Wikimedia ka shpallur sot fituesit e garës së fotografisë në Wikimedia Commons, fotografi këto që do të jenë të shfrytëzueshme për përdorim në Wikipedia dhe faqet e tjera të projekteve të Fondacionit Wikimedia, e cila synon të promovojë imazhet e kuzhinës e ushqimet tradicionale shqiptare, shkruan KultPlus.
Në këtë garë e cila u hap me 13 shkurt, janë ngarkuar afër 400 fotografi që paraqesin në forma të ndryshme ushqimet tradicionale shqiptare.
Fotografitë e ngarkuara janë vlerësuar nga një juri profesionale dhe janë shpallur 3 fitues.
Vendi i parë ka shkuar për fotografin Nok Selmani i cili në fotografinë fituese ka prezantuar ushqimin më autentik shqiptar, flinë gjatë procesit të përgatitjes me saç. https://commons.wikimedia.org/…/File:Flia_gjat%C3%AB…
Organizatorët e garës së fotografisë kanë falënderuar të gjithë pjesëmarrësit që garuan për Fotografinë e Ushqimit Tradicional Shqiptar 2023. / KultPlus.com
Video-poezia ‘Po lahem në detin e nënës’ (Bathing in Mother’s Sea) e shkrimtari Arbër Selmani, prej nesër do të jetë pjesë e festivalit CINEM’aMOSTr në Porto të Portugalisë, shkruan KultPlus.
Ky është edicioni i parë i festivalit në fjalë i cili prezanton videoprojekte që bazohen në poezi dhe organizohet nga Asociacioni Kulturor Cabe Cave. Ky edicion i festivalit fillon me 29 shtator deri me 1 tetor.
Video është realizuar nga Nok Selmani përderisa vetë shkrimtari shihet tek zhytet në liqenin e Badovcit duke mëshiruar kështu poezinë me disa pamje që e fuqizojnë edhe më shumë poezinë.
Kujtojmë që e njejta video së pari është shfaqur në York të Anglisë, ndërsa tani po udhëton për në Portugali.
Lajmin e ka bërë të ditur vetë Selmani i cili tutje ka treguar që poezia është një himn për gratë dhe fëmijët e botës.
“Faleminderit Nok Selmanit për xhirimin edhe editimin e videos, dhe faleminderit vetes për zhytjen në Badovc në ora 19:30 në një ditë maji. Poezia është pjesë e librit ’48 piano’, si një himn për gratë dhe fëmijët e botës”, ka shkruar Selmani. / KultPlus.com
Këtu fle bekimi këtu notojnë krejt patat e rosat më të kthjellëta më të pashmet në horizont këtu ujis trupin tim, këtu ku ka iguana, plot nëna, plot ujë shërues.
Nëna se ka ndërtu vet këtë det, këtë gejzer e unë s’jam i vetmi lundërtar nëna i ka ba vend krejt fëmijëve të botës janë thirrë, janë lajmëru flokëkuqet dhe djemtë me mollëza.
Po lahem në detin e nënës, këtu notojnë delfinët, balenat që vetë janë nëna nëpër dheun poshtë, guacat me ngjyra ylberi këtu, flladis shpirtin që ma dha ajo.
Ujin e sollën pak të gjitha nënat e kësaj bote.
Një kove me ujë secila, nënat e gjalla, të vdekurat, nënat në karrocë invalidësh, nënat rome, nënat e zeza, nënat me fëmijë që u vdiqën në lindje, nënat që nëna nuk u bënë kurrë nënat që u vranë në luftë, nënat të cilave në luftë ua vranë të vegjëlit, detit ia dha shtratin ajo, nëna ime, mbretëresha.
Po lahem në detin e nënës, kilometra e kilometra i gjerë, i gjatë, i thellë e bukur i ftohtë ky det.
Afër nënave, ne fëmijët notojmë gati në përqafim unë jam ylli me penda të kaltra, motra ime është gaforre përherë e dielluar jetimi afër nesh përpëlitet sikur një kastravec deti, shoqja e tij është perime jeshile rrethuar me alga.
Fëmijët e vdekur këtu frymojnë, kanë ngjyri argjendi dhe shkëlqejnë vogëlushja e verbër, këtu është një kafshë detare me dy sy e një zemër djali në karrocë, një krokodil i kriposur me dy duar e dy këmbë të lëvizshme.
Po lahem në detin e nënës, buzëqeshim të gjithë, bile edhe breshkat janë sikur të mbytura në gëzim, me duar, me këmbë, rrokullisemi në këtë hapësirë të kaltër.
Nënat e mira janë këtu, kjo është jeta kush ka vdekur atje, këtu është gjallë dhe hidhet nga anija po derdhen mbi ne oqeanet më hyjnore të gjeografisë, digat më të mprehta rrugës janë edhe nëna të tjera miliona nëna e fëmijë po vijnë, po shërohemi.
Po lahemi, larg kriminelëve, larg burrave që dëmtojnë, larg krijesave që pickojnë, vëllau im është një gjarpër prej ulliri, i gjelbër një nënë e shoh tek shndërrohet në pinguine shumëngjyrëshe shoqja e saj është një peshk me shtyllën kurrizore të ngjyrosur në vjollcë.
Po lahem në detin e nënës, po lahem në detin e mirësisë, në detin e fatmirësisë, në detin ku qulliten e zhduken dhimbjet, po lahem mes peshkaqenëve, zebrave tropikale, pelikanëve që bëjnë muzikë si me kitarë në një moment jam strukturë korale, në tjetrin bëhem kurorë po lahem në detin e nënës, mes bimëve, mes instiktit amësorë.
Po lahem në detin e nënës, po lahem sikur të jetë e fundit larje, e fundit zhytje, e fundit ditë e jetës sime, po lahem në detin e nënës, po lahem, në të Diellit agime e perëndime.
Videoja është realizuar nga Nok Selmani. / KultPlus.com
Është e jashtëzakonshme kur zemrat humane bëhen bashkë për një kauzë të veçantë. I jashtëzakonshëm është edhe arti i Yllka Letit, vajzës 14 vjeçare e cila është e diagnostikuar me sëmundjen Fibrozë Cistike e që përmes artit të saj ajo siguron terapinë mujore që i kushton hiq më pas se deri në 1700 euro në muaj, shkruan KultPlus.
“Kjo ekspozitë nuk është e zakonshme, kjo ekspozitë është e jashtëzakonshme”, shpalosi mbi 10 punime të Yllka Letit në ambientet e KultPlus Caffe Gallery duke bërë bashkë kështu shumë artdashës, politikanë e artistë.
Që situata e 215 fëmijëve të prekur nga kjo sëmundje të përmirësohet, që zëri i tyre të dëgjohet e kërkesat të ju plotësohen, Yllka sonte u bë zëri i shumë fëmijëve të tjerë që vuajnë nga e njëjta sëmundje.
Në hapje të ekspozitës, moderatori Arbër Selmani u shpreh se ekspozita vjen si një nismë për të ju dal në ndihmë të gjithë fëmijëve që vuajnë nga kjo sëmundje.
Tutje fjalën e mori nikoqirja e kësaj mbrëmje, Ardianë Pajaziti e cila tha se kjo ekspozitë duhet të shërbejë si nismë drejt një kauze më të madhe.
“Yllka Leti është një vajzë e re e cila detyrohet që përmes artit të saj të sigurojë barnat të cilat janë shumë të kushtueshme. Urojmë që institucionet e vendit t’i dalin në ndihmë Yllkës dhe gjithë fëmijëve të tjerë dhe Yllka pikturën ta ketë pasion e jo detyrë sepse kjo njëherit është edhe shkelje e të drejtave të fëmijëve”, theksoi Pajaziti.
Prezenca e Yllka Letit po i jepte kësaj mbrëmje hijeshi të shtuar. Por kur ajo mori fjalën, emocionoj të gjithë.
“I vetmi moment kur unë Yllka Leti ndjehem gjallë është kur unë jam duke pikturuar. Pra, tash e disa vite unë pikturoj që të jetoj”, ishin fjalët hyrëse të Yllkës për të vazhduar tutje të na njoftoj me atë që ajo ballafaqohet çdo ditë.
“Që kur kemi lindur vuajmë nga kjo sëmundje e rëndë, e ngarkuar me barna, trajtim të shtrenjtë, terapi të përditshme. Prindërit tanë vërtetë po luftojnë duke kërkuar barna në çdo vend të botës e nga njerëz të panjohur. Njerëzit tanë mbetën duke na premtuar. Vendi jonë nuk po përmirësohet, zëri jonë nuk po dëgjohet, kërkesat tona nuk po plotësohen”, u shpreh Yllka.
Yllka Leti
Krejt për fund ajo kishte një lutje për të gjithë e në veçanti për institucionet e vendit: “Ju lutem që të na ndihmoni, dua të ndjehem e gjallë edhe kur nuk pikturoj, Dua të pikturoj me dëshirë , me dashuri, e jo që të mbijetoj. Zgjedhje shumë e zgjidhje hiq!”, theksoi artistja e re.
Për të futë barnat e saj në listën e barnave esenciale ka pas disa herë negociata dhe premtime nga politikanët dhe udhëheqësit nëpër vite, por një gjë e tillë nuk është realizuar deri tani.
Në këtë ngjarje ishin ftuar edhe krerët e partive të Kosovës, që të jenë të pranishëm dhe të shohin për së afërmi ballafaqimin e kësaj vajze, e cila në vend se të krijonte për pasion, ajo detyrohet të krijojë e të shes pikturat për sigurimin e terapisë së saj.
Por të pranishëm ishin vetëm dy prej tyre. Lideri i Vetëvendosjes, Albin Kurti i cili ishte i shoqëruar edhe nga ish ministri i Ministrisë së Shëndetësisë Arben Vitija, dhe ish ministri i Shëndetësisë Uran Ismaili e që me prezencën e tyre sikur i dhanë një siguri më tepër Yllkës që dora e shtetit do të shtrihej mbi këta fëmijë.
Në një fjalë rasti, Albin Kurti u shpreh se ndihet me përgjegjësi të dyfishtë, që jo vetëm të nxjerr vendin nga pandemia, por njëkohësisht edhet këta 215 fëmijë që kanë Fibrozën Cistike të trajtohen nga shteti.
“Jam shumë i nderuar dhe i gëzuar që po marr pjesë në këtë ekspozitë në Galerinë Kult Plus ku po ekspozohen punimet e një artisteje të re, shumë produktive e cila këto punime i ka realizuar gjatë kohës së pandemisë Covid-19, që na ka pllakosur të gjithë neve, ndërkohë që kjo ka edhe një sëmundje shumë më të rëndë se kjo tjetra që e ndan me neve, ajo e Fibrozës Cistike. Ne jemi edhe të privilegjuar që e kemi Yllkën dhe po i shohim punimet e saj, por njëkohësisht edhe me përgjithësi të dyfishtë që jo vetëm ta nxjerrim vendin tonë nga kjo pandemi, por njëkohësisht edhe këta 215 fëmijë që kanë Fibrozën Cistike të trajtohen nga shteti”, ka thënë Kurti duke u zotuar që do të bëjnë një rikthim që barnat e nevojshme për Fibrozën Cistike të jenë në listën e barnave esenciale.
Ndërsa ish-Ministri i Shëndetësisë, Uran Ismaili i cili pati punuar që këto barna të hyjnë në listë, u shpreh se do të vazhdojë të punojë që të ketë një reagim sa më të shpejt nga institucionet përkatëse.
“Kjo ekspozitë është një ide e jashtëzakonshme sepse është një platformë që e rritë edhe nevojën te të gjithë fëmijët që janë me sëmundje të rralla. Nëpërmjet Yllkës ne e kuptojmë një realitet që gjendet në shumë familje dhe në këtë rast një gjë e tillë është mëse e mirëseardhur, por në anën tjetër nuk duhet të harrojmë edhe obligimin që shteti ka ndaj tyre”, u shpreh Ismaili duke uruar që të ketë një reagim më të shpejtë nga gjithë institucionet përkatëse në këtë rast.
“Shpresoj që do të gjejmë një vullnet pak më të madh politik dhe të realizojmë, ne kemi bërë një punë dy vjeçare deri në përpilimin e asaj liste.”
Krejt për fund, të pranishmit përveç që i shijuan pikturat, shumica nga ta vendosën të marrin një copë “Yllkë” me vete. Një ndihmë e vogël ndoshta për Yllkën por një zemër e madhe që do të thotë shumë.
Kujtojmë që ekspozita shitëse e Yllka Letit do të qëndrojë e hapur për dy javë në KultPlus Caffe Gallery dhe të gjithë të interesuarit janë të mirëseardhur çdo ditë nga ora 8:00 – 21:00. Kjo mbrëmje u organizuar edhe me mbështetjen e “Stone Castle” dhe “Fluidi”. / KultPlus.com
‘Mësuesja e muzikës në shkollë fillore, para krejt klasës thoshte ”Defi ka ardhur nga magjuptë’, kjo më ka bërë të ndihem shumë keq. Pastaj më kujtohet se i kam thënë që jo nuk është kështu, dhe se ti nuk ke njohuri në këtë drejtim. Kjo gjë bëri që ajo të më largonte prej klasës dhe të mos më pranonte më’, kështu fillon rrëfimi i Gazmend Qyqallës, që tash ai vetë është mësues dhe dashurinë që ka për profesion e tij nuk e krahason me asgjë tjetër.
Qyqalla, i cili jeton dhe vepron në Fushë Kosovë ka gjashtë vjet që ushtron profesionin e mësimdhënësit, në kuadër të Organizatës Jo Qeveritare ‘Balkan Sunflowers’. Njëra nga arsyet që ai ka vendosur të ndjekë drejtimin e Pedagogjisë, ka të bëjë me dëshirën e madhe që ka për të ndihmuar komunitetin pakicë drejt zhvillimit dhe edukimit.
Ai tregon se këto gjashtë vite për të kanë qenë një eksperiencë tejet e mirë, pasi ka marrë shumë njohuri edhe nga fëmijët të cilët i ka mësuar përgjatë viteve.
‘Fëmijët të duan pa marrë parasysh se cilit komunitet i përket, ata nuk dine të diskriminojnë’, thekson Qyqalla.
BSFK është një OJQ lokale e themeluar në vitin 2007 duke trashëguar vizionin dhe misionin nga Balkan Sunflowers International e cila operon në Kosovë që nga viti 1999. SUNFLOWERS BALLKAN KOSOVA (BSFK) ndërton jetë aktiviste për ndryshime shoqërore. Kjo OJQ frymëzon dhe përfshihet në veprime të komunitetit për të drejtat dhe dinjitetin e njeriut, duke punuar në arsim, shëndetësi, kulturë, qytetari, punësim dhe respekt për diversitetin.
BSFK e ka përqendruar punën e saj kryesisht në fushat e arsimit dhe në çështjet që u përkasin romëve, ashkalive dhe egjiptianëve në Kosovë. Aktualisht, BSFK operon pesë qendra mësimore në 4 komuna të Kosovës. Përmes këtyre qendrave të të mësuarit, BSFK shërben afërsisht 500 fëmijë në ditë. Përveç qendrave të të mësuarit, BSKF ka programe që synojnë të rrisin përfshirjen dhe pjesëmarrjen e romëve, ashkalive dhe egjiptianëve në arsim dhe në jetën qytetare në Kosovë.
Të jesh pjesëtar i komunitetit pakicë në Kosovë nuk është aspak e lehtë, sfidat me të cilat duhet të përballesh qysh në hapat e parë të fëmijërisë janë barrë e rëndë për secilin, e sidomos për një fëmijë që klasën e parë e njoftimin me shokë e shoqe të reja e pret me gëzim të madh. Gazmendi tregon se duke qenë se ishte pjesë e gjeneratës së parë që filloi shkollën fillore menjëherë pas luftës së fundit, ka ekzistuar një presion i madh në drejtim të tyre. Ai tregon se ka shkuar gjithmonë me frikë në shkollë, shpesh edhe janë keqtrajtuar nga nxënësit e mësimdhënësit, janë ulur gjithmonë në bankën e fundit dhe më e keqja nga të gjitha shumica prej tyre edhe kishin braktisur shkollën.
E Gazmendi, një karakter shumë i fort dhe i vendosur drejt arritjes së qëllimeve të tija, nuk ishe dorëzuar asnjëherë me gjithë presionin e frikën e madhe që kishte pasur përgjatë shkollës fillore. Fatmirësisht, siç tregon tutje ai, në shkollë të mesme kishte pasur një trajtim krejt ndryshe ku kishte pasur raporte të mira me të gjithë.
‘Kam aplikuar në shumë vende të punës dhe më thonin që është mbyllur afati për aplikim edhe pse afati nuk ishte i mbyllur’, e këtu Qyqalla kishte hasur në racizëm të drejtpërdrejt, të cilin e kishte përjetuar mjaft rëndë.
Për një periudhë të shkurtë, Qyqalla tregon të ketë punuar edhe në Ideas Partnership, ku ka treguar se edhe aty është hasur drejtpërdrejt me racizëm, ku edhe pse ka pasur marrëdhënie të mira me kolegët e punës, e njëjta qasje shpesh ka munguar nga ana e prindërve, fëmijët e të cilëve ndiqnin aktivitete të ndryshme në këtë organizatë.
“Kam marrëdhënie të mirë me komunitetin shumicë. Kjo gjë më ka ndihmuar edhe në avancimin tim profesional. Kjo gjë është shumë e rëndësishme në realizimin e qëllimeve drejt një karriere, pasi nëse vazhdimisht diskriminohesh e bën pothuajse të pamundur avancimin në aspektin profesional. Njëherë me 1 qershor kemi pasë aktivitet me fëmijët e komuniteti shumicë, ka pasur prind që nuk i kanë lejuar fëmijët të vijnë tek ne që ishim me ngjyrë, edhe pse pas një kohe ku fëmijët u mësuan me ne, vinin tek ne pa asnjë ngurrim’, tregon Qyqalla.
Rruga drejt suksesit dhe ndërtimit të një karriere kurrë nuk është e lehtë, sidomos kur kjo rrugë vështirësohet nga indikator të palogjikshëm si diskriminimi e paragjykimi. E tillë ka qenë kjo rrugë edhe për Gazmend Qyqallën, i cili shtysë të madhe për të mos u dorëzuar duket ta ketë pasur vullnetin dhe motivin e madh, së pari për të ndihmuar në komunitetin e tij e më pas edhe motivin personal drejt ndërtimit dhe avancimit. Qyqalla potencon se është fare mirë në dijeni që racizmi nuk mund të zhduket kurrë 100%, mirëpo, çfarë ai kërkon është që të punohet më shumë në institucionet përkatëse drejt ‘zbutjes’ (siç e quan ai) të këtij fenomeni.
‘Fatkeqësisht racizmi ekziston edhe në vendet më moderne se Kosova. Racizmi është kur ti e mbivlerëson veten dhe e nënçmon tjetrin, për diçka që tjetri mendon që ke më shumë sesa të tjerët. Ndoshta nuk është racizmi tek ne siç ka qenë më herët, por akoma është prezent’, shprehet ai.
Ai flet me një pasion të madh për punën e tij, për fëmijët që i mëson, për aktivitet që zhvillojnë bashkë e për shumë gjëra të tjera që e mbushin një ditë të tij të zakonshme, për të nuk ka aspak rëndësi se cilit komunitet i përkasin fëmijët që ai i mëson. ‘Ata janë qenia më e dashur që ekziston’, pohon Qyqalla.
E në përfundim të bisedës sonë, Gazmendi ka vetëm një mesazh për të gjithë, ai nuk kërkon asgjë më shumë se të shohim njëri tjetrin vetëm si njerëz.
‘Kur unë dhe ti takohemi e bisedojmë, ti e vërën se ne jemi të njëjtë e ajo çfarë dallojmë është vetëm pamja apo gjinia. Ne të gjithë jemi njerëz dhe vetëm nëse e trajtojmë njëri tjetrin si të tillë, do të zhvillohemi si shoqëri’, deklaron Qyqalla.
(Ky tekst është prodhuar si pjesë e projektit “Mbështetja e mediave dhe gazetarisë për të drejtat e njeriut në Kosovë”, përkrahur nga zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë dhe realizuar nga Kosovo 2.0, CEL dhe QKSGJ. Përmbajtja e këtij botimi është përgjegjësi e KultPlus/YIHR KS dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet si qëndrim i BE ose K2.0, CEL apo QKSGJ)
Sikur një mëngjes të zgjoheshit dhe të mos ishit këta që jeni, të përfundoni me rutinën mëngjesore, të dilnit për kafen e mëngjesit dhe nga shtëpia juaj e deri tek vendi për ku jeni nisur të hasni në shikime të ndryshme, përbuzëse, keqardhjeje apo nënçmuese. Të uleshit në kafene e të prisnit më gjatë se konsumatorët e tjerë, kafeja vjen dhe shërbyesi nuk ju uron një mëngjes të mirë, klientët e tjerë flasin për ty ndërkohë që të hedhin shikime përbuzëse, ‘nuk qenka edhe shumë i zi’ ose ‘sa i zi’ e dëgjon tinëzisht. Në pesë vendet e punës ku keni aplikuar (edhe pse me një kualifikim më tepër se të mjaftueshëm) nuk jeni pranuar për arsyet më banale, e diku edhe nuk jeni përfillur fare. Shokët e shoqet tua nuk janë të shumtë dhe ata që njihni prej fëmijërisë janë po të njejtit njerëz që njihni edhe sot pas pothuajse më shumë apo më pak dy dekadave jetë. Eh kjo, pikërisht kjo, është një racizëm i pastër. Një luftë e heshtur me të cilën as edhe një i vetëm në botë nuk do të duhej të ballafaqohej. Një fenomen sa shqetësues aq edhe tmerrues. Një paragjykim i pastër mbi ngjyrën e lëkurës të cilën nuk e ke zgjedhur.
Antigipsizmi është racizmi specifik ndaj romëve, dhe komuniteteve të tjera që konsiderohen ‘ciganë’ në imagjinatën e publikut apo atyre që nuk janë pjesë e këtij komuniteti. Anti-gjipsizmi është formë specifike e racizmit, një ideologji e bazuar në superioritet racor, formë e dehumanizimit dhe racizmit institucional të ushqyer nga diskriminimi historik, që shprehet në mes tjerash edhe me dhunë, gjuhë të urrejtjes, eksploatim, stigmatizim dhe formë të diskriminimit.
Pjesa më shqetësuese e antigjipsizmit në Kosovë ka të bëjë me faktin se sa i pranishëm është në jetën e secilit prej nesh, është një dukuri e cila vie më së natyrshëm e shpesh edhe pa vetëdije.
Racizmi nuk fshihet nga pjesa e komunitetit shumicë. Shprehjet si ‘po rrin si magjup’, ‘paske marrë ngjyrë shumë të zezë si magjup/e’, apo ‘je veshë si magjupe’, i ndëgjojmë pothuajse çdo ditë dhe pa interesin më të vogël i injorojmë sikur të ishin fjalë përkëdhelëse dhe jo ofenduese për një pjesë të shoqërisë.
Anti-gjipsizmi ndikon shumë në të gjitha aspektet e jetesës së romëve, ashkalinjve dhe egjiptianëve. Ai kontribuon në mohimin e fushave kryesore të jetës si në arsimim, punësim, standard të jetesës, si dhe në shëndetësi e banim. Duke marrë parasysh se romët, ashkalinjt dhe egjiptianët historikisht janë ballafaquar me diskriminim dhe disavantazhe në të gjitha sferat e jetës, kjo ka kaluar në normalitet nga të gjitha palët, duke kontribuar në stigmatizimin dhe përjashtimin e tyre shoqëror. Romët, ashkalinjt dhe egjiptianët në Kosovë shpesh i nënshtrohen diskriminimit dhe janë viktima të krimit, nga fyerjet dhe kërcënimet e deri te sulmet e dhunshme.
Në mënyrë që të ndodhin ndryshimet shoqërore, është me rëndësi jetike që si pasojë të përmendim dhe të dënojnë incidentet dhe fenomenet antigjipsiste që ndodhin edhe në vendin tonë çdo ditë.
Një nga rastet që nxiti shumë debat tek dy komunitetet, edhe tek ai pakicë edhe tek ai shumicë, ishte rasti i Kujtim Veselit. Një fëmijë 11 vjeçar i komunitetit rom i cili ishte dhunuar e mbytur nga një tjetër pjesëtar i komunitet. Dhunimi seksual dhe vrasja e Kujtim Veselit kanë qenë të parandalueshme dhe këtë e ka konstatuar edhe Avokati i Popullit në
Raportin e publikuar për këtë rast. Policia dhe Prokuroria kanë qenë të njoftuara nga burime të shumta për përdhunimin e parë dhe është dashur që menjëherë ta ndalojnë e ta kërkojnë paraburgimin e S.O.-së për ta mbrojtur mirëqenien dhe jetën e Kujtimit.
*Bashkangjitur gjeni linkun e peticionit ku kërkohet drejtësi për rastin e Kujtimit.
Antigjipsizmi në Kosovë e kudo në botë vjen si pasojë e mosinformimit, injorancës. A e keni pyetur ndonjëherë veten, apo a keni menduar: Sa shokë/shoqe që janë pjesë e komunitetit pakicë, janë pjesë e rrethit tuaj shoqëror?
‘Askush nuk lind duke urryer dikë për shkak të ngjyrës së lëkurës, prejardhjes apo religjionit. Nëse njerëzit mësohen të urrejnë, ata mund të mësohen edhe të duan dhe dashuria vjen më natyrshëm nga zemra e njeriut se sa urrejtja.’, thoshte Mandela.
Kadri Limani nga fshati Gadime në Komunën e Lipjanit, tregon se me racizmin është përballur gjithmonë, duke filluar nga klasa e parë kur mësimdhënësit i ndanin komunitetet edhe në bankat shkollore. Pastaj kur udhëtonin me autobus, komuniteti pakicë nuk ulej me atë shumicë. Limani me shqetësim e dëshpërim të madh tregon se ka aplikuar për punë në shumë vende, si në Policinë e Kosovës, në Ministrinë e Shëndetësisë, në Forcat e Sigurisë së Kosovës dhe gjithmonë ka hasur në racizëm të theksuar duke rezultuar në mos pranimin e vendit të punës për të cilin kishte aplikuar.
’Fatkeqësisht racizmi është i pranishëm në çdo pjesë të këtij vatani. Por, për mua është një privilegj të jem ky që jam, unë jam krenar për atë që jam, sepse kombësia, gjinia apo raca janë diçka që nuk kemi mundësi me i zgjedhë vetë, i kemi dhuratë nga krijuesi ynë’’, shprehet Limani.
Ndër të tjera, Limani potencon se fatkeqësisht Antigjipsizmi në Kosovë është shumë i pranishëm, sepse sipas tij, komuniteti shumicë e ndien veten shumë më superior ndaj atij pakicë. Ai tregon se si termi ‘’magjup’’ tek pjesa dërmuese e komunitetit përdoret për si sinonim i diçkaje negative. Ndërkaq, sipas tij, racizmi mund të parandalohet duke ndërmarrë shumë masa, e sidomos nga Ministria e Arsimit, duke shtuar në planin mësimor edhe lëndën e ‘’Etikës’’, në mënyrë që brezat e ardhshëm të edukohen mbi faktin se të gjithë jemi të njëjtë dhe të barabartë pa dallim race, gjinie, feje apo kombi.
‘’Ne pjesëtarët e komuniteteve e kemi problem edhe kur blejmë ndonjë pronë ku shumica e banorëve shqiptarë, kemi shumë raste kur pjesëtarët e komunitetit tonë janë kërcënuar edhe me jetë për të mos ndërtuar shtëpi në ato zona’’, vazhdon tutje Limani.
Mirëpo, prapë se prapë, Limani është optimist. Ai thotë se të gjithë ata që bien viktimë e racizmit duhet të jenë optimist që një gjë e tillë nuk zgjat gjithmonë dhe është një fenomen në zhdukje. ‘’Skllavëria në Amerikë ishte e bazuar në përkatësi racore dhe zhdukja e kësaj skllavërie konsiderohet me të drejtë fitore e gjithë njerëzimit në periudhën moderne. Prandaj unë jam optimist, bëhu edhe ti!’’ përfundon Limani.
Prania e Antigjipsizmi në Kosovë arsyetohet nga faktorë të ndryshëm. Mirëpo faktori kyç ka të bëjë me mos informimin, mosnjohjen e komuniteteve tjera që ka rezultuar në mospranim, pastaj vijnë faktorët tjerë si ata social dhe edukativo-arsimor. Për shumicën dërmuese është i papranueshëm fakti se ngjyra e lëkurës mund të determinoj vetëm racën të cilës i përket personi i caktuar dhe asgjë më shumë.
Për Antigjipsizëm ka folur edhe Drejtori Ekzekutiv i Organizatës Joqeveritare VORAE, Isak Skenderi, i cili potencon se Antigjipsizmi është i përhapur dhe i ngulitur thellë në qëndrimet shoqërore e kulturore dhe poashtu edhe në praktikën institucionale në Kosovë. Ai poashtu shprehet se për të luftuar antigipsizmin, vëmendja jonë duhet të zhvendoset në shoqërinë kryesore, duke fuqizuar kështu dhe duke ngritur zërin e atyre që preken në mënyrë dramatike nga antigjipsizmi.
Ndër të tjera Skenderi tregon se në shoqërinë tonë sjellja raciste nuk njihet shpesh nga ai që e bën dhe nga viktima, sipas tij, kjo sjellje është një produkt i qindra viteve të shtypjes, diskriminimit e përjashtimit.
“Ndërsa u rrita, nuk u kushtova shumë vëmendje të gjitha veprimeve raciste të drejtuara drejt meje në të gjitha sferat e jetës sime publike. Për mua, kjo lloj sjelljeje ishte thjesht e natyrshme. Tani kam arritur të kuptoj se sa e keqe ishte gjithçka dhe se akoma vazhdon të jetë e tillë. Kështu që unë dua të bëj një ndryshim për brezin e ardhshëm”, deklaron Skenderi. VORAE, organizatë e cila një prej qëllimeve kyçe e ka angazhimin dhe fuqizimin e romëve, ashkalinjve dhe egjiptianëve, për të kuptuar sjelljen e tyre, rolet dhe përgjegjësitë e tyre në shoqëri dhe t’i bëjë ata më të aftë të njohin dhe të sfidojnë antigipsizmin, konsideron se krijimi I Antigjipsizmit është një program i ndryshimit të sjelljes në një shkallë më të gjerë që do të marrë shumë vite për të sjellë përpara ndryshimin shoqëror.
Skënderi tregon se VORAE synon të fillojë procesin duke ndërtuar një themel për ndryshimin duke kuptuar kështu së pari thellësinë e çështjes, duke ofruar më pas një varg veprimesh ndërgjegjësimi e në të njëjtën kohë edhe duke fuqizuar komunitetet lokale dhe pjesëtarët e komuniteteve rom, ashkali dhe egjiptianë duke u angazhuar edhe në institucione publike për të vendosur nëse dhe si duhet të reflektohet trajtimi i antigjipsizmit në politikën dhe masat e barazisë.
‘’Ngritja e vetëdijes dhe përmirësimi i njohjes së antigipsizmit dhe efektet e tij negative është një hap i parë për të ndaluar paragjykimet e përhapura që aktualisht ekzistojnë në Kosovë. Ndërtimi i kapaciteteve i përpunuar për zyrtarët publik dhe ofruesit e shërbimeve do të ndërtojë vetëdijen për pengesat institucionale dhe do të prezantojë metodologji për t’i adresuar ato. Sapo të jetë krijuar kjo, qëllimi më pas do të jetë transferimi i këtyre moduleve në mekanizmat qeveritarë të trajnimit’’, shprehet tutje Skenderi. Në pyetjen se çfarë mendon të jetë arsyeja që Antigjipsizmi ekziston në Kosovë, Skenderi thotë se komunitetet gjithmonë janë parë si më të ulët, si klasa e dytë e shoqërisë, jo vetëm në Kosovë por edhe në mbarë Europën. “Romët, ashkalinjt dhe egjiptianët janë mbajtur në kushte shumë degraduese dhe janë përjashtuar në mënyrë që të sigurohet që joromët e gjorë të mos ‘lodhen’ shumë gjatë jetesës së tyre. Kjo rezultoi që pavarësisht nga stacioni ynë në jetë, gjithmonë është dikush më poshtë që mund ta bëjë punën e fëlliqur dhe të shfrytëzohet më tej me qëllim që të mbijetosh një një sistem të shfrytëzimit”, përfundon Skenderi
Një thënie shumë e njohur e Che Guevarës thotë: Përderisa ngjyra e lëkurës është më e rëndësishme se ngjyra e syve, gjithmonë do të ketë luftë. Kjo thënie tregon shumë mbi racizmin, mbi faktin se sa shqetëuese është si dukuri. Një dukuri kjo që duhen vite e vite për të arritur në zhdukje totale.
“Në një intervistë pune, në një shkollë publike, më kanë thënë ‘pse nuk merresh me fëmijët tuaj? Thua se romët profesionalizohen për tu shërbyer apo në këtë rast për të edukuar vetëm fëmijët e komunitetit të vet’ , tregon Edi Galushi i cili me profesion është mësimdhënës.
Galushi konsideron se personat vendimmarrës të komuniteteve RAE duhet të merren më seriozisht, pasi që, sipas tij ka qenë vetë dëshmitar kur po këta persona nuk janë konsideruar të rëndësishëm dhe ndërhyrjet, sugjerimet apo rekomandimet e tyre nuk janë marr parasysh. Ndër të tjera Galushi tregon se komuniteti RAE i është paraqitur komunitetit shumicë në mënyrë shumë të keqe. Ku sipas tij në 90% të rasteve është bërë nga pjesëtarët që nuk i përkasin këtij komuniteti dhe po të njëjtit e kanë marrë edhe guximin të paraqesin komunitetin RAE si diçka të shëmtuar, të ulët, që nuk ka asnjë vlerë dhe që është i prirë për të bërë një jetë të shkapërderdhur.
“Komuniteti pakicë shumë rrallë është prezantuar si diçka e mirë por edhe nëse është prezantuar është bërë me nismën e vetë komunitetit RAE, gjë kjo e cila në shoqërinë masive nuk kishte aspak peshë sepse paraqitja e tyre është konsumuar shumë shpejt dhe është marrur e gatshme, pa asnjë tentavitë për interpretim ndryshe. Ndërkaq inferioriteti me të cilin jeton komuniteti pakicë si dhe brishtësia e këtij komuniteti në sytë e atij shumicë krijon rrethana shumë të favorshme për çasje raciste”, potencon Galushi.
Antigjipsizmi nuk ka të bëjë vetëm me atë se çfarë thuhet por edhe me atë se çfarë bëhet e nuk bëhet. Ka të bëjë me hapat që nuk ndërmerren nga institucionet përkatëse e më pas edhe nga komuniteti shumicë. Ka të bëjë me sjelljen e përditshme të secilit e me gjuhën që përdoret ndaj komuniteteve. Sepse, superioriteti nuk ka të bëjë me ngjyrën e lëkurës, ka të bëjë me shkeljen e dinjitetit njerëzor, me shkeljen e të drejtës për një jetesë asgjë më shumë se normalja. / KultPlus.com
(Ky tekst është prodhuar si pjesë e projektit “Mbështetja e mediave dhe gazetarisë për të drejtat e njeriut në Kosovë”, përkrahur nga zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë dhe realizuar nga Kosovo 2.0, CEL dhe QKSGJ. Përmbajtja e këtij teksti është përgjegjësi e KultPlus/YIHR dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet si qëndrim i BE ose K2.0, CEL apo QKSGJ)
