“L’Opinion nationale” ka botuar, të mërkurën e 28 nëntorit 1860, në faqen n°2, një shkrim në lidhje me një dekret të veçantë që u lejonte asokohe shqiptarëve të Italisë të praktikonin fenë e tyre, të cilin Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Shkruajnë nga Torino, 23 Nëntor, në gazetën “Siècle – Shekulli” :
“Unë gjej në Fletoren Zyrtare të Siçilisë një dekret, të datës 12 tetor në Napoli, që nuk e di pse, doli në fletën zyrtare vetëm në nëntor; Më duket se meriton vëmendjen tuaj, sepse dëshmon përkushtimin e pushtetit diktatorial ndaj të gjithëve. – Husson.”
Këtu është teksti i dekretit të cilit i referohet korrespondenti :
“Duke pasur parasysh se liria e ndërgjegjes e sapo fituar u garantohet të gjithë qytetarëve të shtetit kushtetues të mbretërisë italiane;
E lexuar dhe shqyrtuar tuma e Benediktit XIV, e titulluar “Etsi pastoralis”;
Në sajë të fuqive që i përkasin diktaturës së ishullit të Siçilisë në çështjet kishtare,
Dekreton :
Artikull unik. Ekzekuatura mbretërore e dhënë në tumën “Etsi pastoralis” të Benediktit XIV, e cila pushon së qeni në fuqi në Siçili, shpallet e pavlefshme.
Greko-shqiptarët, të cilët në të gjitha luftërat kundër tiranisë kanë treguar guximin e tyre, do të gëzojnë liri të plotë për ushtrimin e plotë të adhurimit (kultit) ortodoks lindor.
Urdhëron që ky ligj, i pajisur me vulën kombëtare, të botohet në mënyrën e zakonshme dhe të futet në koleksionin e akteve të qeverisë, për t’u respektuar nga kush mund t’i referohet.
Napoli, 12 tetor 1860.
Diktatori, GARIBALDI.
Sekretari i Shtetit, CRISPI.”
Dimë se një numër i caktuar fisesh shqiptare, prej shumë vitesh, janë vendosur si në shtetin e Napolit ashtu edhe në ishullin e Siçilisë, ku një lokalitet fqinj i Palermos mori, për shkak të vendosjes së tyre, emrin Rrafshi i Grekëve (Piana dei Greci).Ata kanë ruajtur gjuhën, zakonet dhe veshjet e tyre kombëtare; por duket se atyre nuk u lejohej të mbanin (praktikonin) fenë e tyre. Pikërisht këtë e korrigjoi dekreti diktatorial që sapo lexuam.
“The New York Herald” ka botuar, të dielën e 11 nëntorit 1928, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me ndriçimin elektrik historik të kryeqytetit shqiptar, të cilin Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Tirana tashmë e ndriçuar nga dritat elektrike
Tiranë, Shqipëri, e shtunë. — Rrugët e ngushta të kryeqytetit piktoresk të Shqipërisë u ndriçuan këtë javë për herë të parë në historinë e tyre nga llambat elektrike dhe grupe të vogla qytetarësh shiheshin të mbledhur rreth shtyllave duke admiruar rrezet e shndritshme që bienin mbi to.
Punimet që furnizojnë rrymën janë ndërtuar tërësisht me kapital shqiptar dhe janë ndër më modernet në Europën Lindore.
Gazeta e parë e përditshme e botuar në Shqipëri doli të hënën. Quhet “Gazetaere” dhe botohet nga një kompani e cila u krijua për të zhvilluar kulturën shqiptare nëpërmjet botimit të gazetave, literaturës së lehtë (argëtuese) dhe revistave.
“Arab Times” ka botuar, të martën e 30 janarit 1990, në faqen n°6, thirrjen e Mbretit Leka Zogu I për lirinë e Kosovës, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Thirrje për lirinë e Kosovës
Burimi : Arab Times, e martë, 30 janar 1990, f.6
Bruksel, 29 janar (Reuter) : Pretendenti në mërgim (ekzil) për fronin shqiptar, “Mbreti” Leka, bëri sot thirrje për pavarësi për krahinën jugosllave të Kosovës, ku policia qëlloi për vdekje shqiptarët etnikë gjatë demonstratave të fundjavës.
“Në vitin 1913 Kosova ishte viktimë e copëtimit të territorit shqiptar. Mbi të gjitha, ajo është bërë një republikë e pavarur, krejtësisht më vete”, tha Leka në një intervistë për gazetën belge “La Dernière Heure”.
“Kosova, një enklavë prej 1.7 milionë shqiptarësh etnikë kryesisht myslimanë në Republikën Jugosllave të Serbisë, duhet të bëhet përfundimisht pjesë e Shqipërisë”, tha Leka.
Tani jeton në Afrikën e Jugut me gruan dhe djalin e tij, por Leka ishte vetëm dy ditësh kur një pushtim gjerman dhe italian (në fakt italian) detyroi të atin, Mbretin Zog, të ikte nga Shqipëria në vitin 1939.
Leka, i cili thotë se synon të përmbysë regjimin stalinist të Shqipërisë për t’i hapur rrugën demokracisë së stilit perëndimor, ishte në Bruksel në një turne në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara për të mbledhur (marrë) mbështetjen e të mërguarve shqiptarë për një kryengritje.
“The Daily Colonist” ka botuar, me 3 prill 1977, në faqen n°44, një shkrim në lidhje me arrestimin e Mbreti Leka Zogu I në Bangkok, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Bangkok – “Tij Leka Mbret Shqptarvet”, i cili e quan veten Mbreti Leka i Shqiptarëve, është arrestuar për armëmbajtje pa leje.
Ai pretendon të jetë kreu i qeverisë shqiptare në mërgim dhe udhëheqës i një lëvizje guerile për të përmbysur qeverinë komuniste.
“DTIC – Defense Technical Information Center” ka botuar, me 25 janar 1990, në faqet n°1 dhe 3, një intervistë ekskluzive të Leka Zogut I për një media serbo-kroate (Novosti Osam) me gazetarin Momcilo Popovic, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Leka stërvit forcat ushtarake jashtë vendit për të “ndihmuar” shqiptarët
…Rezidenca e tij në një periferi të Johanesburgut është e mbrojtur vetëm nga një truprojë, megjithëse ai pretendon se ka pasur deri në gjashtë përpjekje për ta vrarë në vitet e fundit.
Megjithatë, truproja i lartpërmendur është padyshim i armatosur dhe i trajnuar profesionalisht. Ai kontrollon me kujdes çdo vizitor në çdo kohë. Gjashtë qen janë gjithashtu në krah gjatë gjithë kohës. Vetë Leka I, i cili është i gjatë 180 centimetra, mban një pistoletë dhe një thikë zbukuruese në rripin e tij.
“Një pistoletë dhe një thikë në brezin e dikujt,” shpjegoi ai, “janë pjesë e traditës sonë. Ky është zakon për të gjithë shqiptarët e rritur.”
“Unë nuk dua një mbrojtje të madhe sepse jam optimist. Mbi të gjitha, ndiej që fundi i pritjes sime për tu kthyer në atdhe po afron. Ky vit do të jetë shumë i zymtë, dhe kështu e dërgova stafin tim me pushime, sepse më vonë ata nuk do të kenë shumë mundësi për këtë.” – deklaroi Leka I.
Ashtu si një hero komik, Leka I beson se gjashtë atentatet u organizuan “nga Jugosllavia”, “në përgjigje të pozicioneve të mia kritike në lidhje me Kosovën”.Edhe pse ai nuk citoi ndonjë provë, ai “e di” këtë. I pyetur, para së gjithash, sa dinte për situatën aktuale në Shqipëri dhe si e shikonte atë, “Madhëria e Tij” u përgjigj me emocion :
Leka I :Për vite me radhë, unë kam qenë jashtëzakonisht i informuar për të gjitha ngjarjet në vendin tim. Në fund të muajit të kaluar, trazirat, ose rebelimi popullor, në Shkodër dhe Kukës u shtypën pa mëshirë. Kjo është vetëm e përkohshme, megjithatë, pasi raportet që unë kam marrë tregojnë se morali në ushtri dhe Sigurimi [shërbimi shqiptar i sigurisë] atje është shumë i ulët, dhe hierarkia qeverisëse është bërë e korruptuar.
NOVOSTI OSAM : A janë përfshirë edhe paratë tuaja në këtë?
Leka I :Jo. Ata po shpenzojnë paratë e njerëzve. Për një kohë të gjatë, Shqipëria ka jetuar në një vakum dhe njerëzit janë nën presion të madh nga regjimi i urryer ateist, i cili nuk di të sundojë (drejtojë) shtetin. Njerëzit po vuajnë, sepse nuk mund të arrijnë standardin e jetesës që njerëzit meritojnë në ditët e sotme.
NOVOSTI OSAM : A keni pasur ndonjë kontakt me Ramiz Alinë, presidentin aktual shqiptar?
Leka I :Edhe pse u dënova në mungesë me vdekje si një “armik i popullit”, unë jam përpjekur t’i shpjegoj Alisë pikëpamjet e mia. Ishte e humbje kohe.
NOVOSTI OSAM : A keni pasur ndonjë problem me agjentët e Sigurimit?
Leka I :Ata vazhdimisht përpiqen të infiltrojnë organizatat tona, ashtu si agjentët e vendeve të tjera, veçanërisht nga shërbimi i inteligjencës Jugosllave. Kjo na krijon probleme të caktuara, sepse shërbimi ynë i inteligjencës duhet të humbasë kohën për t’i zbuluar ato.
NOVOSTI OSAM : Kush ka interes t’ju vrasë?
Leka I :Fati im ka qenë gjithnjë në duart e të Plotfuqishmit. Unë jam përgjegjës vetëm para popullit shqiptar, dhe kjo do të vazhdojë të jetë e vërtetë, derisa i gjithë kombi të zgjedhë lirisht dhe në mënyrë demokratike një qeveri që dëshiron të ndjekë. Unë fitoj armiq midis atyre që kërcënohen nga aspiratat tona legjitime.
NOVOSTI OSAM : A nuk ju duket se po e ekzagjeroni kur përhapni vlerësime të papërpunuara (pabazuara) të situatës në Kosovë?
Leka I :Populli shqiptar padyshim që dëshiron të ribashkohet dhe të jetë zot i fatit të vet. Si udhëheqës i tyre legjitim, për të cilin kam vetëm interesat e tyre në mendje, unë do të bëj gjithçka që është e mundur për të kontribuar në ribashkimin e zonave etnike shqiptare me atdheun e tyre. Natyrisht, rrethanat dhe metodat që do të çojnë në ribashkim do të varen plotësisht nga aftësia e fqinjëve tanë për të kuptuar perënditë tona. Veçanërisht dua të theksoj se unë besoj në një politikë të fqinjësisë së mirë si mënyra më e shëndetshme për të ruajtur stabilitetin në një zonë që ka njohur vuajtje për një kohë të gjatë dhe ka qenë shkaku i drejtpërdrejtë i dy luftërave botërore. Do të ishte më së miri të arrijmë qëllimet tona pa gjakderdhje. A nuk do të ishte më racionale të flisni me fqinjët tuaj për të ardhmen e zonave etnike shqiptare në Jugosllavi, në vend që të përkeqësonin ndarjet, siç po bëhet tani në Kosovë me ndihmën e njësive speciale nga qeveria federale në Beograd?
NOVOSTI OSAM : Ju po flisni për “ribashkim”, megjithëse Kosova nuk i ka përkitur kurrë Shqipërisë dhe megjithëse serbët, malazezët dhe disa popuj të tjerë sllavë kanë jetuar në atë rajon për shekuj.
Leka I :Shikuar historikisht, sllavët janë ardhje të kohëve të fundit në zonat që tani pushtojnë. Është e vërtetë që ka pjesë të Kosovës që kanë rëndësi të veçantë për serbët. Do të shkoja shumë larg nëse do të mohoja këto fakte. Megjithatë, dua të shkoj një hap më tej dhe të them se nëse ulemi me qeverinë serbe dhe jugosllave dhe të diskutonim për këtë, me siguri do të arrinim në një lloj interesi të përbashkët. Për shembull, manastiret e shenjta, aq të lavdëruara dhe të kremtuara, dhe monumenti i Betejës së famshme të Kosovës, mund të caktohen dhe të njihen si jashtë territorit nga të dy palët. Ky është statusi që kanë ambasadat në vendet e tjera.
NOVOSTI OSAM : Ju me sa duket nuk e imagjinoni që Jugosllavia nuk mund të pranonte një mundësi të tillë.
Leka I :Problemet në lidhje me Kosovën mund të zgjidhen vetëm me vullnet të mirë nga të dy palët. Duhet kuptuar që ribashkimi i popullit shqiptar është i domosdoshëm dhe se vetëm në atë kusht mund të ndërtohen marrëdhënie të fqinjësisë së mirë.
NOVOSTI OSAM : A do të përmirësonin ndryshimet e mundshme demokratike në Shqipëri shanset për normalizimin e marrëdhënieve me Jugosllavinë?
Leka I :Unë sinqerisht besoj se zgjedhja e një qeverie demokratike në Shqipëri do të ishte gjithashtu mënyra më e mirë për të arritur bashkëpunimin, derisa të kuptohet se populli shqiptar nuk mund të mbetet i përçarë.
NOVOSTI OSAM : Në disa raste të mëparshme, ju keni përmendur një lloj konfederate ballkanike. Çfarë kuptoni me këtë, dhe cilat vende do të ishin pjesë e saj?
Leka I :Në kohën e tanishme, është e nevojshme të kuptohet se vendet e vogla si ato Ballkanike, të cilat janë të banuara nga grupe të ndryshme etnike, të cilat kanë fe dhe zakone të ndryshme, dhe të cilat kanë trashëgimi të ndryshme kulturore, kanë një vështirësi të madhe duke jetuar në paqe dhe duke bashkëpunuar me njëri-tjetrin, përveç nëse i respektojnë ato dallime. Nëse fillojmë të respektojmë njëri-tjetrin, vullneti i mirë do t’i përgjigjet vullnetit të mirë dhe aleancat e mira ekonomike dhe tregtare do të vijnë gjithashtu. Në kushte të tilla, edhe kombet plotësisht të pavarura mund të mendojnë për t’u bashkuar në një konfederatë, kryesisht për arsye ekonomike dhe mbrojtëse. Secili komb në një konfederatë të tillë do të ishte i pavarur. Marrëdhëniet e ndërsjella do të rregullohen me traktate dhe marrëveshje, dhe jo me dominimin e disave mbi të tjerët.
NOVOSTI OSAM : Përveç oborrit mbretëror, ekziston edhe një “qeveri shqiptare në mërgim”. Cilat janë marrëdhëniet tuaja me anëtarët e saj?
Leka I :Si udhëheqës i opozitës parësore ndaj diktaturës shqiptare, unë kam kontakte me shumë parti me ide të ndryshme politike. Si i tillë, unë përfaqësoj mendimin e shumicës së popullit shqiptar. Për më tepër, meqenëse monarkia shqiptare nuk u rrëzua kurrë nga vullneti i popullit, por më tepër nga një akt agresioni nga ana e Italisë fashiste në 1939, qeveria shqiptare në mërgim nuk pushoi së ekzistuari. Detyrat e saj janë të shumta dhe ajo do të vazhdojë të mbajë gjallë pishtarin e lirisë derisa të vijë koha kur kombi do të zgjedhë qeverinë e tij në një referendum të lirë, demokratik dhe mbarëkombëtar.
NOVOST OSAM : Nëse populli shqiptar do të pranonte kthimin tuaj, si do të ishte monarkia juaj?
Leka I :Do të ishte natyrshëm një monarki kushtetuese, siç u krijua për herë të parë nga Kushtetuta e vitit 1928.
NOVOSTI OSAM : Cili do të ishte statusi i fesë në një shtet të tillë?
Leka I :Kushtetuta e vitit 1928 e përcakton mbretin si mbrojtësin e të gjitha feve. Mbreti ka të drejtë të zgjedhë fenë e tij, si çdo qytetar. Siç e dini, unë jam një mysliman, por të gjitha fetë do të trajtoheshin në mënyrë të barabartë dhe të mbrojtura.
NOVOSTI OSAM : Cilat janë marrëdhëniet tuaja me numrin e madh të shqiptarëve që jetojnë në Perëndim?
Leka I :Marrëdhëniet e mia me bashkatdhetarët e mi në të gjithë botën kanë qenë gjithmonë të shkëlqyera. Unë gjithmonë kam qenë i gatshëm të dëgjoj problemet e tyre dhe të kuptoj nevojat e tyre natyrore, madje edhe t’i ndihmoj ata nëse jam në gjendje ta bëj këtë. Kjo është e vërtetë për marrëdhëniet e mia me të gjitha partitë dhe grupet politike të emigrantëve shqiptarë, dhe me dëshirën e Zotit, kjo do të vazhdojë të jetë e vërtetë.
NOVOSTI OSAM : Shtypi i Evropës Perëndimore ka shkruar disa herë për një farë “Princ të Kosovës” Kryeziun. Kush është ai, dhe ku e fitoi një titull të tillë?
Leka I :Unë nuk e dija që i afërmi im Esad Kryeziu po e përdorte atë titull. Në çdo rast, ai është djali i hallës sime. Princesha Nafije ishte e martuar me Cenabeg Kryeziun.
NOVOSTI OSAM : Çfarë planifikoni të ndërmerrni më tej për njerëzit tuaj në Shqipëri?
Leka I :Kjo është një pyetje shumë e ndjeshme, sepse nuk dua t’i bëj publike qëllimet e mia paraprakisht.
NOVOSTI OSAM : Kohët e fundit, megjithatë, ju lëshuat një “shpallje mbretërore” dhe ia dërguat njerëzve tuaj në Shqipëri.
Leka I :Po. Në të, unë i bëra thirrje popullit shqiptar dhe forcave të armatosura shqiptare që të punojnë së bashku për të përmbysur regjimin e paligjshëm, i cili po vazhdon tiraninë dhe nënshtrimin e vëllezërve dhe motrave tona të dashura. Kjo shpallje tashmë është kontrabanduar (ka hyrë) në Shqipëri dhe fletëpalosjet (traktet) që e përmbajnë atë do të hidhen së shpejti në disa qytete nga balonat.
NOVOSTI OSAM : Ju bëni një jetë mjaft luksoze. Disa vjet më parë, ju u akuzuat si tregtar armësh. Si e fitoni (siguroni) jetesën tuaj?
Leka I :Unë e mbajta veten duke punuar si përfaqësues i ndërmarrjeve të ndryshme të mëdha, dhe së fundmi fillova biznesin tim, duke shitur mallra të konsumit. Ato akuza për tregtinë e armëve janë thashetheme që kanë ekzistuar për një kohë të gjatë. Pretendohej se merresha me drogë dhe gra. Këto ishin sulme të vrazhda ndaj personit tim. Unë kurrë nuk kam qenë tregtar armësh. Sigurisht, është e vërtetë që unë kam blerë herë pas here armë për njësitë tona, për rezistencën… Kur kjo është e nevojshme për ne, për njerëzit tanë, unë e bëj atë, dhe kurrë për përfitim.
NOVOSTI OSAM : A do të thotë kjo se keni një lloj ushtrie tuajën?
Leka I :Ne jemi përpjekur gjithmonë të krijojmë forca ushtarake që do të ndihmonin njerëzit në Shqipëri. Ato janë duke u trajnuar për vite në shumë vende.
“Le Figaro” ka botuar, të premten e 11 gushtit 1939, në ballinë, një fotografi të rrallë të Leka Zogut foshnje, realizuar gjatë kohës së strehimit të familjes mbretërore shqiptare në Francë.
Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, ka sjellë, për publikun shqiptar, fotografinë në fjalë, si dhe përshkrimin e saj nga prestigjiozja franceze :
Djali i mbretit Zog
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Këtu, paraqitur nga dadoja e tij, dje, në Versajë, princi i vogël Aleksandër (Leka), djali i mbretit Zog të Shqipërisë dhe mbretëreshës Geraldinë.
“The New York Times” ka botuar, të hënën e 26 qershorit 1911, në faqen n°5, apelin e shkrimtarit, diplomatit dhe politikanit të shquar, z. Faik Konica, për të mbledhur fonde në SHBA për bashkëkombasit tanë dhe për të kërkuar ndihmë mjekësore për të sëmurët dhe të plagosurit, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Apeli i shqiptarëve
Vazhdojnë të luftojnë deri në lirinë e sundimit turk — por të sëmurët e tyre kanë nevojë për ndihmë.
Burimi : The New York Times, e hënë, 26 qershor 1911, f.5
Faik Bej Konica, përfaqësues i Partisë Revolucionare Shqiptare në Shtetet e Bashkuara, është këtu për të mbledhur fonde për “bashkatdhetarët e tij dhe për të kërkuar ndihmë mjekësore për të sëmurët dhe të plagosurit që aktualisht janë në varësi të Malit të Zi, i vetmi vend në Evropë që ka ndihmuar të sëmurë dhe të varfër me furnizime. Në një intervistë me një gazetar të Times në Hotel Navarre mbrëmë Faik Beu tha :
“Ne duhet ta mbajmë revolucionin me çdo kusht derisa të jemi të pafuqishëm ose Shqipëria të çlirohet nga zgjedha turke. Kam marrë një kabllogram nga komiteti shqiptar ku shkruhej “Rebelimi vazhdon”.”
Uroj të kuptohet se Mali i Zi na ka ndihmuar nga pikëpamja bamirëse si qenie njerëzore në vështirësi dhe jo si kryengritës kundër sundimit turk. Sapo kam ardhur nga Bostoni, ku u mblodhën 4.000 dollarë mes shqiptarëve dhe simpatizantëve të tyre. Gazeta greke Atlantis në këtë qytet ka publikuar një apel për abonime nga lexuesit e saj në kauzën e lirisë.
Humbja e Shqipërisë nga Turqia do të thotë fundi i asaj perandorie, pasi ajo varej gjithmonë nga shqiptarët në orën e nevojës, kur të gjithë kombet e tjera ishin kundër Turqisë. Kjo është arsyeja pse lufta kokëfortë ka zgjatur për tre vjet.”
I pyetur nëse kushtet ishin përmirësuar nën regjimin e ri në Kostandinopojë, Faik Beu u përgjigj :
“Jo. Ata janë më keq. Abdul Hamid ishte një despot, por ai kishte një ndjenjë përgjegjësie. Në vend të tij tani janë njëqind Abdul Hamid që nuk e kanë idenë për përgjegjësitë e qeverisjes. Turqit kanë humbur prestigjin në sytë e vartësisë së tjetrit përmes disfatës që kanë pësuar nga shqiptarët. Në shenjë hakmarrjeje ushtarët kanë plaçkitur fshatrat në Shqipëri dhe kanë vrarë mijëra gra, fëmijë dhe pleq.”
Ai tha se disa gra të pasura angleze ishin tani në Shqipëri për të ushqyer të plagosurit dhe duke u siguruar furnizime nga çantat e tyre. Po merren masa për një takim masiv këtu javën e ardhshme në ndihmë të kauzës.
“The New York Herald” ka botuar, të martën e 3 janarit 1933, në faqen n°5, deklaratën e Sir Robert MacLeode Hodgson (ambasador i Britanisë së Madhe asokohe në Shqipëri) mbi arritjet e kombit tonë nën udhëheqjen e Mbretit Zog, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar
Diplomati përshëndet përparimin shqiptar; Kujton çrregullimin e 20 viteve më parë
Burimi : The New York Herald, e martë, 3 janar 1933, f.5
(Speciale nga The Herald.)
Tiranë, e hënë. — Vlerësimi i Evropës për përparimin e shpejtë që ka bërë Shqipëria nën mbretërimin e Mbretit Zog I u ilustrua këtu në festën kombëtare, kur Sir Robert MacLeode Hodgson, ministër britanik dhe dekan i trupit diplomatik, bëri një homazh sinjalizues për vendin.
Në prani të monarkut, i cili argëtoi diplomatët, Sir Robert kujtoi çrregullimin dhe prapambetjen e Shqipërisë 20 vjet më parë.
“Ne, kolegët e mi dhe unë, e shohim me sytë tanë përparimin e këtij vendi,” tha ai. “Njëzet vjet më parë çrregullimi ishte rregulli i vetëm, të gjitha llojet e ndërlikimeve dobësonin kombin, nuk kishte mjete lëvizjeje dhe nuk bëhej fjalë për një qeveri qendrore.”
“Tashmë rendi dhe paqja janë siguruar, një rrjet rrugësh krejt i mbaruar ose në ndërtim e ka përhapur (zhvilluar) vendin, shkollat dhe gjykatat e drejtësisë ekzistojnë kudo dhe është krijuar një sistem administrimi në të gjitha degët. Në një 20 vjet Shqipëria arriti të ngjitet në vendin e saj të duhur.”
“Unë jam për të gjitha reformat që janë të dobishme për komoditetin dhe prosperitetin e Shqipërisë,” tha Mbreti Zog para asamblesë.
Spitale të reja janë ndërtuar, po hapen shkolla, po kultivohen arat dhe lindi një letërsi e re shqipe. Është formuar një shoqëri e arteve, ndërsa një teatër kombëtar dhe një akademi muzikore pritet të pasojnë institutin e ri dramatik të hapur së fundmi në Tiranë.
“The New York Herald Tribune Paris” ka botuar, të shtunën e 15 prillit 1933, në faqen n°6, një skrim në lidhje me hapjen e një shkolle bujqësore amerikane në Shqipëri, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
“Near East Farm School – Shkolla e Fermës së Lindjes së Afërt” u hap në Shqipëri
Burimi : The New York Herald Tribune Paris, e shtunë, 15 prill 1933, f.6
Institucioni u ndërtua nga “Near East Foundation –Fondacioni i Lindjessë Afërt” në Malin e Robit, Kavajë, Shqipëri dhe u përurua në fillim të këtij muaji në prani të shumë zyrtarëve. Nga e majta në të djathtë: Laird Archer, drejtor i jashtëm i fondacionit, ministri i jashtëm shqiptar Vila, ministri amerikan Herman Bernstein, gjenerali Percy, shef i policisë shqiptare; Znj. Bernstein, Barclay Acheson, Drejtor Menaxhues i Fondacionit të Lindjes së Afërt; Dr R. Frashëri (Mehdi Frashëri), President i Këshillit të shtetit shqiptar; Joseph W. Beach, drejtor shkolle.
Hapja e një shkolle amerikane bujqësore në Shqipëri; 88 djem, 90 vajza regjistrohen në kurse
Burimi : The New York Herald Tribune Paris, e shtunë, 15 prill 1933, f.6
(Speciale për The Herald.)
Kavajë, Shqipëri. — E vendodhur në brigjet e Adriatikut, një tokë që ka qenë skena e betejave të panumërta të ashpra që nga ditët e para të Perandorisë Romake, Shkolla Bujqësore Shqiptaro-Amerikane e ngritur së fundmi u karakterizua nga ministri amerikan Herman Bernstein “si një themel mbi të cilat paqja dhe lumturia mund të banojnë të sigurta” gjatë ceremonive të rastësishme me inaugurimin.
Hapja e godinave u simbolizua me veprimin e ministrit amerikan dhe ministrit të jashtëm shqiptar Villa në ndezjen e përbashkët të zjarrit të parë në vatrën e sallës së madhe komunale të godinës kryesore.
Përveç fjalimeve të zotit Bernstein dhe ministrit të jashtëm Villa, të cilët folën në emër të Mbretit Zog dhe qeverisë shqiptare, të tjera u mbajtën nga z. Frashëri, Presidenti i Këshillit të shtetit shqiptar; Dr. Barclay Acheson, drejtor i përgjithshëm dhe Laird Archer, drejtor jashtë shtetit i Fondacionit të Lindjes së Afërt dhe Joseph W. Beach, drejtor i përgjithshëm i shkollës.
Ndërtesat e shkollës së re u ngritën nga Fondacioni i Lindjes së Afërt nga Thompson dhe Churchill, të Nju Jorkut, dhe synohen të shërbejnë jo vetëm si një shkollë aktuale ku ajo mund të mësojë metodat më të fundit të bujqësisë praktike, por si një model për të treguar se çfarë mund të bëhen komunitetet bujqësore shqiptare nëpërmjet aplikimit të metodave moderne ndaj problemeve të tyre shekullore.
Toka e fermës shtatëqind hektarëshe në mes të së cilës ndodhet shkolla është dhuruar nga qeveria shqiptare, e cila gjithashtu tregoi interes për punimet duke lejuar hyrjen falas në shkollë të të gjitha pajisjeve dhe mjeteve të nevojshme. Qeveria ofron gjashtë mësues shqiptarë dhe bursa për rreth gjysmën e studentëve.
Nga katërmbëdhjetë godinat e planifikuara, gjashtë janë tashmë gati dhe shkolla u zhvendos nga lagjet e përkohshme që kishte në fshatin Kavajë në vendndodhjen e re.Më e rëndësishmja nga gjashtë ndërtesat e përfunduara është ndërtesa kryesore që përmban zyrat administrative dhe një dhomë ngrënie dhe auditor të kombinuar, kuzhina dhe qilar;një hambar model dhe dy silosë, të parat silosë të ndërtuara ndonjëherë në Shqipëri dhe një bulmetore model me avull presioni të lartë për sterilizim.Auditori, i cili ka një skenë të plotë, është më i madhi në vend. Ndërtesat e tjera përfshijnë konvikte dhe shtëpi për stafin.
Tetëdhjetë e tetë djem janë regjistruar tani, ndërsa në Shkollën e Vajzave, gjithashtu nën mbikëqyrjen e Fondacionit të Lindjes së Afërt dhe e vendosur në të njëjtën pronë, nëntëdhjetë vajza marrin një arsim praktik amerikan.
Stafi amerikan në të dyja shkollatpërfshin Arthur R. Delamarter, nga Almond, NY, dhe Elliott J. Taylor, nga Kalifornia, drejtor dhe zëvendësdrejtor i shkollës së djemve, dhe zonjusha Meverette R. Smith, Haydenville, Mass., drejtoreshë e shkollës së vajzave. Shkollatu themeluan në 1924 nga Dr. C. Telford Erickson nga Bostoni dhe u morën përsipër nga Fondacioni i Lindjessë Afërt në 1930.
Central Intelligence Agency (CIA)ka deklasifikuar në vitin 2007 dokumentin që flet në detaje për intervistën e parë të Mbretit Zog për një gazetar të huaj (atë të United Press) gjatë qëndrimit të tij tre vjeçar në Egjipt, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Zyra e Jashtme e Shteteve të Bashkuara të Amerikës
Ambasada Amerikane
Kajro, Egjipt 21 tetor 1949
Tema : Intervista e ish-mbretit Zog me United Press
Ambasadori ka nderin të raportojë me interes të mundshëm dhe gati, referencë për statusin aktual dhe të ardhshëm të Shqipërisë të bëra nga ish Mbreti Zog dhe të publikuara nga United Press – më 18 tetor 1949 në formën e përgjigjeve të tetë pyetjeve me shkrim. Agjencia e lajmeve deklaroi se kjo ishte deklarata e parë publike e mbretit Zog për një gazetar të huaj gjatë qëndrimit të tij tre vjeçar në Egjipt. Megjithatë, ai ka lëshuar deklarata në shtypin vendas, siç theksohet në A-692 të Ambasadës të 8 tetorit 1948. Në fjalët e tij ish-sundimtari u zotua të bënte çdo përpjekje “t’i jap popullit tim regjimin që i përshtatet traditave të tij kombëtare dhe historike”. Ai shtoi se ndihma nga fuqitë perëndimore mund të rivendoste “regjimin ligjor” në një datë mjaft të hershme.
Duke komentuar planet e raportuara për të formuar një Qeveri të Shqipërisë së Lirë jashtë vendit, Mbreti tha se një veprim i tillë do të ishte në varësi të disa kushteve ndërkombëtare – miratimit dhe mbështetjes së fuqive perëndimore – dhe do të ishte në përputhje ligjore me kushtetutën shqiptaretë periudhës së pushtimit paraitalian.
Pasi iu përgjigj pyetjeve mbi situatat e brendshme dhe të jashtme në Jugosllavi, Greqi dhe Shqipëri sot, Mbreti Zog tha se gjithmonë kishte dashur të bënte një udhëtim në Shtetet e Bashkuara, njerëzit dhe frymën e drejtësisë të të cilave ai e kishte admiruar gjithmonë dhe do të “gëzohej nëse do ta kishte mundësinë për ta bërë atë vizitë sa më shpejt që të jetë e mundur”.
Në një përpjekje të dukshme për ndihmën amerikane ai shtoi, “vendi im pret me mirënjohje mbështetjen që Shtetet e Bashkuara do të duan t’i japin kauzës së Shqipërisë, aspirata e së cilës është vetëm të rifitojë vendin e saj në koncertin e kombeve të lira dhe të të jetojë në harmoni me të gjithë fqinjët e saj”. Mbreti Zog e mbylli fjalën e tij me një deklaratë shumë lavdëruese për mbretin Faruk të Egjiptit dhe mikpritjen që i ishte bërë në këtë vend.
Teksti i Intervistës së Mbretit Zog me United Press
E PAKLASIFIKUAR
Encl to Desp. No. 937 October 21, 1949, AmEmbassy, Cairo
Pyetja 1:
E kuptoj që Madhëria Juaj e konsideron veten kreun e ligjshëm të Mbretërisë Shqiptare. Nisur nga kjo, a propozon Madhëria juaj të kthehet në Shqipëri nëse dhe kur e lejojnë rrethanat?
Përgjigjja 1:
Në një komunikatë të lëshuar për shtyp nga Legata jonë në Egjipt më 30 gusht të kaluar, unë tregova qartë vendimin tim për këtë çështje dhe deklarova se pas çlirimit të Shqipërisë, një plebishit i paanshëm nën mbikëqyrjen e Organizatës së Kombeve të Bashkuara do të zgjidhte çështjen e forma e qeverisjes përmes shprehjes së lirë të vullnetit të popullit.
Pyetja 2:
A ka ndonjë tregues Madhëria Juaj se situata aktuale politike në Shqipëri mund t’ju lejojë të ktheheni në një datë mjaft të hershme?
Përgjigjja 2:
Mendoj se evoluimi i situatës politike botërore do të na shtyjë në një të ardhme të afërt të parashikojmë rivendosjen e regjimit ligjor në përputhje me interesat kombëtare të Shqipërisë.
Pyetja 3:
Raportet nga jashtë thonë se një qeveri e lirë shqiptare – krejtësisht e ndarë nga administrata aktuale në Tiranë – është në proces formimi. Cili do të ishte qëndrimi i Madhërisë suaj ndaj një qeverie të tillë?
Përgjigjja 3:
Formimi i një qeverie të lirë shqiptare jashtë vendit është natyrshëm në varësi të disa kushteve të natyrës ndërkombëtare dhe veçanërisht të mos cenimit të interesave më të larta të vendit si dhe respektimit të rreptë të ligjit kushtetues shqiptar.
Kjo qeveri në radhë të parë duhet të ketë mundësinë të ndihmohet nga fuqitë perëndimore dhe të ketë besimin e shteteve demokratike që i përmbahen parimeve të Kartës së Atlantikut.
Dhe pastaj, për të qenë e ligjshme, kjo qeveri duhet të bazohet në kushtetutën kombëtare të votuar nga Asambleja Kushtetuese, e cila juridikisht është ende në fuqi me gjithë ndryshimet në formë që kanë ndodhur nga pushtimi italian në 1939 deri në ditët tona.
Një qeveri e tillë natyrisht do të ketë mbështetjen time më të plotë.
Pyetja 4:
Do të ishte interesante nëse Madhëria Juaj mund të diskutonte tensionin që mbizotëron në të vërtetë midis Jugosllavisë dhe Rusisë. Një forcë shumë e madhe e trupave jugosllave raportohet të jetë e vendosur përgjatë kufirit jugosllavo-shqiptar, në zonën e Kosovës. A mendon Madhëria Juaj se ky përqendrim i trupave është krijuar për të shmangur një sulm të mundshëm ndaj Jugosllavisë nga forcat shqiptare të sponsorizuara nga sovjetikët?
Përgjigjja 4 :
Jugosllavia aktualisht e gjen veten të rrethuar nga shtetet anëtare të Kominformit. I shpallet një luftë e ftohtë, por, për mendimin tim, deri tani është një sherr familjar.
Përsa i përket trupave jugosllave të vendosura, sipas informacioneve tuaja, pranë kufirit shqiptaro-jugosllav në rajonin e Kosovës, nuk jam në gjendje t’ju jap mendimin tim për qëllimin e vërtetë të këtij përqendrimi (nëse ekziston vërtet). Por mund t’ju siguroj se supozimi i një sulmi të mundshëm nga forcat komuniste të Shqipërisë kundër fqinjëve më duket i papajtueshëm me faktet reale.
Pyetja 5:
Shqipëria po ndihmon aktualisht guerilasit greke kundër qeverisë së Athinës. A do të jepte Madhëria juaj pikëpamjen tuaj në lidhje me mençurinë apo jo të kësaj politike?
Përgjigjja 5:
Lufta vëllavrasëse që ka bërë kaq shumë shkatërrime në Greqi është për të ardhur keq dhe unë nuk e miratoj ndihmën e dhënë rebelëve nga jashtë.Për më tepër, Komisioni i Pajtimit i formuar nga Organizata e Kombeve të Bashkuara aktualisht po merret me gjetjen e një zgjidhjeje përfundimtare për këtë çështje, i frymëzuar nga parimet e ruajtjes së tërësisë territoriale dhe pavarësisë së katër shteteve ballkanike: Shqipërisë, Bullgarisë, Greqisë dhe Jugosllavisë.
Pyetja 6:
Madhëria juaj ka ndonjë informacion në lidhje me kushtet aktuale politike dhe ekonomike që ekzistojnë në Shqipëri?
Përgjigjja 6:
Shqipëria është një shtet i vogël, por mund të quhet shteti më i gjymtuar në Ballkan. Që nga lufta e fundit, Shqipëria është nën një regjim që nuk është zgjedhur me dëshirë nga populli. Kushtet e jetesës janë shumë të vështira dhe vendi është krejtësisht i varfëruar.
Një luftë vdekjeprurëse po zhvillohet prej katër vitesh në Shqipëri mes njeriut të lirë të lidhur me traditat stërgjyshore dhe njeriut robot të nënshtruar ndaj pushtetit të imponuar nga një pakicë. I gjithë kombi është duke u përgjakur deri në rënien e tij të fundit në këtë masakër ideologjike.
Megjithatë, duhet theksuar se lëvizja e rezistencës në tokë do të kishte qenë sigurisht më vendimtare nëse nuk do të ekzistonte rreziku që kërcënon kufijtë tanë kombëtarë nga jashtë. Megjithatë, shumica dërrmuese i mban sytë të ngulitur nga ndihma që do të vendosë t’u japë populli i lirë dhe demokratik për t’i dhënë fund vuajtjeve morale dhe fizike që kërcënojnë vetë ekzistencën e tyre.
Përveç kësaj, në thirrjen e fundit që iu drejtova të gjitha partive politike shqiptare, pa dallim bindjesh politike, kërkova që të kërkojnë në marrëveshje të përbashkët realizimin e bashkimit kombëtar, i cili është kaq i domosdoshëm në momentet e rënda që po kalojmë.
Shqiptarët duhet të kenë besim në të ardhmen e vendit të tyre dhe të jenë të sigurt se çfarëdo që të ndodhë, unë nuk do të resht përpjekjet e mia për t’i kthyer popullit tim regjimin që i përshtatet traditave të tij kombëtare dhe historike.
Pyetja 7:
Madhëria juaj ka ndonjë qëllim për të vizituar Shtetet e Bashkuara?
Përgjigjja 7:
Një nga dëshirat e mia më të dashura është të vizitoj Shtetet e Bashkuara, këtë demokraci të madhe që i është përkushtuar me kaq bujari rindërtimit të rrënojave sociale dhe materiale të vendeve që ranë viktima të luftës së fundit.
Do të jem i lumtur të kem mundësinë ta bëj atë vizitë sa më shpejt që të jetë e mundur. Unë kam një admirim të madh për popullin amerikan. Vendi im ka besim të palëkundur në frymën e drejtësisë së Shteteve të Bashkuara. Vendi im pret me mirënjohje mbështetjen që Shtetet e Bashkuara do të duan t’i japin kauzës së Shqipërisë, aspirata e së cilës është vetëm të rifitojë vendin e saj në koncertin e kombeve të lira dhe të jetojë në harmoni me të gjithë fqinjët e saj.
Pyetja 8:
Meqenëse Madhëria Juaj ka kaluar tani tre vjet e gjysmë në Egjipt, ndoshta do të dëshironit të bënit një deklaratë në lidhje me Madhërinë e Tij Mbretin Faruk dhe trajtimin që keni pasur në Egjipt?
Përgjigjja 8:
Mirëpritja shumë fisnike dhe e përzemërt që na rezervoi Madhëria e Tij Mbreti Faruk I që kur jam në Egjipt është shumë e çmuar për mua.
Nën mbrojtjen e Sovranit të tij të ri dhe aktiv, Egjipti po bën përparim të madh në të gjitha fushat e jetës shoqërore dhe politike. Nuk kam dyshim se bota politike dhe të gjithë kombet e bashkuara ngushtë rreth Froneve do t’i përgjigjen me besnikëri thirrjes për bashkim të bërë nga Mbretërit, shqetësimi kryesor i të cilëve është mirëqenia e popullit të tyre.
Populli egjiptian, që simbolizon mikpritjen tradicionale…(Dokumenti nuk është skanuar plotësisht)
“The Judge” ka botuar, në korrik të 1938, në faqen n°17, poezinë e veçantë të shkrimtarit, diplomatit dhe politikanit të shquar shqiptar, z. Faik Konica, dedikuar asokohe “një diplomati që i trajtonte gjërat më të vogla me shqetësimin më të madh”, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Diplomati ceremonial
Nga Faik Konica
Ministri shqiptar në Shtetet e Bashkuara
“Duhet të jetë rritur që nga viti i kaluar!” – Burimi : The Judge, Korrik 1938, f.17
(Diplomatët aktualë kanë një sens humori dhe kultivojnë një thjeshtësi të dashur në marrëdhëniet e tyre me njerëzit e tjerë. Por shumë vite më parë njoha një diplomat që i trajtonte gjërat më të vogla me shqetësimin më të madh.)
“Ceremoniali ishte kënaqësia e tij e vetme.
Ai kujdesej seriozisht për epërsinë dhe
rangun,
Duke lëvizur, një robot me fytyrën e tij të zbrazët,
E ngurtë me stoli ari dhe me
medalje të shndritshme.
Dhe pastaj ai vdiq nga drita
e butë e ditës,
U varros me gjithë madhështinë e duhur. Por kur
jehoi
Zhurma e kasafortës së blinduar, një shaka e djallit
Nga vdekja e rreme e zgjoi
në natën e kobshme.
Rregullat e rrepta të mirësjelljes e ndalonin atë të shfaqte
frikë
Ndërsa krimbat po mblidheshin, pa
nxitim dhe shikim,
Për të planifikuar banketin dhe për të thirrur listën.
Revista “The New Statesman” ka botuar, me 5 mars 1921, në faqen n°641, letrën e atdhetarit, shkrimtarit, diplomatit dhe politikanit shqiptar, z. Mit’hat Frashëri, i njohur ndryshe me pseudonimin e Lumo Skëndos, në lidhje me njohjen e Shqipërisë, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Njohja e Shqipërisë
Burimi : The New Statesman, 5 mars 1921, f.641
Botuesit të “The New Statesman” :
Zotëri, — Do të jem mirënjohës nëse gjeni hapësirë në faqen (revistën) tuaj për këtë letër, qëllimi i së cilës është të japë një ide të qartë të situatës aktuale në Shqipëri.
Burimi : The New Statesman, 5 mars 1921, f.641
Përpjekjet madhështore të shqiptarëve për lirinë e tyre gjetën një simpati të madhe në Lidhjen e Kombeve (Gjenevë), dhe Shqipëria, e gjykuar më pas se zotëronte të gjitha kualifikimet e nevojshme, u pranua në Lidhje (17 dhjetor 1920).
Si mirënjohje e punës së deritanishme për këtë popull të vogël pritet që të respektohen kufijtë e vitit 1913, kufij të cilët serbët i kanë shkelur që nga viti 1918 dhe brenda të cilëve gjatë gushtit dhe shtatorit të kaluar kanë shkatërruar 140 fshatra. Grekët gjithashtu kanë shkelur kufijtë në lindje të Korçës.
Qeveria e sotme e Shqipërisë, e cila në fakt ekziston prej një viti, u formua nga Kongresi i mbajtur në Lushnje, më 25 janar 1920.Në atë datë vendi ishte nën pushtimin e huaj : Shkodra ishte pushtuar nga trupat ndërkombëtare, ndërsa Korça ishte e pushtuar nga francezët dhe drejtohej nga një administratë franko-shqiptare;pjesa tjetër e vendit ishte pushtuar nga italianët dhe Vlora, Tepelena, Gjirokastra pretendoheshin nga ta si pronë e tyre.Në fillim shqiptarët nuk kishin as financa, as ushtri, as xhandarmëri; dhe nuk kishin as mbështetjen e ndonjë fuqie të huaj. Të vetmet pasuri që kishin ishin patriotizmi dhe mençuria e tyre.I gjithë vendi (territori) i vitit 1913 është aktualisht në duart e autoriteteve shqiptare;Shkodra, Korça, Gjirokastra, Tepelena dhe në fund Vlora janë nën udhëheqjen e Qeverisë Kombëtare.Sipas marrëveshjes së Tiranës, 2 gusht 1920, Italia ka tërhequr të gjitha pretendimet e saj ndaj Shqipërisë, duke njohur sovranitetin dhe pavarësinë e saj.
Për sa i përket njohjes zyrtare të qeverisë shqiptare, hezitimi i Fuqive për këtë çështje është i vështirë për t’u kuptuar, pasi Fuqitë e Mëdha dhe të Vogla e kanë njohur tashmë Shqipërinë në vitin 1913 dhe kanë pasur me të marrëdhënie të rregullta diplomatike nëpërmjet përfaqësuesve të tyre të akredituar.Tani mbetet vetëm çështja e rifillimit të marrëdhënieve diplomatike që u ndërprenë gjatë luftës së madhe; ne shpresojmë që kjo të bëhet së shpejti. — I juaji, etj.,
“Le Matin” ka botuar, të dielën e 31 majit 1914, në faqen n°3, intervistën ekskluzive me Turhan Pashën, kreun e qeverisë shqiptare, në lidhje me trazirat e brendshme asokohe në Shqipëri, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Imbroglio shqiptar
Një intervistë me Turhan Pashën
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Durrës, 29 maj – Shkresë nga i dërguari special i “Matin”. — Sot u prita në audiencë nga Turhan Pasha, kreu i qeverisë shqiptare.
Pavarësisht ngjarjeve të ditëve të fundit, ai nuk e shikon situatën në një këndvështrim pesimist.
— Trazira brendshme, më tha gjatë bisedës sonë, është padyshim rezultat i një agjitacioni fiktiv, por që është ende e pamundur të përcaktohen autorët. Këto ngacmime, duke u bashkangjitur vështirësive ekonomike, prodhuan lëvizjen aktuale.
Kërkesat e paraqitura nga të pakënaqurit, pra mbrojtja e fesë myslimane dhe mbrojtja e shkollave janë të pajustifikuara. Unë vetë jam mysliman dhe nuk do të lejoja që feja ime të kërcënohej.
Prandaj, në rrethanat aktuale, duhet t’u bëjmë të pakënaqurve të kuptojnë se frika e tyre është e pajustifikuar dhe se qeveria dëshiron, përkundrazi, zhvillimin e shkollave.
Një tjetër kërkesë e kryengritëseve për kthimin e Shqipërisë nën sundimin turk është padyshim e paarritshme. Evropa ka folur dhe Turqia, për më tepër, tashmë e ka hedhur poshtë një zgjidhje të tillë. Shpresoj që të pakënaqurit ta kuptojnë këtë.
— Po këta të pakënaqur a nuk e ngritën flamurin fetar në Tiranë, Shijak dhe Kavajë?A nuk ka një peshë të veçantë ky gjest?
— Nuk është e përshtatshme, për mendimin tim, t’i kushtohet një rëndësi e ekzagjeruar. Po këto popullata a nuk e ngritën me entuziazëm flamurin e princit kur ky i fundit shkoi për t’i vizituar?
— Pra, ju besoni se një qetësim është i mundur. Por, duke pranuar këtë mundësi, a nuk do të mbetej situata shumë e pasigurt derisa qeveria të mund të mbështetet në forca serioze policore? Megjithatë, për momentin, këto forca janë qartazi të pamjaftueshme.
— Pa dyshim; kështu që unë do të doja që forca e xhandarmërisë holandeze të rritet në pesë mijë burra. Por do të ishte e nevojshme që kjo forcë ndërkombëtare të ishte bashkëpunëtorja jonë intime në veprën kombëtare.
Duke më folur për situatën e përgjithshme në Shqipëri, Turhan Pasha më vuri në dukje mospërputhjen që do të kishte, duke pasur parasysh gjendjen aktuale të vendit, në dëshirën për transformimin e menjëhershëm të tij dhe për t’u dekurajuar nga vështirësitë e para.
“The Globe” ka botuar, të martën e 4 majit 1880, në faqen n°2, një shkrim në lidhje me personalitetet e huaja që kanë marrë pjesë asokohe në komitetin ekzekutiv të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
“Lidhja Shqiptare drejtohet nga një komitet ekzekutiv dhe duket se në mbledhjet e këtij komiteti marrin pjesë disa të huaj të njohur.
La Gazette de Cologne (Gazeta e Këlnit) përmend në këtë numër majorin Saint-Clair, ish-udhëheqësin e kryengritjes në malet e Rodopit, polakun Malinowski, ish-major në shërbimin osman, një ish-oficer prusian të quajtur Sarro dhe disa italianë nga Reggio di Calabria.
Trazirat nuk kanë gjasa të shtrihen te mirditorët, pasi princi Prenk Doda, i cili banon në Shkodër, duke iu dorëzuar trupës konsullore, i ka ndaluar krerët e fiseve të marrin pjesë në lëvizje.”
“Journal des débats politiques et littéraires” ka botuar, të dielën e 19 marsit 1848, në faqen n°3, letrën e Honoré de Balzac në lidhje me kandidaturën e tij për deputet në Asamblenë Kombëtare franceze, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
— Z. H. de Balzac prezantohet si kandidat në Asamblenë Kombëtare.Këtu është letra në të cilën ai njofton se po bashkohet me radhët :
“Zotëri,
Disa persona që më nderuan duke menduar për mua për postin e deputetit në Asamblenë Kombëtare, prita që numri i tyre të ishte mjaft i konsiderueshëmdhe që emri im të futet në lista në mënyrë që të mos tatohet për mëndjemadhësi (përbuzje),duke deklaruar se nëse funksione të tilla më besoheshin, do t’i pranoja.
Rëndësia e rrethanave, solemniteti i debatit, madhësia dhe qëndrueshmëria e perandorisë që do të themelohet, pas pesëdhjetë e tetë vjet përpjekjesh, nuk lejojnë asnjë përfaqësues të zgjedhur të largohet nga një mandat i tillë, në një kohë kur Franca thërret të gjitha forcat dhe inteligjencat e saj.”
“Congressional Record” ka botuar, me 11 gusht 1972, “Aktin e Unitetit” të shqiptarëve në mërgim (ekzil) të realizuar gjatë konventës tre ditore të organizuar asokohe nga Mbreti Leka Zogu I në Madrid, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Takimi i partive dhe grupeve të emigracionit shqiptar
I nderuari Strom Thurmond
nga Karolina e Jugut
në Senatin e Shteteve të Bashkuara
Burimi : Congressional Record, 11 gusht 1972, Vol 118
E premte, 11 Gusht 1972
Z. Thurmond. Zoti President, Leka I, Mbreti i Shqiptarëve, në një lëvizje të një rëndësie të caktuar, së fundmi thirri përfaqësuesit e të gjitha grupeve shqiptare në megrim (ekzil) në një takim në Madrid, Spanjë. Ky takim është i rëndësishëm, sepse ishte hera e parë në 20 vitet e fundit që shqiptarët që përfaqësonin ideologji të ndryshme mblidheshin për të diskutuar problemet dhe dallimet e tyre.
Në takim, delegatët diskutuan mënyrat në të cilat ata mund të punonin së bashku për të sjellë rënien e regjimit aktual jopopullor në Shqipëri, i cili ruan sundimin e tij duke burgosur ata që flasin kundër tij. Delegatët krijuan një kuadër organizativ për të lejuar që grupe të ndryshme të bashkëpunojnë pa kompromentuar ideologjitë e ndryshme.
Shqiptarët në ekzil kanë rënë dakord për herë të parë të punojnë së bashku për të sjellë lirinë në një tokë që ka kaluar shumë kohë pa të. Mendoj se është e rëndësishme që Kongresi dhe qytetarët e Shteteve të Bashkuara të ndërgjegjësohen për përpjekjet e tyre.
Zoti President, kërkoj pëlqimin unanim që kjo marrëveshje, e inicuar nga Madhëria e Tij Mbreti Leka I, të printohet në “Zgjerimet e Vërejtjeve – The Extensions of Remarks”.
Duke mos pasur asnjë kundërshtim, marrëveshja u urdhërua të printohej në Recorp, si më poshtë :
Akti i Unitetit (Act of Unity)
Me ftesë të Madhërisë së Tij Mbretit Leka I, palët dhe grupet e shqiptarëve në emigrim u takuan në Hotel Cuzco në Madrid, më 2 dhe 3 korrik 1972, dhe pasi diskutuan situatën shqiptare dhe ndërkombëtare,
Vendosën :
1. Që forcat kombëtare të jenë të bashkuara për sigurimin e një Shqipërie etnike, dhe rënien e Regjimit antipopullor që peshon rëndë mbi Shqipërinë, dhe për mbrojtjen e integritetit të Kombit nga çdo plan i huaj.
2. Që të zhvillohen aktivitete në të gjitha fushat, politike, kulturore dhe shoqërore.
3. Që të krijohet një shtyp i bashkuar.
4. Për të vënë nën veprim, pikat e mëposhtme janë të nevojshme :
(a) Një organizatë ekzekutive e përbërë nga 9 anëtarë të cilët nga ana e tyre zgjedhin Presidentin, Zëvendës Presidentin, Sekretarin dhe Thesarin.
(b) Një Organizatë Këshilluese e përbërë nga anëtarët e partive dhe grupeve politike.
5. Grupet dhe palët që nuk kanë marrë pjesë në këtë Konventë do të njoftohen dhe do të ftohen të bashkohen në këtë sipërmarrje.
6. Organizata e Bashkuar do të financohet dhe ndihmohet nga kontributet nga palët dhe grupet e nën-nënshkruara.
7. Kompetenca e Organizatës do të vendoset në diskutimet e mëvonshme.
8. Me miratimin e Kushtetutës aktivitetet e grupit dhe partive do të punojnë me kuadrin e kësaj Marrëveshjeje.
9. Sapo kjo Marrëveshje të ratifikohet nga Këshilli i të gjitha palëve dhe grupeve, Statutet do të krijohen dhe kështu do të marrin formën e saj përfundimtare dhe të përcaktuar ligjore.
10. Deri në nënshkrimin përfundimtar të Statuteve (i cili duhet të jetë jo më vonë se gjashtë muaj nga ky moment), do të krijohet një Këshill i përkohshëm Direktivash i cili më vonë do të punojë për Organizatën përfundimtare.
11. Një shumë prej 1,600 dollarësh është vendosur si fond për shpenzimet e Këshillit të përkohshëm të Direktivave.
12. Konventa njeh aktivitetet e Komitetit Shqipëria e Lirë dhe do të vazhdojë në të njëjtën mënyrë në të ardhmen.
13. Ajo ndihmë morale dhe materiale duhet t’i jepet organizatës Pan Shqiptare të Vatrës, në mënyrë që ajo të vazhdojë detyrat e saj tradicionale.
14. Që të punojë ngushtë me Lidhjen e Prizrenit në mënyrë që ata të mund t’i realizojnë qëllimet e tyre.
15. Që “Komiteti Shqiptar i Lirë”, “Lidhja e Prizrenit” dhe “Vatra” për shkak të karakterit të tyre të veçantë të mos hyjnë në këtë marrëveshje.
16. Me miratimin e Kushtetutës emri përfundimtar i Organizatës do të vendoset. Kjo Organizatë do të përbëhet nga dy Këshilla, Këshilli Ekzekutiv dhe Këshilli Konsultativ.
17. Ky studim do të jetë në fuqi derisa të arrihet çlirimi i Shqipërisë, dhe
18. Këshilli i Direktivave do të përbëhet me nënshkruesit:
Zotnive :
Dr. Halim Begeja (Organizata Balli Kombtar).
Theodhor Papalilo (Partija Agrare Balli Kombtar).
Dr. Fuad Myftija dhe Hysen Mulosmanaj (O. K. L. Legalitetit).
Isa E. Ndreu (Partija Katundare).
Ndue P. Gjomarkaj (Heroizma Shqiptare) dhe Ymer Bardhi (Bashkimi Shqiptar).
Palët nënshkruese :
Organizata “Balli Kombtar”
Partija Agrare “Balli Kombtar”
Organizata K. L. Legalitetit
Heroizma Shqiptare
Bashkimi Shqiptar
Lidhja e Prizrenit
Komiteti “Shqipnija e Lirë”
Vëzhgues :
Shoqata Pan Shqiptare Vatra
Bloku Kombtar Indipendent
Zotërinj, Përfaqësues të Grupeve dhe Organizatave Politike Shqiptare në Mërgim, Delegatë të Lidhjes së Prizrenit dhe Delegatë të Komitetit Vatra dhe Shqipëria e Lirë :
Ne dëshirojmë me gjithë zemër t’ju urojmë mirëseardhjen në Madrid dhe gjithashtu dëshirojmë të shprehim vlerësimin tonë të lartë për Organizatat e ndryshme politike në Mërgim, që mirëpritën iniciativën tonë dhe emëruan delegatët e tyre në këtë Konventë, dhe për më tepër, iu shprehim vlerësimin tonë delegatëve të pranishëm në këtë Konventë.
Zhvillimet dhe ngjarjet e fundit të pashembullta në nivel ndërkombëtar, të cilat herët a vonë mund të kenë një efekt mbi situatën në Shqipëri, dhe gjithashtu duke marrë parasysh kushtet më të pasigurta të kombit tonë, na çojnë në përfundimin se që emigracioni shqiptar të jetë gati për të përmbushur misionin e tij historik të mbrojtjes së të drejtave tona kombëtare, ai duhet të jetë i bashkuar dhe jo i ndarë si sot.Bashkimi i forcave kombëtare në mërgim do të sigurojë sigurinë e Shqipërisë etnike dhe realizimin e Kauzës (Çështjes) sonë të shenjtë.
Nevoja për të parë shqiptarët në mërgim të bashkuar është theksuar shpesh nga udhëheqësit e shteteve mike si një parakusht, besojmë, për të siguruar përfundimisht mbështetjen e tyre morale dhe materiale.
E gjithë kjo bëri që ne të merrnim iniciativën për të thirrur së bashku këtë kongres të nevojshëm.Ne jemi të bindur se gjatë diskutimeve që do të zhvillohen në këtë konventë, ju zotërinj, pasi keni përqafuar Çështjen Shqiptare, do të vendosni mbi të gjitha interesat e Atdheut, duke lënë mënjanë çdo dallim ideologjik që mund të kishit në të kaluarën,në mënyrë që të arrihet bashkimi i të gjitha forcave kombëtare.Ky bashkim nuk duhet të prekë ideologjitë e veçanta të Palëve dhe Grupeve në këtë Konventë historike.
Me këtë dëshirë dhe shpresë, ju urojmë punë dhe suksese të frytshme.Me ndihmën e Zotit (Zoti na ndihmoftë!)./ KultPlus.com
Prestigjozja “Le Monde” ka botuar, të premten e 23 majit 1986, në faqet 15 dhe 19, intervistën ekskluzive me shkrimtarin Ismail Kadare, të zhvilluar gjatë vizitës së tij asokohe në Paris, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Bashkëbisedim
Ismail Kadare, shqiptari
Burimi : Le Monde, e premte, 23 maj 1986, f. 15
“Vendi im nuk më duket aq i izoluar sa thuhet”
Në skaj të Evropës, Shqipëria është një “tokë e panjohur” nga e cila na arrijnë herë pas here vetëm informacione të vogla dhe të paverifikueshme si për shembull me rastin e vdekjes së një udhëheqësi historik, të udhëtimit të parë të këtij apo atij politikani zyrtar perëndimor i rrethuar nga gazetarë dhe industrialistë, apo për demonstratat në lidhje me Kosovën që pretendohet si nga serbët ashtu edhe nga shqiptarët. Megjithatë, gjatë pesëmbëdhjetë viteve të fundit, ne kemi marrë rregullisht përkthime të veprave prozë të një shkrimtari të madh – Ismail Kadare : dhjetë libra të botuar në Francë (që nga Gjenerali i ushtrisë së vdekur, i cili u zbulua në 1970) pa dyshim që e bëjnë atë një nga njerëzit bashkëkohorë të letrave të përfaqësuar më së miri në katalogun e botimit francez.
Librat e tij përziejnë vazhdimisht të tashmen dhe të kaluarën, kujtimet e Ilirisë Romake (Aureliani, Diokleciani dhe Konstandini, ishin vendas të Ilirisë) dhe Bizantit, humbja para turqve që islamizuan vendin për gjysmë mijëvjeçari, betejat kundër fashistëve italianë, miqësia pastaj prishja me BRSS-në, lidhja pothuajse aq shpejt e ndërprerë me Kinën… E gjithë kjo në një vizion fantastik dhe realist në të njëjtën kohë, i cili vazhdimisht merr traditën gojore dhe epikën e poezisë, fabulat dhe baladat e shënuara nga shkollat osmane dhe damari grotesk i jetës së përditshme. Ndërsa fërkon gjithmonë supet me sferën e të vdekurve sa më afër (1)… Dhe çuditërisht, kjo prozë aq e huaj, aq fantastike, është krejtësisht e arritshme për ne : alegoria bëhet e lexueshme në një numër aspektesh, ndërsa e mrekullueshmja gjendet kudo. Kjo është shenja e një shkrimtari shumë të madh që ndonjëherë lejohet të vijë në Francë – ku ai me të vërtetë po fillon të njihet nga lexuesit – dhe i cili sapo ka kaluar disa ditë në Paris, ku ne e takuam.
Ismail Kadare është vetëm pesëdhjetë vjeç. I qetë, i buzëqeshur, i vëmendshëm pas syzeve të tij të mëdha, ai duket shumë më i ri. Ai flet një frëngjishte të mirë të cilën e rafinon, duket nga udhëtimi në udhëtim, pasi ka filluar të mësojë gjuhën tonë vonë, rreth vitit 1970, kur u përkthye romani i tij i parë dhe perspektiva për të mos qenë në gjendje të kuptojë ose ta kuptojnë iu duk mjaft e padurueshme për të.
“Quhem Ismail. Nuk kam asgjë prej myslimani.”
— Ju keni lindur në jug, afër Epirit, në një qytet që nuk ishte kryeqyteti (por që ka parë në 1908 lindjen e Enver Hoxhës, udhëheqësit historik të Partisë Komuniste Shqiptare).
— Qyteti im, Gjirokastra (Argjirokastroni i lashtë) nuk ishte kryeqytet, buzëqesh Kadare, por ai, për shekuj me radhë, ishte më i njohur se kryeqyteti. Tirana ishte një fshat shumë i vogël me dhjetë mijë banorë kur Gjirokastra ishte qyteti i madh i Perandorisë Romake në jug; se në veri tashmë ishte Shkodra dhe në qendër, buzë detit, ishte Durrësi, ku Ciceroni kishte një shtëpi.
Intervistë nga NICOLE ZAND
(Lexoni më shumë në faqen 19.)
Burimi : Le Monde, e premte, 23 maj 1986, f. 19
LETRA TE HUAJA
Intervistë me Ismail Kadare
(Vazhdon nga faqja 15.)
— Në të gjitha dokumentet tuaja, ne lexojmë se Ciceroni ndonjëherë vinte për të kaluar pushimet në Durrës dhe se Perandori Augustus kishte studiuar jo shumë larg prej andej.
“Quhem Ismail, por nuk kam asgjë prej myslimani.”
— Kur linda, Shqipëria kishte një mbret, Zog I, një mbret pa cilësi, i cili u shpall mbret në 1928, pasi kishte qenë Kryeministër dhe President i Republikës, dhe që u përmbys në 1939 nga italianët, të cilët u paraqitën si “Çlirimtarët e Shqipërisë” (qesh). Shteti shqiptar u formua në vitin 1912, pas rënies së Perandorisë Osmane. Ishte vërtet një Shtet shumë i çuditshëm. Kryeqyteti ishte në Durrës, ku ishin vendosur ambasadat e të gjitha vendeve të Evropës, të cilat u kënaqën atje me intriga të jashtëzakonshme : Turqia donte të kthehej, Italia dhe Austro-Hungaria kishin pamje (orekse) nga Shqipëria, Greqia gjithashtu, Franca gjithashtu. Dhe kur shpërtheu Lufta e Parë Botërore, ata të gjithë u larguan dhe na lanë në kaos.
— A ju kujtohet lufta?
— Po, më kujtohet (heshtje). Ne ishim të pushtuar nga italianët, por në fillim të luftës Shqipëria sulmoi Greqinë dhe imagjinoni që pas gjysmë shekulli Shqipëria dhe Greqia janë ende në luftë! Prej vitesh flitet për një traktat paqeje. Kjo është situata më absurde në botë. Shqipëria ndonjëherë akuzohet se është shumë e mbyllur, por ka disa gjëra të çuditshme me ne si kjo luftë që nuk përfundon. Është e mahnitshme (çuditshme), apo jo?
— Ju u rritët në një vend që kishte ndërprerë marrëdhëniet me pothuajse të gjitha vendet, fqinje apo të largëta, në një vend shumë të tronditur nga historia…
— Rezistenca qe shumë e fortë, – aleate me partizanët jugosllavë kundër italianëve. Një qeveri u krijua që më 1942 si kundër fashizmit ashtu edhe kundër borgjezisë së vendit, veçanërisht feudalizmit. Prishja e parë qe me Jugosllavinë në 1948, por përçarjet kishin filluar shumë më parë për shkak të Kosovës… Ne nuk kemi marrëdhënie diplomatike as me Britaninë e Madhe, për shkak të thesarit të Bankës Kombëtare të Shqipërisë, i cili është bllokuar në Londër që nga përfundimi i luftës; ne nuk mund të rivendosim marrëdhënie për sa kohë që thesari shqiptar mbetet në Londër (ai buzëqesh, i pafuqishëm përballë këtyre absurditeteve zinxhir që evokojnë atë absurditet tjetër që çoi për dy vjet një gjeneral italian të punonte për të riatdhesuar një « ushtri të vdekur ».).
— “Gjenerali i Ushtrisë së Vdekur” ishte romani juaj i parë, i botuar në moshën 24 vjeçare. A keni dashur gjithmonë të jeni shkrimtar?
— Unë gjithmonë e kam ditur se çfarë dua. Në moshën dhjetë vjeçare, lexova Macbeth-in, i adhuroja historitë me fantazma. Unë botova poezi shumë herët, në moshën shtatëmbëdhjetë vjeçare. Mbarova studimet në vendlindjen time ku kishte një lice të famshëm, më të famshëm se ai në Tiranë, pastaj shkova në universitet dhe më pas më dërguan në Institutin e letërsisë Gorky në Moskë.
Moska ishte një qytet i madh ndryshe nga ai që kisha parë ndonjëherë. Unë tashmë e njihja kulturën ruse, gjuhën. Unë mbërrita në vitin 1958, menjëherë pas Festivalit të Rinisë, në një liberalizim të plotë. Instituti është pranë statujës së Pushkinit dhe jetoja pranë burgut të Butirka-s. Vajzat ishin të bukura. Si student, isha i lumtur : Por isha i pakënaqur si shkrimtar. Isha i rrethuar nga nëpunës civilë mediokër, të cilët donin të ishin shkrimtarë. Në klasën time, kishte vetëm të atij lloji, mediokër.
Ata kanë mbetur të panjohur (anonimë). Ndonjëherë shoh emrat e tyre kur publikojmë listat e dekorimeve!…
— Në « Muzgun e perëndive të stepës », ju përmendët përçarjen midis vendit tuaj dhe BRSS-së dhe përkeqësimin e lidhjeve, të të gjitha lidhjeve, “kohën e perfiditetit (tradhtisë)” të perëndive të rrëgjuara, këtyre perëndive skite që do të fryenin faqet e tyre të tmerrshme për të fshirë vendin tim nga sipërfaqja e globit.”
— Ju në Perëndim nuk e shihni Hrushovin me të njëjtët sy si ne, ju nuk e kuptoni që mes tij dhe nesh kishte urrejtje. E tmerrshme, e rrezikshme… (De-stalinizimi, ai nuk flet për këtë. As nuk përmend emrin e Stalinit, statuja e të cilit qëndron ende në qendër të kryeqytetit të tij.)
Kur u ktheva në Shqipëri, fillova punë në të përjavshmen kryesore letrare Drità (Drita) pesë vite më vonë, isha një shkrimtar profesionist, punonjës, anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve. Isha tridhjetë vjeç. Kam marrë një pagë të mirë, njësoj si drejtor uzine, më shumë se një inxhinier. Është një siguri. Kur merrni një tarifë (pagesë), ju dhuroni një të katërtën në fondin e Lidhjes së Shkrimtarëve.
— Ju keni botuar shumë tregime të shkurtra (novela), poema, pesë romane (« Nëntori i një kryeqyteti » nuk është përkthyer ende), librat tuaj janë të gjithë shumë të njohur në Shqipëri dhe megjithatë ndonjëherë keni pësuar kritika të ashpra për « trajtimin subjektivist të ngjarjeve historike » veçanërisht në vitin 1982…
— Kur del një libër, kritika vërshon mbi të. Unë jam kritikuar disa herë, ndonjëherë në një mënyrë shumë të fortë. Kjo nuk më ka bërë të ndryshoj mënyrën time të shkruarit.
— Për një kohë të gjatë keni qenë deputet i Kuvendit Popullor në vendin tuaj. Jeni zgjedhur tri herë midis viteve 1970 dhe 1982, pse nuk jeni më deputet?
— Sepse nuk më ofruan më të jem i tillë.
— Çfarë ka ndryshuar që nga vdekja e Enver Hoxhës?
— Nuk ka asnjë ndryshim. E gjithë historia e Shqipërisë sot lidhet me Enver Hoxhën.
— Si e shihni situatën në Kosovë, të populluar nga shqiptarë, por që varet nga Republika jugosllave e Serbisë?
— Është një histori mijëvjeçare urrejtjeje mes dy popujve, midis serbëve dhe shqiptarëve. Nga ana jonë, qëndrimi është shumë i qartë. Për ne, shpërbërja e Jugosllavisë do të ishte një katastrofë. Dhe jo vetëm për ne… Shqipëria mbështet kërkesën e Kosovës për të qenë republikë. Serbët refuzojnë sepse kjo është, thonë ata, “zemra e Serbisë”. Është e vërtetë, sllavët kanë arritur atje në shekullin e shtatë. Por më parë, kush ishte atje? Ilirët. Ne.
— Pra jemi rikthyer në konfliktet e përjetshme dhe të pazgjidhshme ballkanike. Si mund të përfundojë kjo?
— Nuk e di, sapo mbarova një histori (novelë) të gjatë për këtë : “Karvani i dasmës është ngurtësuar”. Është historia e një vajze të re serbe të fejuar me një djalë shqiptar. Karvani që erdhi për të marrë nusen u shndërrua në gur gjatë udhëtimit dhe dasma u bë e pamundur. Frymëzimi popullor e ka kapur këtë urrejtje, ka një këngë gjesti me, dy variante, në shqip dhe në serbokroatisht : të gjithë heronjtë janë shqiptarë në versionin serbo-kroat, dhe anasjelltas. Këto dy versione janë interesante për tu studiuar.
Qëndrimi im si shkrimtar është të depetrifikoj. Kjo urrejtje duhet të marrë fund. Tashmë, dy karvanët tanë janë të ngurtësuar dhe martesa e pamundur.
— Novela e gjatë e cila sapo është botuar nën titullin “Kush e solli Doruntinën?” merret gjithashtu me çështjen e “martesave të largëta”. Kjo ndodh në shekullin XII ose XIII, para pushtimit turk, kur Shqipëria qeverisej nga princa (familje princërore) që martohen me njëri-tjetrin ekskluzivisht dhe që shohin, të tmerruar, Doruntinën të largohet me një të huaj, shumë larg, në Bohemi.
Është një temë vërtet mijëvjeçare me të cilën jam marrë këtu : domosdoshmëria e martesës jashtë klanit. Ne e gjejmë këtë në baladat e njohura, dhe veçanërisht në më të famshmet nga të gjitha, “Balada e fjalës së dhënë”.
Një familje e madhe me nëntë djem dhe një vajzë të vetme. Kur nëna refuzon të japë vajzën e saj në martesë një të huaji, njëri nga djemtë, Kostandini, i premton asaj që do ta respektojë besën, besnikërinë ndaj fjalës së dhënë, angazhimin moral, shkelja e së cilës ngjallte, sipas zakonit të lashtë, turpin. “Do të ta sjell kur të duash”, i tha Konstandini nënës së tij.
Doruntina u largua me të huajin, filloi lufta, nëntë djemtë vdiqën dhe nëna e mallkoi këtë djalë që kishte thyer fjalën. Pas këtij mallkimi, Kostandini u ngrit nga varri i tij për të kërkuar motrën. Ata ecën netë të tëra dhe askush nuk e besonte Doruntinën kur ajo pretendonte se ishte sjellë nga ai vëlla që kishte vdekur para tre viteve (Autori qesh.). Nga ai moment, kam bërë një hetim policor.
Autori do të na bëjë të dyshojmë të gjithë, madje edhe policin, në këtë përrallë të çuditshme të ndërtuar në mënyrë të jashtëzakonshme, fantastike dhe moderne në të njëjtën kohë, udhëtim shqetësues drejt vdekjes, përkrah Vdekjes, dhe që do të jetë shkaku i asgjësimit të një familjeje. Por në të njëjtën kohë, një e fejuar e re nga fshati do të largohet për t’u bashkuar me burrin e saj në një vend të largët, pikërisht në momentin kur u mendua se “vetë ideja e martesave të largëta kishte marrë goditjen fatale”.
“A do t’i duhet Shqipërisë të ndryshojë ligjet e saj, administratat e saj, burgjet e saj, gjykatat e saj dhe të gjithë të tjerat”, shkruan autori i Doruntinës përballë kërcënimit që godet këtë vend “të kapur midis dy feve të Romës dhe Bizantit, midis dy botëve, Perëndimit dhe Lindjes”.
“Mbi të gjitha, mos kërkoni aludime”, këshillon Kadare ndërsa ndahemi. “Doruntina u shkrua në 1979, dhe Balada e fjalës së dhënë është shekullore…”. Ai shton : “Vendi im nuk me duket aq i zoluar sa thuhet. Unë jam i sigurt për këtë.”
“L’Unità” ka botuar, të enjten e 27 majit 1982, në faqen n°14, një shkrim në lidhje me ekspozitën e piktorit të shquar shqiptar Ibrahim Kodra në Romë, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Ibrahim Kodra në “Nuovo Carpine”
Çdo gjë që është e gjallë lidhet me dritën, me detin, me verën
Burimi : L’Unità, e enjte, 27 maj 1982, f.14
Ibrahim Kodra. Galeria “Nuovo Carpine”, rruga Mantellate n°30; deri më 31 maj; nga ora 10:13 paradite deri në 5:20 pasdite.
Shqiptari Kodra, në Milano, është në shtëpi (vendas); në Romë, ai është pothuajse një i panjohur. Kjo antologji, me piktura nga viti 1945 e deri më sot dhe qeramika shumë të bukura të formave dhe ngjyrave, na bën të njohim rrugëtimin dhe duhet thënë menjëherë se, në fund, ajo që vërtet shijon dhe mbetet në kujtesë është drita e tij e detit me lojëra të lumtura të peshqve dhe zogjve dhe ai tingull i flautit dhe kitarës që vjen nga figurat e tij po aq të lumtura të muzikantëve mesdhetarë.
Mua më duket qartë se ata vijnë nga muzikantët harlekinë të Pikasos si gjithë figuracioni post-kubist (pas periudhës së Antibes) të robotëve që kanë gjetur një mënyrë për të shijuar gjithsesi diellin. Kodra përdor mënyrën e tij, disi monotone, e cila gjithmonë skematizon figurën njerëzore me një vëllim obsesiv në përsëritje, por të këndshme në shije.
Monotonia ndonjëherë shpengohet nga transparenca e bukur e dritës dhe nga ajo ndjenjë e ngjyrave që marrin natyrën dhe gjërat njerëzore në det ose pranë detit. Dikush sheh rrënjë bizantine në figurat e tij mesdhetare. Kjo është e mundur, aq sa aspekti neokubist i formës i përshtatet pllakës së mozaikut dhe ngurtësisë ikonike.
Por unë këmbëngul, ajo që është e gjallë, në mënyrën e Kodrës, lidhet me detin, me dritën e tij, me kohën e meridianit veror. Robotët e tij, në fund të fundit, janë kukulla dhe grumbullimi i tyre në masë nuk tremb aspak. Sigurisht që nuk ka peshq dhe zogj të lirë apo vela të fryra nga erërat paqësore që janë figurat me të cilat lirizmi delikat i Kodrës është në gjendje të ngrihet.
“La Croix” ka botuar, të premten e 21 dhjetorit 1951, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me ndalimin e dhëmbëve prej floriri në Shqipëri nga regjimi diktatorial, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Ndalimi i dhëmbëve prej floriri në Shqipëri
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
“Një qarkore e re e qeverisë komuniste të Tiranës ndalon përdorimin e arit për dhëmbët artificialë.
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Kjo qarkore ishte, aq më tepër, e padobishme, sepse arin e destinuar për këtë përdorim e patën sekuestruar dhe askush nuk guxonte të furnizonte metalin e çmuar për të vënë dhëmbë prej ari pa rrezikuar të konsiderohej trafikant dhe armik i popullit.”
Në librin francez, të autorit Adrien de Boufflers, me titull « Le chois de plusieurs histoires et autres choses mémorables tant anciennes que modernes appariées ensemble, pour la plupart non encore divulguées », botuar në vitin 1608 nga shtëpia botuese mbretërore franceze, P. Mettayer, gjejmë një shkrim të rrallë, në faqet n° 102 – 103, dedikuar posaçërisht heroit tonë kombëtar, të madhit Gjergj Kastrioti.
Trimi shqiptar tashmë kishte ndërruar jetë. Kur turqit, e morën vesh, nuk vonuan të pushtonin Lezhën dhe të shkonin tek varri i luftëtarit legjendar që i kishte tmerruar për një çerek shekulli.
Në vijim, shkrimi i sjellur ekskluzivisht nga Aurenc Bebja, [Blogu Dars (Klos), Mat – Albania].
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
«Pasi Muhamedanët pushtuan qytetin e Lezhës, ku ishte varrosur Rrufeja e madhe e luftës, Skënderbeu, ata e nxorrën trupin e tij nga varri për të parë të vdekur njeriun që i kishte bërë të largoheshin të tmerruar qoftë dhe vetëm me përmendjen e emrit të tij.
Të afruar pranë kockave të tij, këta ndiheshin të lumtur që mund t’i preknin, ose të paktën t’i admironin. Edhe krerët dhe komandantët morën monedhat e arit dhe të argjendit, e i mbanin ato me nderim të madh sikur të ishin diçka e shenjtë (hyjnore) duke besuar seriozisht se mbajtja e këtyre relikeve do t’u sillte atyre lumturi ashtu si qiejt kishin vepruar për Skënderbeun.
Bëmat e Skënderbeut në luftë nuk janë admiruar vetëm nga kapitenët Muhamedanë, por edhe nga vetë perandori (sulltani) Mehmet, i cili për të imituar princin shqiptar, përdori shpatën e tij pas vdekjes, duke menduar se do të bënte të njëjtat bëma me dorën e tij kundra të Krishterëve, të përjetonte të njëjtën eksperiencë si Mbreti i Epirit, por këto tehe nuk prenë ndaj të Krishterëve.
Virtyti nuk vinte aspak nga shpata, por nga energjia nervore e krahut dhe dorës së shpirtmadhit Skënderbe, i cili e përdorte atë për të flakëruar mohuesit. »
“Paris-presse” ka botuar, të premten e 20 tetorit 1967, në faqen n°10, një shkrim mbi reagimin asokohe të vajzave pariziene ndaj Bekim Fehmiut, pasi kishin parë filmin e tij “J’ai même rencontré des Tziganes heureux”, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Parizienet do të çmenden pas tij
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Po, të gjitha parizienet do të çmenden pas Bekim Fehmiut, yllit dhe talentit të zbuluar në filmin e Aleksandër Petroviçit. (Bëhet fjalë për filmin : “J’ai même rencontré des Tziganes heureux – Madje, kam takuar ciganë të lumtur ” – shqipëruar nga frengjishjta)
Në Kanë, kritikët thanë për të se ai duket si Sinatra (Frank), luan si Burton (Richard) dhe është tërheqës si Belmondo (Jean-Paul).
“Journal des débats politiques et littéraires” ka botuar, të dielën e 20 janarit 1929, në faqen n°8, një shkrim në lidhje me udhëzimet e mbretit Zog për zbatimin e programit të ri qeveritar, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Programi i qeverisë shqiptare
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Tiranë, 29 Janar. Zyra e shtypit shqiptar publikon informacionin e mëposhtëm:
“Në transmetimin e dekretit që emëron ministrat e rinj tek Presidenti i Këshillit (Koço Kota), Mbreti dërgoi një letër në të cilën përcakton udhëzimet e përgjithshme për zbatimin e programit qeveritar.Pikat kryesore të programit të mëparshëm të kabinetit mbeten në përmbajtjen e programit të ri.Zyrtarët e paaftë do të zëvendësohen me ata kompetentë. Këta duhet të jenë shërbëtorët e popullit sovran. Kompanitë e huaja që dëshirojnë të punojnë në Shqipëri do të gjejnë lehtësitë e nevojshme.
Kodi Civil së shpejti do të hyjë në zbatim. Një kod tregtar (komercial) është në përgatitje e sipër. Ministria e Arsimit Publik do të dërgojë studentë jashtë vendit.Universiteti do të duhet të merret me arsimimin e grave.
Në një vend aq pjellor sa Shqipëria, nuk duhet të jetë e nevojshme të blihet bukë jashtë vendit, kështu që reforma agrare nuk mund të vonohet.Do të ndërtohen kanalet e ujitjes. Taksa doganore për makineri do të ulet.
Populli që paguan taksat pret nga ekzekutimi i punëve publike një shpërblim për sakrificat e tij.Të gjithë shqiptarët do të kuptojnë se interesi i kombit vjen së pari. (Havas).”
“International Herald Tribune” ka botuar, me 16 tetor 1979, në faqen n°7, një shkrim në lidhje me incidentin diplomatik të rinovimit të pasaportës australiane të Mbretëreshës Susan, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Gruas së mbretit në ekzil i është mohuar përdorimi i titullit
Burimi : International Herald Tribune, 16 tetor 1979, f.7
Canberra, 15 tetor (Reuters) — Gruas me origjinë australiane të Mbretit Leka të Shqipërisë në ekzil i është refuzuar një pasaportë australiane që mban titullin e saj, tha sot një zëdhënës i punëve të jashtme.
Zëdhënësi tha se Susan Cullen-Ward kishte aplikuar për rinovimin e pasaportës me titullin Mbretëresha Susan e Shqiptarëve, por ajo mori një në emër të Susan Leka.
“Giornale di Udine” ka botuar, me 11 qershor 1920, në ballinë, letrën që Faik bej Konica i ka dërguar asokohe “Giornale d’Italia”, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Burimi: Giornale di Udine, 11 qershor 1920
Romë, 10 qershor. — “Giornale d’Italia” merr letrën në vijim nga Faik bej Konica, president i Federatës Shqiptare “Vatra” :
“Z. Drejtor. — Lajmet nga Shqipëria, të botuara sot nga “Giornale d’Italia” dhe në gazeta të tjera do të kenë emocionuar të gjithë ata, italianë dhe shqiptarë që kishin ëndërruar për një ngjarje të sinqertë dhe vëllazërore midis dy vendeve.
Që interesi i popullit shqiptar konsiston në mbajtjen e marrëdhënieve të përzemërta me Italinë dhe në mos dëmtimin e interesave më këtë popull të madh të afërt dhe miqësor tradicionalisht, është një fakt i dukshëm dhe i qartë.
Unë dhe miqtë e mi shprehim keqardhje për verbërinë dhe absurditetin e atyre shqiptarëve që janë përgjegjës për këto veprime armiqësore.
Lidhur me pjesën e përgjegjësisë që i bie autoriteteve italiane, ju mbetet juve ta shqyrtoni, artikulli juaj sot dhe mendimet që shumë italianë kanë shprehur me rastin e këtyre incidenteve të mjerueshme më kanë bindur që në Itali njihen disa nga shkaqet e trishta të keqkuptimit.
Ju lutem, z. Drejtor, të siguroni publikun italian për një të vërtetë që në këtë moment po keqkuptohet, domethënë se populli shqiptar ruan akoma, pavarësisht nga gjithçka, ndjenjat e dashura për popullin e madh italian.”
