Nga Berat Dakaj
Rexhep Qosja (1936), i cili nga shumë studiues është konsideruar dhe konsiderohet erudit, është shkrimtari më i njohur në Kosovë. Ka bërë emër të historianit e të studiuesit të letërsisë pasi ka botuar dhjetëra libra të kësaj natyre: Vazhdimësi, Panteoni i rralluar, Asdreni: jeta dhe vepra, Prej tipologjisë deri te periodizimi, Shkrimtarë dhe periudha, Prej letërsisë romantike deri te letërsia moderne, Anatomia e kulturës, Episodet letrare, Dialog me shkrimtarë, Nocione të reja albanologjike, Kritika letrare, Historia e letërsisë shqipe: Romantizmi 1, Historia e letërsisë shqipe: Romantizmi 2, Historia e letërsisë shqipe: Romantizmi 3, Porosia e madhe, Tri mënyra të shkrimit shqip, Semantika e ndry-shimeve historiko-letrare; edhe të shkrimtarit, pasi i ka shkruar: Antologjia e lirikës shqipe, I ringjalluri i penduar, Mite të zhveshura, I ringjalluri i penduar, Vdekja më vjen prej syve të tillë, Një dashuri dhe shtatë faje, Nata është dita jonë, Bijtë e askujt 1, Bijtë e askujt 2; edhe të historianit e të publicistit: Shpërngulja e shqiptarëve nga Kosova, Çështja shqiptare – historia dhe politika, Programet serbe për shpërnguljen e shqiptarëve, Paqja e përgjakshme, Tronditja e shekullit 1, Tronditja e shekullit 2, Rilindja e dytë;Populli i ndaluar, Strategjia e bashkimit shqiptar, Ligjërime paravajtëse, Fjalor demo-kratik, Demokracia e shpërdorur, Intelektualët, etika dhe politika; edhe të polemistit: Populli i ndaluar,Strategjia e bashkimit shqiptar,Çështja shqiptare: historia dhe politika,Morfologjia e një fushate, Ideologjia e shpërbërjes, Realiteti i shpërfillur, Të vërtetat e vonuara; edhe të kronikanit Dëshmitar në kohë historike etj. Disa prej këtyre veprave, veçanërisht artistike (romanet e dramat), i janë përkthyer në gjuhën gjermane, franceze, arabe, kroate, holandeze, serbe. Fatkeqësisht, sa ka merituar, ka depërtuar në pak gjuhë të botërore.
Veprimtarinë artistike të Rexhep Qosjes studiuesit, meqë s’kanë mundur ta nxjerrin një paralele me shkrimtarët e tjerë shqiptarë, e kanë krahasuar me të Kafkës, të Rusoit, të Volterit, të Zolës, të Eliotit. E kanë krahasuar e i kanë dhënë këto epitete: Kafka i lindjes, Volteri i Ballkanit, Shkrimtari më i mirë shqiptar jashtë trungut shqiptar,kapedan i shqiptarizmës… etj. Ndërkaq, duke bërë një krahasim të veprave të tij me të shkrimtarëve shqiptarë, ai pa dyshim se është një ndër më të shquarit e letërsisë dhe kulturës sonë dhe i krahasueshëm shpeshherë, për shkak të nivelit estetik dhe stilistik e temave të reja në veprat artistike e, i kundërshtueshëm, për shkak të pikëpamjeve të tyre kombëtare, vetëm me Ismail Kadarenë. Ndërkaq, për nivelin e studimit e të prodhimit, të librave të shumtë, e kanë krahasuar me punën e një akademie të tërë e të institucioneve e instituteve shkencore dhe historike. /KultPlus
