Nga Azem Shkreli
Populli bardhezi
Është krejtësisht e mundur të jetë i tillë edhe ky cilësim imi. Ani. Nga degë tjetër nuk kam zbritur as unë që të jem tjetër. Do të ishte një përjashtim shpërfillës, një çrregullim.
Cilësimi nuk është edhe i pasaktë. Është ca i rrebtë e i pakëndshëm, po nuk është se nuk na rri.
Populli bardh e zi..
Bardhezi.
Nuk ka të bëjë me spektër dyngjyrësh /se dyngjyrësh e kemi spektrin ne/, e as me të bardhën epike të tirkut e të qeleshes tradicionale të veriut kombëtar, as me të zezën e krahut të shqiponjës, zogut tonë të flamurit. E ngjara që ky spektër, trishtues prej së pastri e brengosës prej së ngushti, të mos jetë i pashpiegim, madje t’i gjasojë konstitucionit tonë psikoetik, domethënë shpirtit tonë, mund të jetë me të drejtë brengosëse. Tragjike, jo. Këta jemi dhe nuk jemi me pahir këta që jemi. Diç na ka bërë të tillë.
Me ca zell më të fortë amator për të filosofuar mbi femonenin tonë, e të pazellshëm nuk jemi, mund të bëhen gërmime e përpushje interesante nëpër përbërësit historikë e shpirtërorë të qenies sonë. Për të hetuar sado pak pse jemi, nëmos kryekëput – atëherë kryesisht, domethënë fort e shpesh, bardh e zi.
Ma ha mendja, se çka s’i ha mendja njeriut, se mund të provohen njëmijë gjasë e shpiegime pse është kështu dhe asnjë, pothuaj asnjë, pse nuk është ndryshe. Ndryshe mbase edhe mund të ishte, por pa ne.
Ç’janë tani këto shpiegime bardh e zi?, do të thotë kush.
Po filosofojmë pakëz, ç`të keqe ka këtu?
Duhet guxim ekstrem për të thënë pse jemi ekstremisht të skajshëm dhe pse, mes skajeve, pas të cilave mbahemi, ka kaq zbraztësirë, kaq djerrinë. Mesi s`na ka e as s`e kemi.
Teorira s`po shtrojmë, dy a tri teza po i hedhim. U mbajtën, le të mbahen, ranë, le të bien. S`janë më shumë se teza:
U jemi trembur fundeve, greminave, kemi lakmuar kulmet, lartësitë.
Na është ndërsyer e zeza, kemi gjakuar të bardhën.
Na ka dashur e keqja, kemi adshur të mirën.
Asnjërën nga altërnativat e dyta, nga të mirat, nuk e kemi pasur në dorë ta zgjedhim. Ose nuk e kemi pasur në dorë, ose nuk i kemi shkuar ndoresh.
Ç’tjetër mund të jetë shkaku pse jemi cilët jemi?
Mos është kjo mënyrë imja e konkludimit jashtë spektrit tonë të të gjykuarit? A mund të përshkohen të gjitha nëpër këtë spektër? Politika, shkenca, kultura, artet, mendimi ynë kërkimor e kritik?
Mundet, vini vesh:
Perëndimi nuk është me ne. Evropa jo. Amerika, ndoshta.
Amerika sheh punët e veta.
Të gjithë, në të gjitha kongreset, në të gjitha konferencat e luftës dhe të paqes, ishin kundër nesh. Gjermania e Bizmarkut, po ashtu. Të rrojë krahu ynë dhe qarku ynë!
Ngrihu i vdekur, ha mish të pjekur! Kush jemi ne t’i kryejmë vetë punët tona? Me krah e me qark tonin? Mençuria jonë është t’i dimë hallin vetes. Strategjia jonë – durimi. Me durim ta mundim kundërshtarin. Tjetër kush e ka punën tonë në dorë dhe ai e di se ç’duhet, si duhet, kur duhet. Ai e di kur vie radha e çasti ynë. Çasti do të vijë. Amerika është Amerikë.
Gjermania, Evropë.
Evropë s`ka pa Amerikë.
Rusia ra në të dyja gjunjtë.
Ra në dy, po u ngrit në katër. Drinën e kapërceu. Po i preku turiri në Adriatik, e piu.
S`e piu, nuk e lënë.
E piu, moti i pihet ujë në Adriatik.
Ç`është Drina, në hartë të Evropës?
Në Drinë, shkelet Evropa. Ajo vu shputën në Drinë. Si shputën e vet, si të Serbisë.
Në Bosnje, mbrohet krishterimi.
Në Bosnje, islamizmi mbrohet.
Feja nuk është naftë.
Nafta ishte gjaku i kryqzatës në Gji.
Katër Trepça ka Trepça, fund s`ka Trepça. Gjysmën e japim dhe e shpëtojmë.
Trepça është çborduar e çfunduar tej më tej, është gërryer e zbrazur. Turshi mund të blesh me të për Kosovën, lëre më liri për Kosovën.
Sali Berisha na dha, lëshoi pe në Gjermani.
Nuk është në një pe Kosova dhe nuk e ka ai perin në dorë.
Ai i zbuti fjalët. Ç’do ai ashtu?
Ai do një Shqipëri të fortë, ajo i bën të tjerat.
Shqipëri të fortë pa Kosovë të lirë nuk ka.
Kosovë të lirë pa Shqipëri të fortë nuk ka.
A e di ky presidenti ynë, Ibra ynë, nga po na prin dhe ku do të dalim? Kush është me ne e kush rreth tij? Shtëpitë tona shtëpi ishin, as komunë as republikë, por i zoti i shtëpisë i kuvendonte me meshkuj punët.
I di të gjitha presidenti. Ç’e do që ne nuk e dimë ç’di ai. Në kokë i ka të gjitha, në xhep të vogël. Tekefundit, kur i kanë ditur të gjithë të gjitha? Cila politikë a diplomaci, cila filozofi thotë ashtu? Janë të ndara punët.
Më i madhi Kadarea. Kadaren një. Të gjithë të tjerët janë shfaqur që të shfaqej ai. Tani e kemi edhe kemi letërsi.
Letërsia me një nuk është letërsi. Një mund të ketë edhe me pahir.
Ai u dallua dhe u fenomenizua rastësisht. Ai është në majë, sepse e zu majën. U ndodh ku mund të zirej edhe u zu. Po të mos qe ai, secili nga të tjerët mund të ishte Kadare.
S`mundet.
Mundet.
Kështu mendojnë ata që s`kanë mundur të jenë Kadare.
Libri i këtij e këtij, më i miri, libri i atij tjetrit, pesë para libër.
Libri i këtij që thoni, as libër as vlerë. Nuk e kam lexuar vetë, më tha një mik imi. As ai s`e kishte lexuar, i kishte thënë një që e kishte lexuar…
Kështu e kemi ne.
Më i madhi dhe të tjerët.
Më i miri dhe të tjerët.
Më i bardhi dhe të tjerët.
Kaq zë qielli ynë. Një dhe të tjerët. Nuk ka vend për më shumë të mirë, për më shumë të mëdhenj, për më shumë të dalluar. Për veçori, për specifika, për veçanti.
Duhet ta zbritësh, duhet ta rrëzosh njërin që ta ngritësh, ta hypësh, ta madhërosh tjetrin.
Kaq ka spektri ynë, Bardh e zi.
Të gjitha ngjyrat tjera mes këtyre të dyjave, tërë ai ylber i madh mrekullish prej ngjyrërash e nuancash të cilat bëjnë gjakun dhe gjallimin e jetës e të botës, qofshin sa malet, por nuk na duhen. Kush ka durim për cikërrime nuancash, altërnativash? Gjërat janë ose kështu, ose ashtu.
Kurse ne jemi kështu.
Bardh e zi.
Bardhezi.
(Nga ‘Zoti nuk është shqiptar’) / KultPlus.com
