet i dobët, sigurisht që e ka gabim”.Ajo në fakt ishte një grua e bukur, e cila i hodhi dy sy smerald shoqëruesit të saj.Kur të jepen dy sy të ngjashëm, mendova, gjestologjia ime më mëson se kemi gjithmonë të drejtë.Edhe unë do të ndiqja rizoton në lugë…
“New York Herald Tribune” ka botuar, të shtunën e 5 marsit 1955, në faqen n°2, një shkrim në lidhje me propozimin e ndihmës ushqimore të presidentit të SHBA-ve për Shqipërinë, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Eisenhower ofron ushqim për Shqipërinë
Uashington, 4 mars (A.P.). — Presidenti Eisenhower i ofroi sot Shqipërisë komuniste furnizime ushqimore amerikane për të ndihmuar në zbutjen e asaj që ai e quajti “mungesën aktuale të ushqimit” në atë vend.
Presidenti e bëri ofertën përmes Lidhjes së Shoqatave të Kryqit të Kuq. Shtëpia e Bardhë tha se ndihma e parashikuar do të kushtonte rreth 850,000 dollarë, me një shpenzim shtesë prej rreth 125,000 dollarë për transportin e mallrave nëpërmjet oqeanit.
“Mid–West Free Press” ka botuar, të premten e 16 janarit 1931, në faqen n°4, një shkrim në lidhje me sasinë e duhanit që konsumonte mbreti Zog gjatë një dite, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Mbreti Zog – i Shqipërisë – pinte 240 cigare në ditë!
Burimi : Mid–West Free Press, e premte, 16 janar 1931, f.4
“Mbreti Zog pinte 20 cigare në orë gjatë dymbëdhjetë orëve të punës çdo ditë të javës. Megjithatë, nikotina që vinte nga 240 cigare në ditë tregoi shpejt shëndetin e tij dhe shkaktoi një humbje të konsiderueshme në peshë.
Me këshillën e mjekëve të tij, Mbreti Zog e reduktoi zakonin e tij të pirjes së duhanit dhe tani tymos 50 copë në ditë.”
“Times-Gazette” ka botuar, të premten e 9 gushtit 1929, në faqen n°7, një shkrim në lidhje me sigurinë ndaj mbretit Zog kur ai rruhej nga berberi i tij italian, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Rojet shikojnë berberin teksa rruan mbretin Zog
“Tiranë, Shqipëri – Berberi i mbretit ka një punë delikate
Një i ri i pashëm është berberi i mbretit Zog, me flokë të dendur e të zinj, me mustaqe të vogla në modë dhe me “hijeshinë e shtuar të vetullave të martuara”.
Thuhet se ai jo vetëm që ishte “garantuar” si fashist i vërtetë nga Musolini, por edhe personalisht i ishte prezantuar mbretit Zog prej tij.
Pavarësisht nëse kjo është e vërtetë apo jo, Giuseppe Falgari është shërbëtori më i paguar i mbretit Zog. Ai merr, përveç bordit dhe akomodimit, një “pagë” prej 175 dollarësh në muaj, si dhe një tarifë ditore prej 4 dollarësh kur rruan mbretin.
Ndoshta kjo kompenson çdo humbje të dinjitetit që mund të ndiejë Giuseppe kur dy rojet e armatosura qëndrojnë pranë gjatë rruajtjes.
Mbreti shqiptar nuk rrezikon dhe këta kalorës mbrojtës të këtij të fundit, si të thuash, janë gjithmonë në gatishmëri për operacionin e përditshëm.”
“Municipal News and Water Works” ka botuar, në muajin shkurt 1929, në faqen n°34, një shkrim në lidhje me instalimin e një pajisjeje moderne për shkarkimin e ujërave të zeza në Legatën amerikanë në Tiranë, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Punime hidraulike moderne në vendin e Mbretit Zog
“Kjo është një histori nga Tirana, atdheut të mbretit Zog të Shqipërisë, dhe duket sikur duhet të fillonte “Një herë e një kohë”, nëse do të ishte një histori zanash, por kjo është një histori e vërtetë dhe i përket kohës së tashme, 1929.
Tirana ndodhet në veriperëndim të Greqisë dhe Mbreti Zog është sovrani më i ri në Evropë, dhe duke qenë një mbret modern, ai donte disa përmirësime moderne, kështu që muajin e kaluar Tirana u furnizua me drita elektrike për herë të parë në historinë e saj.
Pavarësisht mbretit të ri dhe modern dhe dritave elektrike të reja dhe moderne, Tirana është ende një qytet që shfaqet si një përrallë, sepse rrugët janë të paasfaltuara dhe nuk ka trotuare. Në të dy anët e rrugës së ngushtë kryesore, pazaret orientale shfaqin mallrat e tyre — mallra të të gjitha llojeve.
Në këtë qytet nuk ka sinjale “Stop e Kalo – Stop and Go” dhe gomerët e ngarkuar me mallra dhe gratë që mbajnë shishe uji mbi kokë tunden me njëra-tjetrën në rrugë dhe e drejta e kalimit i takon më të fortit.
Këtu, pra, në këtë qytet me emrin që tingëllon si përrallë dhe mjedisin e tij mesjetar, është shfaqur një nga llojet më të fundit të shkarkimit të ujërave të zeza të njohura për qytetërimin. Sapo u disponua (mundësua) fuqia e nevojshme për funksionimin, ky instalim modern hidraulik u zgjodh nga Legata Amerikane në Tiranë.
Për shkak të mungesës së mekanikëve që janë të njohur me këtë lloj pajisjeje dhe për shkak se pjesët e riparimit, nëse nevojiten, do të ishin të vështira për t’u marrë, inxhinierët që punonin për Legatën Amerikane i kushtuan vëmendje këtyre çështjeve, dhe për këtë arsye prodhuesit e “Nxjerësit të ujërave të zeza Flush-Kleen – Flush-Kleen Sewage Ejectors” janë të kënaqur që ky lloj pajisjeje është zgjedhur për këtë punë.
Pra, “Flush-Kleen Ejectors” kanë shkuar të punojnë në tokën e mbretit Zog dhe ndoshta nuk do të kalojë shumë kohë që vendasit dhe mbreti modern të marrin thirrjen “Tirana më e madhe dhe më e mirë” dhe magazinierët (tregtarët) e Tiranës do të duhet të zhvendosen në lagjet e tjera për t’i hapur rrugë rulit me avull.”/ KultPlus.com
“Stamboul” ka botuar, të hënën e 4 qershorit 1928, në ballinë, deklaratën e ambasadorit turk në Tiranë në lidhje me situatën në Shqipëri dhe elozhet e tij ndaj Presidentit të Republikës Ahmet Zogu, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Situata në Shqipëri
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Deklarata e ministrit (ambasadorit) të Turqisë në Tiranë
Tahir Lutfi Beu, ministri (ambasadori) turk në Tiranë, bëri këto deklarata për korrespondentin e Agjencisë Anatolia në lidhje me Shqipërinë :
“Politika jonë ndaj Shqipërisë tenton të lehtësojë detyrën e saj në rrugën e modernizimit në të cilën ajo ka nisur.
Ahmet Zogu, Presidenti i Republikës së Shqipërisë, përpiqet seriozisht të sigurojë sigurinë e brendshme dhe të jashtme të vendit dhe punon me shumë energji për të çuar përpara vendin e tij. Mund të përmendim si shembuj miratimin e kodit të ri civil, kodin e ri penal dhe heqjen e 1/10-ës (taksë).
Duke qenë se ne dëshirojmë sinqerisht që Shqipëria të përparojë dhe të forcohet gjithnjë e më shumë, ndjekim me gëzim përpjekjet e bëra në këtë drejtim nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë.
Gjithashtu nuk mund të mos vërej se Shqipëria dhe Presidenti i saj trim shprehin si ndaj Gazit tonë të Madh (Mustafa Kemal Ataturkut), ashtu edhe ndaj Republikës turke ndjenja të thella dashurie dhe respekti, të cilat i tregojnë në çdo rast.
Në mënyrë të përmbledhur, mund të them se Shqipëria e sotme, e cila natyrshëm mund të konsiderohet si një komb i vogël motër me tonin, është një shtet i rëndësishëm në Gadishullin Ballkanik dhe se kjo rëndësi po rritet dita ditës.”
“Le Figaro” ka botuar, të premten e 21 korrikut 1950, në faqen n°5, intervistën ekskluzive të korrespondentes së saj Dominique Auclères me mbretin Zog dhe mbretëreshën Geraldinë në Aleksandri (Egjipt), të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Një familje e lumtur
Mbreti Zog dhe gruaja e tij, Mbretëresha Geraldinë – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Këtë herë, është pothuajse një pallat në të cilin hyj. Parku është i sheshuar, lulet me nuanca të ndritshme orientale formojnë grumbuj aromatike në një lëndinë të pastër të stilit anglez; dy kolona mbajnë një ballkon monumental, shtëpia e një harmonie të përsosur pret muret e saj ngjyrë kremi në horizont.
Shefi i Oborrit mbretëror (le grand chambellan) është atje për të më pritur, ne jemi “miq të vjetër” që prej takimit më parë, dy shërbëtorë sudanezë të veshur me xhelaba (një lloj kaftani mëndafshi i lehtë) hapin derën e një sallon të mobiluar me kolltuqe të mëdha Luigji XV. Mbreti dhe mbretëresha vijnë të më takojnë, të dashur dhe të buzëqeshur.
E shikoj Geraldinën : sytë e saj blu të qeshur, nën qerpikët e zinj, dhëmbët e saj verbues, buzëqeshja e saj që formon gropëza në faqet e saj, silueta e saj e gjatë elegante, duart e saj të vrazhda, këmbët e saj të holla; Unë dua t’i them asaj: “Ju shkëlqeni”, por me të vërtetë ai kompliment do të ishte shumë i pakëndshëm.
—Zonjë, kam shkuar në Hungari, i thashë, në vendin tuaj të lindjes.
I shkëlqejnë sytë, më bën të ulem dhe si nxënëse më nxit të flas.Por çfarë t’i them asaj për Budapestin, ku tani mbretëron terrori, çfarë lajmi t’i jap për familjet fisnike aleate me të sajën, që duhej të iknin nga regjimi i ri, apo që u bënë viktima të tij ?
— Zonjë, akeni ende të afërm në Budapest ?
—Jo, fatmirësisht, përgjigjet ajo. Motra ime u martua me një amerikan, vëllai im më i vogël – fytyra e saj u mbush me trishtim – vdiq nga një sëmundje e marrë në front (luftë).
Ajo bën një pauzë dhe rifillon me njëfarë krenarie :
— Ai luftoi me njerëzit tuaj në frontin e Francës.
— A e dini, zonjë, se Zonjat e Zemrës së Shenjtë të Vjenës u tmerruan kur mësuan se po martoheshit me një mysliman ?
Ajo nis të qeshë.
— Jo, thotë ajo dhe shton me një psherëtimë të lehtë : Unë nuk jam kthyer kurrë në Austri që kur u largova nga manastiri.
Mbreti ndërhyn në bisedë.
— Çështja fetare në Shqipëri nuk përbën asnjë problem. Femrat myslimane u liruan atje si të tjerat nga unë në vitin 1920, kur isha ministër i Brendshëm.
— Kemi pasur, tha Geraldina, jetën më të mirë të të gjitha kohërave, e dua Shqipërinë. Nëse do të mund të kthehesha atje, nuk do të kërkoja më kurrë të largohesha.
— Mos e dëgjoni atë, më rekomandon Mbreti, sa më shpejt që ajo të jetë atje, do të dëshirojë sërish të shohë Parisin.
—Për fustanet e tij ? i them.
— Jo, për Parisin, përgjigjet Mbretëresha.
Çfarë ndryshimi mes intervistës së djeshme dhe asaj që vazhdon në këtë kala të vogël ku gjithçka është rehati, elegancë dhe optimizëm.
Komunizmi nuk ka rrënjë në Shqipëri
Pavarësisht gjithçkaje, Mbreti është i shqetësuar. Ndjej se ai dëshiron të më bëjë të kuptoj se sa e ndjeshme është për të kjo vizitë franceze në pallatin e tij të vogël në mërgim.
—Franca, më tha ai, ka pasur kontakte të drejtpërdrejta me Shqipërinë gjatë historisë. Për pjesën tjetër, qendrat katolike në veri të Shqipërisë, mirditorët, ishin disi nën mbrojtjen e Francës. Kishte një korrespondencë të gjatë rreth tyre midis Quai d’Orsay (Ministrisë së Jashtme franceze) dhe Portës së Lartë.
— Si akomodohet, i thashë, populli juaj i pavarur dhe krenar nën regjimin komunist ?
—Ai nuk akomodohet, përgjigjet Mbreti Zog, me sytë e tij blu që shkëlqejnë nga zemërimi. Komunistët ? Do të kishim ndërhyrë shumë orë (kohë) më parë nëse ora (koha) do të dukej e përshtatshme.
—Dhe kjo orë e mbarë, kur do të vijë ?
— Mendoni, thotë Mbretëresha, duke i evituar të shoqit të përgjigjet, që mijëra vajza të reja, të shqyera nga duart e prindërve tyre, janë trajnuar ushtarakisht për t’u bërë partizane.Para disa kohësh ata u demobilizuan dhe u dërguan në shtëpi. Megjithatë, asnjë familje nuk pranoi t’i merrte ato. Ata refuzohen nga vetë prindërit e tyre. A nuk është kjo tragjike?
—Në çdo rast, kjo dëshmon se komunizmi nuk ka rrënjë të thella në Shqipëri, tha Mbreti, duke mos dashur të qetësohet.
Intervista ndërpritet për një moment nga hyrja e papritur e një djali bjond të pashëm, një gjigant i vogël 11 vjeçar, i cili është më shtatlartë se unë.Ky djalë i ri ka grushta të fortë, sy blu të shkëlqyeshëm dhe flokë të zbehta bjonde.
Një gjigand i ri bjond – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Sytë e Mbretit drejtohen me krenari te djali i tij i vetëm, Princi Leka.
—Ai quhet Aleksandër, tha ai. Aleksandër si të gjithë sundimtarët e mëdhenj të Shqipërisë që nga Aleksandri i Madh.
—Mos vallë është, – i thashë Mbretëreshës, – fëmija që lindi në prag të pushtimit italian ?
Mbretëresha e re tund kokën dhe ndërsa heroi i historisë së saj largohet, me tre hapa, për të gjetur shokët e tij të lojës në lulishten e oborrit, ajo më tregon për eksodin e saj.
— Ka lindur më 5 prill 1939; ai ishte tashmë një gjigant i vogël dhe profesori Weibel, i ardhur posaçërisht nga Vjena, bëri mrekulli. Gjatë natës italianët dhanë ultimatumin e tyre, mbreti Zog më njoftoi menjëherë.
—Menjëherë ? Vetëm pak orë pas lindjes ?
“Njëzet herë i jemi afruar vdekjes!”
— Ai nuk mund të vepronte ndryshe, pasi para se të skadonte koha ne duhej të largoheshim.Ishte e Premtja e Shenjtë, 6 Prill, ishte ora 3 e mëngjesit.Ishte e pamundur të gjenim një ambulancë.U ngrita dhe hipa në makinën e mbretit.U nisëm për në Greqi. E mbajta fëmijën në krahë dhe u largova me Weibel-in.Në luginë kishte ardhur pranvera, por kur na u desh të kalonim qafën malore, në kufi, bora kishte bllokuar rrugët dhe kamufluar greminat.Njëzet herë, mendova se po shkonim drejt vdekjes.Ne ishim nisur në agim, por nuk arritëm në Greqi, në Follorinë, deri në orën 10 të mbrëmjes.Aty munda të pushoja tre ditë. Mbreti i Greqisë më dërgoi mjekët e tij. Më pas Weibel më la; i vinte keq të kthehej në Vjenë, i urrente nazistët !
—Ishte një largim i vërtetë për në Egjipt, ai i kësaj nëne të re dhe foshnjës së saj të porsalindur, i thashë duke iu drejtuar Mbretit, dhe si arritët të bashkoheshit me gruan tuaj ?
Fytyra e Zogut flet shumë për vështirësitë e rrugëtimit të tij, peripecitë e eksodit të katër motrave të tij, suitës së tij dhe valixhet e panumërta të mbushura me nxitim dhe për t’i shpëtuar nga fatkeqësia. Por ai bën një gjest si për të larguar mendimet e rënda.
—E gjeta, kjo është gjëja kryesore.
Dhe mbretëresha buzëqesh sërish, por sytë e saj mbushen me lot :
—Shqipëria ishte aq e bukur, shëtitjet në mal, shëtitjet në majat e maleve, vizitat në kalanë e vjetër të Matit, atë të paraardhësve të mbretit, mishin e dashit të pjekur në hell dhe në natyrë, buka e misrit, jeta e lirë dhe hapësira !
Mbreti e ndërpret dhe më pyet :
—Çfarë mendoni për Ballkanin ?
—Po ju, Madhëri, i thashë, a mendoni se ata mund të çlirohen ndonjëherë nga kontrolli bolshevik dhe a mendoni se satelitët do të sulmojnë Titon ?
—Historia ka treguar, përgjigjet Zogu, se Franca ka mundur, nëpërmjet rolit të saj si ndërmjetëse, të shmangë luftërat; lufta do të ishte një fatkeqësi.
—Po, Madhëri, por pas perdes së hekurt, popujt e vuajtur janë aq të çmendur sa të besojnë se një luftë do t’u sillte shpëtimin !
—Është vërtet çmenduri, thotë Zogu. Kombet perëndimore duhet të bashkohen më në fund, sepse rusët po përfitojnë nga ndarja e popujve.
—Do të ishte interesante të dihet nëse rusët synojnë të ruajnë Shqipërinë duke fortifikuar ishullin e Sazanit, i thashë.
—Fortifikimet kanë mbetur të njëjta si në kohën e italianëve, përgjigjet ai pas një momenti reflektimi, por baza e nëndetëseve mund të bëhet jashtëzakonisht e rëndësishme dhe e rrezikshme. Ata sjellin vërtet materialin e tyre të çmontuar, qarkullimi vazhdon me autokolona detare.
—Dhe përfundimi i gjithë kësaj? Madhëri.
—Përfundimi ka anën e tij ngushëlluese nëse vërehet se komunizmi nuk mund të zërë rrënjë as në Evropën Qendrore dhe as në Ballkan, tha ai; për pjesën tjetër, e ardhmja është ende e papërcaktuar, por shpresa mbetet.
“Combat” ka botuar, të mërkurën e 10 tetorit 1973, në faqen n°15, një shkrim në lidhje polemikën e krijuar asokohe në doganën shqiptare ndaj futbollistëve të kombëtares finlandeze, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
“Futboll
Doganierët shqiptarë kanë protestuar në Federatën Finlandeze të Futbollit për gjatësinë e flokëve të anëtarëve (lojtarëve) të skuadrës finlandeze që do të përballen me shqiptarët sot në Tiranë në një ndeshje kualifikuese për Kupën e Botës FIFA.
Megjithatë mësuam nga një burim i informuar në Helsinki, se finlandezët u lejuan të shkelnin në tokën shqiptare kur mbërritën të hënën në Tiranë.
Sqarojnë se në një shkresë drejtuar zotit Osno Karttunen, Presidentit të Federatës Finlandeze të Futbollit, kreu i doganave shqiptare nënvizonte : “Të rinjtë tuaj janë të pahijshëm”.
Në ndeshjen e parë të luajtur në Helsinki vitin e kaluar, Finlanda mundi Shqipërinë 1-0.”
“La Stampa” ka botuar, të shtunën e 29 prillit 1916, në faqen n°5, një shkrim në lidhje me takimin dhe pajtimin e Ismail Qemalit dhe Esad Toptanit asokohe në Paris, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Pajtimi midis Ismail Qemal beut dhe Esad pashait
Burimi : La Stampa, e shtunë, 29 prill 1916, f.5
(Shërbimi special i Stampa-s )
“Paris, 28 prill.
Urrejtjet e vjetra mes dy fraksioneve kryesore shqiptare kanë pushuar.
Mëngjesin e sotëm Ismail Qemal beu, ish-presidenti i Qeverisë së Përkohshme të Shqipërisë, i cili jeton në një hotel modest në lagjen Saint-Sulpice në Paris,shkoi për t’i bërë një akt homazhi Esad Pashait, aktualisht edhe ai në kryeqytetin francez,duke e njohur si shefin e tij.
Takimi i dy burrave, sipas personaliteteve shqiptare të pranishme, ishte emocionues (prekës).
Jam i sigurt se pajtimi do të ketë një ndikim efektiv në sjelljen e fiseve shqiptare në lidhje me evoluimin e situatës ushtarake në Vlorë.”
“Diario de Noticias” ka botuar, të martën e 27 korrikut 1943, në ballinë, deklaratën e Mbretit Zog në lidhje asokohe me kapitullimin e Musolinit (Duçes), të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Deklarata e Mbretit Zog
Londër, 26 korrik (U.P.) — Ish-mbreti Zog i Shqipërisë bëri deklaratën e mëposhtme në lidhje me rënien (kapitullimin) e Musolinit :
“Rënia e Musolinit do të thotë një sukses i vërtetë për aleatët, jo vetëm nga pikëpamja e depërtimit të tij në të ashtuquajturën “Kalaja evropiane”, por edhe sepse një nga 3 fuqitë e Boshtit u detyrua të kapitullonte.
Rënia e një regjimi, planet imperialiste të të cilit në Ballkan rrezikuan ekzistencën e Shqipërisë, do të mbushë me gëzim zemrat e të gjithë shqiptarëve.
Ashtu si në të kaluarën, Shqipëria tashmë është gati të vërë kontributin e saj modest dhe përpjekjen maksimale në shërbim të trupave aleate, për hir të fitores.”/ KultPlus.com
“Pro Armenia” ka botuar, me 10 tetor 1901, në f.172, një shkrim në lidhje me letrën e Ismail Qemalit drejtuar asokohe redaktorit të gazetës franceze “Le Matin”, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Një letër nga Ismail Qemali
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Lexojmë në “Le Matin” :
Bruksel, 26 shtator 1901.
Zoti redaktor,
Vizita e perandorit të Rusisë në Francë nuk është një nga ato mirësjelljet banale që përsëriten kaq shpesh midis sovranëve të Evropës.Sundimtari më i fuqishëm në tokë shtrëngon duart e më të ndriturës së republikave.Ky vëllazërim midis absolutizmit dhe demokracisë përbën në vetvete një nga ato fakte të jashtëzakonshme që nuk i hasim në historinë politike të kombeve.Në fillim të shekullit të kaluar, Car Aleksandri I erdhi në Francë në krye të ushtrisë së aleatëve për të zhdukur rrënjën e Revolucionit francez;në agimin e shekullit të sotëm, është Cari Nikolla II ai që vjen atje si mik, si aleat i këtij kombi të madh, i cili gjithmonë harron fyerjet e së shkuarës, gjithmonë i gatshëm për të bërë zgjedhje fisnike për të mirën dhe përparimin e njerëzimit.
Qëndrimi i autokratit të madh mes marinarëve, ushtarëve dhe qytetarëve francezë, është shenjtërimi i Revolucionit të madh;urbaniteti i skajshëm i këtyre të fundit ndaj pritësit të tyre të shquar shpall laicizimin e së drejtës hyjnore.Atë që patriotët e mëdhenj të Republikës së parë, kapedanët e mëdhenj, perandorët dhe mbretërit e mëdhenj francezë nuk arritën dot me kaq shumë sakrifica, kaq shumë pushtime, e arritën njerëzit e thjeshtë, por të përkushtuar dhe të sinqertë të Republikës së tretë.Franca, në formën e saj të vërtetë, është e vendosur fort midis kombeve të mëdha dhe, nga lartësia e madhështisë së saj, ajo është e lirë të ushtrojë ndikimin e saj mirëbërës mbi fatin e njerëzimit.Burrështetasit e Republikës mund të krenohen për këtë dhe ata që duan të përfitojnë nga madhështia e Francës janë të parët që urojnë veten për këtë.
Ne orientalët, pa dallim race apo feje, e ndiejmë, ndër të gjitha, efektin e dobishëm të kësaj situate politike në Francë;të gjithë ne e vendosim shpresën tonë në asnjëanësinë dhe në frymën e saj të drejtësisë.Qëndrimi i saj ndaj atij që me keqbërjet më të neveritshme ndot si shekujt më të ndritur ashtu edhe vendet më të shenjta, na jep një pamje të përurimit të një epoke drejtësie për popujt fatkeq të Lindjes.
Ishta Franca ajo që pati nderin të ndërpresë marrëdhëniet politike, jo me Turqinë, por me Abdul-Hamidin, i cili për një çerek shekulli ka përdorur të gjitha instrumentet administrative dhe politike që kurora i siguron atij për të shkatërruar vendin e tij dhe për të shtypur nënshtetasit e tij.Ne, osmanët, përshëndesim, pa përjashtim, nismën e lumtur të Republikës Franceze, së cilës i bashkohemi me zemër e shpirt për ta ndihmuar në aksionin e saj të shtrëngimit kundër regjimit të terrorit dhe hilesë.Ne jemi të gatshëm të pranojmë çdo kompromis që synon të vendosë në Kostandinopojë një qeveri të ndershme dhe njerëzore, të aftë për të garantuar marrëdhënie të mira me kombet e huaja dhe për të vlerësuar vlerën e angazhimeve ndërkombëtare; për të instaluar, për më tepër, në provinca një administratë që i përgjigjet aspiratave legjitime të popujve të ndryshëm dhe u siguron individëve gëzimin e lirisë individuale dhe të drejtën e iniciativës private.
Ne dëshirojmë të shpresojmë se fryti i menjëhershëm i aleancës së shpallur kaq solemnisht midis Republikës liberale dhe Autokratit të drejtë e paqësor, do të jetë rivendosja e rendit dhe drejtësisë midis popujve të Lindjes, të cilët banojnë nën shtypjen e një njeriu me një kapriço të paemër dhe të paprecedentë si dhe zhdukja e të vetmes njollë të zezë që kërcënon vazhdimisht horizontin e qetë të Evropës.
Iniciativa që Franca ka ndërmarrë në një rend thjesht humanitar, e mbështetur nga aleati i saj i shquar, zemra e të cilit është plot dashuri për drejtësinë dhe paqen, mund të përballet vetëm me miratimin unanim të të gjitha fuqive të qytetëruara dhe mirënjohjen e përjetshme të të gjithë popujve të patrashëguar e të braktisur për kaq shumë kohë në regjimet më të urryera.
Ju lutem pranoni, zoti redaktor, shprehjen e ndjenjave të mia më të shquara.
“The New York Herald” ka botuar, të dielën e 27 janarit 1929, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me kërkesën e Mbretit Zog ndaj qeverisë shqiptare për të realizuar reformën agrare, të cilin Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Mbreti Zog urdhëron reformën agrare në planin e politikës së tij
Burimi : The New York Herald, e diel, 27 janar 1929, f.3
Lideri shqiptar thotë se do të kërkojë bindje.
I shkruan kryeministrit
Modernizimi u shmang për të mos demoralizuar jetën në fshatrat malore.
(Nga The Herald dhe Herald Tribune Bureau.) Vjenë, e shtunë. — Mbreti Zog i Shqipërisë nisi sot një deklaratë politike në përputhje me premtimet e tij të mëparshme dhe gjithashtu tregoi se ai duhet t’i bindet.
Në një letër drejtuar Kryeministrit të tij, ai shpjegon projektet e tij, të cilat do të kulmojnë me një reformë të plotë agrare, me qëllimin kryesor për shpërndarjen më të drejtë të tokës.
Mbreti thotë se toka është pasuria më e madhe e Shqipërisë, se ajo duhet punuar me efikasitet dhe tërësisht, duke shtuar se aty ku është e pamjaftueshme për të ushqyer njerëzit, duhet të krijohen ndërmarrje industriale.
Pjesë të tjera të “dekretit” thonë se zyrtarët fajtorë për abuzime ose për shpërfillje të detyrës do të shkarkohen dhe Mbreti i paralajmëron zyrtarët e tij që të kuptojnë se çdo qytetar që vjen tek ata është një anëtar i kombit.
Duke treguar një dëshirë për të tërhequr kapital të huaj, Mbreti shpjegon se përfaqësuesve të ndërmarrjeve të huaja duhet t’u jepet shpejt çdo informacion i dëshiruar.
Mbreti Zog, megjithatë, me sa duket nuk dëshiron të modernizojë vendin e tij — ose të paktën shumë shpejt — sepse ai deklaron se traditat e vjetra duhet të respektohen, pasi braktisja e tyre mund të demoralizojë banorët primitivë të fshatrave malore.
“Stamboul” ka botuar, të shtunën e 6 shkurtit 1886, në ballinë, një shkrim në lidhje me faljen e Abdyl Frashërit nga Sulltani, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Abdyl bej Frashëri
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
“Shqiptari Abdyl bej Frashëri, vëllai i Sami beut, shkrimtar i njohur osman, me ndikim të madh në vendin e tij, i komprometuar në kryengritjen shqiptare të vitit 1881, ishte arrestuar dhe internuar në Panderma (Bandirma).
Madhëria e Tij Perandorake Sulltani sapo e ka falur (amnistuar).
Abdyl beu ka mbërritur në qytetin tonë.”/ KultPlus.com
“L’Unità” ka botuar, të premten e 10 nëntorit 1972, në faqen n°10, një shkrim në lidhje me mendimin asokohe të legjendës së futbollit shqiptar (kosovar) Naim Kryeziut për rezultatin e derbit Roma – Lacio, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Kryeziu: Roma është më teknike
Të ftosh Naim Kryeziun për të folur për derbin është njësoj si të nxitësh një fëmijë të luajë me lodrën e preferuar. E bën me entuziazëm, fugë, duke hedhur haptazi qoftë edhe pak nga zemra e tij romaniste në fjalim. Ish-anësori i djathtë i verdhëkuqve i vitit të “Skudetos” aktualisht stërvit djemtë e Almas dhe e bën këtë në mënyrë metodike, me kompetencë, siç e tregon edhe klasifikimi i grupit D të serisë D, i cili e sheh ekipin bardhejeshil në krye të renditjes, me shpresa të shkëlqyera promovimi.
Arritëm të takonim Kryeziun, pikërisht gjatë stërvitjes, në fushën e skuadrës dhe intervista solli vrojtime të mprehta dhe të menduara, tipike të njeriut kompetent dhe modest.
“Unë do të thosha menjëherë – filloi Kryeziu – se kurrë më parë tifozët romakë nuk do të mund të ndjekin një derbi argëtues dhe luftarak si këtë herë. Të dyja skuadrat, në fakt, do të paraqiten në terrenin e Olimpico-s me skeptrin e të parit në renditje; një skeptër i merituar, për më tepër, pasi nga sa kemi parë deri më tani, Roma dhe Lacio bëjnë një lojë të gjallë dhe efektive.
Nuk mund të bëj krahasime – vazhdoi ai – mes lojës së kohës sime dhe asaj aktuale. Nuk e zbuloj ujin e nxehtë nëse them se loja duke adoptuar “metodën” e famshme apo “sistemin” lejonte një manovër më spektakolare. Sot, dy skuadrave kryeqytetase u mungon një anësor i vërtetë, njeriu që sprinton dyzet apo pesëdhjetë metra dhe më pas, pasi ka arritur në fund, lëshon krosin në qendër, një tmerr i vërtetë për portierët e kohës.
Detyrat e lojtarëve në ditët e sotme janë të ndryshme dhe nuk u mungojnë dy skuadrave romake, nëse shkojmë dhe shohim, kampionë autentikë në rolet e tyre. Cordova, për shembull, është thjesht i mrekullueshëm kur lëkundet përpara nga mesfusha, me sytë e kthyer nga sulmi në kërkim të shokut të skuadrës i pambrojtur, dhe më pas i shërben atij me një prekje të thatë dhe të pastër, tipike për lojtarin shumë të talentuar.
Edhe Lacio, besoj, mund të krenohet me lojtarët e vet; sidomos me Chinaglia-n dhe këtu nuk po them asgjë të re.
Është e vështirë të prononcohem për rezultatin e “derbit” të së dielës. Derbet janë përtej çdo parashikimi, por në përgjithësi, besoj vërtet se verdhekuqtë do të përfundojnë fitues. Dhe e imja nuk është një deklaratë e diktuar vetëm nga zemra, ajo buron edhe nga disa konsiderata teknike, që nuk mund të neglizhohen: Romës, për të qenë vërtet e shkëlqyer, i duhen vetëm disa mbrojtës të mirë (pa ofendim për këta aktualë që janë gjithashtu profesionistë të ndershëm) dhe një sulmues. Pjesa tjetër, nga publiku te trajneri, nga mesfushorët te portieri, është gati për ngjitjen në titull.
Përmendja e publikut nuk ishte e rastësishme. Roma është një nga qytetet e pakta që mund të mburret se ka një tifozeri të jashtëzakonshme. Në kohën time stadiumi ishte destinacion, në rastet e mëdha, të 30 mijë njerëzve, tani flitet edhe për një stadium 200 mijë vendesh. Dhe më pas të rinjtë, të cilët janë një forcë jetike për klubet e futbollit. Anzalone, me inteligjencë, vazhdon t’u ofrojë disa lehtësi djemve dhe shpërblehet me një prezencë të vazhdueshme dhe të zjarrtë në tribuna, në çdo rast, ndaj çdo kundërshtari.
Megjithatë, për fat të keq, nuk e di nëse do të jem në tribunë, por zemra ime me siguri do të jetë aty, së bashku me tifozët e Romës, për t’u gëzuar për një fitore të mundshme, në të vërtetë… të sigurt. Veç kësaj, unë që kam përjetuar gëzimin e fitimit të një “Skudeto” me fanellën e verdhekuqve, shpresoj që “ujqërit” të mund të përjetojnë të njëjtin gëzim sa më shpejt, ndoshta këtë vit.”
Dhe në këtë deklaratë të fundit ne marrim leje, duke e lënë këtë njeri në punën e tij që kushedi se çfarë do të jepte për të qenë në gjendje të veshë edhe një herë fanellën me numrin shtatë, të hidhet në fushën vendimtare, të godasë rrjetën nga një distancë prej njëzet metrash, siç bënte tridhjetë vjet më parë.
“Radiocorriere” ka botuar, me 9 korrik 1960, në faqen n°9, një shkrim në lidhje me një dokumentar asokohe mbi arbëreshët, “shqiptarët e fundit të Skënderbeut, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Një dokumentar radiofonik nga Mascilli dhe Talamo
Të fundit e Skënderbeut
Në Kalabri, pas disfatës së pësuar në luftën heroike kundër turqve, ende jetojnë me zakonet dhe traditat e tyre greko-shqiptare pasardhësit e kolonëve që erdhën në Jug duke ndjekur atdhetarin e madh.
Gjyshet e Santa Sofia d’Epiro, në atë të Cosenza-s, u tregojnë ende sot nipërve të tyre, si dhe përrallat e repertorit të zakonshëm, bëmat e mëdha të heroit kombëtar shqiptar Gjergj Kastrioti i njohur si Skënderbeu.Thonë se heroi, i lindur në Shqipëri në vitin 1404, e kaloi rininë mes turqve, peng dhe shërbëtor i Sulltan Muratit II. Duke u bërë mysliman, ai luftoi kundër të krishterëve të Serbisë, Venedikut dhe Hungarisë. Derisa ndërroi flamurin dhe besimin, gjatë betejës së madhe të Kunovicës në vitin 1443, dhe nuk u hakmor kundër turqve, me shpatën e tij të mprehtë dhe ato të luftëtarëve të tij.Që atëherë, turqit u përpoqën më kot të shtypnin ish-shërbëtorin e sulltanit, i cili u bë mbrojtësi legjendar i pavarësisë së Shqipërisë dhe, siç e quante papa, “athleta Cristi”.Njëqind e dyqind mijë myslimanë të armatosur (gjysëm milioni e një milion, sipas biografëve të tij më entuziastë dhe më të theksuar) nuk mjaftuan për të thyer heroin, i cili, përveç mbrojtjes së Shqipërisë, gjeti kohën dhe mundësitë për të ofruar shërbime ushtarake për Ferdinandin e Napolit duke luftuar kundër Giovanni d’Anglò dhe Antonio Orsino-s, princit të Tarantos.Kastrioti u dëmshpërblye nga Ferdinando Trani, Monte Gargano dhe S. Giovanni Rotondo. Në gadishullin italian, ai la kolonitë shqiptare dhe shkoi të vdiste në atdheun e tij, jo me shpatë apo heshtë siç do të kishte dashur si një luftëtar i madh, por nga ethet.
Burimi : Radiocorriere, 9 korrik 1960, f.9
Gjyshet e Santa Sofia d’Epiro shtojnë se me heroin mbërritën edhe shqiptarët e parë të vendit. Përkundrazi, këto erdhën disa vjet pas vdekjes së Skënderbeut, i thirrur nga peshkopi i Bisignano-s, i cili me ta mendoi të ripopullonte qytetin e shkatërruar nga murtaja.Natyrisht, pasardhësit e rinj të kolonistëve të lashtë shqiptarë nuk ëndërrojnë më të përsërisin bëmat e heroit të madh shqiptar dhe as të shfarosin turqit. Ata ëndërrojnë për motoçikleta dhe makina, qytetet në veri dhe veçanërisht Amerikën, ku kanë miq dhe të afërm që kanë emigruar në masë.Ata e ruajnë dhe flasin gjuhën shqipe në shtëpi, në kishë falen shqip, martohen sipas zakoneve shqiptare, por, kur merren me punë, flasin gjuhën kalabreze.Shpirti flet gjuhën e lashtë, ndërsa trupi flet të renë, thonë të vjetrit, të rinjtë buzëqeshin me këto aforizma.Sa për të kaluarën, ata e ndjejnë të gjallë vetëm faktin fetar, të cilin e ripërtërijnë në ritin katolik grek. Më këmbëngulës në zakonet dhe traditat shqiptare janë banorët e San Benedetto Ullano-s, gjithashtu në provincën e Cosenza-s, në të kaluarën një nga qendrat më të shquara intelektuale dhe kulturore të italo-shqiptarëve.
Burimi : Radiocorriere, 9 korrik 1960, f.9
Këtu këngët, ritet e dasmës dhe veshjet e grave ndryshojnë dukshëm nga ato të zakonshmet në vendin tonë, por jo më shumë se sa ndryshojnë përdorimet dhe zakonet e disa vendeve në Sardenjë. Sapo kalon nga San Benedetto Ullano në San Demetrio Corone dhe në qendra të tjera në Kalabri apo Siçili, pak a shumë të hapura për jetën e shumicës së italianëve, të krijohet përshtypja se gjuha shqipe në gojën e këtyre kalabrezëve apo siçilianëve janë një lloj dialekti, jo aq i lehtë për t’u kuptuar sa dialekti napolitan apo romanesk, por jo më i vështirë se ai i logudorishtes, kaljarit apo gjenovez.Sa i përket zakoneve dhe ceremonive të ndryshme, ato thjesht duhen konsideruar ndër gjërat më të gjalla dhe më të bukura që ruhen në arkën e madhe të Noe-s të traditave popullore. Ne nuk mendojmë se këta bashkatdhetarë që janë tanët me gjuhë dhe zakone të ndryshme mund të konsiderohen se i përkasin një vendi tjetër, ashtu si amerikanët nuk i konsiderojnë si të huaja ato popullsi që kanë origjinë, fe dhe raca të ndryshme, dhe kanë jetuar për një kohë të gjatë në frymën e territorit të tyre dhe të zhvillimit të tyre shpirtëror.
“La Quotidienne” ka botuar, të hënën e 18 prillit 1831, në ballinë, një shkrim në lidhje me fjalimin e mbajtur nga Mustafa Pashë Bushatlliu para njerëzve më të rëndësishëm të Shkodrës, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Shqipëri
Shkodër, 5 mars. (Korrespondencë nga Gazeta Augsburgut.)
Pak ditë më parë, Mustafa Pasha thirri njerëzit më të rëndësishëm të qytetit tonë, për të marrë mendimin e tyre për raportin që kishte marrë se Veziri i Madh kishte marrë vendimin për fillimin e luftimeve kundër Pashallëkut të Shkodrës. Mustafai iu drejtua këtij kuvendi në një fjalim, pasazhet më të shquara të të cilit janë si më poshtë :
“Veziri i madh (e ka fjalën për Reshid Pashën) dëshiron të ndajë territorin tonë. Tashmë, qoftë me kërcënime, qoftë me premtime të rreme, ai ia doli të nënshtrojë nën pushtetin e tij qytetetet e Elbasanit, Tiranës, Kavajës, Durrësit, Krujës dhe Ohrit.
Ju kam thirrur së bashku për t’ju bërë të ditur gjendjen e gjërave dhe për të ditur nëse preferoni të qëndroni nën zgjedhën e Portës dhe t’i nënshtroheni sistemit të ri ushtarak dhe sistemit të ri të taksave, apo të mbroni lirinë tuaj;në këtë rast jam gati të sakrifikoj deri në pikën e fundit të gjakut tim; Më duhet t’ju them se e gjithë forca e Vezirit të Madh përbëhet nga vetëm 16.000 burra. Prandaj nuk është e frikshme dhe nuk duhet të frymëzojë ndonjë frikë serioze.
Djali im është vendosur në Dibër me 8.000 burra të fisit të Madganit (Matjanit), gati për të hyrë në fushatë. Boshnjakët, zotërit e Gjakovës dhe Prizrenit, si dhe një pjesë e Serbisë, më dhanë sigurinë se do të më vinin në ndihmë në luftën që po përgatitet. Unë kam kërkuar një burrë nga çdo familje e pashallëkut tim dhe besoj se jam në gjendje të hyj në fushatë katër ditë pas festës së Bairamit.”
Ky ligjërim ndërpritej shpesh nga shenja të qarta pëlqimi. Kuvendi njëzëri deklaroi se duhej luftuar për ruajtjen e pavarësisë së vendit.
Mësuam se qytetet e përmendura më lart ishin të pushtuara vetëm nga një pjesë e vogël e ushtrisë së Vezirit të Madh, ai vetë ishte ende rreth Korçës me dhjetë mijë burra. / KultPlus.com
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Gazeta franceze “La Clef du cabinet des souverains” ka botuar, me 15 shtator 1797, në ballinë dhe faqen n°2, kopjet autentike të korrespondencës midis Ibrahim Pashë Bushatlliut dhe Napoleon Bonapartit, të cilat, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, i ka sjellë për publikun shqiptar.
Korrespondenca midis Bonapartit dhe Pashait të Shkodrës
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Milano, 25 gusht.
Këtu qarkullojnë kopje që duken autentike, të letrës së Pashait të Shkodrës drejtuar Bonapartit dhe të përgjigjes së gjeneralit francez. Të dyja pjesët janë të denja për vëmendjen e lexuesve kureshtarë.
Kopja e letrës së Pashait të Shkodrës drejtuar gjeneralit Bonapart.
Zoti është i madh dhe veprat e tij janë të mrekullueshme: për kryegjeneralin, mbrojtësin e ligjit të Isait, për njeriun e fuqishëm të Republikës Franceze, gjeneralin e gjeneralëve, Bonapartin, fitimtarin sublim të rajoneve të Italisë, gjeneralin e përgjithshëm, besnik, i nderuar, i mëshirshëm dhe mirëbërës.
Unë i dërgoj atij këtë shkresë :
Unë, princi i gjeneralëve.
U plotësofshin dëshirat tuaja; u konsolidoftë miqësia jonë e përjetshme; arritshin përshëndetjet e mia të sinqerta; qofsha i informuar me lajmin interesant për gjendjen perfekte të shëndetit tuaj dhe për shkak të kësaj miqësie që do të na bashkojë përgjithmonë dhe për të cilën dëshiroj t’ju jap provat më të informuara dhe më të shpeshta.
Miqësia që bashkon Portën osmane me Republikën Franceze nuk ka reshtur kurrë së qeni besnike dhe e sinqertë.
Dora e të fortit, e drejtuar nga dora e Zotit, duke asgjësuar fuqinë venedikase dhe duke e nënshtruar atë në ligjet tuaja, vendosi marrëdhënie të reja midis dy monarkive.Harmonia që ekziston mes tyre rritet kur dy popujt i afrohen njëri-tjetrit; dhe forcimi i ri i lidhjeve që na bashkojnë më detyron t’ju kërkoj një nder të ri.Ai konsiston në mbështetjen nga miku im i sinqertë që nënshtetasit dhe tregtarët e mi që tregtojnë në Venedik, të mbrohen në personat dhe në objektet e tregtisë së tyre;le t’u ofrohet mikpritje dhe le të shikohen me sy të mirë.Kjo është kërkesa ime e vetme; dhe për këtë ju kam dërguar këtë shkresë dhe ia kam përcjellë miqve më besnikë.Pas mbërritjes së këtyre pak rreshtave; pasi të keni kuptuar përmbajtjen e tyre, sipas kuptimit në të cilin i kam diktuar; shpresoj që tregtarët e Shkodrës, nënshtetasit e mi, të konsiderohen mirë, të mbrohen dhe të nderohen.Meqë jam i bindur se do të marr atë që kërkoj nga ju, kjo letër do të shërbejë njëkohësisht për t’ju shprehur mirënjohjen time.
Zoti është i madh dhe veprat e tij janë të mrekullueshme.
Le të mos reshtë kurrë miqësia që na bashkon.
Gjenerali i Shkodrës, Ibrahimi.
Përgjigjja e Bonapartit është pak më afër lakonizmit republikan.
Përgjigjjja e kryegjeneralit Bonapart për Pashain e Shkodrës Ibrahimin.
Kam lexuar me kënaqësinë më të madhe lavdrimet në letrën e shkruar nga Zotëria juaj. Republika franceze është një mike e vërtetë e Portës së Lartë; por ajo ka një konsideratë të veçantë, sidomos, për kombin trim shqiptar, i cili ndodhet nën urdhërat tuaja.
Kam dëgjuar me dhimbje fatkeqësinë që i ka ndodhur vëllait tuaj (E ka fjalën për Kara Mahmud Pashë Bushatin) : ky luftëtar i patrembur meritonte një fat më të denjë për trimërinë e tij ; por ai u shua nga një vdekje e guximshme.
I dërgoj Zotërisë suaj urdhërin e dhënë nga unë, që i lejon flotës osmane të lundrojë pa shqetësim në Adriatik. Turqit do të trajtohen si kombet e tjera, madje do të përfitojnë disa lehtësime : në të gjitha rastet, unë do të mbroj shqiptarët dhe do të jem i lumtur t’i shpreh Zotërisë suaj respektin e konsideratën e lartë që kam për të.
Nënshkruar : Bonaparti
Në shenjë miqësie, i lutem Zotërisë suaj të merrni katër arkat me pushkë që ju kam dërguar.
“Radiocorriere” ka botuar, me 19 mars 1955, në faqen n°6, një shkrim në lidhje me një dokumentar asokohe mbi shqiptarët e Kalabrisë, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Për kë biente kambana?
Një dokumentar nga Antonio Federici mbi shqiptarët e Kalabrisë
Burimi : Radiocorriere, 19 mars 1955, f.6
Kisha mijëravjeçare e Sant’Adriano-s, tashmë gjysmë e rrënuar, ndodhet në Kalabri, pranë San Demetrio Corone, pra në zemër të rajonit shqiptar.Sipas një legjende të lashtë, kambana e Sant’Adrianos kishte një tingull, në kohë të tjera, që dëgjohej nga të gjithë shqiptarët, edhe përtej Adriatikut, në atdhe.
Sot ky tingull është shumë i dobët: shqiptarët e Kalabrisë ende rezistojnë, rreth Sant’Adrianos, në përpjekje për të ruajtur traditat e tyre, zakonet e tyre të lashta, por “përparimi” përparon dhe nuhat mbetjet e fundit të jetës së mirëfilltë dhe të vrazhdë shqiptare. Ndoshta është afër koha kur edhe kambana e Sant’Adrianos do të heshtë përgjithmonë.
Në fotot e mësipërme, nga e majta: kostumet e komuniteteve me origjinë shqiptare në Castrovillari dhe Lungro (Cosenza) – Majtas: Kisha e Sant’Adriano-s. – Djathtas: Vajza nga Lungro me kostumin e saj tradicional (Fotografi të Bruno Stefani-t)
“Le Gaulois” ka botuar, të premten e 18 shkurtit 1927, në faqen n°4, një shkrim në lidhje me marrëdhënien speciale të Francesco Crispi-t me Shqipërinë, të cilin Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Crispi dhe Shqipëria
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Është e natyrshme që gazetat përpiqen të shpjegojnë dhe justifikojnë qëndrimin e Italisë ndaj Shqipërisë. Thonë se interesi që ka qeveria e Romës për situatën dhe fatin e ardhshëm të vendit të shqiptarëve (Skipétars) nuk daton nga dita e djeshme dhe citojnë fjalët e thëna më shumë se një herë nga Crispi, fjalë që përcaktojnë sigurisht linjën që Italia duhet të ndjekë në çështjen shqiptare.
Crispi u interesua për fatin e Shqipërisë edhe për një arsye tjetër, atë personale. Diktatori i parë italian i kohëve moderne, sepse edhe Crispi ishte diktator, por i një lloji të ndryshëm nga z. Musolini dhe diktatura e të cilit u shemb pas fatkeqësisë në Adoua (Abisini – Etiopie), ishte me origjinë shqiptare dhe me sa duket mburrej për këtë. Familja e tij kishte emigruar në shekullin e pesëmbëdhjetë nga Shqipëria dhe ishte vendosur në Siçili. Duke folur për Shqipërinë, Crispi një herë tha këto fjalë :
“Ne kemi për detyrë të shmangim, ose të paktën të ruhemi nga çdo ndikim i huaj në këtë vend. Paprekshmëria e Shqipërisë duhet të vihet në krye të politikës sonë të jashtme. Neglizhimi i kësaj pike do të ishte ngritja e një pengese të pakapërcyeshme për të ardhmen tonë në Adriatik.”
Në ditarin e tij, Shqipëria përmendet në një bisedë që ka pasur më 26 tetor me Domenico Farini-n, asokohe President i Senatit :
“Në 1887, tha Crispi, ne ishim kundër që Austria të merrte Bosnjën dhe Hercegovinën. E parashtrova këtë mendim, në emër të qeverisë italiane, ndaj Derby-t dhe Bismarck-ut. Këta, në një marrëveshje që më bëri përshtypje të mrekullueshme, u përgjigjën : “Merreni Shqipërinë”. Sigurisht, unë u përgjigja : “Çfarë të bëjmë me të?” Dhe Derby shtoi : “Është gjithmonë një garanci”. Dhe Bismarck-u shprehu këtë mendim : “Nëse nuk ju pëlqen Shqipëria, merrni një tokë tjetër turke në Adriatik.”
Crispi vazhdon në ditarin e tij: “Më ishte i qartë kuptimi i fjalëve të dy shtetarëve, të cilët kishin motivuar refuzimin tim për t’i dhënë Austrisë Bosnje-Hercegovinën nga pikëpamja e mbrojtjes ushtarake të Italisë. Kufijtë tanë lindorë janë të hapur ndaj pushtimit të armikut dhe nëse ne përforcojmë Austrinë me territor të ri, do të përballojmë dëmin.”
***
Duke komentuar këtë deklaratë dhe opinionin e shprehur nga Derby dhe Bismarck-u, gazetat italiane thonë se nëse Crispi nuk e kishte realisht në programin e tij politik aneksimin e Shqipërisë në Itali, ai nuk do të pranonte që territori të binte nën dominimin e një fuqie tjetër. Në një nga shkrimet e tij të datës 1 maj 1900, ai shprehu idenë e tij për këtë temë :
“Kohët e fundit, tha ai, pohohet me shumë lehtësi se diplomacia vjeneze po mediton për pushtimin e Shqipërisë.Ky pohim është më i veçanti.Shqipëria nuk është sllave; është një komb me personalitetin e tij, me një gjuhë dhe zakone që të kujtojnë origjinën e tij pellazge.Në këto kushte, do të kuptonte se duke pranuar një zotim të gjatë dhe të lashtë, do të pranohej që Shqipëria të shpallte pavarësinë e saj, por do të ishte një gabim shumë i rëndë ta inkorporoje atë në vendet sllave të Evropës. Pranimi për aneksimin e Shqipërisë në Austri nuk do të ishte një avantazh për këtë perandori, dhe do të ishte një dëm i pallogaritshëm për Italinë, e cila do të shihte kështu fshirjen dhe përgjithmonë të çdo gjurmë të influencës së saj mbi Adriatik.”
Dhe z. Crispi shton :
“Një ofendim i tillë ndaj arsyeve tona, të drejtave tona, të mbështetura në një traditë të lavdishme, nuk do të ndodhë.Miqësia e ngushtë dhe e përzemërt, e kultivuar gjatë pesë shekujve, e sjell Shqipërinë shumë më afër nesh sesa me Perandorinë Austriake, ku aneksimi i saj vetëm sa do të rriste mosmarrëveshjet racore dhe konfuzionin e gjuhëve.”
***
Pas Crispi-t, ishin Markezi i San Giuliano-s dhe Konti Guicciardini ata që u kujdesën shumë për Shqipërinë. Këta dy ministra – të keqkuptuar nga kryetarët e këshillit të asaj kohe që nuk kuptonin asgjë nga politika e jashtme – (flet kështu l’Idea Colaniale) bënë çmos për të rinovuar marrëdhëniet e dikurshme me Shqipërinë dhe për të vazhduar programin e Crispi-t. Gazetat italiane shtojnë se këta dy ministra me Crispi-n ishin pararendësit e depërtimit italian në Shqipëri, promotorët dhe vazhduesit e politikës shqiptare që Italia inauguroi në 1890 dhe që zoti Mussolini po zbaton sot duke miratuar paralajmërimin tradicional : “Mbani sytë nga Shqipëria”.
“L’Opinion nationale” ka botuar, të mërkurën e 28 nëntorit 1860, në faqen n°2, një shkrim në lidhje me një dekret të veçantë që u lejonte asokohe shqiptarëve të Italisë të praktikonin fenë e tyre, të cilin Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Shkruajnë nga Torino, 23 Nëntor, në gazetën “Siècle – Shekulli” :
“Unë gjej në Fletoren Zyrtare të Siçilisë një dekret, të datës 12 tetor në Napoli, që nuk e di pse, doli në fletën zyrtare vetëm në nëntor; Më duket se meriton vëmendjen tuaj, sepse dëshmon përkushtimin e pushtetit diktatorial ndaj të gjithëve. – Husson.”
Këtu është teksti i dekretit të cilit i referohet korrespondenti :
“Duke pasur parasysh se liria e ndërgjegjes e sapo fituar u garantohet të gjithë qytetarëve të shtetit kushtetues të mbretërisë italiane;
E lexuar dhe shqyrtuar tuma e Benediktit XIV, e titulluar “Etsi pastoralis”;
Në sajë të fuqive që i përkasin diktaturës së ishullit të Siçilisë në çështjet kishtare,
Dekreton :
Artikull unik. Ekzekuatura mbretërore e dhënë në tumën “Etsi pastoralis” të Benediktit XIV, e cila pushon së qeni në fuqi në Siçili, shpallet e pavlefshme.
Greko-shqiptarët, të cilët në të gjitha luftërat kundër tiranisë kanë treguar guximin e tyre, do të gëzojnë liri të plotë për ushtrimin e plotë të adhurimit (kultit) ortodoks lindor.
Urdhëron që ky ligj, i pajisur me vulën kombëtare, të botohet në mënyrën e zakonshme dhe të futet në koleksionin e akteve të qeverisë, për t’u respektuar nga kush mund t’i referohet.
Napoli, 12 tetor 1860.
Diktatori, GARIBALDI.
Sekretari i Shtetit, CRISPI.”
Dimë se një numër i caktuar fisesh shqiptare, prej shumë vitesh, janë vendosur si në shtetin e Napolit ashtu edhe në ishullin e Siçilisë, ku një lokalitet fqinj i Palermos mori, për shkak të vendosjes së tyre, emrin Rrafshi i Grekëve (Piana dei Greci).Ata kanë ruajtur gjuhën, zakonet dhe veshjet e tyre kombëtare; por duket se atyre nuk u lejohej të mbanin (praktikonin) fenë e tyre. Pikërisht këtë e korrigjoi dekreti diktatorial që sapo lexuam.
“Arab Times” ka botuar, të martën e 30 janarit 1990, në faqen n°6, thirrjen e Mbretit Leka Zogu I për lirinë e Kosovës, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Thirrje për lirinë e Kosovës
Burimi : Arab Times, e martë, 30 janar 1990, f.6
Bruksel, 29 janar (Reuter) : Pretendenti në mërgim (ekzil) për fronin shqiptar, “Mbreti” Leka, bëri sot thirrje për pavarësi për krahinën jugosllave të Kosovës, ku policia qëlloi për vdekje shqiptarët etnikë gjatë demonstratave të fundjavës.
“Në vitin 1913 Kosova ishte viktimë e copëtimit të territorit shqiptar. Mbi të gjitha, ajo është bërë një republikë e pavarur, krejtësisht më vete”, tha Leka në një intervistë për gazetën belge “La Dernière Heure”.
“Kosova, një enklavë prej 1.7 milionë shqiptarësh etnikë kryesisht myslimanë në Republikën Jugosllave të Serbisë, duhet të bëhet përfundimisht pjesë e Shqipërisë”, tha Leka.
Tani jeton në Afrikën e Jugut me gruan dhe djalin e tij, por Leka ishte vetëm dy ditësh kur një pushtim gjerman dhe italian (në fakt italian) detyroi të atin, Mbretin Zog, të ikte nga Shqipëria në vitin 1939.
Leka, i cili thotë se synon të përmbysë regjimin stalinist të Shqipërisë për t’i hapur rrugën demokracisë së stilit perëndimor, ishte në Bruksel në një turne në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara për të mbledhur (marrë) mbështetjen e të mërguarve shqiptarë për një kryengritje.
“The Daily Colonist” ka botuar, me 3 prill 1977, në faqen n°44, një shkrim në lidhje me arrestimin e Mbreti Leka Zogu I në Bangkok, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Bangkok – “Tij Leka Mbret Shqptarvet”, i cili e quan veten Mbreti Leka i Shqiptarëve, është arrestuar për armëmbajtje pa leje.
Ai pretendon të jetë kreu i qeverisë shqiptare në mërgim dhe udhëheqës i një lëvizje guerile për të përmbysur qeverinë komuniste.
“DTIC – Defense Technical Information Center” ka botuar, me 25 janar 1990, në faqet n°1 dhe 3, një intervistë ekskluzive të Leka Zogut I për një media serbo-kroate (Novosti Osam) me gazetarin Momcilo Popovic, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Leka stërvit forcat ushtarake jashtë vendit për të “ndihmuar” shqiptarët
…Rezidenca e tij në një periferi të Johanesburgut është e mbrojtur vetëm nga një truprojë, megjithëse ai pretendon se ka pasur deri në gjashtë përpjekje për ta vrarë në vitet e fundit.
Megjithatë, truproja i lartpërmendur është padyshim i armatosur dhe i trajnuar profesionalisht. Ai kontrollon me kujdes çdo vizitor në çdo kohë. Gjashtë qen janë gjithashtu në krah gjatë gjithë kohës. Vetë Leka I, i cili është i gjatë 180 centimetra, mban një pistoletë dhe një thikë zbukuruese në rripin e tij.
“Një pistoletë dhe një thikë në brezin e dikujt,” shpjegoi ai, “janë pjesë e traditës sonë. Ky është zakon për të gjithë shqiptarët e rritur.”
“Unë nuk dua një mbrojtje të madhe sepse jam optimist. Mbi të gjitha, ndiej që fundi i pritjes sime për tu kthyer në atdhe po afron. Ky vit do të jetë shumë i zymtë, dhe kështu e dërgova stafin tim me pushime, sepse më vonë ata nuk do të kenë shumë mundësi për këtë.” – deklaroi Leka I.
Ashtu si një hero komik, Leka I beson se gjashtë atentatet u organizuan “nga Jugosllavia”, “në përgjigje të pozicioneve të mia kritike në lidhje me Kosovën”.Edhe pse ai nuk citoi ndonjë provë, ai “e di” këtë. I pyetur, para së gjithash, sa dinte për situatën aktuale në Shqipëri dhe si e shikonte atë, “Madhëria e Tij” u përgjigj me emocion :
Leka I :Për vite me radhë, unë kam qenë jashtëzakonisht i informuar për të gjitha ngjarjet në vendin tim. Në fund të muajit të kaluar, trazirat, ose rebelimi popullor, në Shkodër dhe Kukës u shtypën pa mëshirë. Kjo është vetëm e përkohshme, megjithatë, pasi raportet që unë kam marrë tregojnë se morali në ushtri dhe Sigurimi [shërbimi shqiptar i sigurisë] atje është shumë i ulët, dhe hierarkia qeverisëse është bërë e korruptuar.
NOVOSTI OSAM : A janë përfshirë edhe paratë tuaja në këtë?
Leka I :Jo. Ata po shpenzojnë paratë e njerëzve. Për një kohë të gjatë, Shqipëria ka jetuar në një vakum dhe njerëzit janë nën presion të madh nga regjimi i urryer ateist, i cili nuk di të sundojë (drejtojë) shtetin. Njerëzit po vuajnë, sepse nuk mund të arrijnë standardin e jetesës që njerëzit meritojnë në ditët e sotme.
NOVOSTI OSAM : A keni pasur ndonjë kontakt me Ramiz Alinë, presidentin aktual shqiptar?
Leka I :Edhe pse u dënova në mungesë me vdekje si një “armik i popullit”, unë jam përpjekur t’i shpjegoj Alisë pikëpamjet e mia. Ishte e humbje kohe.
NOVOSTI OSAM : A keni pasur ndonjë problem me agjentët e Sigurimit?
Leka I :Ata vazhdimisht përpiqen të infiltrojnë organizatat tona, ashtu si agjentët e vendeve të tjera, veçanërisht nga shërbimi i inteligjencës Jugosllave. Kjo na krijon probleme të caktuara, sepse shërbimi ynë i inteligjencës duhet të humbasë kohën për t’i zbuluar ato.
NOVOSTI OSAM : Kush ka interes t’ju vrasë?
Leka I :Fati im ka qenë gjithnjë në duart e të Plotfuqishmit. Unë jam përgjegjës vetëm para popullit shqiptar, dhe kjo do të vazhdojë të jetë e vërtetë, derisa i gjithë kombi të zgjedhë lirisht dhe në mënyrë demokratike një qeveri që dëshiron të ndjekë. Unë fitoj armiq midis atyre që kërcënohen nga aspiratat tona legjitime.
NOVOSTI OSAM : A nuk ju duket se po e ekzagjeroni kur përhapni vlerësime të papërpunuara (pabazuara) të situatës në Kosovë?
Leka I :Populli shqiptar padyshim që dëshiron të ribashkohet dhe të jetë zot i fatit të vet. Si udhëheqës i tyre legjitim, për të cilin kam vetëm interesat e tyre në mendje, unë do të bëj gjithçka që është e mundur për të kontribuar në ribashkimin e zonave etnike shqiptare me atdheun e tyre. Natyrisht, rrethanat dhe metodat që do të çojnë në ribashkim do të varen plotësisht nga aftësia e fqinjëve tanë për të kuptuar perënditë tona. Veçanërisht dua të theksoj se unë besoj në një politikë të fqinjësisë së mirë si mënyra më e shëndetshme për të ruajtur stabilitetin në një zonë që ka njohur vuajtje për një kohë të gjatë dhe ka qenë shkaku i drejtpërdrejtë i dy luftërave botërore. Do të ishte më së miri të arrijmë qëllimet tona pa gjakderdhje. A nuk do të ishte më racionale të flisni me fqinjët tuaj për të ardhmen e zonave etnike shqiptare në Jugosllavi, në vend që të përkeqësonin ndarjet, siç po bëhet tani në Kosovë me ndihmën e njësive speciale nga qeveria federale në Beograd?
NOVOSTI OSAM : Ju po flisni për “ribashkim”, megjithëse Kosova nuk i ka përkitur kurrë Shqipërisë dhe megjithëse serbët, malazezët dhe disa popuj të tjerë sllavë kanë jetuar në atë rajon për shekuj.
Leka I :Shikuar historikisht, sllavët janë ardhje të kohëve të fundit në zonat që tani pushtojnë. Është e vërtetë që ka pjesë të Kosovës që kanë rëndësi të veçantë për serbët. Do të shkoja shumë larg nëse do të mohoja këto fakte. Megjithatë, dua të shkoj një hap më tej dhe të them se nëse ulemi me qeverinë serbe dhe jugosllave dhe të diskutonim për këtë, me siguri do të arrinim në një lloj interesi të përbashkët. Për shembull, manastiret e shenjta, aq të lavdëruara dhe të kremtuara, dhe monumenti i Betejës së famshme të Kosovës, mund të caktohen dhe të njihen si jashtë territorit nga të dy palët. Ky është statusi që kanë ambasadat në vendet e tjera.
NOVOSTI OSAM : Ju me sa duket nuk e imagjinoni që Jugosllavia nuk mund të pranonte një mundësi të tillë.
Leka I :Problemet në lidhje me Kosovën mund të zgjidhen vetëm me vullnet të mirë nga të dy palët. Duhet kuptuar që ribashkimi i popullit shqiptar është i domosdoshëm dhe se vetëm në atë kusht mund të ndërtohen marrëdhënie të fqinjësisë së mirë.
NOVOSTI OSAM : A do të përmirësonin ndryshimet e mundshme demokratike në Shqipëri shanset për normalizimin e marrëdhënieve me Jugosllavinë?
Leka I :Unë sinqerisht besoj se zgjedhja e një qeverie demokratike në Shqipëri do të ishte gjithashtu mënyra më e mirë për të arritur bashkëpunimin, derisa të kuptohet se populli shqiptar nuk mund të mbetet i përçarë.
NOVOSTI OSAM : Në disa raste të mëparshme, ju keni përmendur një lloj konfederate ballkanike. Çfarë kuptoni me këtë, dhe cilat vende do të ishin pjesë e saj?
Leka I :Në kohën e tanishme, është e nevojshme të kuptohet se vendet e vogla si ato Ballkanike, të cilat janë të banuara nga grupe të ndryshme etnike, të cilat kanë fe dhe zakone të ndryshme, dhe të cilat kanë trashëgimi të ndryshme kulturore, kanë një vështirësi të madhe duke jetuar në paqe dhe duke bashkëpunuar me njëri-tjetrin, përveç nëse i respektojnë ato dallime. Nëse fillojmë të respektojmë njëri-tjetrin, vullneti i mirë do t’i përgjigjet vullnetit të mirë dhe aleancat e mira ekonomike dhe tregtare do të vijnë gjithashtu. Në kushte të tilla, edhe kombet plotësisht të pavarura mund të mendojnë për t’u bashkuar në një konfederatë, kryesisht për arsye ekonomike dhe mbrojtëse. Secili komb në një konfederatë të tillë do të ishte i pavarur. Marrëdhëniet e ndërsjella do të rregullohen me traktate dhe marrëveshje, dhe jo me dominimin e disave mbi të tjerët.
NOVOSTI OSAM : Përveç oborrit mbretëror, ekziston edhe një “qeveri shqiptare në mërgim”. Cilat janë marrëdhëniet tuaja me anëtarët e saj?
Leka I :Si udhëheqës i opozitës parësore ndaj diktaturës shqiptare, unë kam kontakte me shumë parti me ide të ndryshme politike. Si i tillë, unë përfaqësoj mendimin e shumicës së popullit shqiptar. Për më tepër, meqenëse monarkia shqiptare nuk u rrëzua kurrë nga vullneti i popullit, por më tepër nga një akt agresioni nga ana e Italisë fashiste në 1939, qeveria shqiptare në mërgim nuk pushoi së ekzistuari. Detyrat e saj janë të shumta dhe ajo do të vazhdojë të mbajë gjallë pishtarin e lirisë derisa të vijë koha kur kombi do të zgjedhë qeverinë e tij në një referendum të lirë, demokratik dhe mbarëkombëtar.
NOVOST OSAM : Nëse populli shqiptar do të pranonte kthimin tuaj, si do të ishte monarkia juaj?
Leka I :Do të ishte natyrshëm një monarki kushtetuese, siç u krijua për herë të parë nga Kushtetuta e vitit 1928.
NOVOSTI OSAM : Cili do të ishte statusi i fesë në një shtet të tillë?
Leka I :Kushtetuta e vitit 1928 e përcakton mbretin si mbrojtësin e të gjitha feve. Mbreti ka të drejtë të zgjedhë fenë e tij, si çdo qytetar. Siç e dini, unë jam një mysliman, por të gjitha fetë do të trajtoheshin në mënyrë të barabartë dhe të mbrojtura.
NOVOSTI OSAM : Cilat janë marrëdhëniet tuaja me numrin e madh të shqiptarëve që jetojnë në Perëndim?
Leka I :Marrëdhëniet e mia me bashkatdhetarët e mi në të gjithë botën kanë qenë gjithmonë të shkëlqyera. Unë gjithmonë kam qenë i gatshëm të dëgjoj problemet e tyre dhe të kuptoj nevojat e tyre natyrore, madje edhe t’i ndihmoj ata nëse jam në gjendje ta bëj këtë. Kjo është e vërtetë për marrëdhëniet e mia me të gjitha partitë dhe grupet politike të emigrantëve shqiptarë, dhe me dëshirën e Zotit, kjo do të vazhdojë të jetë e vërtetë.
NOVOSTI OSAM : Shtypi i Evropës Perëndimore ka shkruar disa herë për një farë “Princ të Kosovës” Kryeziun. Kush është ai, dhe ku e fitoi një titull të tillë?
Leka I :Unë nuk e dija që i afërmi im Esad Kryeziu po e përdorte atë titull. Në çdo rast, ai është djali i hallës sime. Princesha Nafije ishte e martuar me Cenabeg Kryeziun.
NOVOSTI OSAM : Çfarë planifikoni të ndërmerrni më tej për njerëzit tuaj në Shqipëri?
Leka I :Kjo është një pyetje shumë e ndjeshme, sepse nuk dua t’i bëj publike qëllimet e mia paraprakisht.
NOVOSTI OSAM : Kohët e fundit, megjithatë, ju lëshuat një “shpallje mbretërore” dhe ia dërguat njerëzve tuaj në Shqipëri.
Leka I :Po. Në të, unë i bëra thirrje popullit shqiptar dhe forcave të armatosura shqiptare që të punojnë së bashku për të përmbysur regjimin e paligjshëm, i cili po vazhdon tiraninë dhe nënshtrimin e vëllezërve dhe motrave tona të dashura. Kjo shpallje tashmë është kontrabanduar (ka hyrë) në Shqipëri dhe fletëpalosjet (traktet) që e përmbajnë atë do të hidhen së shpejti në disa qytete nga balonat.
NOVOSTI OSAM : Ju bëni një jetë mjaft luksoze. Disa vjet më parë, ju u akuzuat si tregtar armësh. Si e fitoni (siguroni) jetesën tuaj?
Leka I :Unë e mbajta veten duke punuar si përfaqësues i ndërmarrjeve të ndryshme të mëdha, dhe së fundmi fillova biznesin tim, duke shitur mallra të konsumit. Ato akuza për tregtinë e armëve janë thashetheme që kanë ekzistuar për një kohë të gjatë. Pretendohej se merresha me drogë dhe gra. Këto ishin sulme të vrazhda ndaj personit tim. Unë kurrë nuk kam qenë tregtar armësh. Sigurisht, është e vërtetë që unë kam blerë herë pas here armë për njësitë tona, për rezistencën… Kur kjo është e nevojshme për ne, për njerëzit tanë, unë e bëj atë, dhe kurrë për përfitim.
NOVOSTI OSAM : A do të thotë kjo se keni një lloj ushtrie tuajën?
Leka I :Ne jemi përpjekur gjithmonë të krijojmë forca ushtarake që do të ndihmonin njerëzit në Shqipëri. Ato janë duke u trajnuar për vite në shumë vende.
