Më 12 tetor në Zym të Hasit organizohet edicioni i 46-të i manifestimit letrar, kulturor e shkencor ‘Takimet e Gjeçovit’, shkruan KultPlus.
Manifestimi organizohet nga ShSh ‘Shtjefën Gjeçovi’ në Zym në bashkëpunim me MKRS dhe drejtorinë e kulturës në komunën e Prizrenit.
‘Takimet e Gjeçovit’ nisin më 12 tetor dhe përfundojnë më 14 tetor. Hapja e manifestimit bëhet me fillim nga ora 11:00 në Zym-Has./ KultPlus.com
Edicioni i parë i Bienales Ndërkombëtare të Artit Bashkëkohor – Autostrada Biennale, përmbyllet sot në Prizren, përcjellë KultPlus.
Ky rrugëtim artistik me temën “E ardhmja e kufijve” mblodhi në Prizren 24 artistë nga vende të ndryshme të botës, me mbi 30 vepra arti që shndërruan qytetin e Prizrenit në një galeri të hapur dhe në shtëpi të artit bashkëkohor në Ballkan.
Autostrada Bienale organizon sot konferencën përmbyllëse për shtyp, duke filluar nga ora 17:30, te “MeetingPoint” (Pikëtakimi), në shtratin e Lumbardhit në Prizren.
Nga ky pikëtakim fillon vizita e fundit e organizuar për ekspozitën ndërkombëtare të artit bashkëkohor, që solli përvoja të reja artistike në hapësira të ndryshme në Prizren, përfshirë qendrën e qytetit, shtëpitë e vjetra, stacionin e autobusëve, lumin Lumbardhi, zonën e Marashit dhe Kalanë e Prizrenit.
Vizita do të përfundojë në Stacionin e Autobusëve, ku në ora 21:00 do të zhvillohet ceremonia përmbyllëse.
Edicioni i parë i Autostrada Biennale, me kurator Manray Hsu nga Taivani, në thelb të kohës sonë, është përqendruar në probleme të ndryshme kufitare.
Me temën “E ardhmja e kufijve”, adresoi me guxim nocionet e kufijve të dukshëm dhe të padukshëm, përcjellë me mesazhin e domosdoshmërisë për të qenë një shoqëri më e jetueshme kolektive. / KultPlus.com
Bienalja Ndërkombëtare e Artit Bashkëkohor – Autostrada Biennale, që po vazhdon në Prizren, organizon diskutimin mbi temën “Kufijtë gjinor në qytet”, përcjellë KultPlus.
Ky diskutim, i organizuar në bashkëpunim me FEMaktiv, do të jetë i hapur për publikun, për të bashkëbiseduar për kufijtë të padukshëm gjinor në qytet.
Diskutimi do të mbahet sot, 22 shtator, më fillim nga ora 17:00 tek shtëpia e vjetër Saraj, në Prizren.
Hapja do të bëhet nga Leutrim Fishekqiu – Autostrada Biennale, ndërsa panelistë janë: Adelina Hasani – përfaqësuese nga FEMaktiv dhe moderatore e diskutimit si dhe Besnik Leka – Sociolog i certifikuar për studime gjinore në SHBA.
Edicioni i parë i Autostrada Biennale, në thelb të kohës sonë, është përqendruar në probleme të ndryshme kufitare.
Me temën“E ardhmja e kufijve”, adreson me guxim nocionet e kufijve të dukshëm dhe të padukshëm, dhe përcjellë mesazhin e domosdoshmërisë për të qenë një shoqëri më e jetueshme kolektive.
Ekspozita ndërkombëtare e artit bashkëkohor e hapur në hapësira të ndryshme e në Prizren (19 gusht 2017 – 23 shtator 2017), përfshirë hapësirat në qendër të qytetit, shtëpitë e vjetra, stacionin e autobusëve dhe hapësirave përreth, përgjatë lumit Lumbardhi në zonën e Marashit, në kodra dhe kala, prezanton vepra artistike lidhur me gërmadhat, mjediset njerëzore-natyrore dhe hapësirën kohore përtej kufijve njerëzor. / KultPlus.com
Grupe të qytetarëve dhe organizata të shoqërisë civile, gjatë muajve të fundit, në disa qytete të Kosovës kanë dhënë dëshmi konkrete të aktivizmit në mbrojtjen e qyteteve përkatësisht trashëgimisë kulturore të tyre, të cilat reagime kanë nxitur autoritetet shtetërore që të ndërmarrin veprime korrigjuese lidhur me këto raste.
Në Vushtrri, pas reagimit të aktivistëve lokalë, Ministria e Kulturës ka anuluar një kontratë të dyshimtë, të nënshkruar në mënyrë jotransparente me një kompani private për menaxhimin e Kalasë së Qytetit.
Në një rast të ngjashëm, pak ditë para këtij rasti, organizatat e kulturës në Pejë kanë qenë shumë të zëshme duke ndikuar në kthimin e kalldrëmit në një pjesë të sheshit të qytetit, përkundër faktit se autoritetet qendrore dhe lokale ishin treguar neglizhente ndaj gjetjes së gurëve gjatë kryerjes së punimeve.
Në Prizren, aktivistët e trashëgimisë kulturore përfundimisht kanë ndikuar në arritjen e marrëveshjes mes autoriteteve lokale e qendrore, shoqërisë civile dhe donatorëve ndërkombëtarë për revitalizimin e rrugës “Marin Barleti” në Qendrën Historike të Prizrenit, ku vitin e kaluar si pasojë e shembjes së një shtëpie të vjetër kishte humbur jetën një tre vjeçare.
Ndërsa në Mitrovicë, aktivistët e shoqërisë civile dhe grupe të qytetarëve ka kohë që janë mobilizuar në mbrojtje të shtëpisë së Xhafer Devës dhe shtëpisë së ish-Armatës, ndërsa në të dyja rastet autoritetet e shtetit kanë treguar gatishmëri dhe priten veprime të shpejta në drejtim të mbrojtjes së këtyre objekteve.
Janë edhe disa raste, përfshi riaktivizimin e komponentit të ndërhyrjeve emergjente në monumentet në rrezik, miratimi i Strategjisë Kombëtarë të Trashëgimisë Kulturore (dhe aktivizimi i skemës së granteve të vogla), Muzeu i Historisë së Natyrës, ndër të tjerash, që kanë krijuar një klimë pozitive të qasjes së autoriteteve të shtetit ndaj trashëgimisë kulturore.
Një nga sfidat e rëndësishme mbetet prioritizimi dhe shtimi i efikasitetit të autoriteteve përgjegjëse për inventarizimin e objekteve të trashëgimisë kulturore në gjithë territorin e Kosovës, që paraqet një masë të pashmangshme për ruajtjen dhe mbrojtjen e tyre. Kësisoj me regjistrimin dhe dokumentimin e objekteve të trashëgimisë kulturore do të sigurohej edhe baza për vlerësimin e tyre nëse gëzojnë mbrojtje ligjore. Për më shumë do të ishte ndihmesë për evitimin e rasteve të rrënimit të shtëpive të vjetra dhe objekteve tjera publike, sikur shembulli në Pejë, kur me autorizim të autoriteteve lokale është rrënuar objekti i vjetër i shkollës së parë të mesme të arteve aplikative në Kosovë.
Në rastet e lartpërmendura, aktivizmi qytetar, që në disa qytete është veprim konsistent i viteve të fundit, ka arritur të aktivizojë edhe mekanizmat e shtetit që e kanë në mandat mbrojtjen dhe zhvillimin e trashëgimisë kulturore.
Organizata joqeveritare EC Ma Ndryshe, konsideron se këto janë shkëndijat e para të shpresës për qasje serioze të shtetit në raport me trashëgiminë kulturore. Megjithatë, për shkak të degradimit sistematik, trajtimi i pasojave është ndërmarrje që kërkon angazhim shumë të madh dhe afatgjatë nga autoritetet e shtetit, thuhet në komunikatë.
Duke u thirrur në disa raste pozitive të reagimit të autoriteteve gjatë këtij viti, EC beson në mundësinë për të vendosur trashëgiminë lart në prioritetet e shtetit. Për këtë arsye, i bën thirrje autoriteteve të shtetit, në radhë të parë Qeverisë së Kosovës, që të hartojë urgjentisht një agjendë shtetërore për trashëgiminë kulturore, e cila do të nxiste mobilizim të të gjitha kapaciteteve shtetërore dhe shoqërore.
Pjesë e kësaj agjende shtetërore për trashëgiminë kulturore duhet të jenë së paku këto veprime ose prioritete:
-Hartimi dhe zbatimi i planeve të menaxhimit për të gjitha asetet e trashëgimisë kulturore që janë në mbrojtje të shtetit;
-Funksionalizimi i plotë i mbrojtjes së përhershme ligjore të aseteve të trashëgimisë kulturore, ashtu që t’i jepet fund praktikës së mbrojtjes së përkohshme;
– Qeveria përkatësisht MKRS-ja duhet të jetë shumë më e koordinuar me autoritetet e nivelit lokal (komunat) rreth mbrojtjes, menaxhimit dhe promovimit të aseteve të trashëgimisë kulturore;
– MKRS të krijojë mekanizma konsultativ me shoqërinë civile në fushën e trashëgimisë kulturore;
– MKRS të fillojë një dialog të hapur dhe konstruktiv me pronarët privat të aseteve të trashëgimisë kulturore që janë në mbrojtje të përkohshme në mënyrë që të mbrohet trashëgimia kulturore dhe të përkrahen pronarët në fjalë;
-Prioritizimi dhe shtimi i efikasitetit të autoriteteve përgjegjëse për inventarizimin e objekteve të trashëgimisë kulturore;
-Zbatimi i plotë i ligjit për rastet e veprës penale ‘dëmtim i monumenteve’ (përfshirë këtu edhe rolin më aktiv të organeve të drejtësisë, të cilat duhet të rrisin nivelin e përgjegjësisë në këtë drejtim);
-Angazhim për një aplikim të denjë për anëtarësim në UNESCO dhe me transparencë për procesin;
-Restaurimi i pjesës së mbetur të kishave ortodokse të dëmtuara në vitin 2004;
-Miratimi dhe zbatimi i planit të menaxhimit të lokalitetit arkeologjik ‘Ulpiana’;
-Trajtimi profesional dhe me prioritet i lokaliteteve arkeologjike të zbuluara rishtazi dhe
-Miratimi dhe zbatimi i planeve të menaxhimit për Qendrat Historike të Kosovës.
Projekti “Transparenca e Planifikimit Hapësinor në Prizren” synon hapjen e dokumenteve të planifikimit hapësinor në komunën e Prizrenit, për të përmbushur obligimet e Kartës për Hapjen e të Dhënave, dhe rritur nivelin e llogaridhënies publike në këtë sektor. Hapja e të dhënave dhe dokumenteve të planifikimit hapësinor do të krijojë mundësi më të mëdha për mbikëqyrjen e punës së autoriteteve publike në raport me urbanizmin, lejet e ndërtimit, planifikimin zhvillimor dhe menaxhimin e trashëgimisë kulturore. / KultPlus.com
Festivali i këngës për fëmijë “Fluturat 2017”, mbahet sonte nga ora 19:30 në kopshtin e Kinema Lumbardhit në Prizren, me ç’rast 19 fëmijë do ta shpërfaqin talentin e tyre.
Organizatori i Festivalit studio Helix, njofton se edhe përkundër kohës së shkurtër që e kanë pasur në dispozicion janë bërë të gjitha përgatitjet. Janë përzgjedhur 19 këngë me vlera të mirëfillta që i përshtaten karakterit të festivalit.
“Për shkak të anulimit dy herë të tenderit dhe kohës shumë të shkurtër në dispozicion për organizimin e festivalit kemi bërë të pamundurën që edicioni i sivjetmë të jetë cilësor si për nga këngët që do të paraqiten, ashtu edhe në aspektin teknik të organizimit të festivalit” tha Istref Krasniqi drejtor i studio Helixit.
Në skenën e përgatitur enkas për festivalin Fluturat 2017 do të paraqiten: Ardena Gjonbalaj me këngën “Jam një Zanë nga Plava e Gucia”; Sara dhe Isak Krasniqi me këngën “Faliminderit që na sollet lirinë”; Kada Hodaj me këngën “Balerinë”, Ela Kazaz me këngën “Yeni Yel”, Natyra Vorfaj me këngën “Nëna ime”; Ardian Miftaraj dhe Argita Zaka me këngën “Shoku dhe shoqja Këndojnë”; Jasmina Dervishi me këngën “Preke dhimbjen”; Blenis Vorfaj me këngën “Un i dua kerret”; Mario Zaja me këngën “Duet me dallëndyshen”; Hyrije Begaj me këngën “Princeshat”; Lorent Qerimi me këngën “Bota ime”; Kejxhi Bilalaj me këngën “Elefanti në qytet”; Emi Bakia me këngën “Kush e hëngri mjaltin”; Risa dhe Sara Ramadani me këngën “Manekenet”; Flutura Osmani me këngën “Udhëtimi” ; Ester dhe Gjina Kraki me këngën “Dy motrat këndojnë”; Anjeza Sejdia me këngën “Sikur të flasin dhe ata”; Nikol Ndoi me këngën “Ngriva shkriva”; Hira Bajraktari me këngën “Familje sikur na”.
Drejtori i Festivalit Istref Krasniqi njofton se për tri vendet e para do të ndahen këto çmime: Për vendin e parë 500 euro dhe Flutura e argjendtë, për vendin e dytë 300 Euro dhe për vendin e tretë 200 Euro.
Do të ndahen edhe çmimet: debutuesi më i mirë, dueti më i mirë, paraqitja më e mirë skenike dhe çmimi i Studio Helix-it./ KultPlus.com
Sot janë bërë 74 vjet që nga mbledhja e Kuvendit në Prizren, i cili zgjati deri më 20 shtator dhe ku ishte vendosur për formimin e Lidhjes së Dytë të Prizrenit, organizatë politike kombëtare, e cila do të angazhohej për bashkimin dhe mbrojtjen e trojeve etnike.
Në të morën pjesë 45 delegatë të zgjedhur nga Kosova dhe trevat e tjera shqiptare. Kongresin e udhëhoqi Komiteti Ekyekutiv, me në krye Musa Shehu, i shoqëruar prej Z.Z, Asllan Boletini, Shefqet Shkupi, Qazim Bllaca, Tahir Zajmi, Pjetër Vuçaj, Sheh Hasnai, Qemajl Balila, Hivzi Meraku, Luk Simoni, Haxhi Fahrija, dhe Sokol Dobroshi.
Kryetari i Këshillit Ekzekutiv, Musa Shehu, paraqiti rendin e ditës për t’u zgjedhë Paria e Kongresit që përbërë prej kryetarit, dy nënkryetarëve dhe një sekretari.
Me votim të fshehtë, Musa Shehu zgjidhet kryetar i kongresit, Aqif Blyta nënkryetar, Raxhep Krasniqi nënkryetar. Ndërsa sekretar i Kongresit u emërua, Bedri Gjinaj.
Kuvendi vendosi formimin e Lidhjes së Dytë të Prizrenit, organizatë politike kombëtare, e cila do të angazhohej për bashkimin dhe mbrojtjen e trojeve etnike. Kuvendi zgjodhi Komitetin Qendror të Lidhjes, të përbërë nga 7 veta.
Kryetar i Lidhjes u zgjodh Rexhep Mitrovica, veprimtar i njohur i çështjes kombëtare. Në Kuvendin e Dytë, që u mbajt më 17-21 janar 1944, u bënë ndryshime në kreun e Lidhjes.
Kryetar i Komitetit Qendror u zgjodh Bedri Pejanin, pas Rexhep Mitrovica ishte emëruar kryeministër i qeverisë që gjermanët ngritën në Tiranë. Kuvendi miratoi edhe statutin e Lidhjes, i cili u dekretua nga Këshilli i Naltë më 14 mars 1944.
Lidhja do të kishte dhe organin e vet “Lidhja e Prizrenit”, në faqet e të cilit propagandohej ideja e krijimit të Shqipërisë etnike dhe denoncoheshin krimet e kryera nga serbët ndaj shqiptarëve të Kosovës. Lidhja e Dytë e Prizrenit ishte një organizim i krerëve nacionalistë kosovarë, me në krye Bedri Pejanin i inkurajuar në periudhën kur Rexhep Mitrovica ishte kryeministër.
Ndryshe nga Lëvizja Nacionalçlirimtare dhe disa grupime nga radhët e nacionalistëve, që qenë angazhuar në luftë kundër pushtuesve nazifashistë, forcat kryesore nacionaliste hezitonin që të bënin të njëjtën gjë, t’u bashkoheshin atyre, pasi mendonin se një luftë që udhëhiqej nga komunistët do të përfundonte me rivendosjen e pushtetit jugosllav në krahinë.
Përfaqësuesit më në zë të rretheve nacionaliste i konsideronin pushtuesin italian e më pas atë gjerman si të keqen më të vogël në krahasim me sundimin serb e jugosllav, që pritej të rivendosej pas tërheqjes së tyre.
Pikërisht për këtë arsye, pas kapitullimit të Italisë, ata përpunuan idenë e thirrjes së një kuvendi kombëtar, i cili duhej të hidhte bazat e krijimit të një organizate politike, që do të mbronte trojet etnike nga rreziku i ripushtimit të Kosovës nga forcat jugosllave, pas largimit të trupave gjermane. / KultPlus.com
Puna e Valentina Bonizzi, vajzës së lindur në Milano, po që jeton në mes të Tiranës dhe Glasgos, thekson çështjet e drejtësisë sociale, ndërkohë që zbulon potencialet e demokratizimit, që shtrihen në ri-definimin artistik të praktikave hartografike.
Disa nga veprat e saj i përgjigjen metodave shkencore të përcaktimit të shtetësisë, duke paraqitur me kujdes individin në historinë kolektive. Valentina punon me një shumëllojshmëri mediash si filmi, fotografia, arkivi, zëri, radioja dhe ndërhyrja performuese me muzikë dhe dialog.
Valentina në Bienalen e artit bashkëkohor, Autostrada Biennale në Prizren, po prezantohet me veprat: “Is it yours?” (A është i yti?) që gjendet në Stacion të Autobusëve dhe “Hartografët”, që shfaqet në Kala, përcjellë KultPlus.
“Unë do të prezantoj dy filma që janë të ndryshëm. “Is it yours” është një pjesë që e kam bërë në kufirin mes Jerusalemit dhe Bethlehem, ku ndodhet pika e kontrollit. Pra, është një film Brenda pikës së kontrollit, ndërsa “Cartographer” është film më i gjatë që është bërë mes jugut të Italisë dhe regjioni i Molise”. “Cartographers” ka të bëjë me mënyrën se si mund të ndihemi përgjegjës kolektivisht rreth kufijve të cilët ne i krijojmë ose duhet t’i pranojmë në një formë, kurse “Is it yours” është një pjesë që ka të bëjë më shumë me ndershmërinë, të lidhur prapë me përgjegjësinë”, ka treguar Valentina.
Tema e punës se Valentina Boniyyit, në një formë lidhet gjithmonë me drejtësinë sociale, hibridin dhe emigracionin dhe të dy punimet lidhen me këtë .
“Mesazhi për publikun është i ndryshëm, bazuar në vendin se ku janë të vendosur filmat. Këtu në Autostradën Biennale është shumë e veçantë sepse ndodhet në kornizën e të ardhmes së kufijve dhe këtu në Kosovë, mendoj se mesazhi i punës është i ndryshëm nga vendet tjera ku i kam shfaqur filmat, edhe pse “Is it yours” po ekspozohet për herë të parë. Është një punë e realizuar në vitin 2014, por për herë të parë po ekspozohet këtu”, ka vazhduar të tregoj tutje ajo.
Valentina ka theksuar se kjo ngjarje është shumë e rëndësishme për kontekstin se ku po mbahet Autostrada, në Prizren.
“Mendoj se është një temë shumë e rëndësishme që sjellë mençuri organizative. Është shumë mirë e menduar që të transformohen hapësirat publike në hapësira ekspozite. Pra, kjo është përshtypja ime e parë dhe besoj se duhet të shohim se si do t’i përgjigjet publiku kësaj”, është shprehur artistja. / KultPlus.com
Artisti vizual dhe regjisori me qëndrim në Kosovë, Alban Muja, i ndikuar kryesisht nga proceset transformuese sociale, politike dhe ekonomike në rajonin e gjerë përreth, ai hulumton historinë dhe temat socio-politike, duke i lidhur ato me pozitën e tij në Kosovë sot. Veprat e tij mbulojnë një gamë të gjerë të mediumeve, duke përfshirë: video instalimet, filmat e shkurtër, filmat dokumentarë, vizatimin, pikturën, fotografinë dhe performancën, të cilat janë shfaqur gjerësisht në festivale të ndryshme, panaire arti, ekspozita grupore dhe vetanake. Ai poashtu ka ndjekur rezidenca të ndryshme dhe ka fituar një mori të bursave, shkruan KultPlus.
Muja kësaj radhe prezantohet edhe në Autostrada Biennale me dy vepra: “Catch me ” (Më kap) dhe Borders without borders” (Kufijë pa kufijë). Ekspozita e tij qëndron e hapur deri më 23 shtator në stacionin e autobusëve në Prizren, 6 ditë në javë (përveç të hënës).
“Unë jam pjesëmarrës me dy projekte. “Borders without borders” është ende projekt në proces, që ka filluar vitin e kaluar dhe ende nuk ka mbaruar. Projekti përbëhet nga 12 fotografi të objekteve kufitare të zonës Schengen e cila lidhet shumë mirë me temën që e ka zgjedhur kuratori, përkatësisht edicioni i sivjetmë i bienales. Unë këtë projekt apo projektet tjera, nuk mendoj patjetër se cilin koncept apo cilën ekspozitë do të marrë pjesë por provoj t’i hulumtoj ato tema që mua më interesojnë dhe varësisht nga konceptet kuratoriale të ekspozitave të ndryshme, ato janë pjesë të ekspozitave”, është shprehur Muja.
Projekti tjetër me të cilin po prezantohet Muja, thirret “Catch me”. Ky është një projekt që artisi e ka realizuar para 10 vitesh në kufirin Amerikë – Meksikë, ku atë kohë ka shkuar për të realizuar një projekt tjetër, ndërsa projekti “Catch me” ka ardhë si plan B. Të dyja këto projekte flasin për kufijtë, për rëndësinë e kufijve por dhe shpesh për kufijtë e hekurt që sot ekzistojnë mes popujve apo vendeve të ndryshme.
“Normal si artist dhe njerëz kreativ ne duhet gjithë kohen të luftojmë kufijtë, pasi besoj që një artist apo dikush që i përket subjekteve kreative, lëvizja është fundamentale, pa lëvizje është e pamundshme me qenë pjesë e skenave të ndryshme. Prandaj dy projektet njëfarë mënyre e tregojnë njëfarë realiteti por njëkohësisht e marrin një farë shikimi prej larg, në formë të kritikes për atë që ndodhë sot në 2017, por edhe në 2007 apo edhe më herët siç ka ndodhur me kufijtë në përgjithësi, dhe duke e krahasuar këtë, si projekt, me pozicionin e popullit ku unë jetoj, apo prej nga vij, ku liria e lëvizjes apo kufijtë janë shumë të hekurt”, është shprehur tutje Muja, përcjellë KultPlus.
Motivi i organizatorëve të Autostrada Biennale për të bërë një event të tillë në Prizren, Mujës qysh në fillim i është dukur pak ambicioz, madje ai ka menduar që është gati e pamundur të realizohet.
“Gjithçka që mund të them është se deri më tash ka qenë eksperiencë e mirë, e hatashme dhe shpresoj që këta do të vazhdojnë t’i sjellin edhe Prizrenit edhe Kosovës pse jo edhe skenës se artit në rajon një eveniment të rëndësishëm i cili nuk e ka bazë qytetin por e ka lëvizjen dhe besoj që kjo i duhet dhe besoj që jo vetëm shoqërisë ku ka ndodhë por edhe rajonit dhe shpresoj që do të vazhdojë dhe do t’i sjellë çdo dy vite artistë, projekte, që në njëfarë mënyre kanë me u ballafaqu me realitetin që ndodhë në vend por edhe realitetin që sjellë vendi”, ka folur Muja rreth këtij eventi.
“Më kap” tregon veprimin fizik të artistit të hedhur mbi kufirin amerikano-meksikan. Artist vetë vjen nga një vend, ku liria e lëvizjes nga një shtet në tjetrin, për shumicën e njerëzve në vendin e tij është vetëm një ëndërr, pak a shumë e njëjtë me atë të meksikanëve kur ata duan të kalojnë kufirin me SHBA.
Projekti “Kufijë pa Kufijë” përfshin 26 fotografi të 26 ndërtesave kufitare, të 26 shteteve të Shengenit të BE-së. Sot, këto ndërtesa kanë mbetur “të braktisura”, ngjashëm me mënyrën se si ndarjet kufitare ndër shtetet e BE-së kanë vepruar që të ekzistojnë. Megjithatë, duke vazhduar me praninë fizike, duke na kujtuar për një ndarje të kaluar që nuk ekziston më, këto ndërtesa gjithashtu ngrenë pyetje se çfarë funksioni tjetër mund të kenë ose të luajnë në të ardhmen.
Vetë artisti vjen nga një vend, ku ende ekzistojnë ndërtesat funksionale të kufirit dhe liria e lëvizjes është e kufizuar. Artisti ka zgjedhur të fotografojë ndërtesat e braktisura të kufirit, në shtetet anëtare të BE –së dhe të nxisë pyetje rreth vërtetësisë së ekzistencës ose mos ekzistimit të kufijve midis këtyre shteteve – shumica e të cilave ndajnë një të kaluar, shpesh një konflikt, por gëzojnë sot lirinë e lëvizjes me njëri-tjetrin.
Nga njëra anë, një ndërtesë kufitare është ende funksionale kur hynë nga një shtet jo-Shengen në një shtet Shengen. Nga ana tjetër, brenda vetë zonës së Shengenit, ndërtesa të tilla kufitare janë konfiskuar për t’i shërbyer ndonjë qëllimi tjetër. Për ata njerëz që janë të kufizuar nga liria e lëvizjes, ndërtesa të tilla përfaqësojnë shumë më tepër sesa vetëm një prani fizike – ato mund të sjellin kujtimet e refuzimit, vështirësive dhe dhimbjes dhe shumë njerëz sot zgjedhin të marrin rrugë të paligjshme për të kaluar ndarjet kufitare.
Ata e bëjnë këtë në kërkim dhe besim të një jete më të mirë, kryesisht vijnë nga zonat e luftës ose shoqëritë e pasluftës. Meqenëse artisti vjen nga një vend, dhe një rajon, i cili ka pësuar përvoja të tilla dhe ku liria e lëvizjes vazhdon të jetë e kufizuar, tregimet dhe narracionet e tilla janë të ngjashme. Kufijtë ishin shkaktarët e luftës; disa u bënë arsye për të ndarë familjet për dekada të tëra. I tillë ishte rasti midis ish-federatës socialiste të Jugosllavisë dhe Shqipërisë së mëparshme komuniste, ku kufijtë po forcoheshin, në një kohë kur BE ishte tashmë në procesin e hapjes së tyre.
Megjithatë, sot duket se përforcimi i kufijve po shfaqet sërish si një temë e debateve konfliktuale. Dhe kur bëhet fjalë për këto ndërtesa të braktisura të kufirit brenda BE-së, a duhet të ekzistojë një platformë për diskutim, nëse këto ndërtesa mund ti shërbejnë një funksioni kulturor? Si duhet të përkujtohen ato sot? A duhet të shërbejnë, si një kujtim i asaj se çfarë kuptimi kishin në të kaluarën, duke shkuar drejt një të ardhmeje më të hapur?
E kaluara e përbashkët midis shteteve anëtare të BE-së, mund të lexohet dhe regjistrohet edhe përmes arkitekturës së strukturave të tilla kufitare. Kjo është arsyeja pse ato do të dokumentohen, fotografohen dhe ekspozohen përmes një botimi me fotografi, duke e vënë në pikëpyetje potencialin për të ndryshuar qëllimin e këtyre objekteve sot. / KultPlus.com
Një premtim i kryetarit të PDK-së, Kadri Veseli, që e kishte bërë gjatë një mbrëmjeje të fushatës elektorale në Prizren, ka mjaftuar që Ministria e Kulturës të nisë procesin e zhvendosjes së pjesshme në këtë qytet.
Ende pa vendim të Qeverisë, pa kurrfarë konsultash me institucionet qendrore të kulturës a ndonjë analize reale, kabineti i ministrit Kujtim Gashi është duke kërkuar objektin e ri në qytetin jugor.
Përderisa Ministria ende nuk e di se çfarë do të bëhet saktë në këtë drejtim, drejtuesit e institucioneve qendrore të kulturës këtë e shohin si veprim të gabuar. Ka prej tyre që konsiderojnë se bëhet fjalë për veprim të pastër politik.
Ministri i Kulturës, Kujtim Gashi, të martën ka thënë se tashmë është në konsultime me Komunën e Prizrenit sa i përket objektit ku do të vendoset një pjesë e MKRS-së.
Sipas tij, kjo pjesë e MKRS-së do ta ketë një objekt brenda Qendrës Historike të Prizrenit. Ai ka renditur një sërë arsyesh për këtë hap, megjithëse ende nuk ka ndonjë arsyetim zyrtar të paraqitur para Qeverisë së Kosovës, shkruan Koha Ditore./ KultPlus.com
Në kinemanë Lumbardhi në Prizren, nën qiellin e hapur, të premten në mbrëmje, u organizua ceremonia e hapjes së Festivalit të Filmit Turk në Kosovë, me ç’rast , aktori i famshëm i kinemasë turke, Ediz Hun u nderua me çmimin për vepër jetësore.
Festivalin e hapi konsullja e Konsullatës së Republikës së Turisë në Prizren Selen Evcit, e cila duke iu dëshiruar mirëseardhje të pranishmëve, theksoi se u angazhua që nga dita e parë e hapjes së konsullatës në Prizren që ta realizojë këtë festival.
“Jemi përkujdesur që të kemi aktivitete në sektorë të ndryshme dhe në veçanti të artit dhe kulturës’ tha Evcit, e cila në vazhdim tha se Konsullata e Përgjithshme e Republikës së Turqisë me këtë organizim kulturor dëshiron që të shpreh mirënjohjen për mikpritjen e shkëlqyeshme të Prizrenit ndaj të tjerëve, por edhe për të vlerësuar kulturën, artin dhe trashëgiminë e tij e sidomos angazhimin qytetar për mbrojtjen e vlerave kulturore.
“Magjia artistike e këtij “Qyteti të Artit” duhet të admirohet dhe promovohet” tha ajo.
Në vazhdim përpara të pranishmëve me një pjesë artistike u paraqit aktori i njohur turk Ediz Hun, te cilit ambasadorja e Republikës së Turqisë në Kosovës ia ndau dekoratën për vepër jetësore.
Ambasadorja në fjalët e saj për aktorin Ediz Han ndër të tjera tha se është rritur me filmat e tij.
Para shfaqjes së filmit të hapjes së festivalit para të pranishmëve u paraqitën edhe regjisori i filmit Çağan Irmak dhe aktori kryesor i filmit Yiğit Özşener
Festivali u filmit turk organizohet nga konusllata e Republikës së Turqisë në Kosovë e ndihmuar nga Drejtoria e përgjithshme e kinematografisë e Ministrisë së Kulturës e Republikës së Turqisë dhe donatorët.
Nga 8 deri me 15 shtator në Prizren do të shfaqen 11 filma me titra në gjuhën shqipe dhe do të jenë të hapura për publikun pa pagesë./ KultPlus.com
Në një kohë rrënimesh të objekteve të vjetra, dëmtimit të kujtesës kolektive e vlerave kulturore historike nëpër qytete të Kosovës, shtëpitë e vjetra të Prizrenit janë bërë destinacon i artdashësve.
Autostrada Biennale i ka shndërruar ato në vendtakime për artin bashkëkohor.
Nën kulmet e shtëpive të vjetra të qytetit, bashkë me trashëgiminë, kanë marre jetë shumë vepra të artit bashkëkohor, të lidhura me jetën e qytetit, historinë dhe diversitetin kulturor të Prizrenit.
Një nga to është shtëpia e Nafis Llokvicës, që është shtëpia më e vjetër në kompleksin e Marashit. Burimet e shkruara flasin shumë pak për këtë shtëpi, por pronari i kësaj shtëpie dëshmon që kjo shtëpi është ndërtuar nga paraardhësit e tij 250 vite më parë. Shtëpia ka qenë e banueshme deri në vitin 2013 dhe në të kanë jetuar 4 gjenerata të familjes Llokvica. Nga 2013 – 2016, pronari ka kërkuar vazhdimisht nga institucionet përgjegjëse dhe NGO-të mbështetje financiare për restaurimin e saj, por fatkeqësisht nuk ka marr përgjigje pozitive. Prej asaj kohe shtëpia lihet pas dore me çka fillon procesi i degradimit të saj.
“Ne prizrenasit me gjithë qejf, duke e rrahur gjoksin themi se Prishtina është kryeqyteti i Kosovës, por Prizreni është kryeqyteti kulturor i Kosovës. E gjithë kultura fillon nga Prizreni. Prizrenit nuk i thonë kot muzeu i hapur” , thotë pronari i shtëpisë, Nafis Llokvica, duke shtuar se kjo përvojë e ka inspiruar për gjëra më të mira:
“Në Prizren askund nuk ka galeri. Ndoshta, pas Autostrada Biennale, këtë vend do ta bëj galeri duke i ftuar piktorët, sepse mund të hapen ekspozita të bukura. I gjıthë ky Prizren me mbi 200 mijë banorë, nuk ka asnjë galeri. Vetëm hamamin e kemi, e cila herë pas here shfrytëzohet dhe asnjë galeri tjetër nuk e kemi.”
Pronari Nafis Llokvica për 40 vite me aparatin e tij ka qenë dëshmitar i shumë ndodhive të cilat janë dokument i kohëve të shkuara, të ruajtura në foto-arkivën e tij të pasur, shkruan KultPlus.
“Kur flas rreth këtij profesioni, më duhet të kthehem më prapa, sepse kam jetuar në këtë shtëpi. Mund të them që krijimi i arkivës, filloi si një hobi, dhe më vonë u shndërrua në fobi, sepse nuk doja ta humbas asnjë moment. Çdo gjë të incizoj, të filmoj, të fotografoj, e kam ndjerë nevojën t’i ruaj të gjitha, sepse e di që të gjitha këto një ditë do të bëhen histori. Ndoshta pas meje, ndoshta unë nuk do t’i shohë ato ditë, por borxhi im është që ta ruaj të gjithë këtë arkivë, ta digjitalizoj dhe ta mbroj nga zhdukja, ” tregon Llokvica.
” Ngjarjet kulturore në Prizren, plotësisht, të gjitha i kam xhiruar, sepse afro 20 vjet kam marrë pjesë në teatër. Ka edhe ngjarje politike, protesta. Unë gjatë luftës kam qëndruar këtu. Ka pamje nga lufta, pasluftës ka pasur shumë ngjarje, pas viti 1999 kemi pamje të shumta. Dokumentari më së shumti që ka pasur interesim është ‘’Çlirimi i Prizrenit’’. Ajo kasetë ka arritur në pesë kontinente.”
“Bukuria e fundosur”
Shtëpia e Nafis Llokvicës, dikur e përmbysur nga vërshimet e Lumbardhit, është kthyer në galeri ekspozuese për fotografitë e artistit Tajvanez YANG SHUN-FA, titulluar “Bukuria e fundosur e Formosës”
Me këtë seri fotografish, Yang kërkon të zgjojë vëmendjen e njerëzve për ndryshimet klimatike dhe ndryshimeve që ndodhin rreth nesh. Sipas Yang : “Gjithçka po ndryshon, përveç të menduarit tonë. Ne nuk i marrim paralajmërimet e Nënës Natyrë seriozisht dhe ende besojmë se njerëzimi do të triumfojë mbi natyrën.”
Në njërën nga dhomat e vjetra të shtëpisë, vazhdon të shfaqet video dokumetimi i performancës së Li Binyuan nga Kina, shkruan KultPlus.
Li Binyuan punon me mjedisin e tij të afërt dhe ngjarjet që ndodhin rreth tij. Puna e tij nënvizon përsosjen e individit, trupin në sjelljet e tij të shumëfishta. Li Binyuan e vendos vetë jetën në qendër të punës së tij, por nganjëherë na sjell edhe përtej kësaj.
“BUJQËSI E LIRISË” është vepër mbi tokat që artisti trashëgoi pas vdekje së të atit, që ai i përdori për fermë.
“Kjo më bëri të humbas, duke mos ditur se çfarë të bëj me të. Unë u përpoqa ta shmangja atë. Duke u turpëruar nga përballja me realitetin, unë rrallë shkoja në shtëpi. Megjithatë, problemi nuk zgjidhet për shkak të tjetërsimit tim. Ndjesia ime e përkatësisë dhe e identitetit është zhdukur gradualisht.,” shpjegon Li Binyuan, duke vijuar:
“Nuk është se deri në vitin 2014 unë kam vendosur të bëjë një performancë në një nga pronat e tokës, që të përdor trupin tim për të rishikuar dhe riprekur vendin tim të lindjes, i cili është bërë i çuditshëm dhe i afërt me zemrën në të njëjtën kohë. Unë hidhesha lartë dhe bija përsëri në tokë vazhdueshëm derisa pushoi rraskapitja, më në fund u afrova me të. Titulli “Bujqësia e Lirisë” vjen nga certifikata e pronësisë së tokës dhënë nga Komiteti i Fshatarëve. E shoh këtë proces si një masë të vetë-shpëtimit. “Bujqësia e Lirisë” është një vepër e dialogut me vet – veten, me gjeneratën e prindërve të mi dhe realitetin tim, përmes të cilës përpiqem të gjej një ekuilibër në mes të trejave. Ndoshta për të ringjallur disa gjëra, në të njëjtën kohë për të rikonfirmuar përkatësinë time. Çdo kërcim është një largim dhe rënia është kthimi në shtëpi. Midis largimeve dhe kthimeve, diçka definitivisht mungon.”
“Bukuria e fundosur e Formosës” dhe “Bujqësi e lirisë” qëndrojnë të ekspozuara në shtëpinë Nafis deri më 23 shtator, kur edhe përmbyllet edicioni i parë i Autostrada Biennale. / KultPlus.com
Fondacioni Lumbardhi ka njoftuar se shfaqja “Carla del Ponte trinkt in Pristina einen Vanilla Chai Latte” e realizuar nga Qendra Multimedia (Prishtinë), do të mbahet në sallën e Lumbardhit, përcjellë KultPlus.
Shfaqja e cila vjen në Prizren më datë më 13 shtator në orën 20:00, realizohet në gjuhën angleze me titra në gjuhën shqipe. Hyrja është 2 euro dhe të gjitha të hyrat nga shfaqja shkojnë në kampanjën “Lumbardhi Public Again” në platformën KosovaIdeas.com.
Nё kёtё performancё kosovare-gjermane, koreografi nga Berlini Jochen Roller e bёn regjinё e dramës sё re tё dramaturgut nga Prishtina, Jeton Neziraj. Nё shfaqje, protagonistja kryesore ёshtё Carla Del Ponte e cila udhёton nё Kosovё me qëllim tё ndjekjes sё kriminelëve tё trafikimit tё organeve. Gjatё njё pauze tё shkurtёr, ajo shkon nё Starbucks Café nё Prishtinё dhe befasohet qё pija e saj e preferuar, Vanilla Chai Latte, e ka shijen e njëjtë me atё nё Europё. Ky incident shkakton pёrçartje nё lidhje me liberalizimin e dёshtuar tё demokracive tё vjetra europiane, atraksionin pornografik tё kapitalizmit perёndimor, tregtinё me organe dhe superioritetin e thikave zvicrane.
Koreografi Jochen Roller vё tekstin e Nezirajt nё lёvizje, me pesё aktoret e shquara kosovare tё cilat luajnë me tekstin nё gjuhёn angleze brenda njё koreografie të ritmit të shpejtë. Aktoret transformohen marrёzisht nga Carla Del Ponte në Madeleine Albright, në gruan e trishtuar gjermane, Marina Abramoviq, Nёnёn Tereze, organ-kërkues, organdhurues, Ulay, Bill Clinton, Elez Nikçi dhe në vёllaun e Carla Del Pontes.
“Carla Del Ponte pi Vanilla Chai Latte nё Prishtinё” ёshtё performancё verbuese e njё perspektive nё ndryshim të vazhdueshëm dhe e një koreografie të qëndrimeve tkurrëse. Ështё vallëzim propagandistik mbi këmbënguljen e ideologjisë – e shpejtё, e furishme, tragjike dhe qesharake.
Në këtë shfaqje luajnë aktorët: Agnes Nokshiqi, Alketa Sylaj, Donikë Ahmeti, Lyra Xhoci dhe Vjosa Abazi. / KultPlus.com
Sot filloj së realizuari projekti për restaurimin e nënstacioneve elektrike në qytetin e Prizrenit. Ky projekt po realizohet nga Qendra Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren në Kuadër të Programit “Masat preventive Intervenimet Emergjente” për ndërhyrje në asetet e Trashëgimisë Kulturore.
Gjendja e dy nënstacioneve (trafove të vjetra) ishte mjaft e vështirë, sidomos e asaj që gjendet pranë kishës Katolike, andaj këto dy ndërtesa janë bërë objekt i intervenimit në këtë fazë.
Dëmtimet e përgjithshme të tyre kanë të bëjnë kryesish me de-strukturimin dhe humbjen e pjesëve të tullave dhe disa çarjeve dhe humbjes së pjesshme të strukturës ndërtimore.
Duke pasur në konsideratë dëmtimet e lartcekura, gjatë punimeve do të bëhet largimi i gjitha elementeve që janë thërrmuar dhe kanë humbur aftësinë fiziko-mekanike duke i zëvendësuar ato me material të njëjtë. Të çarat e vogla do të mbushen me llaç vazhdues të lëngshëm, ndërsa ato më të mëdha do të rindërtohen me metodën e “thurjes”. Elementet e hapjeve (dyert, kapakët) do të pastrohen dhe riparohen, derisa të tjerat që janë të shkatërruara dhe që mungojnë do të zëvendësohen me të reja.
Në mungesë të masave preventive konservuese-restauruese, ndërtesat cenoheshin nga degradimi, prandaj Qendra Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren ka hartuar projektin për trajtime emergjente në këto ndërtesa. / KultPlus.com
Edicioni i parë i Festivalit të Filmit Turk në Prizren nisë me 8 shtator dhe mbyllet më 15 shtator. Në këtë organizim do të shfaqen filmat e suksesshëm të kinemasë turke të viteve fundit, përcjellë KultPlus.
Në kuadër të festivalit gjithsejtë do të shfaqen 11 filma, derisa në cilësi të mysafirëve do të paraqiten edhe aktorët, regjisorët, skenaristët e brezit të vjetër dhe të ri nga Turqia.
Ediz Hun, Çağan Irmak, Yiğit Özşener janë vetëm disa nga emrat e njohur të kinematografisë turke që do të jenë prezent në edicionin e parë të Festivalit të Filmit Turk në Prizren.
Ediz Hun, aktori i famshëm dhe i respektuar i kinemasë turke do të jetë mysafir nderi në këtë festival, me ç’rast do të nderohet me çmimin e suksesit jetësor.
Audienca në Prizren do të ketë mundësinë që të bashkëbisedojë edhe me Çağan Irmak, regjisorin dhe skenaristin turk, serialet dhe fılmat e të cilit janë të njohura për audiencën në Kosovë, siç janë serialet: “Asmalı Konak”, “Çemberimde Gül Oya” dhe filmat: “Unutursam Fısılda”, “Dedemin İnsanları”, “Babam ve Oğlum”, “Mustafa Hakkında Herşey”, etj.
Në festival do të jetë i pranishëm edhe aktori i famshëm turk i serialeve dhe filmave Yiğit Özşener, të cilin audienca kosovare e njeh veçanërisht nga seriali “Ezel”.
Festivali i Filmit Turk organizohet nga Konsullata e Përgjithshme e Republikës së Turqisë në Prizren me mbështetjen e Ministrisë së Kulturës dhe Turizmit të Republikës së Turqisë dhe në koordinim me partnerët tjerë, si: DokuFest, DokuKino, Kino Lumbardhi, Turkish Airlines, Ajans Press, 1000 Volt Post Production, etj.
Konsullata e Përgjithshme e Republikës së Turqisë me këtë organizim kulturor dëshiron që të shpreh mirënjohjen për mikpritjen e shkëlqyeshme të Prizrenit ndaj të tjerëve, por edhe për të vlerësuar kulturën, artin dhe trashëgiminë e tij e sidomos angazhimin qytetar për mbrojtjen e vlerave kulturore. Magjia artistike e këtij “Qyteti të Artit” duhet të admirohet dhe promovohet.
Filmat shfaqen me titra në gjuhën shqipe dhe janë të hapura për publikun pa pagesë.
Ceremonia solemne e hapjes së Festivalit mbahet të premten me 8 shtator 2017 nga ora 19:30 në Kino Lumbardhi. / KultPlus.com
Me ardhjen e Pavarësisë së Kosovës, me 17 shkurt të vitit 2008 dhe kësisoj edhe me formimin e një shteti me tërë komponentët e tij, në opinionin publik nisi të qarkullonte ideja se pasi Kosova u bë shtet, tash duhej të flitej edhe për Kosovën si komb.
Çdo shtet duhet ta ketë edhe kombësinë. Artisti Ettore Favini shpalosë një inspirim të tillë në konceptin e punës artistike të cilën e ka sjellë në Prizren.
Gjithçka po ndodhë në kuadër të Autostrada Biennale – një Bienale arti e cila duket se kësaj radhe ka qëlluar në shenjë me edicionin debutues, me vepra e artistë të ndryshëm. Favini, një prej artistëve pjesëmarrës, vjen me një instalacion mbi simbolizmin kosovar.
Në fakt – “Simbolizmi Kosovar” është emri i punës së artistit italian.
Ai ka zgjedhur të punojë me atë që ai e quan element dekorativ që prezanton edhe sferën kolektive, por edhe atë personale: qilimin.
“Qilimi është hapësirë dhe vend i privatësisë shtëpiake, vend ku edhe shkëmbehen mendime. Qilimi është hapësirë pa kufi ku përfaqësohen simbole të përbashkëta. Ideja ime me punën në Prizren është që të krijoj një punë të hapur, ku audienca mund të bëhet vetë autore, të përfshihet në zgjidhjen e simboleve” tregon artisti.
Një pyetësor tenton të marrë mendime njerëzish për një identitet të ardhshëm kosovar, bazuar në memorien kolektive, të ardhmen dhe peizazhin. Ai e ka kuptuar se fakti që kosovarët janë vend i izoluar dhe në nevojë për viza udhëtimi, kjo paraqet problem edhe në krijimin e një identiteti, në të cilin zë vend më pas ndjenja kombëtare e ajo shtetërore, shkruan KultPlus.
Favini ka lindur në Kremones të Italisë në vitin 1974. Ai cakton përvojën e dëgjimit të tregimeve “të vogla” për të ushqyer veprat që përcaktojnë marrëdhëniet mes njerëzve dhe mjedisit të tyre. Kujtesa, të dyja – individuale dhe kolektive, është shpesh në qendër të një rruge që lëviz nga burime autobiografike të frymëzimit drejt temave universale, si koha dhe ekzistenca. Puna e tij, e cila priret të jetë specifike për vendin, zhvillohet përmes një procesi të gjatë rritjeje, që i bënë ato organizma të gjallë, pa përfunduar realisht kurrë: pajisjet e hapura të vizionit në çikrik, në të cilën puna merr pjesë në jetë, duke e bërë shikuesin pjesëmarrës aktiv.
Çmimi Artegiovane nga Dhomat e Tregtisë së Milanos dhe Torinos (2005) dhe Çmimi prestigjioz në Nju Jork nga Universiteti i Kolumbias (2007), janë në mesin e çmimeve që artisti ka marrë. / KultPlus.com
Fondacioni Lumbardhi në bashkëpunim me Qendra Multimedia nga Prishtina e prezanton një përzgjedhje të filmave nga regjisorë të së ashtuquajturës “German New Wave”. Në katër seanca, publiku do ti sheh filmat e katër regjisorëve të rëndësishëm gjerman siç janë Werner Herzog, Harun Farocki, Margarethe von Trotta dhe Alexander Kluge.
Të gjithë regjisorët janë të lindur pas luftës së dytë botërore, përveç Alexander Kluges që është i lindur një dekadë më herët dhe ka qenë pioner i kësaj lëvizjeje. Në vitet 1960’ këta regjisorë të ri -së bashku me shumë të tjerë- e kanë nisur një epokë të eksperimentimit artistik dhe politik në film, në një kohë kur filmi Gjerman pothuajse i harroi eksperimentimet e veta të periudhës para luftës së dytë botërore. Shumica e filmave të prodhuar janë politikisht dhe formalisht relevant edhe në ditët e sotme. Kjo periudhë produktive konsiderohet se ka vazhduar deri në fund të viteve 80’.
Programi është kuruar nga Tevfik Rada dhe është mundësuar nga Goethe Institut, me mbështetje të Ambasadës Gjermane në Prishtinë.
PROGRAMI:
Werner Herzog: Aguirre, Tërbimi i Perëndisë (1972)
26 Gusht, e Shtunë
20:00
LUMBARDHI
Harun Farocki: Punëtorët duke dalë nga Fabrika (1995) & Shprehja e duarve (1997)
29 Gusht, e Martë
20:00
LUMBARDHI
Margarethe von Trotta: Hannah Arendt (2012)
2 Shtator, e Shtunë
20:00
LUMBARDHI
Alexander Kluge: Vajza e Djeshme (1966)
5 Shtator, e Martë
20:00
LUMBARDHI
Tabela e bilardos është moment eksitimi. Njëjtë, edhe moment i duelit, gjithmonë për fitore. Tabela e bilardos është tabela e topave me ngjyra. Tabela vështirë se mendohet si vend ku pështyhet, a prej të cilit pështyhet në drejtim tjetër.
Por tabela është edhe vendi i veprës artistike të radhës nga Alketa Xhafa Mripa.
Përderisa loja zhvillohet normalisht, në një tavolinë bilardoje rregullat dhe kufijtë e arenës dakordohen nga lojtarët. Kur fillon performanca e artistes, ajo del nga diku, rreth publikut, ecën drejt tavolinës, ngjitet, shtrihet në bark, e nxjerr kokën dhe pështyn.
Pështyma e saj natyrore shkon përtej kufijve. Performancën e tillë “Ujëvara/Waterfalls” Alketa Xhafa Mripa e realizoi para disa ditësh në kuadër të Autostrada Biennale – Bienalja e Artit e cila në Prizren po sjellë artistë të ndryshëm që sfidojnë kufijtë me mediume të ndryshme e duke ndërtuar art mbi inspirime të ndryshme.
Performanca ka ardhur në Stacionin e Autobusëve, vend ku politikat e mëdha dhe të vogla bashkohen përmes pasagjerëve dhe automjeteve, një vend që përfaqëson të dyja, rrugët e ndryshme të kontrollit politik dhe njëkohësisht prodhon linjat e fluturimit që vijnë e shkojnë përmes kufijve.
Projeksioni i performancës është i shfaqur në tavolinën e bilardos deri në fund të Bienales, deri me 13 shtator. / KultPlus.com
Foto: Tuğhan Anıt
Në Autostrada Biennale në Prizren po ndodhë shumëçka.
Madje, po shpërndahen edhe pasaporta të veçanta, me gjithë popullin e Kosovës i cili është brenda një guace të getoizuar e me probleme për të udhëtuar kudo në botë.
Neue Slowenische Kunst – është ky një ‘shtet’ i deklaruar në vitin 1992, pjesë edhe e Bienales së Venecias këtë vit. Kolektivi artistik po shpërndanë pasaporta edhe në Prizren, shkruan KultPlus.
Kjo po ndodhë me anë të grupit IRwIN, grupi i njohur nga Ljublana me anëtarët Dusan Mandic, Miran Mohar, Andrej Savski, Roman Uranjek dhe Borut Vogelnik. IRWIN, bashkë me Laibach, grupin teatror Gledalisce Sester Scipion Nasice dhe me ‘Novi Kolektivizem’ janë bashkuar për të formuar kolektivin artistik Neue Slowenische Kunst (NSK) – në vitin 1984.
“Shteti në kohë i NSK-së, u themelua në fillim të viteve 1990. Filluam menjëherë të lëshonim pasaportat: prodhimi dhe cilësia e tyre plotësojnë standardet e kërkuara për këtë lloj produkti. Deri më sot, një numër i madh njerëzish kanë aplikuar dhe kanë marrë pasaportat tona, duke u bërë qytetarë të NSK Shtetit në kohë. Pa dyshim, ata kanë mbajtur nënshtetësinë e tyre kryesore. Shumica e aplikantëve janë njerëz nga skena e artit, domethënë artistë apo njerëz që ndjekin rregullisht ngjarjet e artit. Ky grup I mbajtësve të pasaportave të NSK, vjen kryesisht nga vendet e zhvilluara të Evropës Perëndimore dhe të Amerikës së Veriut dhe janë anëtarë të shtresave relativisht të pasura të shoqërisë. Kështu që, mund të themi se shumica e shtetasve të Shtetit në kohë NSK, vijnë nga e ashtuquajtura Bota e Parë” thuhet mes tjerash në konceptin e veprës.
Artistët po qëndrojnë në Prizren dhe po kërkojnë qytetarë që duan ta kenë këtë pasaportë.
“Vendimi ta sjellim pasaportën në Kosovë është më ndryshe se herëve tjera sepse qytetarët e Kosovës janë të privuar nga lëvizja e lirë, dhe kjo është padrejtësia kryesore. Këta njerëz kanë vuajtur gjatë luftës, sot nuk mund të udhëtojnë lirshëm, dhe kjo është e tmerrshme” thotë njëri nga artistët që e shpërndanë pasaportën për të interesuarit.
Pasaporta nuk është zyrtare, nuk mund të përdoret për udhëtim, ironike kjo të thuhet kur e dimë se kosovarët duhet të presin në radhë para dyerve të Ambasadave në Kosovë për çfarëdo lloj të vizitës jashtë saj. Një pasaportë NSK pra, është vec përdorim i fantazisë, siç thonë nga IRWIN, për KultPlus.
“Interesimi megjithatë është i madh, këtyre ditëve, këtu në Prizren. Kjo Biennale po i jep qytetit një dimension ndërkombëtar të artit, ndërsa bashkë me pasaportën tonë po plotësohet një dëshirë për qytetarët e këtij vendi” tregon më tutje një prej anëtarëve të IRWIN, Miran Mohar.
Vitet e fundit, aplikimet kanë filluar të vijnë nga Afrika, më saktë, nga Nigeria. Në fillim vetëm një grusht njerëzish, por më vonë numri i tyre filloi të rritet, shkruan KultPlus.
Në Prizren, pasaportat po lëshohen në Stacionin e Autobusëve.
Pos pasaportës, IRWIN ka sjellë në Prizren edhe video instalacione.
Katër video dokumentare të bëra gjatë dy viteve të fundit, do të shfaqen në ekspozitë dhe një arkiv i koduar i letrave të shumta të aplikimit për pasaportën e NSK-së.
– Shtetasit e NSK-së nga Nigeria, IRWIN 2007
– Shtetasit e NSK-së në Sarajevë, IRWIN 2007
– Shtetasit e NSK-së në Vienna dhe Berlin, IRWIN 2007/8
– Shtetasit e NSK –së në Taipei, IRWIN 2007
– Fjalët nga Afrika, IRWIN në bashkëpunim me qytetarët e NSK – së (NSKSTATE.COM) 2007
(Teksti u realizua me ndihmën e Rozafa Kelmendit dhe Anisa Radës. Fotografitë: Tuğhan Anıt)
Konferenca ndërkombëtare treditore “E ardhmja e kufijve”, organizuar nga Bienalja Ndërkombëtare e Artit Bashkëkohor – Autostrada Biennale, përmbyllet sot në Prizren, përcjellë KultPlus.
Në sesionin e sotëm, me fillim nga ora 11:00, në Hamamin Gazi Mehmet Pasha, do të diskutohet për: Kufijtë e padefinuar të artit bashkëkohor.
Arti modern dhe bashkëkohor ka pretenduar gjithmonë të jetë pa kufij, në emër të ndërkombëtarizimit, avant-gardës globale, kozmopolitane apo nomade. Dhe ende ekzistojnë kudo kufijtë në art, në aspektin e mjediseve shoqërore, politike apo ekonomike të artit. Ndërkohë që kërkojnë të kontekstualizojnë veprat e fillesave të ndryshme, arti bashkëkohor duket të përjetësojë kufijtë e padëshiruar. Atëherë, si bëhet fjalë për trendet e kërkimit të kufijve në shoqërinë bashkëkohore? Ose, a mund të jetë kthimi i kufijve që e bëjnë artin bashkëkohor edhe më sfidues, bindës apo problematik?
Folës në panelin e sotëm janë: Sislej Xhafa (SHBA), Miran Mohar (Slloveni), Yehuda Safran (SHBA) si dhe të gjithë artistët dhe folësit e konferencës. Fjalimi kryesor mbahet nga Sezgin Boynik (Finlandë), ndërsa moderohet nga Manray Hsu (Taivan), kurator i edicionit të parë të Autostrada Biennale.
Sot do të bëhet prezantimi i artistëve: Valentina Bonizzi (Itali) dhe Alban Muja (Kosovë). / KultPlus.com
Rushdija e Prizrenit në të cilën janë arsimuar shumë gjenerata është ndërtuar në fund të shekullit të 19 dhe është një trashëgimi kulturore e përbashkët e Kosovës dhe Turqisë. Ky objekt i trashëgimisë kulturore do të restaurohet nga ana e Agjencisë Turke për Bashkëpunim dhe Koordinim TIKA.
Informatat më të sakta në lidhje me Rushtijen e ndërtuar në vitin 1896 mund të gjenden në Salnamen e Vilajetit të Kosovës. Në Rushdije mësimet kanë zgjatur 4 vite dhe në të njëjtin vit të themelimin ka të dhëna se janë regjistruar 119 nxënës. Në Rushdije përveç mësimeve fetare dhe gjuhëve të lindjes janë mësuar edhe lëndët e historisë, gjeografisë, matematikës, artit dhe lëndëve të tjera, njofton Gazeta e Re.
Objekti i Rushdijes në kohën e Perandorisë Osmane është përdorur për qëllime arsimore kurse më vonë është shndërruar në spital. Kurse pas zjarrit të shkaktuar në vitin 1965 për një kohë të gjatë ka mbetur si rrënojë. Sot ndërtesa e Rushtijes gjendet përballë Lagjes së Tabakhanes dhe afër Lagjes së Suzi Çelebiut dhe ka mbetur si rrënojë.
Kryetari i Komunës së Prizrenit ka bërë kërkesë në TIKA për restaurimin Rushtijes e cila është një trashëgimi kulturore e përbashkët. TIKA-së e ka realizuar tenderin për përgatitjen e projekteve restauruese të Rushtijes e cila do të përfaqësojë lidhjen në mes të kaluarës dhe së ardhmes në zonën ku është duke u ndërtuar edhe biblioteka e qytetit nga ana e Komunës së Prizrenit.
Planifikohet që projektet e restaurimit për Rushtijen të përfundojnë brenda vitit 2017 kurse restaurimi i objektit në formën e saj origjinale do të realizohet gjatë vitit të ardhshëm. / KultPlus.com
Bienalja Ndërkombëtare e Artit Bashkëkohor – Autostrada Biennale (AB) hapi ekspozitën me fotografi në Hamamin Gazi Mehmet Pasha të Prizrenit dhe në të gjitha hapësirat në qytetin e Prizrenit, përfshirë hapësirat në qendër të qytetit, shtëpitë e vjetra, stacionin e autobusëve dhe hapësirave përreth, përgjatë lumit Lumbardhi në zonën e Marashit, në kodra dhe kala, raporton Anadolu Agency (AA).
Në Hamamin Gazi Mehmet Pasha të Prizrenit, që është njëra nga hapësirat e Autostrada Biennales u hap ekspozita me fotografitë e hapësirave dhe objekteve kulturore e fetare të qytetit të Prizrenit nga vitet e para të shekullit të 20 deri në periudhën e Luftës së Dytë Botërore. Në të njëjtat fotografi mund të shihen edhe versionet aktuale të objekteve të ruajtura të këtij qyteti. Po ashtu në hamam u zhvillua edhe diskutimi me temë “Kufijtë e qytetit” ku folës ishte Manray HSU (kurator i këtij edicioni të Autostrada Bienale), Eliza Hoxha, Yehuda Safran (SHBA) dhe Edi Muka (Shqipëri), në kuadër të konferencës ndërkombëtare të AB-së.
Gjatë diskutimit folësit theksuan nevojën dhe ndjesinë që kanë qytetarët e Kosovës për të qenë pjesë e një bote më të gjerë.
Lidhur me organizimin dhe ecurinë e Autostrada Biennale-s, udhëheqësi i ekipit dhe themeluesi i AB-së, Leutrim Fishekqiu, në një intervistë për AA-në theksoi se që nga data 21 gusht të gjitha hapësirat e AB-së janë të hapura për publikun deri më 23 shtator.
Fishekqiu duke vënë theksin tek ideja inovative e Bienales së Stambollit dhe Venecias theksoi se me Autostrada Biennale ata kanë vendosur që ta zhvillojnë një ide të tillë inovative në Kosovë. “Të gjitha veprat e artit janë të shpërndara në hapësirat e Prizrenit. Kjo është ajo magjia e AB-së ku një qytet pa galeri po e shndërron totalisht në një muze ku të gjitha hapësirat si shtëpitë e vjetra, muzetë pra edhe stacioni i autobusëve po shndërrohen në galeri”, u shpreh Fishekqiu.
Fishekqiu tha se kanë punuar me një ekip të gjerë për përgatitjen e bienales ku sipas tij, kuratori i edicionit të parë të AB-së, Manray Hsu, nga Tajvani është një njeri që ka sjellë një përvojë të re në rajon. Ai theksoi se Hsu ndodhet në Prizren qe një muaj ku ka punuar së bashku me ekipin për t’i shndërruar hapësirat dhe objektet e trashëgimisë kulturore në galeri të artit.
Duke folur edhe për aktivitetet e ndryshme të AB-së, Fishekqiu u shpreh se do të ketë aktivitete të ndryshme edukative. “Kemi organizuar një konferencë tre ditore e cila ka filluar më 20 gusht dhe do të vazhdojë deri më datën 22 gusht e quajtur “E ardhmja e kufijve” (The Future of Borders) e cila është edhe tema e edicionit të parë të AB-së. Ndërkaq ditëve në vazhdim të gjitha hapësirat do të jenë të hapura ku do të shtohen edhe disa hapësira kreative kryesisht nëpër hapësira publike”, tha Fishekqiu.
Ndryshe, gjatë bienales do të realizohen intervenime artistike në shtëpitë e vjetra të qytetit. Të përhapura në qendër të qytetit do të jenë disa vepra lidhur me jetën e qytetit, historinë dhe diversitetin kulturor. / KultPlus.com
Pas një angazhimi dhe punës disa mujore, kanë përfunduar punët restauruese në shtëpinë e familjes Zhoriç në Prizren, përcjellë KultPlus.
Memorandumi i Mirëkuptimit i lidhur ndërmjet Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren dhe Këshillit Danez për Refugjatë (DRC) mbështetur financiarisht nga Ambasada e Mbretërisë së Bashkuar e akredituar në Kosovë për restaurimin e shtëpisë së vjetër në Qendrën Historike të Prizrenit ka rezultuar të jetë tejet i suksesshëm.
Ndërtesa në fjalë gjendet në rrugën “Marin Barleti” prapa xhamisë së Sinan Pashës në Prizren dhe gjendja e saj ishte shumë e vështirë, andaj pas konsultave dhe një bashkëpunimi të ngushtë të Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren me donatorët është përzgjedhur nga Ambasada Britanike dhe DRC për restaurim në kuadër të programit “për kthim dhe integrim të qëndrueshëm” të personave të zhvendosur.
Qendra Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren përmes këtij memorandumi ka marrë për obligim të hartojë projektin e restaurimit si dhe të bëj restaurimin dhe konservimin e fasadës së jashtme të ndërtesës.
Fasada e shtëpisë së familjes Zhoriç është punuar në frymën neoklasike të dekoruar me profilime të ndryshme në gjithë sipërfaqen e saj. Materiali që është përdorur është llaçi gëlqeror. Gjatë viteve nga ndikimi i kushteve atmosferike dhe nga mos mirëmbajtja, fasada ishte dëmtuar mjaft shumë, andaj si rezultat i kësaj ka qenë i pashmangshëm intervenimi në këtë ndërtesë. / KultPlus.com
Festivali “Zambaku i Prizrenit” duke qenë festivali i vetëm në Kosovë, i këngës së vjetër qytetare, nëpër vite ka ruajtur frymën e vlerave të mirëfillta dhe është shndërruar në një nga aktivitetet që hyjnë në përshkrimin e ngjarjeve të qytetit. Ndër të tjera Prizreni quhet edhe qyteti i “Zambakut…”, përcjellë KultPlus.
Organizatorët e edicionit të 29-të të festivalit të këngës së vjetër qytetare “Zambaku i Prizrenit”, këngës për fëmijë “Fluturat 2017” dhe “Rock live”, Studio Helix dhe Komuna e Prizrenit, ftojnë të gjithë kompozitorët nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia dhe diaspora që të konkurrojnë me krijimet e tyre më të reja. Konkursi mbetet i hapur deri më 6 shtator.
Këtë vit për shkak të procedurave tenderuese, formë kjo e dhënies në organizim të Festivalit “Zambaku i Prizrenit”, (anulimit dy herë të tenderit), festivali “Zambaku i Prizrenit”, “Fluturat” dhe Rock live do të mbahen në pjesën e fundit të muajit shtator.
Studio Helix, kompani kjo muzikore që merret me organizimin e aktiviteteve muzikore, rezistoi dhe fitoi tenderin për organizimin e Festivalit të këngës së vjetër qytetare “Zambaku i Prizrenit”, duke u ballafaquar me Kompani për kultivimin e luleve në kopshte dhe kompani qe merren me printim dhe reklama.
“Duke e parë gjendjen në të cilën e sollën festivalin e këngës së vjetër qytetare, disa organizatorë të papërgjegjshëm, dhe Kompani të tjera të ngjashme të cilat mendjen e kanë te përfitimi dhe jo te organizimi i mirëfilltë, Studio Helix që nga viti i kaluar kur e organizoi edicionin e 28 me vullnetin dhe dëshirën më të mirë po synon, që këtij festivali të ia kthejmë namin që e ka. Edicioni i 28 i vitit të kaluar ishte pikë kthese në shpëtimin e Festivalit “Zambaku i Prizrenit”, i cili për disa vite ishte para dilemës të mbahej apo të mos mbahej, prandaj studio Helix me edicionin e 29 premton se jo vetëm me organizim cilësor të festivalit por edhe cilësinë e pjesëmarrjes së këngëve të vjetra qytetare, do të ia kthej namin që e ka festivali “Zambaku i Prizrenit”, thotë Istref Krasniqi drejtor i Studio Helix.
Konkursi
Pas nënshkrimit të Kontratës, Studio Helix në bashkëpunim me Kuvendin Komunal në Prizren shpall konkursin për pranimin e këngëve konkurruese për festivalin e këngës së vjetër qytetare “Zambaku i Prizrenit 2017”, “Fluturat” dhe Rock Live. Kushtet për konkurrim janë këto: Këngët konkurruese duhet të kenë vlera të mirëfillta muzikore në frymën e këngës së vjetër qytetare, Këngët konkurruese për “Fluturat” duhet të kenë vlera të mirëfillta të këngës për fëmijë, Këngët për festivalin Rock live duhet të kenë vlera të muzikës Rrock. Pjesëmarrësit në konkurs duhet të dërgojnë demo incizimin e këngës dhe tekstin në dy kopje. Punimet dërgohen me shifër, ndërsa në zarf të veçantë dërgohet emri dhe mbiemri i plotë i autorit me adresë të saktë dhe me numër të telefonit. Do të shqyrtohen vetëm kompozimet e reja të cilat janë në frymën e muzikës së vjetër qytetare.
Festivali ka karakter garues
Punimet duhet të dorëzohen deri më 6 shtator në adresën Rruga e Saraçëve, numër 3B, ose në adresën elektronike [email protected] me shenjën për Festivalin “Zambaku i Prizrenit 2017. Edicioni i 29 i Festivalit Zambaku i Prizrenit do të mbahet në ditët e fundit të muajit shtator.
Juria profesionale ndan tri vendet e para për këngët më të mira të festivalit. Kënga fituese shpërblehet me trofeun “Zambaku i Argjend”, përderisa votat e publikut përcaktojnë këngën më të mirë të zgjedhur nga publiku e cila shpërblehet me trofeun “Mikrofoni i Artë”.
Kënga që do të zërë vendin e parë, përveç “Zambakut të Argjend” do të shpërblehet me shumën prej 500 Euro, vendin i dytë, do të shpërblehet me shumë prej 300 Euro dhe vendi i tretë do të shpërblehet me shumën prej 200 Euro. Kënga më e mirë e zgjedhur nga publiku përveç me “Mikrofonin e Artë” do të shpërblehet edhe prej 300 Euro. Trofeu “Zambaku i Argjend” i takon kompozitorit, ndërsa Trofeu “Mikrofoni i Artë” i takon këngëtarit, Shpërblimet tjera në mënyrë të barabartë i takojnë këngëtarit dhe kompozitorit të këngëve fituese.
Gjithashtu do të ndahen shpërblimet tradicionale për këngët më të mira të festivalit “Fulturat 2017” dhe Rock Live 2017. / KultPlus.com
Katër vajzat e kolektivit artistik HAVEIT janë në mesin e pjesëmarrësve në edicionin e Autostrada Biennale – organizim artistik që do të nisë sonte në Prizren.
HAVEIT, të njohura për performancat e tyre në rrugë dhe ndërhyrjet aty ku vajzat e kanë parë të nevojshme, do të jenë pjesë e Autostrada Biennale me datë 20 gusht, këtë të diele.
“Do ti shfaqim katër video të titulluara “Kur baba kajke, nana mi lajke sytë”, ndërsa poashtu do të kemi edhe një performancë” tregon Hana Qena nga HAVEIT, për KultPlus.
HAVEIT do të paraqiten në ora 15:30 tek Hamami i Prizrenit, të dielën e 20 gushtit.
HAVEIT këtë vit do të jenë të pranishme edhe në disa ekspozita tjera në Prishtinë. HAVEIT përbëhet nga Hana Qena, Vesa Qena, Lola Sylaj dhe Alketa Sylaj ndërsa ato kanë performuar e ekspozuar në Stokholm, në Itali, në Tiranë, Greqi e në vende tjera. / KultPlus.com