Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka përkujtuar piktorin Omer Kaleshi i cili vdiq dje në moshën 90-vjeçare, përcjell KultPlus.
Kurti përmes një postimi në Facebook thotë se Kaleshi do të mbetet imazh simbol i portretit të piktorit të kokave.
Në vijim gjeni postimin e plotë të kryeministrit Kurti:
Për kujtim të Omer Kaleshit (1932 – 2022)
Një kokë piktoreske e bardhë, me flokë dhe mustaqe të thinjura, do të mbetet imazh simbol i portretit të piktorit të kokave, piktorit të madh shqiptar Omer Kaleshi. Një ekspozitë në Hamamin e Daut Pashës në Shkup, ku ai pa disa gravura të artistit anglez Henry Moore, me njerëz të strehuar në metro nga bombardimet gjatë Luftës së Dytë Botërore, e shtyen Omerin e ri të hiqte dorë nga profesioni i elektricistit për tu bërë piktor. “Rrënjët e artit tim u zunë në Shkup, trungu iu rrit në Stamboll, kurse frutet e tij u poqën në Paris” – thoshte shkurt Omer Kaleshi, kur përshkruante rrugëtimin e tij jetësor prej artisti. Ai nisi duke kopjuar një vepër të Paul Cezanit, për të krijuar gjithë veprën e tij artistike atje ku pikturoi edhe vetë Cezani, në Paris.
I lindur në Kërçovë më 1932, pas gjashtë vitesh studime në Akademinë e Arteve në Stamboll, Omer Kaleshi u vendos në Paris ku jetoi derisa u nda nga ne, dje më 16 prill 2022, në moshën 90 vjeçare. Ai ekspozoi veprat e tij në mbi 150 ekspozita personale dhe kolektive në kryeqendrat europiane, duke tërhequr vëmendjen e shumë kritikëve të artit, që shkruajtën me vlerësime aq të larta për pikturat e tij.
Koka dervishësh, koka çobanësh, koka me plisa, koka me shamie, koka nga Anadolli dhe koka nga Ballkani, të gjitha të pikturuara pa model. Shumë koka, koka pa trup, vetëm koka, por edhe pse pa trup, kokat e Kaleshit nuk kanë gjak meqë ato nuk janë koka të prera, sepse janë koka të gjalla, siç shpjegonte vetë ai. Koka me sy, por koka shpesh pa vesh, koka të mbështjellura, të dala nga imagjinata e kokës së Kaleshit dhe të pikturuara mjeshtërisht prej tij. Ai pikturonte i vetëm në atele, pa u parë nga askush, ngase duke qenë i vetëm ai besonte se ishte i plotë. Në historinë e artit, piktori i kokave Omer Kaleshi, do të regjistrohet edhe si piktori unik që hapësirat e bardha brenda pikturave të tij, i linte në vetë të bardhën e pëlhurës. Në mbamendjen e shqiptarëve, Omer Kaleshi mbetet piktori model që frymën e tij shqiptare, e përktheu në artin e tij me vlera të përbotshme./ KultPlus.com
Për herë të parë e kam takuar në Strugë, vite më parë. Shqipja dhe unë, e ftuam për vizitë.
Nga balkoni i shtëpisë tonë, Omeri i pa fjalë, e shikonte liqenin i menduar dhe e shijonte rakinë e rrushit. E refuzoi gotën e tretë, që i solli Shqipja, duke e fajsuar moshën dhe, ishte fjalia e dytë që foli. Sikur e kishte zët të fliste. Fjalia e parë ishte, përshkrimi që i bëri liqenit; “I bukur shumë”. Fjalia e tretë dhe e fundit ishte, përshëndetja.
Edhe pse qëndroi deri pasdreke, kishte nevojë të rrinte dhe më gjatë. Sikur nuk ngopej me pamjen e liqenit. Sikur ushqehej me qetësinë të cilën na e dhuronte vendi.
Bëmë foto lamtumirëse dhe secili shkuam udhëve tona.
Në Paris, isha për të përfunduar përgatitjet e fundit, para nisjes së xhirimit të filmit. Saktësisht në mesditë, zbriti të më takonte, para portës së ndërtesës ku rronte.
I ngjitëm shkallët me ngadalë deri tek kati i sipërm i ndërtesës, ashtu siç ja kërkonte mosha. Koridori i katit të sipërm ishte i gjatë. Ndaluam para një dere.
Kam shijuar shumë atelie, gjatë vizitave që u kam bërë artistëve. Atelieja-shtëpi e Z. Kaleshi, do të ishte më e veçanta. Ishte, si të hyje brenda një hapësirë të ndërtuar nga pamundësia. Një hapësirë që të dukej e pavërtet, një hapësirë ireale. Në, afërsisht, pesëdhjetë metrat katrorë të shtëpisë-atelie të Z. Kaleshi, ishte banjoja, kuzhina, dhoma e ndejës, dhoma e gjumit dhe atelieja. Brenda asaj hapësire, që dikur kishte shërbyer shtëpi shërbëtorësh, dhe i gjithë kati i epërm i ndërtesës e kishte WC-në e përbashkët, Z. Kaleshi e kishte ndërtuar mbretërinë e tij.
U ula në orman, sipër së cilit, qëndronte shtrati i tij i gjumit. Në tavolinë kishte një telefon fiks, thirrja e të cilave bëhej me rrotullime numrash. Çdo gjë, që besoja se kishte dalur nga përdorimi, rronte aty, në ato pak metra katrorë, ku një artist parekselancë, krijonte vepra të përjetshme.
Qetësia që mbretëroi në vazhdim, m’u duk shumë e gjatë. Sepse ngurronte të fliste, u ngrita të ikja. Besova që isha një i padëshiruar, si gjithë të tjerët, që ia shpenzonim kohën. Isha i bindur që kishte pranuar të më takonte sepse ishte një lloj obligimi moral të takonte një shqiptar (sepse nuk më mbante në mend). Të prisje një shqiptar për vizitë, ishte detyrim.
Sikur u përmend nga reagimi im. E përshkroi kujtimin për liqenin dhe shijen e rakisë së rrushit gjatë vizitës në Strugë. Më pyeti për Shqipen dhe veprën e saj.
Më gostiti me një gotë raki rrushi. Përnjëherë, i pafjali Omer, filloi të fliste. Me qetësinë që e karakterizonte, më dëftoi historinë e tij, në formë të shkurtuar, nga ardhja në jetë e deri tek ardhja në Paris. Pastaj më foli për motivet dhe gjetjen e inspirimeve për punë.
Nuk e besoja që ai ishte në gjendje të fliste, të fliste gjatë, rrjedhshëm dhe me aq domethënie. Ai lironte një ngrohtësi të pashpjegueshme, teksa fliste. Ishte i sinqertë. Mburrja nuk gjeti vend në asnjë fjali të tij.
Kur e shikon një artist të shtyrë në moshë, që rron i vetëm dhe në kushte të tilla, ndjenë keqardhje. Besova që arsyeja e një jete të tillë, ishte pamundësia. Jo, në rastin e Z. Kaleshi. Ai nuk dinte sa para kishte. As nuk i interesonte. Ai kishte vetëm një kënaqësi në jetë, të krijonte. Asgjë tjetër, për të, s’kishte kuptim. Prandaj, ai rronte dhe krijonte në atë hapsirë, në atë ndërtesë, në ato kushte, dhe ishte tejet i lumtur. Aq sa kishte, i mjaftonin për të krijuar dhe për të qenë i lumtur. Ç’qenie e mrekullueshme. Një qenie që të gjithë me ngulm kërkonim ta përvetësonin, ndërsa ai kërkonte të ishte artist, i lirë, që nuk e mohonte origjinën, por që origjina nuk i dhuronte ndonjë domethënie të veçantë. Ai ishte një artist prej vërteti.
I zbritëm shkallët me të njëjtën shpetësi me të cilën hipëm. Më përcolli deri tek hyrja e Metro-së. Dëftimi në vazhdim, për trajtimin që i bëjnë vizitorët, ishte një lloj i kërkimfaljes. Vizitorët, nuk dinë të bëjnë dallimin mes mirësisë dhe naivitetit, më tha.
Nganjëherë, modestia e tepruar lë përthypje të gabuar, sidomos në moshë të shtyer, mendova.
Më kërkoi ta vizitoja sërish.
Lash pas, një njeri të lumtur. Lash pas, një artist. I vetmi artist që kisha takuar në jetë. Artist, që s’kishte nevojë për asgjë materiale. Arstist që vetëm krijonte.
Gjëja e parë që kujtova, pasi mora lajmin për vdekjen e Z. Kaleshi, ishte kërkesa e tij. Kërkonte hapsirë në qytetet shqiptare, në të cilat do të ekspozoheshin përjetësisht veprat e tij. Ishte dëshira e tij e fundit, një dëshirë e sinqertë dhe e papërmbajtur.
Unë nuk pata as forcë dhe as autoritet të mjaftueshëm që t’a ndihmoja, mjeshtrin. Të gjithë ishin të prirur ta dëbonin, se nuk qe mjaftueshëm – patriot shqiptar. Artsiti nuk i hynte në punë askujt.
Me ose pa galeri në viset tona, Omar Kaleshi ngelet i përjetshëm, Ai na la, ashtu siç na gjeti kur erdhi në këtë botë; të mjerë./ KultPlus.com
Ajo që më bënë të kontaktojë me pikturat e krijuesit Omer kaleshi është ngjyra, ideja, koncepti dhe mesazhi. Kokat, një emër kuptimplotë ngaqë çdo gjë rrjedh nga kokat, vërtitet, shërbehet gjithnjë nën ndihmën e kokës. A thua vallë pse janë këto koka, pa veshë, enigmatike, melankolike, të heshtura, pa zhurmë, pa zë, ngaqë janë ngopur me zhurmë dhe nuk duan asgjë të dëgjojnë. Gjenialiteti, qëndron mu në kryqëzimin e realizmit dhe idesë, të një lëvizje të ngjyrës, kufizimit të figuracionit dhe psikologjisë ballkanike, duke identifikuar popujt, por jo psikologjitë, apo duke i unifikuar mendimet, që çojnë në një globalizim efektiv , egocentrik, kalamendës, me plotë shpresë, magmë poetike, që kërkon pjekuri për perceptim dhe konkretizim. Ky është Kaleshi, i sinqertë, si një fëmijë që shpreh tërë realitetin objektiv dhe subjektiv. Ne pranojmë, dëgjojmë, ngacmohemi, prekemi nga arti i tij, por e vërteta vërtitet rreth të gjitha kokave që na vështrojnë me sy të padefinuar, si duket, krijuesi gjymtojë shpirtin Eskilian tragjik dhe e shndërroj në një qetësi absolute që bredh në mes galaksisë enigmatike. Kokat e piktorit Omer Kaleshi, zbrazën nga një kokë qiellore e një universi dhe galaktike që shtrydhet nga ngjyrat e ngrohta, por edhe neutrale, e që vërshohen dhe aterojnë mbi hapësirën e pëlhurës. Pse janë këto koka?! Çfarë përmbajtje kanë në thelb? Mos vallë shpalosin forcën morale dhe historike, apo meloditë antike, ose tragjeditë e Sofokliut? Gjymtimi i tyre, të krijuar në treshe sikurse apostujt e Jezu Krishtit ku në mesin e tyre mungon Juda, paraqesin realitetin Ballkanik. Gjërat që i shohim janë po ato që ekzistojnë brenda nesh. S’ka asnjë realitet jashtë asaj që kemi brenda vetes. Portretet nuk jetojnë jashtë nesh, por përbrenda dhe rrokullisin realitetin e botës së dukshëm dhe të pa dukshme, aspak nuk duhet të jemi kundër kërkimeve të thelluara dhe të përparuara, që puqen mbi egon tonë. Arti shpesh provon atë që është thelbësore brenda nesh dhe që nuk lidhet me bot tyren të jashtme. I ngjanë rrezatimeve të brendshme që projektohen jashtë, kështu që nuk ka rëndësi të madhe objektive nëse i ndërtojmë në formën e miteve, kënaqësive, zotave, dervishëve, të humburve, të gjykuarve, jo udhëheqësve, kjo është mimika dhe pantomima e heshtur e kokave të Kaleshit. Ato kanë kujt t’i binden, kanë një e pavarësi artistike të bindjes, pavarësia e tyre nuk i nënshtrohet ligjeve objektive, por subjektive, dhe bindja e tyre i bindet ligjeve të unit. Arti i tyre është shpirt i gjakut, dhe krijohet nga diçka e prekshme dhe nuk na qon në abstraksion, por ateron në rrënjët e realizmit shpirtëror dhe përkthimit ideor të ndjenjës. Kokat nuk buzëqeshin rrezikshëm, por si engjëjt vështrojnë mbi mishërimin ballkanik kohor, të një globalizmi postmodern. Gjëja më qetësuese dhe pajtuese është bukuria e tyre e artit, dhe të gjithë jemi të dhënë pas kësaj dukurie, arrijmë të harrojmë vetveten, dhe mbi të gjitha dhimbjen përvëluese të një bote artistike. Lumturia kthehet tek vetëdija e një uni të dhimbjes, kokat shpërthejnë nga paqja, por të kapluar nga një trishtim, dhe qielli i tyre vezullues është si një luginë e humbur e errët që ndodhet vetëm në hapësirë dy dimensionale të figuracionit. Tingujt nuk janë belbëzues, e as gjestet nuk janë të reja, ngaqë ju ka ardhur në maje të hundës, sepse gjuha e së shkuarës, përpëlitet mbi sy të pa definuar dhe shprehë një melodi vallëzuese me kapelë të mbrapshtë ballkanike të një kulture të vjetër. Ne luajmë muzikën tonë me monedha mbi kapele, dhe është moraliste dhe intelektuale. Çdo rrugë krijohet në mes hapësirës së madhe dhe të çon tek arti i qetë i një nevoje dhe lëvizje që sjell siguri artistike, dhe të sjellë ndërmend, ashtu si ylli dritën, idenë e rregullit, harmonisë, orientimit të një kaosi pa peshë dhe gravitet. Ne ballkanasit nuk jemi shumë të zotë të depërtojmë në misterin e bashkësisë, aftësia jonë bazohet në aftësinë për të vlerësuar subjektivisht, duke pohuar gjithnjë s’ka art, por artin krijuesi Kaleshi e bashkon dhe e krijon në bashkësisë, jo në individualitet figurativ, por individualiteti , vetmia e Nietzches, dominon prapa syve të tij, të cilat dhurohen pa definim dhe kuptim. Dhe për fund, shpirti i piktori Kaleshi është fisnik ngaqë i bindet së vërtetesës subjektive dhe krijon rregull në parregullsi galaktike. /KultPlus.com
Dy ditë parë duke folur me video me Omer Kaleshin më pyeti se kur do të shkoja ta shikoja në shtëpinë e tij në Stamboll. Në fillim të majit, i premtova. Por sot mora vesh se dje miku im i mrekullueshëm nuk do ti shihte më krijimet e tij, pikturën që aq shumë e deshi. Një piktor që nuk punon thua se ka vdekur, më thoshte shpesh në spital si ta ndjente këtë. Dhe kishte të drejtë.
Njëzet vjet më parë kisha shkuar me të të shikonim varrin e prindërve të tij rrethuar nga selvitë jo larg Bririt të Artë. Më së fundi Omer Kaleshi shkoi dje të përshëndesë atin dhe nënën e tij pranë Bririt të Artë, buzë Bosforit.
Atelieri i tij mbeti jetim përjetësisht. Ai nuk do të lutet më para tyre, pasi krijimi për të ishte një lloj lutje. Autoportretin e fundit që la mbi kavalet, mbeti i pambaruar!
Omeri lutet
Omeri «lutet» çdo ditë në ritin e tij piktural ballë kavaletit suretet e tij janë tablo, koka dervishë që kanë pirë verë në tryezën e tij të drunjtë, fqinjët poshtë ndjejnë këmbët e tyre që rrahin, atelieri i ngjan një skene hyjnore, një copëz qielli tej xhamit, veç një këmbë me një çorape nderet në tavan, koka e Jezusë e shikon paqësisht nga një ikonë ortodokse, bariu në miniaturë ka kohë që fle mbi oxhak, «ney» kumbon dhe shpërndahet me hare tej dritares, Omeri lutet i përkulur mbi paletë, me spatulën e tij rrëmben pak të zezë, pastaj të gjelbërt të zezë okër dhe dansi bektashi vazhdon gjer në ag «Ne jemi vetë Zoti», thonë dervishët «sepse Zoti është brenda nesh», pastaj ata braktisin tablotë në korniza dhe sillen rreth atelierit në ekstazën e tyre, në vorbullën mistike që ngrihet lart, Omeri lutet gjithnjë me heshtjen e tij proverbiale me spatulën e tij në atë dorë ngritur si një muzikant popullor ardhur nga rruga e gjatë e Konjas kështu, nga mbrëmja në ag, Omeri lutet bashkë me dervishët e tij që krijohen nga paleta e tij e zjarrtë… /KultPlus.com
Artisti dhe piktori i madh shqiptar Omer Kaleshi ka vdekur në moshën 90 vjeçare, lajmi është bërë i ditur në web faqen zyrtare të artistit, përcjell KultPlus.
Omer Kaleshi u lind në vitin 1932 në fshatin Kastriot (Serbicë) të Kërçovës. Mësimet fillestare i morri në vendlindje, kurse shkollën e mesme e kreu në Shkup, përcjell INA.
Në vitin 1956 emigroi në Turqi me gjithë familje, përveç vëllait të tij Hasanit. Në vitin 1959 regjistroi studimet në Akademinë e Arteve të Bukura në Stamboll, dega e pikturës.
Në vitin 1963 hap ekspozitën personale në galerinë “Robert College” në Stamboll, kurse në vitin 1965 përfundon studimet dhe njëkohësisht hap disa ekspozita në Ankara, Beograd, Shkup dhe po këtë vit Omer Kaleshi vendoset në Paris.
Gjithkund i pranishëm me ekspozita personale dhe kolektive. Në vitin 1967-1977 ka ekspozuar punimet e tij, ndër të tjera edhe në: Hagë-“Salloni i piktorëve të pavarur”, “Salloni internacional i pikturës”, në Paris-Salloni i realiteteve të reja, “Qendra kulturore 17”, në Leçe të Italisë në “Salloni i Majit” etj.
Në vitin 1979-1989, Omer Kaleshi është i pranishëm në Paris, në Amerikë, në Kanada, në Stamboll, në Londër, në Ankara e pastaj edhe në Egjipt, Spanjë,ë Zvicër, Moskë, Izmir e gjetiu. Ka hap ekspozitë në Galerinë e arteve në Tiranë dhe galerinë e Arteve të Kosovës në Prishtinë. Punon dhe jeton në Francë.
Në Shkup për nder të tij para gjashtë viteve u hap Galeria e përhershme me emrin e tij në Galerinë Kombëtare e Arteve në Shkup. Ai po ashtu ishte një personalitet akademik i nderuar nga shumë universitete dhe akademi. /KultPlus.com
Omer Kaleshi ka pak kohë që është larguar për në Stamboll duke i dhënë fund aventurës së tij parisiane dhe atelierit të tij të dashur. Edhe pse ne gjendje jo te mirë shëndetësore ai beson se shpejt do të filloje atje të ulet pranë kavaletit të tij dhe të pikturojë përsëri.
Me rastin e largimit të tij, në Maison d’Albanie do të organizohet një mbrëmje për të përkujtuar lidhjen e tij të fortë parisiane gjatë 60 vjetëve. Miq të shumtë francezë, shqiptarë, maqedonas e turq do të përkujtojnë çastet e bukura që kaluan me të në Paris.
“Do të prezantohet gjithashtu dhe libri “ Omer Kaleshi nga A në Z” i botuar nga ALBAS me ndihmën e Rita Petros. Njëkohësisht do të prezantohen dhe disa tablo të tij dhuruar miqve të tij parisianë si dhe pjese dokumentari mbi jetën e tij. Ju presim për të përshëndetur mikun tonë të dashur”, shkruan në postimin e tij në Facebook Luan Rama. / KultPlus.com
Lence Zdravkin dhe Omer Kaleshi, janë fituesit e çmimit shtetëror të Maqedonisë “Nënë Tereza”, për vitin 2018, shkruan KultPlus.
Çmimi ndahet sot pikërisht në ditëlindjen e Nënë Terezës.
Zdravkin humaniste dhe Kaleshi piktor janë nderuar me këtë çmim me vendimin e miratuar nga këshilli për ndarjen e çmimit nën kryesimin e akademikut Alajdin Abazi.
Ky çmim jepet për të arriturat e rëndësishme në interes të shtetit në sferën e humanitetit dhe solidaritetit njerëzor dhe nxitje, avancimin të mirëkuptimit të ndërsjellë dhe zhvillim të bashkëpunimit mes popujve dhe mes pjesëtarëve të bashkësive të ndryshme, kulturave dhe besimeve./ KultPlus.com
Listës së shqiptarëve të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Maqedonisë (ASHAM) i është shtuar edhe emri i artistit të shquar shqiptar, Omer Kaleshi, njofton Portalb.mk.
“Në përputhje me ligjin dhe statutin e ASHAM-it, si anëtar i asociuar është zgjedhur Bllazhe Boev, si anëtar jashtë përbërjes së punës është zgjedhur Vlladimir Kostiq, dhe si anëtar nderi është zgjedhur Omer Kaleshi”, njoftojnë nga ASHAM-i.
Omer Kaleshi është piktor, i lindur në Kërçovë të Maqedonisë. Përveç në Maqedoni, veprimtarinë artistike Kaleshi e ka zhvilluar edhe në Greqi, Itali, Gjermani, Austri, Britani të Madhe dhe Francë. Përvoja e dija disa dekadëshe ka numëruar mbi 50 ekspozita në shtete të ndryshme, pjesa dërmuese e tyre edhe në Francë.
