Etiketë: Pandemia

Pandemia përkeqësoi shëndetin mendor në Europë

Posted on by Kult Plus

Përkeqësohet situata e shëndetit mendor ne Evropë. Më shumë se 1 në çdo 6 persona vuan nga të tilla shqetësime, ku në një popullsi prej rreth 447 milionë banorë, 87 milionë kanë një problem të tillë. Jo vetëm, por edhe kostot e mosveprimit përllogaritet të jenë 600 miliardë Euro çdo vit.

Këto janë statistikat e bëra të ditura nga Komisioni Evropian, ku theksohet se duhet një strategji e mirëfilltë, pasi pas pandemisë situata në kontinentin tonë është në përkeqësim të mëtejshëm.

Dhe për më tepër, shkaku i dytë i vdekjeve tek të rinjtë është pikërisht vetëvrasja, çka duhet të vërë në alarm të gjithë shoqërinë dhe autoritetet, raporton Klan News.

Por edhe në nivel global vërehet i njëjti trend. Duke cituar raportin e fundit të OBSH, që është edhe më i mirëhartuari dhe i ploti që nga vitit 2000, rezulton se mbi 1 milliard njerëz vuajnë nga shqetësime mendore. / KultPlus.com

Ndryshimi i klimës do të shkaktojë pandemitë e ardhshme

Posted on by Kult Plus

Merrni tregun e Vuhanit në Kinë, një shkaktar i mundshëm i pandemisë së Covid-19, dhe shtrijeni atë në një nivel planetar: Ndryshimi i klimës po e transformon Tokën në një pellg të madh patogjenësh në ajër të hapur, gati për të kërcyer nga njëra kafshë në tjetrën.

Rritja e temperaturave, po detyron gjithnjë e më shumë specie të migrojnë në zonat tashmë të pushtuara nga njeriu, duke favorizuar kontaktet me kafshët e tjera dhe shkëmbimin reciprok të mijëra viruseve. Pandemia e ardhshme, do të lindë pikërisht nga këto kontakte, thotë një artikull i botuar së fundmi në revistën “Nature”, që shqyrton marrëdhëniet midis ngrohjes globale dhe të gjithë viruseve që kolonizojnë gjitarët.

Sipas shkencëtarëve në Universitetin Xhorxhtaun në Uashington, kafshët e afta për të strehuar rezerva të rëndësishme virale, dhe po ashtu për të rrugëtuar në distanca të mëdha –siç janë lakuriqët e natës – për të gjetur habitatin e tyre në klima më pak të nxehta, do të ndeshen për herë të parë me gjitarë të tjerë.

Prandaj, patogjenët e aftë të shkaktojnë një pandemi, si Ebola ose koronaviruset , do të kenë mundësinë të kolonizojnë zona të reja dhe të shumohen tek bujtësit e rinj, që mund të veprojnë si një trampolinë për tek njerëzit.

Destinacionet e reja të kafshëve, do të përkojnë gjithnjë e më shumë me zonat me një densitet të lartë të popullsisë njerëzore, duke u bërë vatrat e reja të nxehta për një përhapje të mundshme të pandemisë. Ky proces është tashmë duke u zhvilluar tashmë në një botë që ka arritur një temperaturë +1.2 ° C më të lartë se nga epoka para-industriale, dhe kur njeriu e ka tejkaluar konsumin e habitateve dhe burimeve.

Por studimi shkon një hap më tej, dhe sugjeron se kriza klimatike do të bëhet faktori kryesor i rrezikut për shfaqjen e pandemive të reja, madje më shumë se sa shpyllëzimi , trafikimi i kafshëve ekzotike apo përhapja intensive e blegtorisë dhe bujqësisë.

“Ne shqetësohemi për tregjet, sepse kontakti me kafshë që nuk janë të shëndetshme, dhe kombinimet e panatyrshme, krijon mundësinë e shfaqjes graduale të sëmundjeve të reja. Ashtu si SARS që kaloi nga lakuriqët e natës tek vjedulla, dhe nga vjedulla tek njerëzit.

Por tregjet nuk janë më vende kaq të veçanta. Pasi me ndryshimin e klimës, ky proces do të bëhet realitet për çdo vend natyror, thotë Kolin Karlson, autori kryesor i studimit.

Përveç shkaktimit të pandemisë së ardhshme, shkëmbimi i viruseve mund të kërcënojë shëndetin e kafshëve, si dhe të rrezikojë ruajtjen e specieve të përfshira. Prandaj, do të jetë inevojshëm kombinimi i studimeve mbi migrimin e kafshëve për shkak të ngrohjes globale,me një mbikëqyrje në kohë të rreziqeve epidemiologjike të lidhura me të.

“Kur një lakuriq nate brazilian udhëton deri në rajonin e Apalasheve në SHBA, ne duhet të shqetësohemi se cilët virusë janë duke e shoqëruar atë. Vetëm duke u përpjekur të identifikojmë në kohë reale këto kapërcime midis specieve, do të jemi në gjendje të parandalojmë që ky proces të përkthehet në përhapje të tjera apo pandemi të tjera”, thekson Karlson. / Focus – Bota.al / KultPlus.com

Shefi i OBSH-së: Evropa po shkon drejt fundit të pandemisë

Posted on by Kult Plus

Dy vjet pas shpërthimit të Covid-19, Europa po shkon drejt fundit të pandemisë. Mesazhi shpresëdhënës vjen nga shefi i OBSH në Europë, Hans Kluge, sipas të cilit, Kontinenti i Vjetër mund të hyjë shpejt në një periudhë të gjatë qetësie falë nivelit të lartë të vaksinimit, variantit më pak agresiv Omicron dhe fundit të dimrit.

“Dua të riktheksoj pohimin e bërë javën e kaluar; se Europa po shkon drejt fundit të pandemisë. Jo për të thënë që gjithçka ka mbaruar por rajoni ka tani mundësinë unike për të kontrolluar transmetimin për shkak të tre elementeve kryesore. Pikë së pari kemi nivel të lartë vaksinimi dhe imuniteti natyral; së dyti, na favorizon ndryshimi i sezoneve, ndërsa jemi në fund të dimrit, dhe së treti na ndihmon agresiviteti më i ulët i variantit Omicron”, tha Kluge.

Kluge shtoi më tej se një solidaritet globale për vaksinën është i nevojshëm për të reduktuar më shumë kërcënimin e Covid-19. Rreth 12 milionë raste të reja me koronavirus u raportuan javën e kaluar, çka shënoi incidencën më të lartë 7-ditore qe prej shpërthimit të pandemisë. Megjithatë sipas OBSH, niveli i lartë i infektimeve nuk është reflektuar me rritje të shtrimeve në terapitë intensive dhe po ashtu numri i vdekjeve rreth rajonit ka filluar të stabilizohet.//A2CNN/ KultPlus.com

“Debati për Kulturën dhe Letërsinë në kohë pandemie”, Kamberi: Edhe në rastin e luftës së Kosovës, pak është shkruar

Posted on by Kult Plus

Uranik Emini

Më 1 shkurt, në ambientet e KultPlus Caffe Gallery, PEN Qendra e Kosovës zhvilloi me shumë sukses akitivitetet e saja kulturore e letrare paraparë për projektin “Debati për Kulturën dhe Letërsinë në kohë pandemie”, shkruan KultPlus.

Temperaturat e ftohta nuk ndikuan që të pranishmit të zënë vendet e tyre dhe rrjedhimisht të fillojë edhe debati rreth temës “krijimtaria letrare në periudhën e pandemisë”,  ku të pranishëm në panel për të diskutuar më gjerë në një anë studimore, ishin: shkrimtarja Nerimane Kamberi, profesori dhe dramaturgu, Haqif Mulliqi, si dhe moderator i debatit, profesori universitar, Sali Bashota.

Me vëmendje të plotë nga numri i pranishmëve, debatin e filloi profesori Bashota, i cili bëri prezantimin e panelistëve dhe më pas ia dha fjalën shkrimtares Kamberi.

Kjo e fundit e hapi këtë debat me një thënië të shkrimtarit të njohur, Franz Kafka, për të dalur gradualisht edhe te letërsia franceze dhe gjithashtu edhe shkrimtarët shqiptarë.

“Shpesh kam menduar se mënyra më e mirë për të jetuar për mua do të ishte të ulem me një llambë dhe atë që më duhet për të shkruar në mes të një bodrumi të madh të izoluar. Do të më silleshin ushqimet dhe di t’i linin gjithmonë shumë larg vendit tim, pas derës më të jashtme të bodrumit”, Kafka në letrën Felices. “Këtë titull kumtese mund ta ndryshoja ) “Krijimtaria letrare në kohë lufte”, sepse ajo që përjetoi bota dhe po vazhdon ta përjetoj ishte një luftë speciale. (Presidenti francez Emanuel Macron deklaroi se jemi në gjendje lufte”, tha mes tjerash Kamberi.

Kamberi përmendi edhe krjimatrinë franceze, ku shtëpitë botuese atje parapanë se do të rritej fluksi i librave në botim gjatë pandemisë.

“Në Francë, ku kemi një traditë shkrimtarie, shtëpitë botuese parapanë së do të rritet fluksi i librave për botim, vepër e parë apo vepër e re e një autori të afirmuar. Por disa prej tyre nuk deshën të botojnë libra me tematikë pandemie, si lloj ditarë lufte, sepse deshën vepra që do të zgjasin në kohë, ndoshta edhe që do të mbesin në historinë e letërsisë, qoftë kombëtare qoftë ndërkombëtare, jo diçka të përkohshme, që lidhej me aktualitetin e atypëratyshëm”.

Tutje, shkrimtarja përmendi edhe faktin se në rastin e luftës së Kosovës, më shumë ka të krijuar filma sesa shkrime për këtë ngjarje kaq madhore për vendin.

“Edhe në rastin e luftës së Kosovës, pak është shkruar, kaluan njëzet vjet, ndoshta kaq e ndoshta edhe më shumë i duhet njeriut për të treguar, për t’a shndërruar një përjetim në një rrëfim…Do të shkruhet menjëhere, njëkohësisht, si një nevojë emergjente ( Bashota dhe poezia e tij, Kamberi dhe tregimet për dhe rreth pandemise në portale kulturore (Lejeune, Petit écran). Nëse krijimtaria letrare nuk qe e madhe me tematikën e pandemisë, u rilexua Murtaja e Kamysë e tash më shumë si një alegori e pushtimit gjerman u pa thjesht si një epidemi dhe si solidariteti I njërëzve, u rilexua « Njëqind vjet vetmi » të Markezit, u rilexuan « Memoaret e Hadrianit » ndoshta për të kërkuar një gjendje të ngjashme me atë që po e përjetonte njërëzimi në shekullin XXI , gjë që do t’a ndihmonte sadopak që të kuptoj e të di se si të sillej, kërkohej një refleksion I thellë, nga parardhësit e shkrimtarëve të sotëm”, tha ajo në fund.

Ndërkaq, profesori Mulliqi, në një formë të eseut e filloi fjalimin e tij për këtë natë të debatit.

“Që nga fillet e mija si shkrimtar, disi, e kam përjetuar veten time si një nxënës që ka prirje për tragjedinë, dhe i cili, përmes tragjedisë antike e vështroja atë thënien monumentale të S. Beket se: Nuk ka asgjë më qesharake se sa fatkeqësia e njerëzve”.

Mulliqi beson se në letërsi është shkruar për epidemi të ndryshme, ndërsa letërsia shqiptare popullore është e mbushur plot e përplot tregime të këtilla të rrezikshme ku rrëfehen legjenda mbi fatalitetin, individual dhe kolektiv.

“Kur po e shkruaja këtë ese, mu kujtua, një ngjarje që nga koha kur vdiq Perikleu (në shekullin e V para epokës së re). Të dhënat thonë se ai vdiq nga një epidemi e rëndë e asaj kohë, dhe kur, mbi shtratin e tij të vdekjes, mjeku i ri, Hipokrati, e mbajti fjalimin mbresëlënës për të, e sipas të cilit fjalim, sot ekziston sintagma që e quhet, Betim i Hipokratit, me atë rast ai kishte thënë se: shumë epidemi nëpër botë, në të gjithë mijëvjeçarët që do të vijnë, dhe se, në fund, më e rëndësishmja për të gjithë që do të na mbetet, do jetë, Liria e shpirtit e cila, duhet të jetë mbrojtja më e fuqishme e krenarisë njerëzore”.

Ai thotë se puna e shkrimtarit nuk ndërlidhet në asnjë mënyrë me kushtet dhe rrethanat e jashtme nga të cilat do të varej procesi i të shkruarit që bëjnë shkrimtrarët.

“Puna e shkrimtarit nuk është diçka ekskluzive. Kjo punë, në asnjë mënyrë, nuk ndërlidhet me kushtet dhe rrethanat e jashtme nga të cilat do të varej procesi i të shkruarit që bëjmë ne. Për aq më shumë, të shkruarit nuk e nënkupton as pjesëmarrjen e publikut, gjë që s’është rasti me artet vizuale dhe skenike, të cilat, esencialisht kanë nevojë për galeritë, teatrot, sallat e koncerteve apo ato të kinemave. Ne, faktikisht, shkruajmë sipas një dinamizmi intim që kemi, duke luftuar me demonët tanë, ndërsa me ata, kjo pandemi nuk ka as edhe një lloj lidhje”.

Në fund, profesori shton se letërsia i posedon mekanizmat e vetë që të mbrohet nga banalizuat e këtillë dhe ta luaj rolin e saj në shoqëri. 

Biseda u zgjerua edhe më shumë kur publiku u ftua për t’u inkuadruar në diskutim, derisa shkrimtari dhe profesori universitar, Avni Spahiu, së bashku me Ibrahim Berishën, bisedën e zgjeruan tutje me mendime dhe analiza të ndryshme personale për të krijuar kështu një atmosferë debati. E gjitha kjo u zhvillua nën prezencën e ngrohtësisë shpirtërore të bibliotekës së KultPlus Caffe Gallery dhe pikturave të artistit Sadri Morina, ekspozita e të cilit ende po vazhdon të qëndrojë e hapur për admiruesit.

Ndërkaq, projekti “Debati për Kulturën dhe Letërsinë në kohë pandemie” do të mbahet deri në fund të muajit shkurt, ku çdo të martë dhe të enjte në KultPlus Caffe Gallery, duke filluar nga ora 17:00, do të debatohet rreth temave si: Komunikimi ndërkulturor, Gjuha e shkrimit letrar sot, Letërsia dhe teknologjia, Letërsia e gruas, Roli i letërsisë në periudha krizash dhe Letërsia e përkthyer. /KultPlus.com

Qeveria e Kosovës miraton masat e reja anti-COVID

Posted on by Kult Plus

Qeveria e Republikës së Kosovës ka zhvilluar mbledhje elektronike, në të cilën ndër të tjera ka miratuar masat e përgjithshme dhe të veçanta për kontrollin, parandalimin dhe luftimin e Pandemisë COVID-19.

Kufizimi i lëvizjes do të jetë nga ora 22:00 deri në orën 05:00, për dallim që deri tash niste nga ora 00:00.

Po ashtu, çdo person i cili hyn në Republikën e Kosovës duhet të posedojë një nga dëshmitë e mëposhtme:

*Certifikatën e vaksinimit me tri doza (ose me një dozë të vaksinës Janssen dhe dozë përforcuese) kundër COVID-19;

*Certifikatën e vaksinimit me dy doza (ose me një dozë të vaksinës Janssen) kundër COVID-19, bashkë me testin RT-PCR negativ për COVID-19, jo më herët se 48 orë para nisjes (për udhëtarët që hyjnë në rrugë ajrore) ose 48 orë para mbërritjes në pikën kufitare (për ata që hyjnë në rrugë tokësore).

*Shtetasit e Republikës së Kosovës që nuk i kanë dy doza të vaksinës janë të detyruar të kryejnë karantinim shtëpiak për një periudhë prej shtatë ditësh që nga hyrja në territorin e Republikës së Kosovës;

Procesi mësimor do të zhvillohet siç është bërë deri tash.

Pensionistët vazhdojnë të jenë të liruar nga paraqitja e rregullt.

Mbledhjet në ambiente të mbyllura lejohen me maksimum 30 persona.

Ndalohet veprimtaria e klubeve të natës dhe organizimi i festivaleve, koncerteve, apo dasmave e fejesave. Ndalohet edhe mbajtja e pritjes për ngushëllim.

Gastronomisë i lejohet puna deri në orën 21:00. Muzika në lokalet e gastronomisë lejohet deri në orën 20:30.

Klikoni KËTU që të njoftoheni me masat që do të hyjnë në fuqi nga nesër. / KultPlus.com

Parashikimi i shkencëtarëve: Pandemia mund të përfundojë në 2022

Posted on by Kult Plus

Shkencëtarët kanë filluar të flasin për fundin e pandemisë duke monitoruar rrjedhën e virusit. U bënë dy vite me shpërthimin e krizës shëndetësore që vuri njerëzimin përballë të dhënave, masave dhe kufizimeve të rrepta.

Shkencëtarët pohojnë se në vitin 2022, virusi do të humbasë formën e tij pandemike dhe do të bëhet më sezonal siç është rasti me virusin e gripit.

Rritja e nivelit kolektiv të imunitetit, shpërndarja e pritshme e barnave dhe vaksinat janë rruga e daljes nga tuneli i errët i pandemisë.

Shitja e barnave për koronavirusin, që do të ndodhë pas disa muajsh, përkthehet si një shenjë shprese.

Njerëzit, siç kanë thënë shkencëtarët në të kaluarën, do të mësojnë të jetojnë me koronavirusin pasi sëmundja nuk do të zhduket.

Pyetja është se si do të ekzistojë koronavirusi në të ardhmen pa ngritur alarmin e komunitetit botëror?

“Përdorimi i maskës në transport, madje edhe në zyra, mund të aplikohet në vitet e ardhshme”, tha epidemiologu i Universitetit Johns Hopkins Sean Trulov.

Ai shton se në të ardhmen mund të rekomandohet larja e shpeshtë e duarve, mbajtja e distancës në vendet ku grumbullohen shumë njerëz.

Epidemiologu vlerëson gjithashtu se testet e zbulimit të koronavirusit do të bëhen edhe më të aksesueshme.

Një hap i rëndësishëm tashmë është hedhur në vaksinat, ku programi po zgjerohet për të përfshirë fëmijët e moshës 5-11 vjeç. Komuniteti shkencor po shqyrton dozën e nevojshme për moshat më të reja.

Në kuadër të ridizajnimit të preparateve injektuese, parashikohet dozimi vjetor i popullatës, i cili do të synojë trajtimin e mutacionit që zhvillohet dhe përhapet në të gjithë botën. / KultPlus.com

Pandemia e bëri botën të kuptojë rëndësinë e kontaktit njerëzor

Posted on by Kult Plus

Prekja është e vetmja ndjenjë thelbësore për mbijetesën e njerëzve, shkruan gazeta prestigjioze Economist në njërin prej artikujve të saj të fundit, duke shpjeguar se sa e rëndësishme është pjesa e kontaktit njerëzor, e cila ka humbur “kuptimin” e saj për shkak të pandemisë, transmeton KultPlus.

Kanë kaluar 11 muaj që kur dikush e përqafoi Larry. Kontabilisti 62-vjeçar jeton vetëm në Çikago, i cili u izolua marsin e kaluar në përgjigje të Covid-19.

Ai ka probleme me zemrën ndaj që nga ajo kohë ka qëndruar në shtëpi. Të vetmit njerëz që e prekën atë kanë qenë infermieret me mbështjellësit e tyre që i matnin presionin e gjakut.

Larry e përshkruan veten si një person “i prekshëm”. Seksi është i këndshëm, por më shumë se kaq ai dëshiron për kontakt të rastësishëm platonik: përqafime dhe shtrëngime duarsh.

Ai shtrihet në shtrat, thotë ai, me dëshirë të madhe të ketë dikë që ta mbajë ose ta mbajë. Pandemia ka qenë një ushtrim në zbritje. Janë boshllëqet e lënë nga të dashurit që i janë nënshtruar Covid-19, boshllëqet ku ka qenë puna dhe shkolla dhe mungesa e miqve dhe familjes.

Losing Touch: Another Drawback of the COVID-19 Pandemic | The Scientist Magazine®

Dhe pastaj janë gjërat më të vogla që mungojnë. Për të ndaluar përhapjen e Covid-19, njerëzit kanë braktisur shtrëngimet e duarve, përkëdheljet, shtrëngimet dhe goditjet që ngrohin ndërveprimet e përditshme. Humbja e dikujt vështirë se ia vlen të përmendet.

Njerëzit kanë nevojë për prekje për të krijuar marrëdhënie të ngushta. Për të përmirësuar shanset e tij për të mbijetuar, Homo sapiens evoluoi për të jetuar në grupe.

Njerëzit “duhet të ndërveprojnë me njëri-tjetrin”, shpjegon Alberto Gallace, një psikobiolog në Universitetin e Milano-Bicocca, i cili mund të shpjegojë pse, si kafshët e tjera shoqërore, ata kanë zhvilluar një sistem neurologjik të krijuar për t’iu përgjigjur prekjes së përzemërt.

Prekja ul nivelet e kortizolit, një hormon i prodhuar si përgjigje ndaj stresit. Përveç nxitjes së përgjigjes “fluturo ose lufto”, kortizoli mbyt “qelizat vrasëse natyrale”, një lloj qelizash të bardha të gjakut që sulmojnë viruset dhe bakteret. Prekja gjithashtu mund të rrisë prodhimin e qelizave vrasëse natyrore te pacientët me HIV dhe kancer, sipas Dr Field.

Në vitin 2014, studiuesit në Universitetin Carnegie Mellon vunë re se të rriturit e shëndetshëm që përqafoheshin më shpesh kishin më pak gjasa të ftoheshin, ndoshta sepse përqafimet e tilla janë një mënyrë për të komunikuar dashurinë dhe njerëzit që ndihen të kujdesshëm kanë më pak gjasa të sëmuren.

Mungesa e prekjes, përkundrazi, është e dëmshme. Pas kontrollit për faktorë të tillë si varfëria dhe cilësia e kujdesit mjekësor, studimet e foshnjave tregojnë se mungesa e prekjes çon në një gamë të gjerë problemesh zhvillimore, argumenton David J. Linden, profesor i neuroshkencës në Johns Hopkins U.

Se sa pasoja ka lënë përgjatë këtyre viteve, e po vazhdon ta bëjë një gjë të tillë pandemia, e përshkruan edhe shkenca. E kur do të dalim nga kjo katrahurë që e ka kapluar gjithë botën, nuk ka datë e ditë të saktë. /KultPlus.com

How to Stay Connected During the Pandemic – Cleveland Clinic

Roma anulon festimet e fundvitit për shkak të pandemisë

Posted on by Kult Plus

 Kryebashkiaku i Romës, Roberto Gualtieri deklaroi sot se do të hartohen planet për ngjarjet publike në natën e Vitit të Ri, ndërkohë që bashkia do t’i japë përparësi mbrojtjes së shëndetit të qytetarëve.

“Koncerti i Vitit të Ri? Do të zyrtarizojmë publikisht një vendim orët e ardhshme, por plani është që të merret shumë seriozisht kërkesa e qeverisë për monitorimin e situatës”, tha Gualtieri.

“Prandaj ka shumë të ngjarë që të mos ketë ngjarje festive kolektive, pasi kjo do të krijonte turma. Në këtë fazë të pandemisë një gjë e tillë do të ishte e pakujdesshme”, theksoi ai.

“Evolucioni i pandemisë është në sytë e të gjithëve dhe ne nuk duhet të lëmë vigjilencën tonë”, shtoi kryebashkiaku.

“Qeveria ka të drejtë në zgjatjen e gjendjes së jashtëzakonshme. Ne gjithashtu duhet të luajmë rolin tonë”, theksoi ai. / KultPlus.com

SHBA-ja rihap kufijtë për udhëtarët e vaksinuar

Posted on by Kult Plus

Shtetet e Bashkuara kanë rihapur kufijtë për vizitorët e huaj duke i dhënë fund një ndalimi 20-mujor të hyrjes për shkak të pandemisë së COVID-19.

Ndalimi u vendos nga ish-presidenti amerikan, Donald Trump.

Masa kishte prekur qytetarët jo-amerikanë nga mbi 30 vende, duke përfshirë Britaninë e Madhe dhe shtetet e Bashkimit Evropian.

Shumë familje ishin ndarë dhe turizmi ishte bllokuar.

Tani, linjat ajrore po presin të ketë një vërshim nga vizitorët pasi kufizimet janë hequr për ata që janë plotësisht të vaksinuar dhe i nënshtrohen testimit dhe gjurmimit të kontakteve.

Në përpjekje për të ndaluar përhapjen e koronavirusit, kufijtë e SHBA fillimisht u mbyllën për udhëtarët nga Kina në fillim të vitit 2020.

Kufizimet më pas u shtrinë në vende të tjera.

Sipas rregullave të reja, udhëtarët e huaj do të duhet të tregojnë prova të vaksinimit përpara se të fluturojnë, të marrin një rezultat negativ të testit COVID-19 brenda tre ditëve nga udhëtimi dhe të dorëzojnë informacionin e tyre të kontakteve. Ata nuk do të duhet të hyjnë në karantinë.

Bashkimi Evropian rekomandoi lejimin e hyrjes së udhëtarëve amerikanë në muajin qershor, ndërsa vizitorët nga SHBA-ja kanë qenë në gjendje të udhëtojnë në Mbretërinë e Bashkuar që nga 28 korriku. / KultPlus.com

Si po ia dalin artistët e rinj pas bllokimit nga pademia

Posted on by Kult Plus

Duke kërcënuar kreativitetin dhe mbytjen e ndërveprimit social, bllokimet pandemike kanë ndërprerë studimet e studentëve të artit të Londrës.

Me studiot e mbyllura dhe mësimet që zhvilloheshin në internet, shumë e gjetën veten nën presion.

Në fakt, në shumë mënyra, pandemia nxiti një ndjenjë të re vendosmërie dhe perspektive. Ai dha frymëzim të freskët.

Studentët e artit janë përpjekur gjithnjë e më shumë të tregohen kreativ, shkruan Euronews, transmeton Klankosova.tv.

Graham Martin, 38 vjeçar, me origjinë nga Ayr në Skoci, i cili studioi pikturë në Kolegjin Mbretëror të Artit në Londër tregoi vështirësitë gjatë mbylljes pandemike.

“Mbylljen e parë e ndjemë të gjithë me të vërtetë. Jo vetëm për sa i përket mungesës së komunitetit, por në një formë u bë edhe mbyllja e krijimtarisë”, u shpreh ai.

Bllokimi si pasojë e pandemisë pati ndikime në shëndetin mendor të shumë njerëzve në botë, me një rritje të ndjenjave të izolimit dhe vetmisë./KultPlus.com

Inteligjenca artificiale ndihmon në parandalimin e pandemive të ardhshme

Posted on by Kult Plus

Inteligjenca artificiale ndihmon në identifikimin e viruseve që rrezikojnë kërcimin e specieve të frikshme nga kafshët te njerëzit, siç është koronavirusi SarsCoV2.

IA e realizon këtë falë një sistemi të mësimit mekanik, që vlerëson gjenomet e viruseve, duke lejuar kështu përpjekje të përqendruara për të monitoruar vetëm ato potencialisht më të rrezikshme.

Rezultati është botuar në revistën Plos Biology nga studiues të Universitetit të Glasgout, transmeton KultPlus.

Identifikimi i zoonozave (sëmundjet që transmetohen nga kafshët te njerëzit) para fillimit të tyre është një detyrë e vështirë, sepse më shumë se 1,6 milionë viruse qarkullojnë në botën e kafshëve dhe vetëm një pakicë e vogël është vërtet e aftë të infektojë qeniet njerëzore.

Për të qenë në gjendje ta identifikojnë atë, studiuesit fillimisht krijuan një bazë të dhënash me 861 lloje virusesh, që i përkisnin 36 familjeve: nga këtu ata filluan të zhvillojnë modele të mësimit të makinerisë.

Modeli që demonstroi performancën më të mirë u përdor më pas për të analizuar gjenomet e tjerë të llojeve të ndryshme virale.

Kështu u zbulua se gjenomet mund të kenë karakteristika të pavarura nga klasifikimi taksonomik dhe që mund t’i bëjë viruset që të përshtaten me njerëzit.

Viruset e etiketuar si të dyshimtë nga inteligjenca artificiale mund të studiohen më hollësisht për t’i karakterizuar më mirë dhe për të filluar zhvillimin e çdo vaksine. / KultPlus.com

Çmimet Nobel 2021 nën vulën e COVID-19

Posted on by Kult Plus

Pionierët e vaksinave kundër COVID-19 apo gjenetistët kryesorë, kundërshtarët bjellorusë apo liria e shtypit, një romancier joperëndimor: Çmimet Nobel 2021 do të fillojnë të jepen nga e hëna, padyshim, nën vulën e pakundërshtueshme të pandemisë.

Të dhëna prej 120 vjetësh, shpërblimet në mjekësi, fizikë, kimi, letërsi dhe paqe, të dëshiruara nga shpikësi suedez Alfred Nobel, si edhe çmimi më i fundit në ekonomi, janë shpallur në Stokholm dhe Oslo, transmeton KultPlus.

Slogani: T’i jepet përparësi atyre që kanë kontribuar më shumë “në përfitimet e njerëzimit”.

Hungarezja Katalin Kariko dhe amerikani Drew Weissman konsiderohen nobelistë, pasi kanë hapur rrugën për vaksinat mARN nga Pfizer dhe Moderna, tashmë të injektuara në më shumë se një miliard njerëz në të gjithë botën, për t’i mbrojtur ata nga COVID-19.

“Do të ishte një gabim i komitetit Nobel të mos i jepte çmimin vaksinës mARN këtë vit”, vlerëson Ulrika Björkstén, kreu i shërbimit shkencor të radios publike suedeze, transmeton tutje KultPlus.

Akademia e Shkencave, ndonjëherë e kritikuar për tendencën e saj për të kurorëzuar zbulimet shumë të vjetra, gjithashtu mund të kurorëzojë përfundimisht, pas gati 90 vjetësh, ekspertët e limfociteve Max Cooper dhe Jacques Miller.

Kërkimet për kancerin e gjirit (Mary-Claire King dhe Dennis Slamon) ose fusha të tilla si rezistenca ndaj antibiotikëve ose epigjenetika, përmenden gjithashtu në çmimet.

Organizatat, që mbrojnë lirinë e shtypit, siç janë Reporterët pa Kufij dhe Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve me seli në Nju Jork, po kthehen edhe një herë këtë vit si fitues të mundshëm.

Disidentja bjelloruse Svetlana Tikhanovskaya, vetëm ose me bashkatdhetaret e saj, Maria Kolesnikova dhe Veronika Tsepkalo, gjithashtu ka gradën “e preferuar”, vetëm nëse, midis 329 kandidatëve në garë, komiteti Nobel zgjedh kauzën e klimës, me shembullin e ri suedez, Greta Thunberg.

“Ky është problemi më i rëndësishëm për momentin”, tha historiani Nobel, Asle Sveen. / KultPlus.com

Dyfishohen ankesat e konsumatorëve, në pandemi hasen produkte me afat të skaduar dhe ngriten çmimet

Posted on by Kult Plus

Në nëntë muajt e këtij viti ankesat e konsumatorët janë dyfishuar, krahasuar me vitin e kaluar. Numër i madh i qytetarëve janë ankuar se i përket produkteve me afat të skaduar e ngritjes së çmimeve, tha Fatbardha Restelica nga Instituti për Politika Zhvillimore (INDEP).

Ajo ka bërë të ditur se vitin 2020 kanë pranuar mbi 600 mesazhe direkte nga qytetarët që u ankuan për parregullsi të natyrave të ndryshme.

“Vetëm gjatë vitit 2020 i kemi pasur diku rreth 500 mesazhe direkte, ndërsa nëse flasim nga janari e deri tash në shtator të 2021 kemi pasur më shumë se 600 mesazhe të konsumatorëve të cilët po ankohen për parregullsi. Pra numri përpos që është dyfishuar për periudhën e ngjashme të këtij viti po presim që të arrijë edhe 1 000 deri në fund të këtij viti”, tha Restelica për EO, transmeton KultPlus.

“Me pandeminë edhe konkurrenca është shekulluar, ku bizneset kanë bërë një luftë të ashpër në mes vete për përfitime materiale sepse kanë pasur humbje të mëdha gjatë mbylljeve, dhe kjo ka ndikuar që ankesat të shumëfishohen. Kryesisht ankesat kanë qenë për çmimet e njëtrajtshme në gjitha marketet ku konsumatorët nuk kanë pasur mundësi ku të zgjedhin se cili produkt është më i lirë, pastaj kanë pasur ankesa me afat të skaduar dhe raste të shumta”, shtoi ajo.

Kurse, qytetarët shprehen të dëshpëruar, pasi thonë se u shkelen të drejtat. Fatmir Makolli tha se nëpër raftet e marketeve ka hasur në shumë artikuj me afat të skaduar, 1 centshi nuk u kthehet dhe se çmimet janë të shtrenjta.

“Hiç, zero nuk respektohen. Në market të thjesht me hi nuk i shikojnë artikujt ku krejt janë më afat të skaduar e ka shumë sëmundje nga to, pastaj kur është puna një cent nuk kanë me ta kthy, ka 1 cent sa populli i le aty e sa njerëz blejnë. Poashtu çmimet më të shtrenjta janë këtu”, tha Makolli.

Edhe Gani Musliu theksoi se se janë të diskrimunuar si konsumatorë, dhe sidomos gjatë pandemisë kanë vërejtur se çmimet janë ngritur shumë lart.

“Mund të them që pak, e në shumë raste edhe jemi të diskriminuar sidomos pas pandemisë çmimet kanë ndryshu në mënyrë të lartë, duke cekur këtu edhe çmimin e vajit i cili është më i lartë se shtetet e regjionit. Edhe afatet e skadencës i ndryshojnë brenda natës kur merr ushqimin e sheh se është i prishur”, deklaroi Musliu.

Lutfi Berisha poashtu tha se konsumatorët duhet të ankohen më shumë, sepse shpesh varet edhe nga standarti i jetesës së qytetarëve.

“Sa i përket konsumimit të materialit jetësor për mendimin tim është standarde, por me çmime diku të rritura, edhe konsumatori nuk po ankohet mjaftueshëm, varet edhe nga standardi i jetesës së secilit qytetar”, tha Berisha./eo/ KultPlus.com

Shefi i Pfizer tregon se kur do të mund të përfundoj pandemia COVID-19

Posted on by Kult Plus

Shefi i Pfizer, Albert Bourla ka deklaruar se bota mund të përballet me një situatë të rëndë nëse nuk vaksinohet një numër i madh i popullsisë, përcjell KultPlus.

I pyetur nga “The Financial Times” se kur mendon ai se do të marrë fund pandemia, ai është shprehur se për botën e zhvilluar shpreson që një gjë e tillë do të ndodh para fundit të këtij viti.

Megjithse, këtu ai është shprehur se e vetmja  e panjohur është nëse shtetet nuk ia dalin të vaksinojnë një numër të mjaftueshëm të qytetarëve.

 “Për botën e zhvilluar . . . do të ndërrojë, shpresoj, para fundit të këtij viti. E vetmja e panjohur është nëse ata nuk ia dalin të vaksinojnë numër të mjaftueshëm të qytetarëve, jo për shkak se nuk ka vaksina, por për shkak të hezitimit. Mund të përballemi me situatë të keqe nëse njerëzit nuk vaksinohen”, ka thënë ai.

E profesori universitar Muhamet Hamiti, derisa ka publikuar deklaratën e shefit të Pfizer ka thënë se Kosova do të mund të bëhej pjesë e botës së zhvilluar në aspekt të përballjes me virusin nëse Qeveria e organizon më mirë sistemin shëndetësor e qytetarët e marrin vaksinën.

Ai ka thënë se shkenca e ka bërë punën e vet, ndërsa tani gjithçka mbetet në dorën e Qeverisë dhe qytetarëve.

“Kosova do të mund të bëhej pjesë e botës së zhvilluar në aspekt të përballjes me virusin po qe se Qeveria e organizon më mirë sistemin tonë shëndetësor dhe qytetarët tanë e marrin vaksinën, mbasi numri i vaksinave të kontraktuara deri tani (me Pfizerin) – 1.2 milionë – e mundëson këtë, do të thoshim ne. Në rastin tonë, si gjetiu, është në dorën e Qeverisë dhe të qytetarëve. Shkenca (mjekësia) dhe industria farmaceutike e kanë bërë punën e vet”, ka shkruar ai në rrjetin e tij social Facebook. /gazetaexpress/ KultPlus.com

A kishte të drejtë Suedia gjatë gjithë kohës rreth pandemisë?!

Posted on by Kult Plus

Në muajin prill të vitit 2020, Suedia ishte ndër dhjetë vendet më të goditura nga pandemia e coronavirusit. Numri ditor i vdekjeve u rrit mbi 100, mbi 500 pacientë të infektuar me coronavirus ishin në kujdes intensiv, dhe situata ishte veçanërisht e rëndë në shtëpitë e pleqve, ku infeksioni mori me shpejtësi jetën e 80-vjeçarëve dhe 90-vjeçarëve.

Bota e ndoqi situatën në mosbesim, veçanërisht duke pasur parasysh se epidemiologu kryesor shtetëror, Anders Tegnell, miratoi strategjinë me shumë rekomandime, por me shumë pak kufizime reale, raporton thelocal.se.

Shumë ekspertë besuan se Suedia po eksperimentonte me popullsinë e vet, se dhjetëra apo edhe qindra mijëra njerëz do të vdisnin deri në verë dhe se sistemi spitalor do të shembej shkaku i pacientëve. Në mes të një pandemie në rritje, për të cilën nuk kishte vaksina ose trajtime të përparuara mjekësore në atë kohë, epidemiologu suedez me famë botërore, 71-vjeçari Johan Giesecke, mentori i Tegnellit dhe një nga paraardhësit e tij, foli për platformën britanike UnHeard, transmeton KultPlus.

Deklaratat e Giesecke kryesisht pasqyruan pozicionin zyrtar epidemiologjik suedez dhe të Institutit të Shëndetit Publik. Ata ishin krejtësisht të kundërt me drejtimin në të cilin po lëvizte e gjithë Evropa.

“Bllokimi nuk mund të funksionojë në demokraci, domethënë, në rastin më të mirë, mund të futet si një masë e vetme dhe afatshkurtre, si një plumb i vetëm që duhet të qëllohet në kohën e duhur. Nuk ka asnjë bazë shkencore për masat e marra në të gjithë Evropën. Përqindja e vdekjeve shkaku i COVID-19 në të gjithë Evropën në një vit do të jetë afërsisht e njëjtë, diferencat do të jenë më së shumti rreth 20 për qind”, kishte deklaruar me gjakftohtësi Giesecke.

Cila është situata sot, 15 muaj më vonë?

Sot, 15 muaj më vonë, nuk ka më asnjë dyshim se Tegnell dhe Giesecke, për të thënë aspak, nuk kishin gabuar. Edhe pse shkollat fillore mbanin mësimet normalisht, megjithëse të gjitha dyqanet, qendrat tregtare, restorantet, kopshtet, kinematë, transporti publik, palestrat, vendpushimet e skive, kafenetë dhe aktivitetet e tjera ishin të hapura, megjithëse nuk kishte mbyllje, mbajtje të detyrueshme të maskave ose mbyllje të kufijve, Suedia sot qëndron më mirë se shumica e vendeve evropiane.

Si në aspektin e vdekshmërisë totale nga COVID-19, ashtu edhe sipas vdekshmërive normale, por edhe rënies së aktiviteteve ekonomike.

Gjithsej 14,656 shtetas suedezë vdiqën nga coronavirusi deri të premten, duke vënë në dukje se të gjithë ata që vdiqën pas një testi pozitiv të PCR, pavarësisht nga shkaku i vdekjes, janë përfshirë në atë regjistër.

Ka 109 pacientë në spitale të diagnostikuar me coronavirus, 16 prej të cilëve janë në njësitë e kujdesit intensiv. Në muajin e fundit, 1,500 deri në 2,100 infeksione të reja në javë janë regjistruar në rang kombëtar, ndërsa në ditët më të këqija të pandemisë, në fund të dhjetorit 2020, kishte deri në 10,000 raste të reja në 24 orë.

GJDP-ja e Suedisë po rritet, ekonomia ka kompensuar të gjitha humbjet

Treguesit ekonomikë janë gjithashtu interesantë. GJDP-ja e Suedisë në muajin qershor ishte 2.5 për qind më e lartë se një muaj më parë, dhe madje 10 për qind më e lartë se në qershor të vitit 2020. Kështu, ekonomia suedeze kompensoi të gjitha humbjet në pandemi në fund të majit të këtij viti dhe rënia totale e aktivitetit ekonomik vitin e kaluar ishte 2.8 për qind, e treta më e vogël në Bashkimin Evropian, pas Lituanisë dhe Irlandës. Duhet shtuar se rimëkëmbja e fortë ekonomike i atribuohet edhe shumë faktit se suedezët, të cilët tradicionalisht u pëlqen të udhëtojnë dhe të shpenzojnë shumë për udhëtime, kaluan pushimet në atdheun e tyre verën e kaluar dhe këtë verë.

Me 0.19 vdekje për 100,000 banorë në 14 ditët e fundit, Suedia, sipas të dhënave të ECDC, aktualisht ka më pak vdekje nga coronavirusi në Evropë, pas Islandës dhe Lihtenshtajnit. Për shkak të përhapjes së versionit Delta, kryesisht në mesin e popullatës më të re, rezultatet dyjavore po shohin paksa rritje të numrave te të rinjtë dhe aktualisht është 43.5, larg mbajtësve të rekordeve evropiane, siç është Qipro (1514) ose Spanja (783). Në hartën e famshme ECDC, vetëm zona përreth Stokholmit është në portokalli, ndërsa pjesa tjetër e Suedisë janë të gjelbra.

Vetëm e 25 -ta në Evropë sa i përket shkallës së vdekshmërisë

Duke pasur parasysh akuzat për “vrasjen e të moshuarve” në fillim të pandemisë, pozicioni aktual i Suedisë në listën e vendeve sipas nivelit të vdekjeve që nga fillimi i pandemisë është veçanërisht interesant. Universiteti Johns Hopkins në Shtetet e Bashkuara, i cili ndoshta ka të dhënat më të sakta, e rendit Suedinë vetëm të 38-të në botë dhe të 25-të në Evropë, me një total prej 142.48 vdekjesh shkaku i coronavirusit për 100,000 banorë që nga fillimi i pandemisë.

Nuk ka dyshim se një fushatë e vaksinimit në kohë dhe gjithëpërfshirëse është kryesisht përgjegjëse për situatën e favorshme epidemiologjike. Pas hezitimit fillestar, si rezultat i përvojave të këqija me vaksinimin masiv kundër gripit të derrit në vitin 2009, kur rreth 400 suedezë kryesisht të rinj u infektuan me narkolepsi, suedezët pranuan masivisht vaksinën COVID-19. Sot, përdoren vetëm vaksinat Pfizer dhe Moderna dhe AstraZeneca në dozën e dytë.

Fushata e vaksinimit së pari përfshiu popullsinë e moshuar, personelin e shtëpive të të moshuarve dhe institucione të ngjashme, grupe të rrezikut dhe profesionistë të shëndetit. Pastaj, duke iu përmbajtur rreptësisht kufijve të moshës, për shkak të të cilave një 40-vjeçar i shëndetshëm nuk mund të vaksinohej para një 50-vjeçari të shëndetshëm, gradualisht shkoi drejt të rinjve. Vaksina është aktualisht në dispozicion për të gjithë suedezët e rritur, dhe vaksinimi do të jetë në dispozicion për adoleshentët e moshës 16 deri në 18 vjeç në mes të muajit gusht.

Dy doza i morën nga mbi 50 për qind e njerëzve, një dozë pothuajse 80 për qind

Deri të premten, gjithsej 77.7 për qind e suedezëve të rritur kishin marrë të paktën dozën e parë dhe 50.3 për qind e popullsisë së rritur kishin marrë dy doza. Nuk ka dyshim se norma e vaksinimit për të rriturit do të kalojë 80 për qind. Për më tepër, ndërsa Evropa ka frikë nga një valë vjeshte infeksioni, Suedia mund të mburret se deri në 85 për qind të njerëzve mbi moshën 60 vjeç janë vaksinuar me dy doza.

Sidoqoftë, sipas Tegnell, Suedia nuk do të jetë e kënaqur vetëm me një vaksinim të mirë të të moshuarve “Përhapja e infeksionit nuk ndikon më në barrën e sektorit të shëndetësisë, sepse grupet e rrezikut janë të vaksinuara. Unë pres që kjo prirje të vazhdohet. Megjithatë, duhet të ecim përpara dhe të arrijmë tek sa më shumë njerëz të jetë e mundur me dozën e dytë për të na mbrojtur nga versioni Delta e coronavirusit. Tani është radha e popullsisë më të re dhe është e rëndësishme që të gjithë të pranojnë vaksinimin”, transmeton KultPlus.

Është e rëndësishme të theksohet se në Suedi nuk ka asnjë detyrim për tu vaksinuar, edhe në mesin e profesionistëve të kujdesit shëndetësor, dhe se personat e pavaksinuar nuk diskriminohen në asnjë mënyrë. Edhe pse vaksinimi inkurajohet dhe promovohet vazhdimisht në çdo hap, të pavaksinuarit nuk kufizohen në lëvizje, as nuk u mohohet qasja në asgjë. Për më tepër, për aq kohë sa autoritetet e duan atë, Suedia nuk mund t’i ndalojë qytetarët të lëvizin lirshëm. Bllokimi i tipit australian nuk ka bazë në ligjin suedez.

Për shkak të vaksinimit në kohë, Suedia shmang një rritje të konsiderueshme të vdekshmërisë në valën e tretë të pandemisë në pranverën e hershme të këtij viti. Sipas Byrosë Suedeze të Statistikave, niveli i përgjithshëm i vdekshmërisë nga fundi i janarit të këtij viti deri më tani është vazhdimisht më i ulët ose në përputhje me mesataren para-pandemisë nga viti 2015 në 2019.

Masat janë të padukshme

Masat aktuale në jetën e përditshme janë pothuajse të padukshme. Ajo që fillimisht ra në sy të shumë njerëzve kur është fjala për strategjinë suedeze, është akoma e vlefshme sot. Maskat nuk u mbajtën në Suedi në asnjë kohë gjatë pandemisë, u rekomanduan vetëm në transportin publik dhe tani nuk përdoren më as nga profesionistët e kujdesit shëndetësor në korridoret e spitaleve.

Nuk ka më asnjë kufizim për numrin e njerëzve që mund të qëndrojnë në hapësira publike të tilla si dyqane, muze, parqe dëfrimi ose restorante. E vetmja gjë që ende të kujton një pandemi janë kufizimet në tubimet publike për 300 persona brenda dhe 3,000 njerëz jashtë (me disa përjashtime për ngjarjet sportive).

Megjithëse fqinjët e saj nordikë, Norvegjia, Finlanda dhe Danimarka, për shkak të avantazheve krahasuese gjeografike dhe demografike dhe masave më të rrepta epidemiologjike, kishin vdekshmëri shumë më të ulët, prandaj duhet të konsiderohen shembuj më të mirë në strategjinë e pandemisë, sot është e qartë se Suedia është në çdo kushtet e performancës se të paktën dy të tretat e vendeve evropiane.

Tegnell sigurisht bëri gabime në hapa, kryesisht në mbrojtjen e popullsisë në shtëpitë e pleqve, por të gjitha indikacionet janë se është në strategjinë e tij që një e ardhme e qëndrueshme qëndron në luftën kundër pandemisë derisa vaksinimi dhe imunizimi natyror të arrijnë imunitet kolektiv. / KultPlus.com

Për herë të parë pas pandemisë, New York feston me koncert muzikor

Posted on by Kult Plus

Këngëtari amerikan Bruce Springsteen do të jetë një nga yjet e koncertit të madh të planifikuar për në fund të gushtit në Central Park për të festuar “rilindjen e Nju Jorkut” pas pandemisë, me Paul Simon dhe Jennifer Hudson, njoftuan sot autoritetet e qytetit në Twitter, përcjell KultPlus.

Kryebashkiaku demokrat Bill de Blasio njoftoi në fillim të qershorit mbajtjen e një koncerti gjigant, i planifikuar të mbahet më 21 gusht, megjithëse data nuk është konfirmuar ende.

Organizatori i ngjarjes, producenti Clive Davis, është shprehur se dëshironte të radhisë tetë “yje” për një koncert tre orësh, që do të zhvillohet para rreth 60 000 pjesëmarrësve në vend dhe me transmetime televizive në të gjithë botën.

Jennifer Hudson, 39 vjeçe, këngëtare R&B dhe aktore, është “më e reja” nga tre emrat e shpallur nga bashkia e qytetit. / KultPlus.com

Statujës gjigante në Japoni i vendoset maska (VIDEO)

Posted on by Kult Plus

Një statuje gjigante budiste në Japoni i është vendosur maska e fytyrës kundër COVID-it, njofton BBC, përcjell KultPlus.

Statuja e gjatë 57 metra që i është dedikuar Perëndeshës së Mëshirës, Kannon, gjendet në qendër të Japonisë. Statujës i është vendosur maska.

Menaxherët e tempullit në Aizuwakamatsu kanë thënë se planifikojnë ta lënë maskën në fytyrën e statujës derisa të vihet nën kontroll pandemia COVID-19. / KultPlus.com

Izolimi nga pandemia rriti problemet me gjumin

Posted on by Kult Plus

Izolimi nga COVID-19 shtoi problemet me gjumë, si pasojë e qëndrimit të gjatë para pajisjeve elektronike

Një studim i fundit ka zbuluar se izolimi gjatë pandemisë COVID-19 ndikoi në cilësinë e gjumit tek shumë persona.

Izolimi total rezultoi në rritjen dramatike të përdorimit të internetit dhe pajisjeve elektronike, përcjell KultPlus.

Studiuesit vërejnë se është e mundshme që rritja e përdorimit të tyre ishte për shkak se njerëzit po përpiqeshin të kompensonin ndërveprimin e kufizuar shoqëror dhe të plotësonin kohën e tyre të lirë.

Hulumtimi përfshiu 2123 pjesëmarrës dhe kreu disa sondazhe për të vlerësuar cilësinë e gjumit gjatë javës së tretë dhe të shtatë të bllokimit.

Gjithashtu, në studim u gjet se ka rënie të cilësisë së gjumit për njerëzit që qëndruan më shumë në ekranet e pajisjeve elektronike dy orë para gjumit. Derisa ata që ulën aktivitetin e tyre në ekrane dy orë para se të binin në gjumë raportuan një përmirësim të cilësisë së gjumit. / KultPlus.com

Parashikimi i OBSH-së për fundin e pandemisë

Posted on by Kult Plus

Drejtori i OBSH për rajonin e Evropës, Hans Kluge, paralajmëroi se pandemia e Covid-19 nuk do të përfundojë derisa të paktën 70% e njerëzve të vaksinohen dhe kritikoi shpërndarjen e vaksinave në rajon duke e konsideruar shumë të ngadaltë.

“Mos mendoni se pandemia e Covid-19 ka përfunduar,” tha Kluge në një intervistë për Agence France-Presse (AFP) dhe shtoi se normat e vaksinimit duheshin rritur. “Pandemia do të mbarojë pasi të kemi arritur 70% mbulim minimal në vaksinimin,” tha ai, transmeton KultPlus.

Në 53 vendet dhe territoret që përbëjnë rajonin europian të OBSH-së – përfshirë disa rajone në Azinë Qendrore – 26% e popullsisë ka marrë dozën e parë të një vaksine për Covid. Në Bashkimin Europian, 36.6% e popullsisë ka marrë të paktën një dozë dhe 16.9% janë vaksinuar plotësisht, sipas një numërimi nga AFP.

Kluge tha se një nga shqetësimet e tij kryesore ishte rritja e transmetimit së varianteve të reja.

“Ne e dimë për shembull se B.1617 (varianti indian) është më i transmetueshëm se B.117 (variant britanik), i cili tashmë ishte më i transmetueshëm se lloji i mëparshëm.”

Ai nënvizoi gjithashtu se shpejtësia është “thelbësore” gjatë pandemisë.

“Miku ynë më i mirë është shpejtësia, koha po punon kundër nesh dhe zhvillimi i vaksinimit vazhdon ende shumë ngadalë. Nuk është e pranueshme që disa vende të fillojnë të vaksinojnë pjesën më të re, të shëndetshme të popullsisë, ndërsa vendet e tjera në rajonin tonë ende nuk mbulojnë të gjithë punonjësit e kujdesit shëndetësor dhe njerëzit më të prekshëm.” / KultPlus.com

Karantina, historia e gjatë e izolimeve të njeriut për të luftuar me një armik të padukshëm

Posted on by Kult Plus

“Burgosja” e vullnetshme, më shumë se një masë parandaluese e përhapjes së CIVID-19, mbetet një sinjal i fuqishëm alarmi i njeriut për të dëshmuar paaftësinë e tij për tu përballur, jo vetëm me frikën por edhe me rolin inferior ne një botë ballafaqimi aftësishë.

Përkundër gjithë atyre sfidave të paimagjinueshme teknologjike dhe asaj ngrehine të lartë të kapardisjes dhe luksit, parasë dhe fudullëkut, njeriu qëndron kokulur dhe I mundur përballë një armiku naiv, një rreziku, i cili nëse nuk është një produkt i mendjeve të errëta për qëllime po kaq mizore sa edhe vdekja, duhet pranuar si reagim i gjykimit të pamëshirshëm të natyrës, për të na kujtuar se sa të vegjël dhe të dobët jemi.

Sot po luftojmë me të njëjtat mjete, me të cilat zgjodhën të ndesheshin paraardhësit tanë të hershëm, thua se kaq qindravjeçarë të kaluara dhe aq arritje shokuese të kurorëzuara, thjeshtohen në asgjë para një coronavirusi, një armiku që arriti të gjunjëzonte botën dhe së bashku me të, të nënshtrojë madhështinë false të qytetërimit modern.

Cila është kjo mënyrë kacafytjeje me rrezikun, më shumë se sa t’ia mbathësh?

Karantina!

Nga vjen fjala “karantinë” dhe çfarë kuptimi ka?

Fjala “karantinë” vjen nga dialekti venedikas që në italisht nënkupton “quaranta giorni” dhe në shqip 40 ditë. Ky emër iu vendos procesit të izolimit që iu bëhej anijeve dhe njerëzve para se të futeshin në Venedik gjatë periudhës së prekjes së botës nga murtaja apo ashtuquajtura, “Vdekja e Zezë”. Kujtojmë se mes viteve 1348 dhe 1359, “Vdekja e Zezë” shfarosi 30% të popullsisë së Evropës dhe një përqindje të popullsisë së Azisë. Një dokument i arkivave të Dubrovnikut në Raguza, (Kroacia e sotme), që daton në vitin 1377 urdhëronte se para se të lejohej hyrja në qytet, të ardhurit e rinj duhej kalonin 30 ditë (a trentine) në një vend të izoluar, në ishujt aty pranë, për të parë nëse shfaqnin simptomae e sëmundjes.

Në vitin 1448 shteti venedikas e zgjati periudhën e pritjes (izolimit) në 40 ditë duke i dhënë kështu emrin karantinë ose quarantina. Ky afat rezultoi se ishte një formulë e mirë për të frenuar përhapjen e sëmundjes.

Karantina dyzetëditore dëshmoi se ishte një formulë efektive për trajtimin e shpërthimeve të murtajës. Sipas vlerësimeve aktuale, murtaja bubonike kishte një periudhë 37-ditore nga infeksioni deri në vdekje. Prandaj, karantinat evropiane do të kishin qenë shumë të suksesshme në përcaktimin e shëndetit të ekuipazheve nga anijet e mundshme tregtare dhe të furnizimit.

Sëmundjet e tjera i janë nënshtruar praktikës së karantinës para dhe pas shkatërrimit të murtajës. Ata të prekur nga lebra ishin të izoluar afatgjatë nga shoqëria, dhe u bënë përpjekje për të kontrolluar përhapjen e sifilizit në Evropën veriore pas vitit 1492, ardhjen e etheve të verdha në Spanjë në fillim të shekullit të 19-të dhe ardhjen e kolerës aziatike më 1831.

Venecia mori drejtimin në masat për të kontrolluar përhapjen e murtajës, pasi kishte emëruar tre roje të shëndetit publik në vitet e para të “Vdekjes së Zezë” (1348). Regjistrimi tjetër i masave parandaluese vjen në provincën e Modenas në vitin 1374. Venecia themeloi izolimin e parë (në një ishull të vogël ngjitur me qytetin) në vitin 1403. Më 1467 Genova pasoi shembullin e Venecia, në vitin 1476 spitali i vjetër i lebrozëve të Marsejës u shndërrua në një spital të murtajës. Izolimet e madhe e Marsejës, mbase më i plota në llojin e saj, u themelua në vitin 1526 në ishullin Pomègues. Praktika në të gjitha karantinat mesdhetare nuk ndryshonte nga procedura angleze në tregtinë në Levantine dhe Afrikën e Veriut. Me ardhjen e kolerës në vitin 1831 disa karantina të reja u ngritën në portet perëndimore, veçanërisht një institucion shumë i gjerë pranë Bordeaux , më pas ai u kthye në një funksion tjetër.

Një përmendje e hershme e izolimit ndodh në librin biblik të Levitikut, shkruar në shekullin e shtatë para Krishtit ose mbase më herët, i cili përshkruan procedurën e ndarjes së njerëzve të infektuar për të parandaluar përhapjen e sëmundjes sipas Ligjit të Moisiut: Sipas të cilit: “Nëse pika e ndritshme në lëkurë është e bardhë, por nuk duket se është më shumë se lëkura e thellë dhe qimet në të nuk janë bërë të bardha, prifti do të izolojë personin e prekur për shtatë ditë. Në ditën e shtatë ai duhet të ekzaminoni atë, dhe nëse sheh se lëndimi është i pandryshuar dhe nuk është përhapur në lëkurë, ai do ta izolojë atë për shtatë ditë të tjera “.

Karantina si masë izolimi për të parandaluar rrezikun vjen gjithashtu edhe nga bota islame. Karantina e detyrueshme spitalore e grupeve të veçanta të pacientëve, përfshirë ata me lebër, filloi herët në historinë islame. Midis viteve 706 dhe 707 kalifi Al-Walid I, ndërtoi spitalin e parë në Damask dhe lëshoi një urdhër për të izoluar ata të infektuar me lebër nga pacientët e tjerë në spital. Praktika e karantinës së detyrueshme të lebrës në spitalet e përgjithshme, vazhdoi deri në vitin 1431, kur osmanët ndërtuan një spital lebrozësh në Edirne. Incidentet e karantinës kanë ndodhur në të gjithë botën muslimane, me dëshmi të karantinës vullnetare të komunitetit, në disa nga këto incidente të raportuara. Karantina e parë e dokumentuar e komunitetit të pavullnetshëm u krijua nga reforma e karantinës osmane në vitin 1838.

Praktikat e karantinimit gjejnë zbatim edhe në periudhat e mëvonshme. Epidemitë e etheve të verdha shkatërruan komunitetet urbane në Amerikën e Veriut, përgjatë fundshekullit të tetëmbëdhjetë dhe fillimshekullit të nëntëmbëdhjetë, shembujt më të njohur janë Epidemia e Etheve të Verdha në Filadelfia më 1793 dhe shpërthimet në Gjeorgjia (1856) dhe Florida (1888). Epidemitë e kolerës dhe të vegjëlve vazhduan gjatë gjithë shekullit të nëntëmbëdhjetë, dhe epidemitë e murtajës prekën Honolulu dhe San Francisko nga viti 1899 deri më 1901. Qeveritë e Shtetit në përgjithësi mbështeteshin në shërbimin e kordonit, si një masë gjeografike karantine për të kontrolluar lëvizjen e njerëzit brenda dhe jashtë komuniteteve të prekura. Gjatë pandemisë së gripit të vitit 1918, disa komunitete u aplikua sekuestrimi mbrojtës (nganjëherë referuar si “kundërkarantinë “) për të mbajtur të infektuarit nga futja e gripit në popullatën e shëndetshme.

Në shekullin XXI, personat e dyshuar për bartjen e sëmundjeve infektive janë karantinuar, si në rastet e Andrew Speaker (tuberkulozi rezistent ndaj shumë ilaçeve, 2007) dhe Kaci Hickox (Ebola, 2014). Kalimi i pacientëve të infektuar në repartet e izolimit dhe vetë-karantina, e bazuar në shtëpi e njerëzve të ekspozuar potencialisht, ishte mënyra kryesore që përfundoi epidemia e virusit Ebola të Afrikës Perëndimore më 2016. Ekspertë e shëndetit kritikuan kufizimet ndërkombëtare të udhëtimit, të vendosura gjatë epidemisë si joefektive për shkak të vështirësisë së zbatimit dhe u cilësua si kundërproduktiv pasi ngadalësuan përpjekjet për ndihmë. Dhe vjen përvoja e sotme e betejës me COVID-19 . Pak a shumë kjo është përvoja e historisë njerëzore me karantinimin, me të vetmen mundësi për tu ndeshur “urtësisht” dhe “trimërisht”. /albertvataj/ KultPlus.com

Dilemat rreth bartjes së maskave pas vaksinimit

Posted on by Kult Plus

Qendrat amerikane për Parandalimin dhe Kontrollim e Sëmundjeve kanë rekomanduar gjatë javës së shkuar se personat që janë vaksinuar plotësisht nuk kanë nevojë që të bartin më maska as në ambientet e mbyllura e as në ato të hapura, dhe se mund të mos mbajnë as distancë sociale në shumicën e vendeve. Por kjo gjë ka prodhuar edhe dilema.

Udhëzimet e reja të Qeverisë amerikane lidhur me maskat mbrojtëse kundër koronavirusit për personat e vaksinuar plotësisht i kanë lënë amerikanët të hutuar teksa çështja ka ndikuar edhe që bizneset dhe shtetet federale të mos arrijnë t’i përshtatin masat me rekomandimin.

“Target” dhe “CVS” u bënë kompanitë më të fundit që ua kanë hequr blerësve dhe punëtorëve të tyre domosdoshmërinë për të bartur maska në dyqanet e tyre. Zyrtarët në New York kanë specifikuar se do ta zbatojnë masën që nga kjo javë, përderisa në California është vendosur që të pritet edhe një muaj.

Rreth 123 milionë amerikanë – 37 për qind e gjithë popullsisë – janë vaksinuar plotësisht kundër COVID-19, kurse më shumë se 157 milionë të tjerë, apo 47 për qind, e kanë marrë vetëm njërën prej dy dozave të nevojshme për imunizim.

Cila është këshilla e re?

Qendrat amerikane për Parandalimin dhe Kontrollim e Sëmundjeve kanë rekomanduar gjatë javës së shkuar se personat që janë vaksinuar plotësisht nuk kanë nevojë që të bartin më maska as në ambientet e mbyllura e as në ato të hapura, dhe se mund të mos mbajnë as distancë sociale në shumicën e vendeve.

Vaksinimi i plotë arrihet dy javë pas administrimit të dozës së dytë të ndonjërës prej vaksinave të aprovuara kundër COVID-19, “Pfizer” apo “Moderna”, apo dy javë pas dozës së parë të vaksinës njëdozëshe “Johnson & Johnson”.

“Nëse jeni vaksinuar, po themi se jeni të sigurt, mund ta hiqni maskën dhe nuk jeni në rrezik për t’u sëmurë rëndë apo për t’u hospitalizuar për shkak të COVID-19”, ka thënë drejtoresha e CDC-së, Rochelle Walensky në “Fox News Sunday”. “Nëse nuk jeni të vaksinuar, nuk jeni të sigurt. Ju lutemi që të shkoni e të vaksinoheni ose të vazhdoni me bartjen e maskës”.

A ka përjashtime?

Po. CDC-ja ka specifikuar se të gjithë – të vaksinuarit dhe të jovaksinuarit – duhet që të vazhdojnë të bartin maska në vende të caktuara. Maskat ende janë të obligueshme në mjetet e transportit publik – autobusët, trena dhe aeroplanë – dhe në hapësirat e tjera, si në spitale, burgje dhe në vendet për të pastrehët.

Disa shtete, biznese dhe dyqane po e heqin tanimë masën e vendosjes së maskës për personat plotësisht të vaksinuar, për shkak të ndryshimeve të bëra nga CDC-ja, kurse të tjerët jo. California ka vendosur që të presë deri muajin e ardhshëm për t’u dhënë kohë bizneseve dhe publikut për përgatitje.

Pse është bërë ky ndryshim?

Drejtoresha e CDC-së ka thënë se udhëzimet e reja shkencore të javëve të fundit e kanë mbështetur heqjen e masave për bartje të maskave dhe mbajtje të distancës sociale. Ajo ka shtuar se tanimë ka prova të reja që vaksinat kundër COVID-19 funksionojnë vërtet, se janë efektive kundër varianteve të virusit dhe e parandalojnë shpërndarjen e tij.

Kur ka njoftuar për këshillat e reja, ajo i ka theksuar rënien e infektimeve në SHBA, shpërndarjen e gjerë të vaksinave dhe fillimin e vaksinimit të personave mbi 12-vjeçar.

“Dua të specifikoj qartë se i kemi punuar masat sipas udhëzimeve shkencore”, ka thënë ajo.

Cilat janë vendimet për fëmijët?

Fëmijët, të cilët nuk janë vaksinuar duhet që të bartin maska dhe ta mbajnë distancën. CDC-ja ka rekomanduar se maskat duhet t’i bartin të gjithë fëmijët, duke nisur nga mosha 2-vjeçare. Fjala është për hapësira publike dhe atëherë kur ka njerëz të tjerë në shtëpinë e tyre.

Maskat këshillohen që të barten edhe në shkolla. Kjo gjë nuk do të ndryshojë gjatë këtij viti shkollor dhe “do të punojmë për udhëzime në shkollë për vjeshtë”, ka thënë Walensky.

Ajo ka theksuar se disa fëmijë mund të mos e kuptojnë pse duhet të bartin maska, kur pjesa tjetër e familjes jo.

“Mendoj se ky vendim duhet të merret brenda familjeve”, ka thënë ajo.

Por, a mund të vazhdohet me bartjen e maskës?

Sigurisht që po. Me gjithë udhëzimet e ndryshuara, “nuk ka nevojë që të gjithë t’i heqin maskat menjëherë”, ka thënë Walensky, duke folur së fundi për “NBC News”. “Është vështirë që t’i ndryshojmë shprehitë dhe nuk ka ndonjë ligj që nuk duhet ta mbani maskën më”, ka thënë ajo.

Në përgjithësi, ende nuk ekziston ndonjë sistem që i kontrollon të dhënat e vaksinimit të atyre që nuk bartin maska. Shkollat, bizneset dhe vendet e tjera mund të kërkojnë dëshmi të vaksinimit. Qeveria federale ende nuk ka plane për “pasaportë të vaksinës”.

“Ajo që po kërkojmë nga amerikanët është që të jenë të sinqertë me veten dhe të mos i heqin maskat derisa të jenë të sigurt”, ka thënë Walensky. /ap/ KultPlus.com

BE: Pandemia ka përkeqësuar situatën e komunitetit LGBTI

Posted on by Kult Plus

Bashkimi Evropian thotë se pandemia e koronavirusit ka përkeqësuar situatën e të drejtave të komunitetit LGBTI.

“Pandemia e COVID-19 ka rritur nivelin e dhunës dhe diskriminimit ndaj personave LGBTI, duke përfshirë dhunën në familje, gjuhën e urrejtjes në internet dhe krimet me bazë urrejtjen”, ka thënë përfaqësuesi i Lartë për Politikë të Jashtme dhe Siguri i Bashkimit Evropian, Josep Borrell, përcjell KultPlus.

Ai theksoi se çdo qenie njerëzore lind e lirë dhe e barabartë si dhe riafirmoi angazhimin e fuqishëm të BE-së për të mbrojtur dhe promovuar të drejtat e njeriut, përfshirë këtu edhe personat e komunitetit LGBTI.

Borrel theksoi se ishte i shqetësuar me faktin se 69 vende kanë kriminalizuar marrëdhëniet e dashurisë midis njerëzve të të njëjtës gjini dhe 11 vende madje kërcënuan edhe me dënime me vdekje.

“BE do të vazhdojë të trajtojë diskriminimin bazuar në orientimin seksual dhe identitetin gjinor, duke vazhduar thirrjet për një shoqëri më të drejtë, më gjithëpërfshirëse dhe të qëndrueshme”, theksoi tutje Borrell në një deklaratë. / KultPlus.com

Historia e dy vëllezërve që i ndau pandemia, festuan ditëlindjen te kufiri i dy shteteve

Posted on by Kult Plus

Për shkak të pandemisë, ata nuk mund të vizitojnë njëri-tjetrin. Dhe kjo është arsyeja pse, qoftë diell apo shi, dy binjakët suedezë, që janë 73-vjeçarë e gjejnë veten çdo të shtunë, secili në anën e vet të kufirit, në urën që lidh Norvegjinë dhe Suedinë.

Ola dhe Pontus Berglund marrin me vete karriget e ushqimin dhe vendosen secili nga vendi i tyre, i cili është i ndarë me një vijë të bardhë të hollë në asfalt.

“Nuk na lejohet të kalojmë kufirin. Unë duhet të qëndroj një metër në anën time dhe ai një metër në anën e tij”, shpjegon Ola ndërsa flamujt norvegjezë dhe suedezë të ngulur në kangjellat e urës valëviten nga era, transmeton KultPlus.

“Pra, ka dy metra distancë mes nesh”, tha ai. Dhe jo vetëm kaq. Në këmbët e tij ka një vijë të bardhë. Në njërën anë shkruhet “Norge”, në anën tjetër “Sverige”.

Ola jeton në Halden, në juglindje të Norvegjisë, ku shkoi me të dashurën shumë kohë më parë. Pontus është gjysmë ore me makinë në qytetin e largët suedez të Stromstad.

Ata janë binjakë identikë dhe gjithmonë takoheshin një herë në javë. Pandemia e ndaloi këtë dhe ata tani po takohen në urën e vjetër të Swinesund që lidh dy vendet.

Në urë, me dy metra distancë, ata festuan ditëlindjet e tyre të 73 në 20 prill.

“Kjo është shumë e pazakontë, por ne e shihnim njëri-tjetrin një herë në javë dhe nuk donim ta ndalonim atë këtë”, thotë Pontus nga pala suedeze. “Pandemia nuk na ndaloi dhe kjo është fitorja jonë”.

Megjithëse situata me virusin ka ndryshuar me kalimin e kohës, kufiri ka mbetur i mbyllur gjatë gjithë kohës. Kjo veçanërisht zemëron shumë norvegjezë që kanë vilë verore në Suedi, ku jeta është më e lirë. / KultPlus.com

Dua Lipa ia dedikon çmimin infermieres 74-vjeçare

Posted on by Kult Plus

Dua Lipa sonte në ”Brit Awards” u shpërblye me çmimin për këngëtaren më të mirë britanike, ndërkaq me të pranuar këtë çmim, Lipa i është bashkuar iniciativës për t’ia dedikuar çmimin e saj dikujt tjetër, duke i bërë kështu thirrje kryeministrit britanik Boris Johnson që të realizojë propozimin e tij për t’i rritur pagat punonjësëve që janë në vijën e parë gjatë kësaj pandemië, përcjell KultPlus.

“Unë kam zgjedhur që çmimin tim ta ndajë me Elizabeth Anionëu. Ajo e ka kaluar karrierën e saj të mrekullueshme të infermierisë duke luftuar pabarazitë racore. Ajo gjithashtu ka kaluar kaq shumë kohë dhe është një promovuese e fortë për mbrojtjen e punëtorëve të vijës së parë të frontit. Ajo gjithashtu ka thënë se ekziston një pabarazi masive midis mirënjohjes dhe respektit për punëtorët e vijës së frontit sepse është shumë mirë të duartrokasim për ta, por ne duhet t’i paguajmë ata. Prandaj, unë mendoj se ajo që duhet të bëjmë është që ne të gjithë duhet të japim një duartrokitje masive dhe t’i japim Borisit një mesazh që të gjithë mbështesim një rritje të drejtë të pagave për vijën tonë të parë të frontit”, ka thënë Lipa.

74-vjeçarja Elizabeth Nneka Anionëu është një infermiere britanike, administratore e kujdesit shëndetësor, lektor dhe profesor e Infermierisë në Universitetin e Londrës Perëndimore. / KultPlus.com