Së shpejti do të mbahet Akademi Solemne në ditëlindjen e Shën Nënë Terezës, përcjell KultPlus.
Akademia mbahet me rastin e 25 vjetorit të kalimit në amshim (1997).
Ngjarja do të mbahet të premten më 26 gusht duke filluar nga ora 19:00 në Qendrën Bogdani Polis në Prishtinë./ KultPlus.com
Sot hapet ekspozita “3CODESIGN | 3Rs: Reduce Recycle Reuse” në ora 19:00, përcjell KultPlus.
Rimendimi i projektimit dhe prodhimit në funksion, jo vetëm në qëndrueshmërinë mjedisore, por edhe të një socializimi të ri, të bazuar në ndarjen, përgjegjësinë dhe respektin për brezat e ardhshëm.
Këto janë disa nga tiparet konotative të dizajnit të ri italian që Ministria e Punëve të Jashtme dhe Ambasada e Italisë në Kosovë kanë për qëllim të celebrojnë përmes ekspozitës “Ecodesign”, që hapet sot në Prishtinë (Qendra Bogdani Polis, Katedralja Nëna Terezë) dhe që do të qëndrojë e hapur deri më 23 gusht (e hënë – e shtunë, orari i hapjes 12:00 – 19:00, e diel, orari i hapjes 15:00 – 20:00).
Kuruar nga arkitektja Silvana Annicchiarico, ekspozita emri i plotë i së cilës është “3CODESIGN | 3Rs: Reduce Recycle Reuse” synon të ofrojë një pasqyrë sintetike por paradigmatike se si dizajni italian është duke punuar në drejtimin e qëndrueshmërisë mjedisore. Në këtë drejtim, ekspozita ofron një përzgjedhje objektesh, produktesh dhe aksesorësh të ricikluar ose të bërë me materiale dhe teknologji të qëndrueshme, të gjitha të projektuara nga projektuesit italianë dhe të prodhuara nga kompanitë italiane.
“Ne jemi veçanërisht krenarë që e sjellim këtë ekspozitë në Prishtinë, pikërisht kur kryeqyteti kosovar pret ‘Manifesta’, bienalen e artit bashkëkohor që dëshiron të kontribuojë në rigjenerimin e hapësirës publike edhe përmes projekteve të arkitektit italian Carlo Ratti”, tha ambasadori i Italisë në Kosovë, Antonello De Riu.
“Përmes ‘Ecodesign’, synojmë të theksojmë kontributin që rishikimi i proceseve të prodhimit në vazhdim në industrinë italiane të projektimit ofron për rigjenerimin e vlerës së objekteve në qarkullim”, shtoi De Riu.
E artikuluar në një hapësirë prej 200 metrash katrorë, ekspozita tregon – nëpërmjet objekteve, imazheve dhe teksteve – bazat e ekonomisë rrethore, zhvillimin e materialeve dhe produkteve të reja me ndikim të ulët ekologjik, filozofinë e projektimit të disa prej dizajnerëve të rinj që po punojnë në një ekologji të re të artificiales.
Ekspozita është hapur në Pragë, Doha, Dubai, Hong Kong, Uashington, Toronto dhe Tunis dhe pas Prishtinës ekspozita do të ndalet në Talin. / KultPlus.com
Mbrëmë në ditëlindjen e 119-të të shkrimtarit Ernest Koliqi, u inaugurua biblioteka “Ernest Koliqi” në Qendrën “BogdaniPolis” në Prishtinë, shkruan KultPlus.
Biblioteka është themeluar në vitin 2020 me iniciativën e Imzot Dodë Gjergji e cila është pjesë e projekteve të Katedrales ‘Shën Nënë Tereza’, përkatësisht e qendrës ‘Bodani Polis’ dhe udhëhiqet nga Ipeshkvia.
Salla ka një kapacitet me rreth 20,000 libra, ndërsa ka dhe tre salla tjera që priten të sistemohen rreth 50,000 tituj të tjerë. Biblioteka ka tituj nga të gjitha fushat e shkencave dhe krijimtarisë në gjuhët si: shqip, latinisht, italisht, anglisht, gjermanisht, frëngjisht e kroatisht. Në anën tjetër, dominojnë shkencat albanologjike, histori, letërsi shqiptare, pastaj edhe shkencat teologjike.
Në të ardhmen pritet të ketë një koleksion të digjitalizuar të dokumenteve arkivore nga arkiva të Vatikanit dhe të Vjenës. Biblioteka është pjesë e rrjetit të sistemit bibliotekar, informues dhe sistemeve të informacionit për veprimtari shkencore.
Fillimisht, ishte kënga e bukur arbëreshe ‘Moj e bukura More’ e cila u interpretua fillimisht. Nën zërin e Doruntina Gjinit, tingujt e pianos nga Anamarija Nulleshi, tingujt e violinës nga Qendresa Bunjaku dhe tingujt e kitarës nga Alban Markaj, u krijua një atmosferë tejet e ngrohtë dhe e bukur përbrenda vendit.
Më pas, për një fjalë përshëndetëse doli edhe Imzot Dodë Gjergji, i cili e shpjegon idenë e krijimit të një biblioteke të tillë.
“Katedralja dhe gjithë ky kompleks dëshiron të dhurojë një domethënie shpirtërore ndaj gjithë qytetit, një kujtim për të kaluarën tonë dhe njëkohësisht kemi dashur që në kuadër të Katedrales, të kemi qytetin e Bogdanit, që e kemi quajtur në gjuhën greke “Bogdani Polis”. Por, një i ditur thoshte se një qytet që nuk ka një bibliotekë, nuk mund të jetë qytet. Andaj ne menduam që edhe kjo qendër të ketë një bibliotekë sepse në bibliotekë është e mbishkruar e gjithë ëndrra e çdo njeriut për arsye se nuk ka ëndërr që nuk lind nga një kujtim i të kaluarës”, thotë ai.
Ndërsa, kryetari i Prishtinës, Përparim Rama në fjalën e tij e vlerësoi lart figurën e Ernest Koliqit.
“Me sa duket me tërheqjen e pandemisë, Prishtinës po i vinë të mirat njëra pas tjetrës me bollëk si me panaire të ndryshme, festivale apo edhe koncerte ndërkombëtare nga më të ndryshmet. Hapja e kësaj biblioteke sot është një event tjetër në mesin e këtyre ngjarjeve të mrekullueshme për kryeqytetin tonë. Shkodrani, Ernest Koliqi, një shkrimtar i madh i letërsisë shqipe ishte edhe ministër i arsimit në Tiranë që në kohën e luftës së dytë botërore ka pruar mbi 200 mësimdhënës shqiptar për të hapur shkolla shqipe anembanë viseve të Kosovës”, thotë Rama.
Sipas tij, përzgjedhja pikërisht e emrit të kolosit Ernest Koliqi për bibliotekën si dhe inaugurimi i saj pikërisht në ditëlindjen e tij, nderon të gjithë kryeqytetin dhe gjithë kombin shqiptar.
Po ashtu, ambasadori i Shqipërisë në Kosovë, Qemal Minxhozi e vlerësoi bibliotekën si një ndër më të veçantat ndonjëherë.
“Është një ceremoni shumë e jashtëzakonshme dhe shumë e veçantë. Duke pasur përballë Ernest Koliqin, ai me veprën e tij i tregon botës se pavarësisht sistemeve dhe represionit, e drejta, arti dhe kultura që i shërben popullit nuk shuhet kurrë. Politika është momentale ndërsa veprat e kolosëve tanë janë të pavdekshme. Është një bibliotekë shumë interesante dhe e veçantë në llojin e vetë. Por ajo që mbush më tepër është vepra e të madhit, Ernest Koliqi”, thotë Minxhozi.
Për figurën e Ernest Koliqit, tutje ka folur edhe profesori në Universitetin e Prishtinës, Xhavit Beqiri.
“Ernest Koliqi është guri i këndit në themelin e shkollës shqipe në Kosovë. Përtej figurës, shkollën shqipe në Kosovë dhe në hapësira të tjera shqiptare të ish-Jugosllavisë, e krijuan gjatë viteve dyzet të shekullit njëzet, afërsisht dyqind mësues normalist të cilët me misionin e shenjtë të përhapjes së shkronjës shqipe, u ngarkuan nga vetë Ernest Koliqi, asokohe ministër i arsimit. Për mua, Koliqi është profeti ndërsa ata normalistë të zgjedhur prej tij janë apostujt e shkollës shqipe në këto treva”, thotë Beqiri.
Proza poetike e Ernest Koliqit në shkodranishten e tij të bukur u vërejt më së miri edhe në dëgjimin e fragmentit nga proza “Ujët e pusit”, e cila aq ëmbëlsisht u interpretua nga Kristinë Berisha.
Po ashtu, kënga “Karajfila që ka Shkodra” erdhi nën zërin e Doruntina Gjinit, nën meloditë pianistike nga Anamarija Nulleshi, nën tingujt e violinës nga Qendresa Bunjaku si dhe nën tingujt e kitarës nga Alban Markaj.
Kështu krejt në fund të kësaj mbrëmjeje, për një fjalë rasti doli edhe përgjegjësi i bibliotekës, Don Fatmir Koliqi.
“Kam dashur që në fund të këtij programi të ju falënderoj të gjithëve që i jeni përgjigjur ftesës tonë që kjo ngjarje kulturore të jetë kaq e bukur së bashku me juve. Kjo bibliotekë do të jetë në mënyrë të veçantë në disponim të studentëve të Prishtinës që vijnë dhe studiojnë këtu. Këta që kanë kënduar dhe që kanë udhëhequr krejt këtë program, janë të gjithë studentë”, thotë ai.
Kontribuuesit për këtë bibliotekë janë: Imzot Dodë Gjergji, Dom Lush Gjergji, Don Fatmir Koliqi, Akademia e Shkencave dhe Arteve në Kosovë, Instituti Historik i Kosovës, Instituti Albanologjik i Kosovës, Biblioteka e qytetit “Hivzi Sylejmani”, Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore dhe Kulturore të shqiptarëve në Maqedoni, Kolegji AAB, Botimet “Fishta”, Botimet “Koliqi”, Botimet “Alfabet”, Botimet “Kuneus”, Botimet “Tenda, Botimet “Jakup Ceraja” dhe shumë të tjerë. / KultPlus.com
Era Berisha
Interpretimi i Orkestrës Frymore së Filharmonisë së Kosovës mbrëmë pushtoi atmosferën vepër pas vepre. Kryeveprat botërore e shqiptare erdhën nën dirigjimin mahnitës të Baki Jasharit, Lirjona Sylejmanit dhe Hajrullah Sylës, të cilët me mjeshtërinë e tyre kontrolluan instrumentet frymore duke sjell kështu një mori melodish të cilat qysh në sekondën e parë të lëshimit, kapluan vëmendjen e gjithsecilit e njëkohësisht dolën përtej limiteve për të prekur atë ajkën e perfeksionit, shkruan KultPlus.
Ky koncert portretizoi një literaturë muzikore që mbrëmë Orkestra Frymore e mirëpriti publikun që ta përjetojë në një mënyrë tejet unike, duke filluar nga veprat e kompozitorëve botërorë si: Johann S.Bach, Georges Bizet, Leonard Bernstein, Frank Erickson, Jan Van Der Roost, John Fannin, Jacob De Haan, Samuel R.Hazo dhe Klaus Badelt, për të vazhduar me magjinë e kompozitorit shqiptar Rexho Mulliqi, “Baresha”, një vepër kjo e cila mbrëmë erdhi e aranzhuar nga dirigjenti Hajrullah Syla ku me meloditë nga klarinisti Shkumbin Bajraktari dhe atyre që vinin nga instrumentet frymore, koncerti jehoi në tinguj jo të zakonshëm por mjaft intensiv dhe tejet goditës.
Pasi që të pranishmit kishin zënë vendin e tyre në një numër të madh në karriget e vendosura në Qendrën ‘Bogdani Polis’, qetësia e tyre e njohur ishte shoqëruesi i pandashëm i tingujve dhe melodive për gjatë gjithë natës. Vallëzimi i notave muzikore erdhi papritmas kur instrumentistët dolën në skenë dhe nisën nxehjen e tyre paraprake. Nuk donte aq shumë që instrumentet të viheshin në funksion të gjatë për të dëshmuar kështu talentin e pronarëve të tyre që me krenari i mbanin ato pranë vetes. Shndritja e instrumenteve dallohej qysh në momentin kur dhe nisin notat e para të veprës “Carmen Suite” nën dirigjimin e Lirjona Sylejmanit.
Nën dritat e ngrohta të vendosura pingul mbi skenë, vija melodike e veprës së parë flakëroi tërë sallën brenda një emocioni. Nuk është e mundur që dikush të mos njihte qoftë edhe një copëz të asaj vepre e cila nuk lë vend e as fjalë për ta përshkruar. Të tilla ishin edhe veprat e tjera si: “Uverturë Jubiloso”, “Flashing Ëinds”, “Fanfare Nueve”, “Oregon”, “Piratët e Karaibeve” dhe “Mambo”, të cilat vunë në pah teknikën e posaçme të manovrimit të instrumenteve frymore, interpretimin e secilit instrumentist jo vetëm në instrument por edhe në elementet koreografike, pozicionimi i trupit të tyre në përshtatje me çdo notë muzikore si dhe shpirtin e tyre kreativ që dukshëm dallohej në shprehjet e fytyrave të tyre.
Ndonëse programi i këtij koncerti shpalosej radhë pas radhe, dukshëm vërehej që publikut iu kishte munguar një rrjedhë e tillë artistike dhe ata mezi pranonin që të viheshin ballë për ballë me vepra të fuqishme e të njëpasnjëshme. Në një kontrast të ëmbël me të tjerat, vepra “Arioso” e aranzhuar nga kompozitori Jacob De Haan dhe nën dirigjimin e Hajrullah Sylës, arriti që zemrat e të pranishmëve ti qetësojë pak me melodi jashtëzakonisht të lehta që i ngjasonin pikërisht zanave që shfaqën vetëm në një përrallë. Për disa minuta, “Arioso” solli një qetësi hyjnore dhe përçoi një ndjeshmëri të papërjetuar më parë.
Por, qershia mbi tortë për këtë koncert do të ishte vepra e titulluar “Arabeska” që erdhi nën dirigjimin e Baki Jasharit. Tingujt mistik të muzikës dhe motivet abstrakte e shpërfaqura në këtë vepër shpalosën një sensualizëm delikat me goditje të fuqishme dhe tradicionale të cilat dëshmuan për pikën më të lartë të këtij programi për këtë koncert. Një turne tingujsh mbizotëruan hapësirën jo vetëm të vendit por edhe të çdo trupi dhe mendjeje të pranishme. E veçantë në llojin e saj, “Arabeska” fluturoi mes unikes, perfeksionit dhe rrallësisë.
Ajo se çfarë la më së shumti përshtypje në këtë koncert ishte natyrisht dhe vepra “Baresha”, një vepër shqiptare që erdhi e aranzhuar nga dirigjenti Hajrullah Syla i cili së bashku me klarinistin Shkumbin Bajraktari sollën një version të mrekullueshëm. Kurioziteti në publik sa vinte e shtohej me ç’rast nuk munguan as fotografitë dhe videot të cilat ishin bërë pjesë kyçe mes njerëzish. Me buzëqeshje të shumta dhe admirim në sytë e tyre, të pranishmit mirëpritën veprën brohoritje të shumta.
Pas çdo vepre, duartrokitjet e zjarrta që morën të tri dirigjentët dhe Orkestra Frymore, ishin dëshmi për talentin e rrallë të tyre. Të vendosur në këmbë, duart e të pranishmëve trokitnin ende pa ndalim, gjë kjo që flet për emocionet e paharrueshme që ata i dhuruan për gjatë gjithë këtij koncerti sa intensiv e i rëndë, aq edhe i rrallë e i nevojshëm për çdokënd.
Për të na folur më shumë rreth realizimit të aranzhimit të veprës shqiptare ‘Baresha’, për KultPlus ka folur dirigjenti Hajrullah Syla.
“Koncerti shkoi jashtë mase mirë ngase jemi përgatit me mjaft mund në provat që i kemi pasur. Ky formacion që keni parë nuk është dhe aq i zakonshëm tek ne, andaj kemi filluar një rrugëtim mjaft interesant me pjesën frymore të Filharmonisë që besoj që do të vazhdoj ende, ngase Kosovës i ka munguar një i tillë. Ne e dimë që një i tillë ekziston vetëm në Forcën e Sigurisë të Kosovës, kështu që tash e kemi edhe në Filharmoninë e Kosovës”, thotë Syla.
Sipas tij, për formacione të tilla zakonisht veprat janë nga kolonat zanore të filmave por në këtë rast edhe pse programi ka përmbajtje të veprave të tilla, është kujdesur që të jenë edhe vepra serioze të kompozitorëve të cilët kanë shkruar për formacione tjera por që janë adaptuar për orkestrën frymore.
“Aranzhimi për ‘Baresha’ është bërë në një periudhë shumë të shkurtër sepse e kemi pa të nevojshme që të ketë diçka shqip dhe ideja për atë vepër ka qenë që të sillet në këtë formacion e të ketë një muzikë të cilën publiku shumë e dëshiron. Vepra tregon me të vërtetë vlera të larta muzikore dhe interpretimi i klarinistit Shkumbini, ishte po ashtu tejet e mirë”, përfundon Syla.
Po ashtu, dirigjentja Lirjona Sylejmani për KultPlus shpalosi përshtypjet e saj pas një koncerti të tillë.
“Për mua ka qenë një kënaqësi shumë e madhe e sidomos duke marrë parasysh formacionin me instrumente frymore. Në fakt, kanë qenë ditë shumë të ngarkuara me prova intensive të cilat në fund sigurisht që ia ka vlejtur ngase të tre ne, dirigjentët, e shijuam jashtë mase performancën e sotme”, thotë Sylejmani.
Ndërsa klarinisti Shkumbin Bajraktari tregoi për veprën “Baresha” dhe interpretimin e saj në një aranzhim të ri.
“Është një ndjenjë e veçantë dhe po ndjehem shumë i privilegjuar që më është dhënë mundësia që të performoj në Filharmoninë e Kosovës. ‘Baresha’ ka qenë dhe vazhdon të jetë ikonë e jona dhe tash është shndërruar në njëfarë simfonie. Përndryshe, kjo vepër ka qenë e shkruar për orkestër harqesh por dirigjenti Hajrullah Syla e ka adaptuar dhe riaranzhuar për klarinetë dhe orkestër frymore”, thotë Bajraktari.
Sipas tij, tash e tri javë është dhënë maksimumi që kjo vepër të adaptohet më së miri.
“Vepra ‘Baresha’ neve na flet të gjithëve në shpirt por kësaj here unë me të vërtetë e dhashë maksimumin tim dhe besoj që ia kam arritur e që kjo nuk do të jetë hera e fundit që do ta luajmë”, thotë ai.
Gjithashtu, muzikologia Rreze Kryeziu për KultPlus foli rreth përshtypjeve të saj për këtë program me vepra kaq të famshme.
“Ky koncert ishte shumë i nevojshëm duke nisë edhe nga vetë përzgjedhja e programit, program ky tejet atraktiv dhe jo pak sfidues edhe për instrumentistët ku duke marrë parasysh që kishim orkestrën frymore, nevojitet goxha kondicion sidomos për një program të tillë. Sa i përket pjesës së interpretimit, kolegët kanë bërë një punë të shkëlqyer që po vazhdon të dëshmohet në vazhdimësi. Ajo se çfarë është më karakteristike dhe më e rëndësishme për ne, është kur arrijmë të evidentojmë një numër kaq të madh të interpretuesve”, thotë ajo.
Sipas saj, pjesa që la më së shumti përshtypje ishte inkuadrimi i kompozitorëve shqiptarë me veprën “Baresha”, një nga veprat antologjike që erdhi nga orkestra frymore dhe solisti Shkumbin Bajraktari i cili konsiderohet se ka realizuar një interpretim të shkëlqyeshëm.
Orkestra Frymore e Filharmonisë së Kosovës zhvilloi këtë koncert premierë në kuadër të sezonit 2021/2022, në Qendrën ‘Bogdani Polis’ (Katedralja “Nënë Tereza”) në Prishtinë. / KultPlus.com
