Nuk është biri yt…fli i qetë!

Nga Sergio Guttilla

Po të ishte biri yt
do ta mbushje detin me anije
të çdo lloj flamuri.

Do të dëshiroje që të
gjithë bashkë me miliona
të bënin urën që ai
të kalonte.

Po të ishte biri yt do të hidheshe në det,
do ta vrisje peshkatarin që nuk ta huazoi
barkën, do të ulërije për të kërkuar ndihmë,
do të trokisje në dyert e qeverive.

Por rri i qetë,
nuk është biri yt.
Mund të flesh i qetë
E sidomos i sigurt.
Nuk është biri yt.

Është vetëm biri i humanizmit të humbur,
i humanizmit të ndytë, që nuk bën zhurmë.

Nuk është biri yt.
Fli i qetë,
nuk është i yti.
Ende jo…/KultPlus.com

Fyelli

Nga Naim Frashëri

Pa dëgjo fyellin ç’thotë
Tregon mërgimet e shkreta,
Qahet nga e zeza botë
Me fjalë të vërteta.

Që kur se më kanë ndarë
Nga shok’ e nga miqësija,
Gra e burra kanë qarë
Nga ngashërimet e mija!

Krahërore e kam çpuar
E kam bëre vrima vrima,
Dhe kam qar’ e kam rënkuar
Me mijëra psherëtima!

Dhe me botën e gëzuar
Bëhem shok edhe marr pjesë,
Dhe me njerës të helmuar
Bënem mik me besa-besë.

Puna si do që të bjerë
Unë qanj me mallëngjime,
Më çdo vënt e kur-do-herë
Psherëtin zëmëra ime!

Gjithë bota më dëgjojnë
Po së jashtëmi më shohin,
Dëshirën s’m’a kupëtojnë
Zjar’ e brendëshmë s’m’a njohim.

Njerëzit me mua rrinë,
Unë qanj’ e mallëngjehem,
Po dufn’ e pshehtë s’m’a dinë
Andaj kurrë s’përdëllehem.

Gjith’ ata që janë ndarë
Fyellit shokë ju bënë,
Shkallët’ e tij disa farë,
Na shkalluan mëndjen tënë.

Rrëmet i njerëzisë!
Zër’ i fyellit s’ësht’ erë,
Ky ësht’ zjarr’ i dashurisë
Që i ra kallamit mjerë!

I ra qiellit e ndriti,
I ra zëmrësë e nxehu,
I ra verës e buçiti,
I ra shpirtit, dhe e dehu.

I dha erë trëndafilit
I dha dritë bukurisë,
I dha këngëtë bilbilit,
I dha shije gjithësisë.

Ay zjar i ra në qiej,
Edhe duke përvëluar,
U bënë kaq yj e diej,
Që i mba Zoti ndër duar,

Nga ky zjar Zot’ i vërtetë,
Që ka ngehur gjithësinë,
Hoth një shkëndijë në jetë,
Dhe bëri soje njerinë.

More zjar i bekuar!
Unë me ty jam përzjerë,
Pa jam tretur e kulluar,
Po të kam shpirt, mos më lerë. / KultPlus.com

Jo, faqet e para të gazetave s’i lexoj

Poezi nga Musa Ramadani

Brenga mendjen në merimangë ma pështolli
Tmerri zemrën në fole minjsh ma shndërroi

Faqet e para të gazetave
Kurrë më s’i lexoj

E rëndë është ajo peshë fjalësh
Si shi plumbi në shpirt më rigojnë

I kam lutur sytë që fjalën
Luftë të mos e venerojnë

I kam bindur veshët që fjalën
Mortje kurrë të mos e dëgjojnë

E kam urdhëruar gojën që fjalën
Gjak përjetë të mos e shqiptojnë

Se e rëndë është pesha e fjalëve
Si shi plumbi në shpirt më rigojnë

Dëgjomëni ç’ju them
Unë faqet e para të gazetave
Jo, nuk i lexoj kurrë më!

Gjersa njerëzit në bisha shndërruar
Shekullin e zjarrit s’do ta kenë shëruar. / KultPlus.com

Varret e hebrenjve në Prishtinë

Nga Visar Zhiti

Në varrezën e hebrenjve
nuk ka bar të blertë sot,
por flakët e luftës…
Mbishkrimet aramaike mbi rrasat e gurta
dridhen – mornica në lëkurën e ditës.

Digjen shtëpitë e Prishtinës përreth,
bien trarët e nxirë mbi kokat e njerëzve
si mallkimet,
thyhen tjegullat,
bashkë me xhamat copërlohet dhe frika.
Digjet dhe e kaluara
si fotot bardhë e zi
të një albumi të trashëguar, të hedhur në oborr.

Tanket duan të futen në varrezën e hebrenjve,
ta shembin…
Zinxhirët mbi Yllin e Davidit…
por shqiptarët u dalin përpara. Me luftë.
Edhe të vdekur mikun ta mbrojmë…
besën ia japim tjetrit,
por është jona besa…
Mbi trupat tanë le të shkelin më parë!

Shqiptarët e mi dhe në luftën e botës
mbrojtën jetët e hebrenjve,
kur dhe të tyret ishin në rrezik,
tani po mbrojnë varret e hebrenjve –
dhe vetë mund të mos kenë varre,
është lufta e tyre… Ylli, ah, Ylli i Davidit,
që i ka mbledhur cepat,
si yni është, si i mëparshmi, i hershmi,
Illyricum Sacrum e quanin,
bashkojnë ujërat e jetës me zjarret prometeane.

Vazhdon lufta.
Qielli rëndon si mermeri i varreve…

Mbrojeni Qiellin tonë ashtu si ne,
ju, perënditë e reja!…

Besojmë ende tek njeriu. Kthehet ai
dhe nga viset e vdekjes, Shpirt,
që vendos drejtësinë hyjnore…

P.S.:

…në Romë isha, në Ambasadën tonë punoja…
dhe ia treguam ambasadorit të Izraelit
ngjarjen me varrezat e hebrenjve në Prishtinë.
U prek ai, falënderoi dhe…
na dërgoi ca shishe me verë. Dhe
ne i përplasëm gotat me njëri-tjetrin
duke uruar fitoren e Kosovës.
Paqe popujve! Të vdekurit dalin nga varret,
duan të shprehin mirënjohjen,
shpesh më shumë se të gjallët. / KultPlus.com

Këngë e vjetër e rinisë

Poezi nga Viktor Hygo

Përktheu: Romeo Çollaku

Për Rozën gjë nuk kisha ndjerë,
kur vajtëm bashkë ne në ahishtë;
në tym po flisnim e në erë,
për çfarë mend s’mbajtkam pikërisht.

I ftohtë unë isha porsi gurët;
tek hidhja hapat krejt hutaq,
për lulet flisja dhe për drurët:
vështrimi i saj më thosh: «Veç kaq?»

Po bëhej strehë për ne ograja,
ndrinin mbi vesë margaritarë;
unë veshët te mëllenjat mbaja,
ajo te bilbilat gjyzarë.

Çunak që s’dija unë nga ndjenjat,
njëzet ajo, pothuaj grua,
këndonin bilbilat, mëllenjat
ndërkaq në degë për të dhe mua.

E zgjati shtatin të këputë
me dorën e bukur në pemë
një mjedër a nuk di se ç’frutë:
s’ia pashë dot llërën e bardhemë.

Mbi butësinë porsi mëndafsh
të myshqeve rrëshqisnin përrej,
natyra flinte mbushur afsh
korijes së heshtur gjer tej.

Sandales rripat ia liroi
dhe këmbkën zbathi që ta zhytë
në ujin akull të një përroi,
por s’di se ku më bridhnin sytë.

Të artën fjalë s’ma thoshte goja,
përhumbshëm veç e ndiqja pas;
herë tek ofshante e shikoja,
herë buzën tek vinte në gas.

E humba duarsh, domosdo;
dhe, tek po iknim nga ai vend,
«Harroje» më pat thënë ajo.
Por unë atë veç kam në mend. / KultPlus.com

Rritu!

Poezi nga Liridon Mulaj

Plagët e guralecëve ndër shputa
mbylli me dyll
Harroji tutat e shkyeme n’gjunj
e krahët mbushun me t’gërvishtuna
fëminije

Harroji!
Karrocat prej druni
shokët me flokë t’pa qethuna
Valët e detit harroji
edhe shkumën e tij t’gjelpt’

Vishi teshat e moralit
ndryj vetullat
e syve, terrojua driten
tash je burrë,
e lumtunia s’të ka ma hije

Kshtu m’tha baba dikur
e mandej iku
m’la vetëm… / KultPlus.com

Nis Java e Terapisë së Artit me një sërë aktivitetesh atraktive nga 12 deri më 16 maj

Tryeza diskutimi, maratonë e filmave, bisedë e njëanshme me psikologë, performime poezish, natë rrëfimesh dhe koncerte muzikor, janë këto aktivitetet që do të zhvillohen në kuadër të Javës së Terapisë të Artit, shkruan KultPlus.

Java e Terapisë do të fillojë me një tryezë diskutimi të titulluar ‘’Shëndeti fundaMental’’, ku do të shqyrtohen çështje rreth nevojës për art, posedimit të veprave artistike, rëndësisë së artit për mirëqenien psikologjike, ndikimit psikologjik në krijimin dhe interpretimin e artit, rëndësisë së shëndetit mendor, vlerësimit së artit në shoqërinë tonë dhe jo vetëm.

Pjesë e tryezës së diskutimit do të jenë: Lirie Lokaj, Psikologe; Vigan Behluli, Psikolog; Teuta Krasniqi, Aktore; Leonora Aliu, Gazetare dhe Nesim Maxhuni, Artist. Ky event do të mbahet më 12 maj në Sallën e Kuqe në orën 18:00.

Në eventin e dytë të radhës do të zhvillohet një maratonë e filmave të titulluar ‘’3,2,1… Merr Frymë’’, ku do të shfaqen filmat si: “We are not Super Heroes” me regji të Lia Bertels, që tregon për vizualizimin e momentit të ndjeshëm gjatë të cilit realiteti dhe fantazia e ëndrrat shkëputen nga njëra-tjetra;  “Listen Papa!” me regji të Olga Poliektova dhe Tatiana Poliektova, që tregon për fjalë të pathëna që marrin fuqinë e tyre në letrën e një djali drejtuar babait të tij; dhe “Verso le Stelle (To The Stars)” me regji të Antonello Piccione, që tregon për vizualizimin e arratisjes si rruga e vetme për një jetë më të mirë në mjerimin e pamëshirshëm të luftës.

Këta 3 filma do të zënë vend në orën 20:00 më 13 maj në M Club Prishtinë dhe Kino ‘’Jusuf Gërvalla’’ në Pejë. Ndërsa, më 14 maj në orën 18:00 do të shfaqen në Diakonie Youth Center në Mitrovicë.

Si aktivitet i tretë me radhë do të realizohet biseda e njëanshme me psikologun të titulluar ‘’Blind Confessions’’, ku do të flitet për gjërat që mund të jenë duke e munduar çdo njeri. Kjo ngjarje është menduar për ta lehtësuar barrën e bartjes të të gjitha atyre mendimeve e ndjenjave të cilave u kemi dhënë fuqi e kanë marrë fuqi mbi ne, apo thjesht të merret perspektiva e një personi të dytë mbi ato mendime dhe ndjenja.

Përgjatë “Blind Confessions”, të pranishmit kanë mundësi që të shkruajnë çdo mendim e gjë që ata duan të lexojnë në një copë letër dhe ti diskutojnë ato nga profesionistët e ftuar të shëndetit mendor për këtë event. Të gjitha gjërat e shkruara në letër do të jenë plotësisht anonime.

Këto biseda do të zhvillohen më 13 maj në orën 20:30 në M Club, Prishtinë me Urata Gjergjizi dhe në  Kino “Jusuf Gervalla”, Pejë. Ndërsa më 14 maj në Mitrovicë në orën 18:30 do të zhvillohet në Diakonie Youth Center me Xhevahire Balaj në Diakonie Youth Center.

Ngjarja e katërt në kuadër të Javës së Terapisë të Artit është titulluar “Bardh e Zi me ngjyra”, ku flitet për artin dhe shëndetin mendor nga perspektiva e një artisti.

Të menduarit bardh e zi ose i njohur ndryshe si të menduarit e polarizuar është konsideruar se ka të bëjë me tendencën tonë të të menduarit përmes ekstremeve, si p.sh., “Asgjë nuk ka kuptim” apo “Çdo gjë është perfekte”. Kjo mënyrë e të menduarit na e vështirëson ta shohim botën në nuanca të tjera, me ngjyra të tjera, përveç atyre bardh e zi.

“Bardh e Zi me ngjyra” do të realizohet me Ilir Muharremin, i cili do t’i shtojë Javës së Terapisë së Artit nuanca të reja në aspektin e perspektivave të reja.

Kjo ngjarje do të zë vend më 15 maj në orën 19:00 në 1 8 Prishtinë.

Aktiviteti i pestë me radhë përfshinë performime poezish nga performues të shumtë të cilët do të ndajnë shkrimet e tyre poetike me audiencën prezente në “Slam Poetry” në ditën e dytë të Javës së Terapisë së Artit.

Ky event do të mbahet më 14 maj në orën 18:00 në M Club.

Ndërsa si aktivitet i gjashtë do të zhvillohet një natë e rrëfimeve e titulluar ‘’Netët pa gjumë”, ku folës do të jenë: Adriana Matoshi, Argenita Fetahu dhe Leart Rama.

Në këtë natë të pranishmit do të kenë mundësi të shpalosin përvojat e tyre nëpërmjet rrëfimeve të cilat do të japin një kuptim të ri netëve pa gjumë.

Eventi do të mbahet më 14 maj në orën 20:00 në M Club.

Akitviteti i fundit i cili do të përmbyllë Javën e Terapisë së Artit është koncerti muzikor me titull ‘’Festivali i Mendjes”, ku do të performojnë artistët si: SKAG Band, Gjina Kelmendi, Fjolla Shaqiri, Liridona Selmani, Lekë Gjurgjiali and Band, Florent Abrashi, dhe Nora Konjuhi.

Ky koncert do të zhvillohet më 16 maj në orën 19:00 në Teatrin Oda.

Java e Terapisë së Artit është organizuar nga Komuna e Prishtinës dhe Qendra për Informim dhe Përmirësim Social./ KultPlus.com

“Ndërsa unë të kam e nuk të kam prapë”

Nga Mario Benedetti
Përktheu Elvi Sidheri

Zemër parzmore

Sepse të kam e nuk të kam dot
sepse për ty mendoj
sepse nata syçelë qëndron
sepse shkon nata, “e dashur” të them
sepse erdhe sërish të marrësh vegimin tënd
ti, më e hijshme se çdo vegullim i yti
sepse je e bukur, kokë, këmbë e shpirt
sepse je mirësi, nga shpirti yt në timin
sepse ti fshihesh ëmbëlsisht në krenarinë tënde
e vogël, e ëmbël
zemër parzmore

sepse je e imja
sepse e imja nuk bëhesh dot
sepse të kundroj e vdes në vend
e më keq se vdekja
po nuk të pashë, e dashura ime
po nuk të kundrova dot

sepse ti përherë gjallon kudoqoftë
por edhe më hijshëm në dashurinë time gjallon
sepse goja jote gjak është
e ti ke ftohtë
nevojitet të të dua fort, e dashura ime
nevojitet të të dua unë
ndonëse kjo plagë me dhemb dyfish
ndonëse të kërkoj pa të gjetur dot
e ndonëse
nata po kalon
ndërsa unë të kam
e nuk të kam prapë. / KultPlus.com

Ma dërgo dikë ta dua

Poezi nga Nënë Tereza

O Zot, 
Kur kam uri, më jep dikë që ka nevojë për bukë.
Kur kam etje, më dërgo dikë që ka nevojë për ujë.
Kur kam të ftoftë, më dërgo dikë ta ngroh.
Kur ndjehem e pakënaqur, më dërgo dikë ta ngushëlloj.

Kur kryqi im peshon rëndë, më bëjë ta bashkëndajë kryqin e tjetrit.
Kur jam e varfër, më dërgo te ata që kanë nevojë.
Kur nuk kam kohë, ma jep dikë që ta ndihmoj për një çast.
Kur jam e nënçmuar, bëjë të kam dikë që ta lavdëroj.

Kur jam e ligështuar, më dërgo dikë ta forcoj.
Kur kam nevojë të më kuptojnë, më dërgo dikë që ta dëgjoj e ta kuptoj.
Kur kam nevojë të kujdesen për mua, më dërgo dikë të kujdesem për të.
Kur mendoj vetëm për vetveten, tërhiqe vëmendjen time tek të tjerët./ KultPlus.com

Uh! Evropë, ti kurva e motit!

Poezi nga Gjergj Fishta

Uh! Europë, ti kurva e motit,
Qi i rae mohit besës e Zotit,
Po a ky â shêji i gjytetnís:
Me dá tokën e Shqypnís

Për me mbajtë klysht e Rusís?
Po ti a kshtû sod na i perligje
Njata burra qi m’ kto brigje
Për tý vehten bâne flije
Kur ti heshtshe prej ligshtije?

Át Gjergj Fishta, Lahuta e Malcís, Kanga XIII, vargjet 40–49 (Shkoder, 1933). / KultPlus.com

Njërit

Nga Mascha Kaléko
Përktheu Enver Robelli

Të tjerët janë det i gjerë
Ndërsa ti je porti vetë.
Besomë dhe fli qetë.
Unë te ti kthehem përherë.

Të gjitha stuhitë që më goditën në jetë
Të zbrazëta i kanë lënë velat e lundrës sime
Të tjerët janë dete pa mbarime.
Por ti je porti i vërtetë.

Ti je fener deti. Cak i fundit.
Andaj, i dashur, fli qetë
Të tjerët… lojë valësh mes mundit
Por ti je porti i vërtetë. / KultPlus.com

Kur jeta tretet…

Poezi nga Nezir Kraki

Kur jeta tretet,
Terreve të zhgënjimit,
Niset drejt asgjësë,
Rrugëve që s’çojnë askund,
Rrugëve ku askush s’të pret…
Mision i pamundur duket rikthimi.
Ikja nga asgjëja,
Kthimi nga askundi,
Largimi nga askushi,
Rikthimi te vetja.

         Mos shko pra shumë larg!
…larg vetës tënde.
Zhgënjehu herët e n’afërsi!
Se vjen një moment,
Kur as ‘vetja’ më s’të pret,
E nga asgjëja në asgjë,
Nga askundi në askund,
S’është jetë më,
Është vetmi. / KultPlus.com

“Gjahtare e thellësisë të syve t’mi, unë preja juj”

Poezi nga Pablo Neruda
Përktheu Rrezarta Morina

Në qiellin tem n’kohë mugëtire ti si nji re je
E ngjyra jote e forma jote janë pjellë e temes mendje.
Ti je imja, imja grue me buzët e ambla sheqer
E aty në jetën tande andrra jem jetën hedh.

Drita e shpirtit tem kambët e tua t’i ngjyron,
Vena e hidhun n’buzët e tua ambël lëshon,
Oh korrëse e kangës tem n’perëndim!
Që andrrat e vetmueme besojnë t’jesh fati im!

Ti e jemja je, e jemja, e unë kështu bërtas në t’mesditës
fllad, e flladi në zanin tem shterp nuk ka m’shirë aspak.
Gjahtare e thellësisë të syve t’mi, unë preja juj
Rri i qetë n’vështrimin tand t’natës si me kanë ujë

Tash t’kam mbërthy n’rrjetën tem plot muzikë, dashni
E rrjetat e muzikës tem janë të gjera-pafundësi.
Shpirti jem është lindë në bregun e syve tu t’zisë.
E në sytë e tu t’zisë mëmëdheu i andrrave nis. / KultPlus.com

L’ ecrivain chilien Pablo Neruda (1904-1973, nom de plume de Neftali Ricardo Reyes Basoalto) vers 1969 — chilean writer Pablo Neruda, (1904-1973, pen-name of Neftali Ricardo Reyes Basoalto) c. 1969

Liria s’ka pas emër

Poezi nga Sibel Halimi

Emrat janë të marrë
Edhe rrugët qorre kanë emër
Në tokën ku dorë njeri s’mbjellë, një lule çelë
Natyra s’e harron
E ajo fillikat shijon vetminë
Bota ka një kufi
Aty ku ti s’mund të shkosh
Për çfarëdo arsye
Mit është heroi
Që kur ecën rrugëve të sheshit
Të del pa asnjë organ
Heroit dhe zotave s’i përcaktohet seksi
Barrë e jonja është
Të kontrollohemi nga ti
Të na tërheqë si gravitet
Si molla kur pikën mbi kokë
Forca ka një emër
Por liria ekziston
Emër s’dua t’i jap. / KultPlus.com

Ma vranë Sarajevën

Robert Shvarc ishte një përkthyes hebreo-shqiptar, i cili njihet për shqipërimin e letërsisë gjermane, shkruan KultPlus.

Robert Shvarci lindi në Sarajevë, më 10 dhjetor, 1932 nga një baba hebre nga Austria dhe një nënë nga Elbasani, ai filloi të mësojë gjuhën shqipe në moshën gjashtëvjeçare. Shvarci përktheu disa nga veprat më të mëdha botërore në shqip, ndër të cilat mund të përmenden romanet e Remarkut, Gëtes, Fojtvangerit, Apicit, Travenit dhe Markezit.

Sot në 18 vjetorin e vdekjes së shkrimtarit nga Sarajeva me prejardhje shqiptare, KultPlus ju sjell njërën nga poezitë më të njohura të tij ‘Ma vranë Sarajevën’, një poezi në të cilën shpaloset një dhimbje e nostalgji e madhe.

Ma vranë Sarajevën

Ma vranë Sarajevën,
qytetin ku më ka rënë koka,
qytetin përjetësisht të dashuruar,
ku puthej lindja me perëndimin
dhe kishat rrinin pranë xhamive
dhe pranë sinagogave
të zëna për dore,
ku gjindja ishte përherë gazmore
dhe i donte këngët
dhe i donte lulet…

Ma vranë Sarajevën –
dhe Milaçka e kristaltë
gjarpëron tani e kuqe
përmes qytetit të martirizuar…
Ah, ç’ngjyrë tjetër veç asaj të gjakut
mund të lerë pas thundra e një viçi –
iliçi, visarionoviçi,
milosheviçi?

Ma vranë Sarajevën! –
pesëdhjetë vjet kam pritur
ta shihja edhe një herë
qytetin ku kam lindur,
qytetin vetëm pesëqind kilometra larg
që këtej! –
pesëdhjetë vjet kam pritur…

Tani s’dua ta shoh më:
s’kam zemër që të shoh gjithë atë gjak,
gjithë ato kufoma,
mu në zemër të Evropës,
mu në fund të këtij shekulli!

Do ta ruaj në kujtesë
ashtu të hirshme siç e lashë
në fëmijëri,
ashtu të butë dhe njerëzore,
ashtu gjithë tinguj e poezi…

Ma vranë Sarajevën!
Sarajevën më s’e pashë! / KultPlus.com

‘Mos shikoni kisha e xhamia, feja e shqyptarit asht shqyptaria’

Poezi nga Pashko Vasa

O moj Shqypni, e mjera Shqypni,
Kush te ka qitë me krye n’hi?
Ti ke pas kenë një zojë e randë,
Burrat e dheut të thirrshin nanë.

Ke pasë shumë t’mira e begati,
Me varza t’bukura e me djelm t’ri,
Gja e vend shumë, ara e bashtina,
Me armë të bardha, me pushkë ltina,

Me burra trima, me gra të dlira;
Ti ndër gjith shoqet ke kenë ma e mira.
Kur kriste pushka si me shkrep moti,
Zogu i shqyptarit gjithmonë i zoti
Ka kenë për luftë e n’luftë ka dekun
E dhunë mbrapa kurr s’i mbetun.
Kur ka lidhë besën burri i Shqypnisë,
I ka shti dridhën gjithë Rumelisë;
Ndër lufta t’rrebta gjithëkund ka ra,
Me faqe t’bardhë gjithmonë asht da.
Por sot, Shqypni, pa m’thuej si je?
Po sikur lisi i rrxuem përdhe,
Shkon bota sipri, me kambë, të shklet
E nji fjalë t’ambël askush s’ta flet.
Si mal me borë, si fushë me lule
Ke pas qenë veshun, sot je me crule,
E s’të ka mbetun as em’n as besë;
Vet e ke prishun për faqe t’zezë.
Shqyptar’, me vllazën jeni tuj u vra,
Ndër nji qind ceta jeni shpërnda;
Ca thone kam fè ca thonë kam din;
Njeni:”jam turk”, tjetri:”latin”
Do thonë: “Jam grek”, “shkje”-disa tjerë,
Por jemi vllazën t’gjith more t’mjerë!
Priftnit e hoxhët ju kanë hutue,
Për me ju damun me ju vorfnue!
Vjen njeri i huej e ju rri n’votër,
Me ju turpnue me grue e motër,

E për sa pare qi do t’fitoni,
Besën e t’parëve t’gjith e harroni,
Baheni robt e njerit t’huej,
Qi nuk ka gjuhën dhe gjakun tuej.
Qani ju shpata e ju dyfeqe,
Shqiptari u zu si zog ndër leqe!
Qani ju trima bashkë me ne,
Se ra Shqypnia me faqe n’dhe!
E s’i ka mbetun as bukë as mish,
As zjarm në votër, as dritë, as pishë;
As gjak në faqe, as nder ndër shokë,
Por asht rrëxue e bamun trokë!
Mblidhniu ju varza, mblidhniu ju gra,
M’ata sy t’bukur q’dini me qa,
Eni t’vajtojmë Shqypninë e mjerë,
Qi mbet’ e shkretë pa em’n, pa nder;
Ka mbet e vejë si grue pa burrë,
Ka mbet si nanë, qi s’pat djalë kurrë!
Kujt i ban zemra m’e e lan’ me dekë
Kët farë trimneshe, qi sot asht mekë?

Këtë nanë të dashtun a do ta lamë,
Qi njeri i huej ta shklasë me kambë?
Nuk, nuk! Këtë marrè askush s’e do
Këtë faqe t’zezë gjithkush e dro!

Para se t’hupet kështu Shqypnia,
Me pushkë n’dorë le t’desë trimnia!
Coniu, shqyptarë, prej gjumit çoniu,
Të gjithë si vllazën n’nji besë shtërngoniu,

E mos shikoni kisha e xhamia:
Feja e shqyptarit asht shqyptaria!
Qysh prej Tivarit deri n’Prevezë,
Gjithkund lshon dielli vap’edhe rrezë,

Asht tok’ e jona, prind na e kanë lanë
Kush mos na e preki, se desim t’tanë
Të desim si burrat që vdiqnë motit
Edhe mos marrohna përpara zotit. / KultPlus.com

Poezia e Visar Zhitit në filmin irlandez ‘To the Moon’

Filmi ‘To the Moon’ i regjisorit Irlandez Tadhg O’Sullivan që fitoi çmimin e parë në Festivalin e Filmit Irlandez, ka përfshirë edhe një poezi në gjuhën shqipe.

Bëhet fjalë për poezinë ‘Elegjia e Pyjeve’ e poetit të shquar shqiptar, Visar Zhiti.

Një film nga regjisori irlandez Tadhg O’Sullivan ku prania e hënës në film, letërsi e forma të tjera të artit në të gjithë planetin janë baza e tij. 

Në të është një magjepsje e përbashkët me Hënën që kryqëzon kulturat dhe traditat për t’u bashkuar që formon pikën kryesore. Ai kombinon shkrime ndërkombëtare, klipe filmash nga 25 vende dhe muzikë me efekt soditës dhe atmosferik, i cili, së bashku me natyrën universale të hënës si një simbol.

Kjo është një ode kinematografike ndaj hënës e bërë në një pjesë të madhe nga burime arkivore të kombinuara me fragmente letrare. Interesante ideja se si njerëzit ndër epoka, kanë tërhequr nga hëna ëndrrat e arratisjes, mitet e parajsës, këngët e mallit dhe humbjes, histori të së ardhmes së humbur. / KultPlus.com

Çfarë do të thotë të biesh në dashuri çdo ditë?!

Nga S. Littleword

Çfarë do të thotë të biesh në dashuri çdo ditë?!
Do të thotë… ta konsiderosh personin që ke në krah si një dhuratë.
Do të thotë të ngrihesh në mëngjes dhe të përkëdhelësh fytyrën e personit që ke përkrah në shtrat.
Do të thotë t’i kapërceni betejat së bashku, ku më e vështira është ajo e rutinës dhe e probleme të përditshme.
Do të thotë të luftosh për gëzimin dhe lumturinë e tjetrit.
Do të thotë se ndonjëherë duhet të vendosësh zemrën tjetër në vend të parë, para tëndes.
Të dashurohesh çdo ditë do të thotë t’i thuash një fjalë të mirë sesa t’i flasësh për gjërat që nuk shkojnë mirë.
Do të thotë të shikoheni në sy dhe të duheni sot, më shumë se dje.
Të dashurohesh çdo ditë do të thotë të mblidhni bashkë një gëzim të veçantë… , prej të cilit ditët tuaja mbushen me ngjyra, prej të cilit lind një dritë në zemër. / KultPlus.com

Rrenë klluqe

Poezi nga Ali Podrimja

Qeshu njëherë Lumi
Mure të forta kemi të larta
As vdekja të përbirohet
Kullë prej guri më
Oso Kukë Shkodrani s’e pat
S’u marrim dorë Zjarrit as Ujit të Madh
Vezën e fatit majë oxhaku
Lejlek i bardhë e çokat
do çelë njëherë
Do e ruajnë qen Sharri
Sorra gjarpërinj minj
do i qesin fare
Midis kopshtit
do rritet ’i lis thik në qiell
një lumë nuk do shter kurrë Lumi
Nën vetull të Bukurës së Dheut
lulegjakun do e vadis
Do i biesh fyellit ti
Nuk do hamë bukë thatë
Nuk do na përgjaken këmbët Majës
As e ngulim kot gozhdën
Qumësht shpenish do pijmë
Do hamë mish kaprojsh

Më shumë se bukë më shumë se krip do ketë
Nga qoftëlargu ruana Zot
Sarcoma leukemia ç’janë
Zorra qorre testimi nervor
ndërrim kohe një teshme gaz
Do mbretërojë qetësi varri
Mjekë më shumë ka se njerëz
Njëmijë vjet qe besa do jetosh Lumi
Do shkoj verës në Ulqin
do e mbys peshkaqenin
Në stepe do të dal
do e gjuaj ariun polar
Damask Halep do i pushtoj prapë
Te ndonjë arnaut te ndonjë arab
do e kërkoj Llampën e Alajdinit
E lirojmë katallanin në dhomën tënde
Do jetë i urtë si çdo vdektar
Të mbron nga syri i keq
derisa unë çel pyllin rreth shtëpisë
arinj peshkaqen derisa gjuaj
Në Horën Arbëreshe shkel pastaj
Me Don Vito Korleonen
do zbresim në fund të deteve

Arin e mbretërive ta nxjerrim
Të mos ketë të varfër në botë
urie-padrejtësie kush të mos vdesë
Në Palermo do i mbyllim
Katakombet e Kampuçit
Nuk mund e shoh një fëmijë si rri aq qetë
mes gjithë atyre kufomave
As në ëndërr nuk mund e shoh
Do t’u vemë dryrin e harresës
Lumi të gjitha do t’i kemi
Të gjitha
Ha ha ha
Ende më beson a
marroçi im i vogël
Unë rrej bre më shumë se Dreni se Iliri
Rrej më shumë se krejt Ulpiana Dardania
Vetëm ti do jetosh njëmijë vjet
Zotynë
Ha ha ha
Ha ha
Ha
Malum o Lumi
Paris, 1981, Ulpianë, 2001 / KultPlus.com

‘A të duhen luftëtarë, gjithë botës t’i vësh zjarrë, merr nja dhjetë Kosovarë’

A të duhen luftëtarë,
Gjithë botës t’i vësh zjarrë ?
Do arratinë të marrë ?

Merr nja dhjetë Kosovarë!

Njerez të zgjuar me lezet
që i gjen në ç’do anë,
të bëjnë hallv’ e salep,

keta janë mjeshtrit Dibranë.

A do njerëz për ahengje,
Për tryez’ e për kuvende ?
Burra e gra kërcejn’ në lodër ?

Keta i gjen veç në Shkodër!

A të duhen gënjeshtarë,
matrapaz’ e kokëtharë,
që rërën shesin për farë ?

Merr Krutanë dhe je i larë!

Po qefli a të duhen
që me jevga din’ e kruhen,
Zonja që pjellin çdo vit ?

Vetëm Elbasani rrit.

Do ministra Kolonjarë,
se mbahen burra me mënd,
duan kudo të jenë të parë

në mexhlis’ e në kuvend !

Do budallenjë që veç hanë,
e hajvanë me dy këmbë,
pasuri s’dinë të vënë ?

E ke gjithë Myzeqenë!

A do te rruash florinë,
katandinë e shtëpinë,
me dy qofte mbush sininë ?

Ec’ e merr Gjirokastrinë !

Do të hash e të besh qejf,
Sofra shtruar si për mbret ?
Pastërti e për hyzmet ?

Të tillë gjen në Përmet

A do male me dëborë,
Trima t’ fortë e malësorë,
fort bujar’ e burrërorë ?

I ke n’ Kukës, i ke me dorë !

Matjanët burra të zotë,
që dikur kanë ngrenë barot,
se i njeh gjith’ vendi mbarë,

Janë të gjithë për xhandarë !

A do trima e sejmenë,
kapardisur kudo venë,
pa zëre gjumi mos flenë,

Për tre Mirditor’ bëj benë !

Do dembela për Stamboll’,
Mos u loth, t’ gjezdiç dynjanë,
Më Tiranë rresht’ taborrë,

Vetëm të zgjatësh një dorë !

Do për punë një Korçar,
E ke bujk dhe ushtar,
Te gjith’ bashkë venë në arë,

Kok’ e këmbë s’kanë të sharë !

Hall i math me Skraparlinë,
ka rrezik të hash dhe dru,
Dy ministra le rrinë,

Se na duhen dhe pa tru !

A do urt’ njerzit të rrinë,
Në komandë të kesh ushtrinë ?
Me taban ta kesh njerezinë,

Merr të gjithë Labërinë !

Ore të gjorë harruam Vlorën,
se kjo punë lahet me gjak;
Dy shirita, një medalje,

Kësaj gjëje i venë kapak !

A të duhen sharlatanë,
që të lëpihen në ç’do anë,
që të përçajnë vatanë?

Ke sa të duash Tropojanë !

Fan Noli 1926/ KultPlus.com

Toka e Babës

Nga Idro Seferi

Vendlindja ime është e madhe
Hyjnore ka qenë gjithmonë
S’lenë faqe historie pa e përmend
Fushave të saj janë thyer heshtat
Dhe kanë kalëruar Perandori
E zhbirueme në shpirt ka qenë
Prej nalleve të kalit
E shumë e duan për simbol
Mbi harten e saj janë rrotulluar flamuj
E prerë koka sulltanësh
Jerusalem ka qenë shpesh
Plagët e kryqëzatave
Rrjedhin gjak në vend të lumenjëve
E barit të njom shpesh ende mi vjen era barut
I shenjt është atdheu im
Prej fillimit e në fund
Pishtarë për të janë bërë mijëra
Patriot
Të vërtetë dhe të rremë
Si themra e Akilit
Me një kal të ulun në gjak
I ka ardh liria
Mësyrë ia kanë pas kalasë edhe shumë hijena e korba
Me kapë mishin e fresket
Të atyre që fat e paten
Me ra fli për madhështinë tonë
Atdheu është gjithmonë I lidhun
Si hallkat e zingjirit me fatet e njerëzëve
Ndërtohet mbi andrra të bukura
Me të hiqet skllavërizmi
Prangat
Djersët e derdhuna
Një ëndërr e bukur gati si utopi
Atdheu është imagjinatë 3D
I don fansat e vet
U jep gji e i rritë si në fole
Atdheut nuk i harrohet mundi
Dhe për të sakrifikohet
Atdheu im është i shenjt
Hyjnorë
Jo vetëm për nga numri i okupatorëve
Robëria e skamja
Një ditë do ҫohet
E një ditë unë s’do jem ma
I shenjt është
Edhe kur rrinë me duar në xhepa
E në nyjet e dorës
Ende i duken
vragët e telave
Që dikur rrinin në mish
Tu e prit
lirinë. / KultPlus.com

Eja ashtu si je

Poezi nga Rabindranath Tagore
Përktheu: Ag Apolloni

Eja ashtu si je, mos humb kohë me tualet,
Nëse gërsheti t’është prishur, apo flokun s’e ke drejt,
Nëse kordelin në bel s’e ke lidhur, nuk ka dert,
Eja ashtu si je, mos humb kohë me tualet!
Eja mbi bar me hapa të shpejtë!
Nëse këmbët t’i njomë vesa, nëse mbetesh pa sandale,
Nëse perlat të këputen nga gjerdani, mos ki dert.
Eja mbi bar me hapa të shpejtë!
A po i sheh retë duke u mbledhur në qiell?
Varg lejlekët fluturojnë lart dhe era shpejton mbi shkurre.
Kafshët të trembura nisen vrap në stane.
A po i sheh retë duke u mbledhur në qiell?
Ti kot ndez llambën për t’u stolisur; ajo dridhet dhe e fikë era.
E kush mund ta vërejë se bloza qepallën s’ta ka prekur?
Se sytë i ke më të zi se retë e shiut?
Ti kot ndez llambën për t’u stolisur; ajo dridhet dhe e fikë era.
Eja ashtu si je, mos u vono me tualet!
Nëse kurorën s’e ke thurur, s’ka dert?
Nëse zinxhirin e dorës s’e ke lidhur, ashtu lëre.
Është vonë; qielli u bë terr nga retë.
Eja ashtu si je, mos u vono me tualet! / KultPlus.com

“Sa britma, sa dhimbjet e shpirtin varrë, e mjera a t’u betua ty për ta vrarë?”

Nga Rinor Murati

U zgjuam me klithmën e mëngjesit,
Me agimin si kurrë më parë,
Me britmat që trupat rrëqethnin,
Me plagët që s’mund ti falë.

Grumbull komshinjsh të dalë,
Me duar në kokë si kurrë më parë,
Eca dalë ngadalë,
E dija por isha pa fjalë.

Të atë e ëmë përballë,
Mbuluar me çarçafë të bardhë,
I doja e për atë si bëja ballë,
Asaj që më la pa fjalë.

Ikën të dy pa i parë,
Në agimin e hershëm plot plagë,
Në botën ku je rob i robit të gjallë,
T’përbuzë, t’dhunon e t’vranë.

E dinim se këtë do ta shihnim që parë,
Por heshtëm se ndarjes si bëmë ballë,
Duruam grushtime e rrahje pa ndalë,
Se dashuria për ta s’përshkruhet me fjalë.

I dashur baba,
Sa mëkatin bëre mbi gruan pa faj,
Sa dhuna që kush me sy s’kishte parë,
Sa lotin ia nxore e zemrën plot plagë,
E bleve me para atë rob ti vallë?

Sa britma, sa dhimbjet e shpirtin varrë,
E mjera a t’u betua ty për ta vrarë?!
Pastaj për shpagim ti ktheve atë armë,
Për t’ikur dhe ti, por faji baba, mbetet faj.

Ikët që të dy për mos tu kthyer,
Pa na thënë zgjohuni mëngjesin gati keni,
Po pjatat mbi tavolinë të tëra qenë thyer,
Lamtumirën e pathënë prap po ua themi.

Do na mungojnë britmat, grushtimet e lotët,
Do na mungojnë vuajtjet e fjalët e nënës,
Do na mungosh dhe ti që nënën e vetën qëllove,
Edhe pse historinë më të zezë na sollët,
“Nënë”, “Baba”, do na mungojnë këto fjalët që me dashuri kurrë s’na latë të shqiptohen.

(Dedikuar viktimave të dhunës në familje.)
Raportojeni para se të bëhet vonë! / KultPlus.com