Etiketë: roman

Andrin Aliu promovon romanin “Shitësi”, përgëzohet për mjeshtërinë e gjuhës letrare dhe konsiderohet si investim për kulturën letrare

Posted on by Kult Plus

Vjollca Duraku

Të hënën mbrëma, në ambientet e KultPlus Caffe Gallery, është promovuar libri i autorit të ri Andrin Aliu, me titull “Shitësi”.

I ri për nga mosha, me profesion nga sektori i Ekonomisë, dhe pasionant i letërsisë është autori Aliu, që si risi para publikut shqiptar solli një libër psikologjik voluminoz, me 500 faqe, i cili u shkrua përgjatë tri viteve të fundit.

Një histori e një djaloshi gjimnazist, jeta e të cilit ndryshon rrënjësisht kur ai fillon punën si mirëmbajtës i një pallati, vend ky në të cilin rastis që punëdhënësi të jetë miku i ngushtë i babait të tij gjatë viteve të rinisë, si dhe rikthimi i së kaluarës në një kohë krejt tjetër janë disa elemente të cilat ndër të tjera e karakterizojnë librin “Shitësi”, i cili është produkt origjinal i imagjinatës së krijuesit të ri, që pa ndërprerë dhe në ‘fshehtësi’ pas tri vitesh punë arriti të shndërroj në libër në kopje fizike.

Mbrëmja promovuese e librit u hap nga drejtoresha e mediumit KultPlus, Ardianë Pajaziti, e cila përveç fjalëve përshëndetëse tha se ndihej e mahnitur nga guximi i autorit Aliu, i cili në një moshë shumë të re kishte arritur të konkretizonte një libër të tillë aq voluminoz.

“Zakonisht njerëzit udhëtimin krijues e nisin duke shkruar poezi, prozë ose tregim të shkurtë, kurse guximi  i autorit Andrin Aliu për tu prezantuar me një libër kaq voluminoz është shumë sfidues për moshën e tij. Ne me padurim presim të lexojmë librin dhe të shohim çfarë ka sjellur autori i ri”, ka thënë drejtoresha Pajaziti.

Më tej mbrëmja u zhvillua si një bashkëbisedim mes autorit Andrin Aliu dhe drejtoreshës Pajaziti për të shpalosur punën e konkretizuar.

Autori Aliu tha se vetëm një pasion i madh për letërsinë dhe pastaj rrjedhimisht edhe për shkrimin, kishte qenë shkaku që solli deri te botimi i këtij libri, edhe përkundër faktit se studimet e tij kishin të bënin me një sektor krejtësisht tjetër, siç është ai i ekonomisë.

“Gjatë studimeve jam marr kryesisht me literaturë studimore, jam fokusuar kryesisht në fushën e ekonomisë, por letërsia më ka tërhequr edhe para studimeve. Me fillimin e studimeve, pata një lloj pauzë në letërsi sepse nuk gjeja kohën e duhur për t’u marrë me të. Por, pas studimeve u riktheva përsëri te letërsia me lexim fillimisht dhe disa muaj më vonë fillova  ta shkruaj edhe librin tim të parë “Shitësin”, i cili mori një periudhë kohore prej tre vitesh derisa përfundoi i tëri si proces”, është shprehur Aliu.

Pjesa më interesante e krijimit të këtij botimi ishte se autori iu kishte bërë befasi për ditëlindjen e 28-të edhe anëtarëve të ngushtë të familjes së tij, pasi gjatë tre viteve sa ka zgjatur procesi i shkrimit ata nuk kanë qenë në dijeni që ai ishte duke shkruar libër.

“Anëtarët e familjes dhe rrethi im i ngushtë nuk e dinte që unë isha në proces të shkrimit të një libri deri në ditën kur u botua libri, dhe deri kur ata i panë kopjet e para të tij. Ata ishin në dijeni që gjatë mbrëmjeve unë lexoja dhe shkruaja në letra të ndryshme nëpër dhomë, por jo që jam duke shkruar libër. Mendoj që duke shkruar në fshehtësi ikën nga ‘pressioni’ i familjes dhe pyetjeve se me çfarë po merresh, çfarë po shkruan. Pra pa qenë i ekspozuar ndaj rrethanave dhe shpërqendrimeve të jashtme. Më nevojitej qetësi në atë periudhë për të shkruar më lirshëm dhe për të nxjerrë diçka që mund ta shprehja përmes imagjinatës sime”, ka thënë autori duke treguar që nga familjarët e tij ai kishte marrë komente shumë pozitive, pas kësaj befasie nga ana e tij.

Autori më tej gjithashtu tregoi edhe për përmbajtjen e librit, përmbajtje e cila qysh me përshkrim jo të detajuar të ngacmonte për të kuptuar historinë në tërësi të romanit, i cili kishte ardhur nga skutat e imagjinatës së krijuesit të ri.

“Personazhi kryesor është një djalosh gjimnazist. Ngjarja zhvillohet në verën e vitit 2012 në Prishtinë, jeta e personazhit kryesor ndryshon rrënjësisht kur fillon një punë si mirëmbajtës pallati, ku punëdhënësi i tij qëllon që të jetë miku më i ngushtë i babait të tij gjatë viteve të rinisë, ku në periudhën e vitit 99’ kanë qenë të shpërngulur. Pastaj historia ndërlidhet këtu sepse punëdhënësi nuk i tregon djaloshit gjimnazist se dikur kanë qenë mik me babain e tij për shkak të tronditjeve shpirtërore që kishte pësuar në të kaluarën sikur i kishte vënë kufi për të mos shikuar nga e shkuara. Por, ja që e shkuara i kthehet në një formë që ai nuk e pret. Pra ajo i kthehet përmes të birit të shokut të tij më të ngushtë. Kështu historia ndërlidhet edhe me personazhe të tjera ku fatet e tyre kanë qenë të ndërlidhura në një formë qysh nga vitet e 80-ta kur ishin demonstratat studentore”, ka treguar autori.

Ai më tutje shpjegoi se shkrimtarët si Ismail Kadare, Fjodor Dostojevski  dhe Leon Tolstoi e kishin frymëzuar për ndërtim të stilit të shkrimit, ndërsa rrëfimet për periudha të ndryshme historike të dëgjuara nga të tjerët i kishte vendosur për të shtrirë rrjedhën e ngjarjes.

“Kryesisht nga rrëfimet e njerëzve jam përpjekur që të ndërtoj historinë e cila është paraqitur në librin “Shitësi”. Mund të kem marrë diçka nga karaktere të ndryshme të njerëzve për të ndërtuar një karakter të tillë, por mendoj që karakteri i punëdhënësit është vërtetë i veçantë që me gjithë tiparet e veta, që vështirë se mund t’i gjesh te ndonjë karakter tjetër jashtë asaj që është e bazuar në libër”, ka thënë krijuesi Aliu.

Ndërsa shkrimtari dhe profesori universitar, Sali Bashota e mirëpriti një krijimtari të tillë , ku ndër të tjera tha se përshtypje i kishte bërë gjuha letrare të cilën autori Aliu e kishte përdorur, pasi gjuha është element kyç që përcakton stilin e shkrimit.

Profesori Bashota po ashtu e uroi për këtë sukses të parë të tij duke e cilësuar si punë mjaft të madhe fillimin e karrierës si shkrimtar me një roman, duke thënë që një produkt të tillë e ka sjellë vetëm një punë odiseadë dhe udhëtim jashtëzakonisht i gjatë.

“Mua më duket shumë interesant përkushtimi i autorit i cili studion shkencat ekonomike dhe ti kthehet letërsisë, e shoh që flet shumë bukur, e flet gjuhën letrare shumë bukur në artikulimin e mendimeve dhe koncepteve të tij. Një roman kaq voluminoz i shkuar nga një autor i ri, sepse zakonisht fillojnë me novela, dhe vështirë është ndonjë krijues i ri të filloj me një roman voluminoz prej 500 faqesh. Të përgëzoj për punën që e ke bërë. Vërtetë është me interes që ne që jemi mesatar në moshë, ata që kanë emër në letërsie shqipe kur të rinjtë marrin guxim, motivohen që të shkruajnë vepra të tilla, sidomos prozë që është më e vështirë, për natyrën e rrëfimit, tipizimin e personazheve, sistematizimin e lëndëve që lidhen shumë me kujtesën, imagjinatën disa filtra që padyshim që autori që e shkruan romanin duhet të ketë një përvojë krijuese mjaftë të gjatë. Unë të përgëzoj për këtë guxim dhe shpresoj që romani do të ketë sukses”, ka thënë profesori Bashota.

Shkrimtari Bashota po ashtu e ka përgëzuar për gjuhën letrare të përdorur në këtë vepër, duke e konsideruar si investim në të ardhmen e popullit, kulturës dhe në të ardhmen e brezave që vijnë.

“Kanë filluar jo vetëm gjuhë angleze por edhe gjuhë të tjera sllavizma, turqizma, greqizma, arabizma dhe shumë gjuhë të tjera të cilat janë duke e dëmtuar gjuhën dhe kulturën shqipe. Institucionet tona fatkeqësisht janë të shurdhra në këtë drejtim. Është shumë me interes që të mbrojmë gjuhën shqipe sepse dy nga të mbërriturat më të mëdha për kombin shqiptar për shek. XX është standardizimi i gjuhës letrare shqipe dhe krijimi i Universitetit të Prishtinës”, ka thënë Bashota duke e inkurajuar shkrimtarin e ri që për libra pasues të konsultohet edhe me shkrimtarë të tjerë, sepse në këtë mënyrë ai mund edhe të përshtas dhe të krijoj stilin e tij personal, duke i marrë për bazë kritikat e profesionistëve, praktikë të cilën e zbaton edhe vetë.

Ndërsa Rexhep Krasniqi, botimin e librit e quajti sensacion në kuptimin pozitiv, kurse autorin një talent të jashtëzakonshëm.

“Ju ftoj që të vazhdoni me imagjinatën tuaj të talentuar për të krijuar edhe libra të tjerë. Për mua është një sensacion në kuptimin pozitiv, ngaqë në këtë moshë të re të krijohet gjithë ky libër, shihet kapaciteti juaj. Jeni një talent i cili ende pjesën më të madhe e ka të pashpërthyer. Edhe për libra të tjerë mendoj që ka nevojë shoqëria sigurisht”, ka thënë Krasniqi.

Promovimi i librit “Shitësi” i autorit të ri ambicioz Andrin Aliu pritet të bëhet edhe në qytete të tjera të Kosovës si dhe jashtë vendit./ KultPlus.com

Romani “Shitësi” i autorit Andrin Aliu promovohet sot në KultPlus Caffe Gallery

Posted on by Kult Plus

Romani “Shitësi” i autorit Andrin Aliu do të promovohet sot, më datë 18 mars, ora 19:00 në KultPlus Caffe Gallery.

“Shitësi” është një roman psikologjik, për të cilin autori ka punuar mbi tri vite.

Gjatë promovimit në panel do të jetë autori Andrin Aliu dhe redaktori i librit Sabit Jaha.

Përshkrimi i ngjarjes në libër

Është vera e vitit 2012, në Prishtinë, kur jeta e Zgjimit, gjimnazist dhe bir i një dëshmori, do të ndryshojë përgjithmonë. Në të njëjtën ditë që ka filluar punën si shitës në një market, rrugës për në apartamentin e tij, ai  do të hasë një afishe ngjitur në murin e një pallati, ku shkruan: Kërkojmë mirëmbajtës të pallatit. Poshtë këtij shënimi është edhe një numër kontaktues. Zgjimit  i bën përshtypje kjo ofertë pune dhe e fotografon afishen, teksa pas disa ditësh ai telefonon në numrin e shkruar në afishe. Shumë shpejt ky djalosh do të takohet me zotërinë që kërkon një mirëmbajtës pallati, dhe do të pranojë ofertën për punë, pa e pasur idenë se punëdhënësi i tij i ri, dikur ka qenë shoku më i ngushtë i babait të tij deri në çastet e fundit të jetës, atëherë kur kishte ndodhur një prej masakrave më të llahtarshme në luftën e vitit 1999, në Kosovë.

Rreth autorit

Andrin Aliu ka lindur më 1 dhjetor 1995 në Podujevë, kurse aktualisht banon në Prishtinë. Ka përfunduar studimet në Fakultetin Ekonomik, Universiteti i Prishtinës “Hasan Prishtina”. Letërsia është pasioni i tij më i madh.

“Shitësi” shfaqet si një roman psikologjik dhe autori fton të gjithë ata që e duan letërsinë, ta lexojnë këtë libër, sepse sipas tij, nuk do t’iu duhet tepër kohë për t’u bindur se rrëfimi nuk është aspak i zakontë. / KultPlus.com

Romani “Shitësi” i autorit Andrin Aliu promovohet në KultPlus Caffe Gallery

Posted on by Kult Plus

Romani “Shitësi” i autorit Andrin Aliu do të promovohet më datë 18 mars, ora 19:00 në KultPlus Caffe Gallery.

“Shitësi” është një roman psikologjik, për të cilin autori ka punuar mbi tri vite.

Gjatë promovimit në panel do të jetë autori Andrin Aliu dhe redaktori i librit Sabit Jaha.

Përshkrimi i ngjarjes në libër

Është vera e vitit 2012, në Prishtinë, kur jeta e Zgjimit, gjimnazist dhe bir i një dëshmori, do të ndryshojë përgjithmonë. Në të njëjtën ditë që ka filluar punën si shitës në një market, rrugës për në apartamentin e tij, ai  do të hasë një afishe ngjitur në murin e një pallati, ku shkruan: Kërkojmë mirëmbajtës të pallatit. Poshtë këtij shënimi është edhe një numër kontaktues. Zgjimit  i bën përshtypje kjo ofertë pune dhe e fotografon afishen, teksa pas disa ditësh ai telefonon në numrin e shkruar në afishe. Shumë shpejt ky djalosh do të takohet me zotërinë që kërkon një mirëmbajtës pallati, dhe do të pranojë ofertën për punë, pa e pasur idenë se punëdhënësi i tij i ri, dikur ka qenë shoku më i ngushtë i babait të tij deri në çastet e fundit të jetës, atëherë kur kishte ndodhur një prej masakrave më të llahtarshme në luftën e vitit 1999, në Kosovë.

Rreth autorit

Andrin Aliu ka lindur më 1 dhjetor 1995 në Podujevë, kurse aktualisht banon në Prishtinë. Ka përfunduar studimet në Fakultetin Ekonomik, Universiteti i Prishtinës “Hasan Prishtina”. Letërsia është pasioni i tij më i madh.

“Shitësi” shfaqet si një roman psikologjik dhe autori fton të gjithë ata që e duan letërsinë, ta lexojnë këtë libër, sepse sipas tij, nuk do t’iu duhet tepër kohë për t’u bindur se rrëfimi nuk është aspak i zakontë. / KultPlus.com

Pas pesë vitesh, Pajtim Statovci po vjen me romanin “A cow gives birth at night”

Posted on by Kult Plus

Pajtim Statovci, një emër i njohur në botën letrare për shkrimet e tij të thella dhe emocionuese, pas shkëlqimit që mori me romanin e tij të parë, “My Cat Yugoslavia”, duke fituar admirimin e kritikëve dhe lexuesve në të gjithë botën, tani po kthehet me një vepër të re, shkruan KultPlus.

Shkrimtari i shquar kosovar nga Finlanda, këtë vepër po e sjell pas pesë vitesh nga botimi i tij i fundit.

Autori ka zbuluar se romani i ri i titulluar “A COW GIVES BIRTH AT NIGHT” do të jetë në dispozicion për lexuesit më 5 shtator 2024.

Botimi i këtij libri do të bëhet nga otavankirjat, një shtëpi botuese e njohur për mbështetjen e autorëve të rinj. Pas datës 5 shtator 2024, lexuesit do të kenë mundësinë të zhyten në botën e re të Pajtim Statovcit dhe të shijojnë aventurën e tij letrare të re.

“Kam lajme! Pas pesë vitesh nga botimi im i fundit, jam i lumtur të ndaj me ju që romani im i ri, A COW GIVES BIRTH AT NIGHT do të botohet më 5 shtator 2024 nga otavankirjat.

Dizajni mahnitës i kopërtinës është realizuar nga mirellamakila & ahopiia”, ka shkruar Statovci.

Statovci ka lindur në Kosovë në vitin 1990, ndërsa është larguar për në Finlandë me familjen e tij në moshën 2 vjeçare. Ai është kandidat për doktoraturë në Universitetin e Helsinkit. / KultPlus.com

A beson se e shkuara mund të përcaktojë të ardhmen e një personi?

Posted on by Kult Plus

Fragment i romanit “Shitësi” i autorit Andrin Aliu.

E vërejta qartë se kishte nisur të dehej. Fjalët e fundit zuri t’i shqiptonte me një zë belbëzues; shikimin e kishte të përhumbur. Do të ishte e pandershme nga ana ime që të shfrytëzoja mendjen e turbullt të tij, për të zbuluar sekretet e të tjerëve.

-Nesër kemi për t’u zgjuar herët! – ndërrova temë. – Tani është bërë vonë.

Xhaxhi Mursel qeshi me të madhe.

-Unë jam e shkuara, Zgjim, – tha ai, duke u përpjekur të dukej serioz. – Ç’më intereson mua e nesërmja? Ti mund të fillosh një ditë të re, por jo edhe unë.

E piu gotën e radhës.

-E ke tepruar me pije, xhaxhi Mursel. Bën mirë ta lësh me kaq.

Mohoi me kokë dhe e mbushi një tjetër gotë.

-Asnjëherë…s’është…mjaftueshëm, Zgjim, – foli me ca ndërprerje, brofi në këmbë dhe këqyri në dritare. – Nuk paska njeri në rrugë. Sa mund të jetë ora? Çudi sesi qyteti mund të jetë kaq i qetë.

Ka kaluar mesnata, – u përgjigja unë dhe u ngrita nga divani.

-Prit, Zgjim! – tha ai, kur e ktheu shikimin drejt meje. – Ku po shkon? Je në apartamentin e mikut tënd. Do të rrimë edhe disa minuta. Kemi mjaft kohë për të fjetur.

U ula prapë në divan. Xhaxhi Mursel ishte mbështetur në parvazin e dritares, duke mos e larguar vështrimin nga unë. Herë-herë i fërkonte sytë e skuqur dhe mustaqet e trasha.

-A beson se e shkuara mund të përcaktojë të ardhmen e një personi? – më pyeti, si të kishte përballë dikë që mund të jepte përgjigje, e cila do të ndryshonte përgjithmonë rrjedhën e jetës së tij.

-Nëse do të ishte kështu, atëherë ç’kuptim do të kishte e ardhmja jonë?

-Pajtohem me ty, Zgjim! Në qoftë se e shkuara është përcaktuese e të ardhmes tonë, nuk ka dyshim që ne po bëjmë një jetë të pakuptim. Por, për fat të keq, pikërisht kjo ka ndodhur me mua. E shkuara më ka rrënuar gjithçka në jetë, më ka goditur të tashmen dhe të ardhmen.

-Përse e thua këtë, xhaxhi Mursel? Çfarë të shkuare ke pasur?

U afrua te tryeza dhe duke u përkulur, zbrazi në gotë sasinë e fundit të rakisë që kishte mbetur në shishe.

-Kërkoj falje, Zgjim! E kam të pamundur që të rrëfej të shkuarën time.

-S’ka ndonjë problem. Të mirëkuptoj plotësisht.

E mori gotën dhe e çoi gjer te buzët , por sakaq e vuri mbi tryezë, pa e pirë asnjë gllënjkë.

-Kishe të drejtë, miku im, – më tha me një zë vërtet miqësor, – sonte e teprova me këtë dreq rakie. Sigurisht ke pasur një ditë të lodhshme, prandaj duhet të pushosh.

-Duhet të pushosh edhe ti, xhaxhi Mursel, – thashë dhe u ngrita në këmbë.

Më përcolli për te porta e apartamentit të tij, teksa u përshëndetëm mes vete. / KultPlus.com

Fragment nga romani “Oh” i Anton Pashkut

Posted on by Kult Plus

Fragment nga romani “Oh” i Anton Pashkut

Ajo vuri buzën në gaz. Ai, prap, vazhdoi të kërkonte me shikim nëpër mal. Edhe njëherë tha:
“A thue, ku do të jetë ?”
“A mos të ka humbë gja?”
“Gjithmonë po më humb nga nji.”
“E ç’asht ajo që po të humb?”
“Paj, kurrë nuk i po i kam bashkë të gjitha delet. Gjithmonë po me humb nga nji. Qe, edhe tash më ka humbë nji. S’e din, s’ka llugë ku nuk kam lypë. A thue, kah do të ketë vojtë e bekuemja?”
“Ndoshta në ndonji zguer lisi! ” – ndërhyna papritmas.
“Mos u mahnit!” – tha ajo dhe, sigurisht tue dashtë mos me e lanë plakun ma me kthye, shtoi me nguti: “ke, plak, shumë dele?”
“Unë e di se i kam njiqind, por sa herë më dalin nandëdhetenandë. Giithmonë mungon nji dele. Qe, tash mungon larëza. Sa herë që humb kjo larëza, mue më bien kambët tue e kërkue nëpër mal. Aty e sheh, aty s’e sheh! Aty asht bashkë me të tjerat, aty humb si shurra e pulës!”
“Por, ty po të humbkan të tjerat, tue lypë larëzën!”
“Humbin, ç’me ba!”
“Po ç’ban kur e gjen larëzën e të tjerat të humbin nëpër mal?”
“I lypi.”
“A i gjen?”
“Paj… hëm… i gjej.”
“Të njiqindtat?”
“Eh, – tha plaku-jo.”
“Po?”
“Të nandëdhetenandtat.”
“Eu, po ty prap po t’u dashka t’i qepesh malit për me gjetë të njiqindtën!”
“Ani.”
“Dhe ti i qepesh malit?”
“I qepem, pra.”
“Vazhdimisht?”
“Gati për ditë.”
“Tashë, gjithmonë më mungon nji.”
“Po ti gjithmonë i paske, në të vërtetë, vetëm nandëdhetenandë!”
“Ani.”
“Ti kurrë nuk i paske njiqind!” – tha ajo. “Nuk e di pse po u lodhke aq shumë tue kërkue nëpër skutat e malit?”
“Pse gjithmonë më mungon nji dhe unë due ta gjej.”
“E kur e gjen, prap mbetesh pa nji!”
“Mbetem. Por, ani. Përsëri dal me e gjetë… Tekembramja , mue më pëlqen të kërkoj; mali asht aq i egër dhe i butë, aq i vrazhdë dhe i bukur.”
“Mal ma!” -thash unë tue u gojisë.
Plaku tash heshtte; më shitonte me sytë e tij të vegjël, buza e poshtme i dridhej, më dukej se edhe mustaku i luente dhe mue, për çudi, tash më vinte keq pse i thashë: “Mal ma!” Po, megjithëkëtë, nuk tha gjë. Vetëm se rrotulloi sytë kah mali, mandej u kollit dhe shikimin e paloi në pyramidën e saj, që ishte në ndërtim e sipër. Më erdhi mirë thuese prej zemrës më ra diçka e pashpjegueshme që më randonte në ato çaste, kur ajo i dha fund heshtjes:
“E, ç’ban ti kur kërkon nëpër mal?”
“Eci.”
“Dhe?”
“Eci dhe futem nëpër lluga.”
“Futesh dhe … ?”
“Futem nëpër zguer; kërkoj. Dal. Eci, hajt bir, nëpër mal.”
“Hajt bir, dhe … ?
“Ndigjoj malin. Ndigjoj turrecin.”
“E ndigjon, dhe … ?”
“Kurrë, – tha plaku, – turreci nuk më ka mundë, kurrë.”
“Kurrë, dhe … ?”
“Dhe eci.”
“Ecën?”
“Nganjiherë za thue, por gohem dhe eci, hajt bir. Mali, ky

mali im, asht i bukur.”
“I bukur, dhe … ?’
“Do të ishte edhe ma i shpeshtë, edhe ma i bukur, sikur të mos jipte bishta për sakica.-
“Hëm, për sakica dhe …?”
“Dhe? Grithem, përgjakem aty-këtu, tue përshkue nëpër mal, ku dëgjohet aulina e ndonji qeni dhe ulurima e ndonji ujku. Mirëpo unë eci, hajt bir, prej lluge në llugë, prej zgueri në zguer, prej lisi në lis.
“Pre lisi në lis, dhe … ?”
“Ndalern dikur.”
“Dikur, dhe….. ?”
“Sodis.”
“Malin, dhe…?”
“Kërkoj të njiqindën me shkrim”
“A e sheh?”
“Pai, nganjiherë e shoh, por më humb para sysh, kur kujtoj se e kam krejt afër. Nuk më lëshon zemra: vazhdoj t’a kërkoj. Dhe prapë, grrithem, përgjakem tue u përshkue nëpër mal.”
“Dhe?”
“Eci”
“Dhe?”
“Ndalem, dikur,”
“Ndalesh dhe…”
“Ulem kur lodhem.”
“E?”
“Rri dhe njehi pikat e vesës në fijet e barit. Pikat e vesës janë.të bukura. Mbesin të bukura edhe mbasi avullohen. Mbasi të avullohen, ndoshta na duken se qenë ma të bukura se ishin. A s’asht kështu?”
“Ndoshta -tha ajo,- po kur s’ka vesë?
“Kur s’ka vesë rri dhe kujtohem.”
“Dhe?”
“Mendoj për barkën.”
“Për çfarë barke?”
“S’kam shumë barka. Çdokush e ka nga nji. Edhe unë e kam nji.”
“Nji barkë!”
“Po, nji barkë që rri mes ujit. Ajo nuk mbytet, as nuk mbytet kurrë”
“Kurrë?”
“Kurrë.”
“As kur çohen valët e mëdha?”
“As kur çohen valët e mëdha sa bjeshka.”
“As kur bie shi?”
“As kur bie shi katërdhetë ditë në katërdhetë net.”

“As kur fryn?”
“As kur fryn duhia që shkul lisat e prapton latitë.”
” A fryn në këto anë?”
“Shpesh janë shkulitë lisat e praptue çatitë. Jo rrallë janë shkulë pemët posa kanë lidhë.”
“E barka ka shpëtue?”
“Barka ka qëndrue mbi valë. Kur asht thye ndonji bri i saj, ai bri asht zavendësue me nji prej lisave të shkulun.”
“Kjo qenka nji barkë e fortë.”
“Rrin dhe kurrë s’praptohet në ujë.”
“A e din sa asht e vjetër?”
“Askush nuk e mba mend kur asht punue. Mue ma ka lanë gjyshi.”
“Askush?”
“Ndoshta gjyshi i gjyshit… nuk e di.”
Ajo për nji çast heshti; shikoi piramidën e saj në ndërtim e sipër, piramidën prej rane, e ledhatoi me dorën e majtë dhe pyeti:
“A të duket e bukur kjo barkë?”
“Kur asht plot, duket fort e bukur. Duket, si me të thanë, duket nga bregu i ujit duket, si me thanë, duket si çiftelia. Luen mbi valë. Përkundet si zonjë… Luen mbi valët që sulen kah ajo, por ajo s’jau ven veshin. Luen. Dhe valët trenohen kur e shohin tue luejtë. Sulen kah ajo, por s’i bajnë gja. Ajo vazhdon me luejtë, barka -çifteli vazhdon me luejtë dhe prej saj përhapen tingujt, të cilët përpiqet me i gëlltitë zhumhuri i valëve. Shumë tinguj mbyten në zhumhurin e valëve, aty pranë barkë-çifteli. Disa të tjerë kërcejnë prej valës në valë dhe mbërrijnë deri në breg të ujit. Aty prap nisin të shumohen. Bahen aq shumë, sa nuk mund t’i njehë askush. Shkrihen në njani-tjetrin. Dalin prej njani-tjetrit. Kangë. Po, tash e dëgjoj nji kangë, që çan mjegullën para syve të mi. Çahet mjegulla. Shoh nji rriskë qiell dhe nji vetull mali. Qielli asht i murrmë, ajo vetull mali asht gjithashtu e murrmë. Dridhet ajo vetull mali, ulet ajo vetull mali. Tash e shoh tue u rrokulllsë qerrja e diellit. Qerrja e diellit rrokulliset me zhurmë e poterë. Zhurma e potera e qerres së diellit, që në rrokullisje e sipër thyhet e bahet copë-copë, mbyt çdo za: nuk ndihet shushurima e malit, zogjtë gurëzohen, hutini shikon lakuriqët e natës që fluturojnë në pikë të ditës, shikon dhe copat e qerres së diellit. Mugë. Në mugë shoh dy hije. Ecin ngadalë, drejt njani-tjetrit. Afrohen. Nuk flasin; kuptohen në heshtje. Shikojnë qerren e diellit, copat e saj para kambëve të tyne. Afrohet edhe nji hije. Edhe ky shikon copat e qerres së diellit. Që të tre marrin nga nji copë të qerres së diellit dhe e puthin. Mandej kthejnë kryet kah hutini që shikojnë lakuriqët e natës, të cilët fluturojnë në pikë të ditës. Kurse skaj tyne, filloj të shoh hije të tjera, që nuk ndalen, por vazhdojnë përpara; kalojnë pranë copave të qerres së diellit të rrokullisun, kur e ul ajo vetull mali dhe shkojnë në heshtje, njani pas tjetrit. Hijet. Shkojnë. Kryeulun. Të thuesh, nuk e çojnë kryet as kur pijnë ujë nga brojcat. Asgja nuk pipëtin. Ndëgjohet vetëm zhabllima e hapave të hijeve, që shkojnë kryeulun. Kurse hija e parë thotë: “Po shkojnë, ore breuk.”, ndërsa hija tjetër ia pret: “Po, ore desidat, po.”Hija e tretë vetëm dëgjon e nuk thotë gja; edhe ma tutje shikon vargun e hijeve që kalojnë skaj tij e copave të qeres së diellit. Shikon edhe hutinin që shikon lakuriqët e natës, të cilët dalin e fluturojnë në pikë të ditës. Mandej kthehen, hija e parë kthehet dhe këqyr hijen e dytë, mandej kthehet dhe këqyr hijen e tretë, mandej kthehen, hija e tretë kthehet dhe këqyr hijen e dytë, mandej kthehet, hija e dytë kthehet dhe këqye hijen e parë; në sytë e të tretëve ecin hijet, ecën vargu i hijeve që kalojnë skaj tyne. Ecin, hijet ecin. Dhe vetëm copat e qerres së diellit, para kambëve të tyne, nuk ecin. Kanë mbetë aty; nuk lëvizin. E këta shikojnë ato copa: qerrja e diellit nuk mund të ecë. Tash, nuk ecin as sytë e tyne.

——————————————————————
Ky fragment sjell dialogun ndërmjet Asaj (vashës) dhe Bariut, përmes të cilit arrihet shkallëzimi i rrëfimit drejt thellësive ilire. Biseda zhvillohet rreth numrit të deleve: bariu ankohet se i mungon gjithmonë një dele. Ndërsa ai gjithmonë nuk pushon së kërkuari pyllit të dendur, si në një udhëtim të pandërprerë. Gjithçka, edhe biseda, edhe rrëfimi për ngjarjen zhvillohen në një terren simbolik.: Humbja është e përhershme; kërkimi është i përhershëm. Toni ironikotragjik e bën më të prekshme, më të afërt në kohë dhe më intriguese idenë kryesore. Eu, po ty prap t’u dashka t’i qepesh malit për me gjetë të njiqindën! Ani. Dhe ti i qepesh malit? I qepem pra. Vazhdimisht? Personazhi i bariut i afrohet figurës së Sizifit të dënuar përjetësisht, që me një shkëmb në krah t’i ngjitet malit dhe të rrokulliset poshtë për t’u ngjitur përsëri. Gjithashtu ky personazh përafron me personazhet absurdë të letërsisë bashkëkohore veçse i vendosur në një terren vendas. E njëjta ide shfaqet më pas me barkën që luhatet përjetësisht mes ujit dhe me kullën prej rëre. /KultPlus.com

“Komploti” i Ben Blushit do të promovohet në Prishtinë, autori na zbulon më shumë rreth përmbajtjes së romanit

Posted on by Kult Plus

“Komploti” është romani më i ri i autorit Ben Blushi i cili doli këto ditë nga shtypi.

Romani për të cilin autori fillimisht nuk zbuloi shumë, sot na shpaloset deri në një masë përmbajtja e këtij romani, ngjarja e të cilit zhvillohet në vitin 2043 dhe 2044, pra 20 vjet më vonë.

Gjithashtu autori ka bërë me dije se romani do të jetë në të gjitha libraritë e Kosovës duke nisur nga dita e enjte, 9 nëntor kur edhe do të prezantohet pasdite në librarinë Dukagjini në Prishtinë. Ndërsa në Shqipëri do të qarkullojë për herë të parë në datën 15 nëntor në Panairin e Librit.

Ky është njoftimi i plotë i  autorit Ben Blushi:

Komploti është romani im i ri që këto ditë del në treg.

Ky roman është shkruar mes muajit shkurt dhe prill të këtij viti. Nuk e mbaj mend datën kur kam nisur ta shkruaj por mbaj mend se e kam përfunduar javën e parë të prillit 2023. Pasi e lashë pothuajse gjashtë muaj pa e prekur, e rilexova në gusht, e shkurtova në shtator dhe ia dorëzova botuesve të mi, Pegi dhe Dukagjini, në tetor.

Ngjarjet e Komplotit zhvillohen në vjeshtën e vitit 2043 dhe në pranverën e vitit 2044, pra 20 vjet më vonë, kur për shkak të ndryshimeve demografike popullsia e Shqipërisë është zvogëluar, ndërkohë që shumë refugjatë kanë ardhur të jetojnë me ne. Ata janë kryesisht afganë, por dhe sirianë e iranianë, të vendosur në qytetin e Shëngjinit, i cili këto ditë u caktua realisht një zonë ku do strehohen refugjatët që nuk e kalojnë dot Adriatikun.

Meqë popullsia e tyre, pra e emigrantëve shtohet me ritme të larta, ndërkohë që shqiptarët lindin më pak dhe emigrojnë më shumë, në vitet 2040, të huajt bëhen shumicë dhe fitojnë bashkinë e Shëngjinit duke zgjedhur Kryetar Bashkije një afgan.

Për shkak të rrethanave dhe ndryshimit të shpeshtë të Qeverive, ky afgan që martohet me një shqiptare, zgjidhet Ministër i Mbrojtjes së Shqipërisë.

Këtu fillon Komploti.

Afgani, pra Ministri i Mbrojtjes së Shqipërisë vendos të çlirojë Kosovën e cila për shkak të ndryshimit të konjukturave është pjesërisht e pushtuar nga serbët që janë inkurajuar nga avancimi i Rusisë në Ukrainë, Moldavi dhe Gjeorgji.

Për të penguar çlirimin e Kosovës nga afganët, tre çifutë që bëhen bashkë për arsye të ndryshme, thurrin një Komplot. Ata të tre kanë pikëpamjet e tyre sa i takon Amerikës, Rusisë, Shqipërisë dhe sidomos Izraelit dhe konfliktit të tij me Palestinën. Njëri prej tre çifutëve është sionist, tjetri është komunist dhe i treti është një aventurier shqiptar që shpesh krijon kaos pa shkak.

Komploti përfundon me një tentativë të afganëve për grusht shteti, pra një përpjekje për të marrë Qeverinë e Shqipërisë dhe për ta kthyer Shqipërinë në një Afganistan të vogël në mes të Europës. Këtë përpjekje të afganëve, shqiptarët arrijnë ta shmangin me ndihmën e tre çifutëve dhe përmes një veprimi të çuditshëm.

Ky është pak a shumë romani, vazhdimin dhe fundin e të cilit nuk mund ta tregoj pasi botuesit e mi do ma ndalonin.

Si të gjithë shkrimtarët edhe unë nuk jam më pronari i librit tim. Prandaj nuk më lejohet të tregoj më shumë. Edhe sa tregova ishte e ndoshta e tepërt megjithëse e pamjaftueshme.

Për të qetësuar të gjithë ata që mund të gjejnë paralele apo ngjashmëri mes Shqipërisë së vitit 2044 dhe Shqipërisë së sotme, dua të them se ky roman është një fiction, pra fantazi dhe asgjë më shumë.

Si i tillë nuk besoj se bën dëm por kjo nuk është më në dorën time.

Komploti do të jetë në të gjitha libraritë e Kosovës duke nisur nga dita e enjte 9 nëntor kur do të prezantohet pasdite në librarinë Dukagjini të Prishtinës. Ndërsa në Shqipëri do të qarkullojë për herë të parë në datën 15 nëntor në Panairin e Librit, ku ju pres të gjithëve për autografe në stendën e Botimeve Pegi.

Tani për tani kaq për Komplotin tim. / KultPlus.com

“Enigma” e kodit të dashurisë

Posted on by Kult Plus

Besnik Mustafaj: “Fati i marrë”, roman. Botoi “Onufri”, Tiranë 2023.

Nga Jusuf Buxhovi

Enigma e dashurisë është vetë dashuria. Ajo nuk ka kod, meqë nuk do të ishte dashuri. Kështu parafrazon Markezi dashurinë në romanin e njohur “Dashuria në kohën e kolerës”. Shkrimtari Besnik Mustafaj, në romanin e tij më të ri “Fati i marrë”, sikur të mos i besonte Markezit, ngreh çështjen e një enigme te një dashurie, e cila kohësisht ka dy pamje (njëra në mesejte dhe tjetra në shekullin e kaluar), siç ka edhe dy personazhe historike të ndërthurura në përjetimin e saj imagjinativ (Gjergj Kastriotin-Iskander beun me të bijën e Hunijadit hungarez, Idunës dhe të Benjamin Disraelit, kryeministër britanik me Hanën, një malësore nga Veriu shqiptar).

Në përputhje me prosedeun tashmë të njohur të Mustafajt nga tre romanët e fundit, ku participimi imagjinar i shkrimtarit në ndërtimin e rrëfimit ndërthuret me anticipimin nga veprat e botuar (këtë herë novela “Historia e një mushke”) me ç’rast madje ai kthehet edhe në personazh, kërkimi i “enigmës” së dashurisë paralele: asaj mesjetare (Gjergj Kastrioti-Iskander beut me Idunën hungareze) dhe të Benjamin Disraelit me Hanën malësore, mbështetet mbi dilemën si moto të veprës se ç’i bashkoi këto martesa aq të largëta, cilat interesa fshiheshin para tyre e të ngjashme, të cilat ndiqen fillimisht nëpër rrugë historike (lufta e Skënderbeut kundër osmanëve e vetmja asokohe ndër popujt e pushtuar, dhe më vonë nëpër ato politike, nga koha e Kongresit të Berlinit e deri te pavarësia e Shqipërisë), që për referencë kanë pikëtakimin e shqiptarëve me britanikët në planin kulturor, diplomatik dhe shtetëror.

Natyrisht se në këtë vorbull të dashurive paralele, shkrimtari ndërthur personazhet historike jashtë fakteve historike, kështu që në dashurinë mesjetare shohim Gjergj Kastriotin-Iskander beun, pas takimit me Huniadin, para se të largohet nga beteja e njohur e Nishit, fillimisht të dashurohet me të bijën e mbretit hungarez, Idunën dhe mandej edhe të martohet (pas një konflikti me shumë intriga me princin grek Niketa). Ndërsa në dashurinë e vonshme, shohim kryeministrin pritanik Benjamin Disraeli, me Hanën, gjatë qëndrimit në kullën e Resulajve, në kërkim të zbardhjes se një vrasjeje midis krushqve të familjes Resulaj me një tjetër te një urë kur “nga krenaria” nuk pranojnë t’ia lëshojnë rrugën njëra-tjetrës. Në këtë histori tragjike, që për Disraelin e kohës së rinisë, duket fare e pabesueshme, Hana shfaqet si urë që lidh dashuritë, përkundër asaj të malësisë, që për arsye të pakuptimta për të huajt, shkatërron dashuritë deri në tragjicitet. Leja që Hana të shkojë me të huajin me arsyetimin thuajse mazohist të bashkëshortit “që ajo të jetë e lumtur” (shpjegimi i të cilit gjendet te impotenca), dashuria e tyre rrugës si dhe martesa para se të shkojnë në Londër, në dukje të pakuptueshme për sjelljen e një familjeje fisnore patriarkale, ndërtojnë rrëfimin e një romance ndër më të parëndomtat, që është në gjendje t’i krijojë vetëm imagjinata krijuese, gjë që arsyetojnë referenin e dilemës “si mbiu ashtu papritur në zemrën e kryeministrit britanik Benjamin Disraeli dhe të mbretëreshës Viktoria kjo dashuti e pakufijshme për Shqiptarët”, mbi të cilën ndërtohet edhe i gjithë koncepti i romanit.

Hapjën e kësaj enigme dhe dilemat që e përcjellin atë, ku ecuria e zbërthimit të saj ngrihet mbi supozimin, në dukje të një interesi politik, por që porosia përfundimtare le për të kuptuar afrinë kulturore dhe shpirtërore mbi konceptet e civilizimeve të njëjta, për të cilat edhe luftohet, siç ndodh me atë të Gjergj Kastriotit me hungarezin Huniad kundër osmanëve, shkrimtari e ka mbështetur në dy plane rrëfimtare, në dukje kohësisht të shkëputra: nga Pëkthyesi M. B. dhe Historiani D.D.

Përkthyesi M.B. në pjesën hyrëse, shfaqet “si një intrigues” i rrëfimit në raport me vetë shkrimtarin, ku edhe ndërtohet pasazhi mesjetar i dashurisë së Gjergj Kastriotit-Iskander beut me Idunën, princeshën hungareze. Përqendrimi i përkthyesit te vepra “Naltësimi i Iskanderit” dhe “ngjashmëritë” me “Historinë e mushkës”, në të vërtetë paraqesin reminishenca të historisë kulturore, shpirtërore dhe shoqërore të një shoqërie perëndimore, që arsyetojnë sjelljen e Skënderbeut nga pasha i njohur osman te kundërshtari i pushtimeve osmane, ku Shqipëria dhe shqiptarët ngritën në nivelin e një shëmbëllese ndër më të fuqishmet e kohës.

Ndërsa te Hitoriani D.D. një shqiptar, pinjoll i një familjeje të vjetër në Tiranë, të nderuar nga një brez në tjetrin dhe njëri nga nxënësit më të mirë të gjimazit “Sami Frashëri”, i cili do të vazhdojë studimet në Britani të Madhe ku edhe do të mbesë përgjithmonë, me nënshtetësi britanike, i integruar tërësisht në mentalitetin kulturor, intelektual dhe politik të Mbretërisë së Bashkuar, kemi pjesën e dashurisë së Benjamin Disraelit me malsorën Hana dhe martesën e tyre në Londër, kur ajo do të shfaqet si njëra ndër damat më të njohura të lozhës politike të kohës.

Kështu, Përkthyesi M.B. dhe Historiani D.D. ndërtojnë kornizën e tërësisë së veprës, në të cilën argumentet historike vihen në shërbim të fakteve jetësore (shoqërore, kulturore dhe poltike) që i prodhon pikërisht historia, gjithnjë si mesazhe në kuadër të realiteteve jetësore.

“Shkëputja” nga historia dhe inkuadrimi i tyre imagjinativ në narrativen e veprës, ku përsëritjet e ngjarjeve (martesat mbretërore në mesjetë dhe në rrethanat e krijimit të shteteve në shekullin e kaluar), në rastin e dhënë të martesës imagjinatave të kryeministrit britanik Benjamin Disraeli me malësoren Hana, ndërton tablonë e simbolikës mbi të cilën qëndron edhe pragmatizmi politik i kohës në raportet e shqiptarëve me rendët mbretërore (ai britanik), si një faktor historik, i një kujtese nga lashtësia mbretërore dardane, maqedone, epirote dhe ajo e Skënderbeut, ku edhe mund të zbërthehet enigma e kodit të dashurisë midis një kryeministri britanik dhe një malësoreje shqiptare, si një avanturë që del jashtë koncepteve shoqërore dhe kulturore të kohës në njërën ose në tjetrën anë, por si të tilla, antagonizmi i kthen në monument letrar?…

Në fund, duhet thënë se, Mustafaj, romancën e dashurive historike, të parën e llojit të tillë në letrat tona, slilistikisht e brumos me filigraniznin e njohur nga romanët e fundit, gjë që veprës i jep një peshë të veçantë artistike. / KultPlus.com

Kritikja e shquar holandeze, për romanin e Ag Apollonit: Një kryevepër letrare që ia vlen të shndërrohet në film

Posted on by Kult Plus


Është bërë një vit që kur libri i shkrimtarit Ag Apolloni ‘Një fije shprese, një fije shkrepëse’ është botuar në Holandë, përkthyer nga Jan Jansen, shkruan KultPlus.

Për këtë vepër ka shkruar edhe kritikja e shquar holandeze, Mieke Bal e cila ndër të tjera ka vlerësuar se “Një fije shprese, një fije shkrepëse” është një kryevepër letrare që ia vlen të shndërrohet në film.

“Një dokuroman që me anë të një stili të përmbajtur e rrëfimi të shkurtër rrëfen tmerret e luftës, duke qëndruar pranë përvojave të viktimave dhe njëkohësisht duke shmangur patetikën e tepërt: kjo është dhurata e Ag Apollonit për botën. Është një kryevepër letrare që ia vlen të shndërrohet në film”, shkruan kritikja e njohur holandeze.

Romani dokumentar “Një fije shprese, një fije shkrepëse” i Ag Apollonit, është përshkrim i një vizite të tre shokëve në shtëpinë e nënës Ferdonije, e cila gjatë luftës ka humbur katër djemtë dhe burrin. Linja e parë e këtij romani është udhëpërshkrim dhe mbaron aty ku nis. Mirëpo brenda saj gërshetohen edhe linja të tjera, që shpalosin histori të përndjekjes, shpërnguljes, dhunimit, vrasjeve, masakrave, pritjes dhe vetëvrasjes. Bashkë me historinë e Ferdonijes, rrëfehet edhe historia e nënës Pashkë, e cila pak ditë pasi iu kthyen mbetjet e dy djemve, bëri vetëvrasje. Po ashtu, e bazuar krejtësisht në materiale arkivore, vihet edhe një paralele mes Luftës së Dytë Botërore dhe Luftës së Kosovës, përkatësisht mes kampeve të shfarosjes dhe kampeve të shpërnguljes. Ndërsa, në funksion të plotësimit të mozaikut të tragjedisë kosovare, rrëfehen edhe përvojat personale të tre shokëve, në raport me luftën.

Ky dokuroman (roman dokumentar) flet për dhunën e regjimit serb, për dëbimet dhe djegiet, për spastrimin etnik, për intervenimin ushtarak të NATO-s, për personat e pagjetur, për një dorëshkrim të humbur dhe një tragjedi të gjetur, për peshën e pritjes dhe rëndësinë e shpresës./ KultPlus.com

Romanet klasike të Agatha Christie, të redaktuar me detektivë për të hequr gjuhën e mundshme fyese

Posted on by Kult Plus

Novela nga “Queen of Crime”, ”Agatha Christie” janë veprat më të fundit klasike që do të rishikohen për të hequr referencat raciste dhe gjuhë të tjera që konsiderohen fyese për audiencën moderne.

Sipas gazetës britanike The Telegraph, botuesi Harper Collins ka redaktuar disa pasazhe dhe ka hequr tërësisht të tjera nga botimet e reja dixhitale të disa prej mistereve të detektivëve të Christie me Hercule Poirot dhe Miss Marple.

Ndryshimet e librave, të botuara midis viteve 1920 dhe 1976, viti i vdekjes së Christie, përfshijnë ndryshime në monologun e brendshëm të narratorit. Për shembull, përshkrimi i Poirot për një personazh tjetër si “një çifut, sigurisht” në romanin debutues të Christie’s, “Çështja misterioze në Styles”, është hequr nga versioni i ri.

Përgjatë versionit të rishikuar të përmbledhjes së tregimeve të shkurtra “Rastet e fundit të zonjës Marple dhe dy histori të tjera”, fjala “vendase” është zëvendësuar me “lokale”, transmeton The Telegraph.

Një pasazh që përshkruan një shërbëtor si “i zi” dhe “buzëqesh” është rishikuar dhe personazhi tani i referohet thjesht si “pohim me kokë”, pa asnjë referencë për racën e tij.
Dhe në romanin e vitit 1937 “Vdekja në Nil”, referencat për “popullin nubian” janë hequr kudo.
Telegrafi raporton se HarperCollins publikoi disa nga ribotimet në vitin 2020, me të tjera që do të zbulohen.

CNN ka kontaktuar HarperCollins dhe Agatha Christie Ltd., kompania që merret me të drejtat letrare dhe mediatike të autorit të ndjerë, për koment.

Ndryshimet në materialin burimor vijnë pasi u zbulua muajin e kaluar se librat klasikë për fëmijë të Roald Dahl kishin marrë trajtim të ngjashëm. Ndryshimet në librat e Dahl ndanë fansat e veprave, duke përfshirë “Charlie and the Chocolate Factory” dhe “James and the Giant Peach”, me disa që argumentojnë se rishkrimi i letërsisë klasike është një formë censurimi.


Botuesi Puffin iu përgjigj polemikave duke njoftuar se do të lëshonte dy versione — një të ndryshuar dhe një klasik — për t’u dhënë lexuesve “të zgjedhin se si i përjetojnë historitë magjike dhe të mrekullueshme të Roald Dahl”./cnn/KulPlus.com

“Plaku dhe deti”, dyluftimi i pabarabartë i mundësisë, sprova e fatit dhe guximit të njeriut për të sfiduar natyrën

Posted on by Kult Plus

Më 3 mars 1952 Ernest Heminguej hodhi në qarkullim për herë të parë romanin “Plaku dhe deti” (i shkruar në vitin 1951), – një nga krijimet më të arrira të autorit, me të cilin mori Çmimin Nobel në letërsi në vitin 1954.

 Nga Albert Vataj

“Plaku dhe deti” është një nga novelat më mbresëlënëse të nobelistit amerikan, Ernest Heminguej. “Plaku dhe deti” erdhi për të mbetur në historinë e letërsisë si një narrativ që kumton për forcën dhe dinjitetin e shpirtit njerëzor. Me simbolikën e tij ai trajton pyetjen e madhe, se deri ku duhet të shkojë njeriu, deri ku duhet të guxojë ai për të matur forcat për t’u përballur me fatin dhe natyrën. Për Heminguejin njeriu, edhe kur e di se do ta kapërcejë të zakonshmen, se po shkel përtej saj, në trevën e dyluftimit të pabarabartë, madje të vetë vdekjes, nuk ka përse të tërhiqet pa e provuar.

Më mirë të kthehesh i mundur pasi e ke provuar ndeshjen, pasi e ke treguar se e ke guximin ta bësh, sesa të dështosh pa provuar. Plaku i detit na tregon se e arriti atë që nuk e kishte bërë tjetërkush dhe nuk ka rëndësi se nuk e solli edhe mishin e peshkut për ta ngrënë.

Vepra

Plaku dhe deti (titulli origjinal: The Old Man and the Sea) është një novelë e shkruar nga shkrimtari amerikan Ernest Hemingway në vitin 1951 në Kubë, dhe botuar në vitin 1952. Ishte vepra e fundit madhore fiksion e prodhuar nga Heminguej dhe botuar gjatë gjalljes së tij.

Vepra – një nga më të famshmet e autorit – rrotullohet rreth Santiagos, një peshkatar i moshuar që përpiqet të kapi një peshk marlin në largësi të Rrymës së Golfit. Plaku dhe deti ka fituar çmimin Pulitzer për Fiksion (Pulitzer Prize for Fiction) në vitin 1953 dhe është cituar nga komiteti i Nobelit si një nga veprat që kontribuan në dhënien e Nobelit në Letërsi për Hemingwayn në vitin 1954.

Koncepti

Kemi të bëjmë me dy kundërvënie të ndryshme : Plakun në perëndim të jetës se tij dhe detin e paskajë, ate fuqi te pambarueshme. Personazhi kryesor Santiago është përzierje e vetë ekzistencës njerëzore kundrejt dallgëve të shkumëzuara të jetës me përplot zhgënjim e pabesi. Santiago lufton me tërë fuqinë e tij të mplakur dhe për çudi të fatit ai del fitimtar.

Kjo vepër është grishje e njëmendtë për rrugën e qarte të racës njerëzore : trazimi i përpjekjes për përvijimin e jetës në kushte sado të rënda.

Është një luftë e pabarabartë ndërmjet njeriut dhe natyrës por që gjithsesi i lejon njeriut të masë forcat e veta. Njeriu plaket ndërsa natyra mbetet po e njëjtë, deti mbetet po i pamase dhe i pabesë. Ne qendër te veprës “Plaku dhe Deti” është plaku Santiago, një peshkatar i zoti.

Ka edhe disa personazhe të tjerë por ato vetëm sa skicohen ne vepër sa për sfond. Dy miq-armiq të vjetër luftojnë përballë njëri tjetrit,luftë që jep edhe mesazhin e lartë filozofik se njeriu nuk është krijuar për të pësuar humbje, të asgjësosh njeriun nuk do të thotë qe e ke mposhtur atë. Duke krijuar personazhe të tillë si plaku Santiago, E. Heminguej lartëson figurën e njeriut që tregohet dinjitoz përballë dështimeve dhe sfidave në jetë.

E. Heminguej ka përdorur parimin “ajsberg” d.m.th. flet pak por nënkupton shumë. Personazhet parapëlqejnë më shumë heshtjen, mbylljen në vetvete çka e bën edhe me interesante e tronditëse leximin e veprës. Në pamje të parë ata duken të ftohtë, indiferente por në fakt cilësitë e tyre qëndrojnë në nëntekstet e frazës. Vihet re edhe dialogimi me vetveten që përbën një veçori tjetër të personazheve te këtij romani. Edhe nqs. personazhet ndiejnë frikë, gëzim, etj, ato nuk jepen por nënkuptohen nga situatat e krijuara. Kjo mban gjallë emocionin gjatë leximit të novelës.

Plaku dhe Deti është historia e një beteje epike mes një peshkatari të vjetër, me përvojë dhe një Marline të madhe. Romani hapet me arsyetim se peshkatari, i cili është quajtur Santiago, ka kaluar 84 ditë pa kapjen e një peshku. Ai është aq i pafat sa që nxënësi i tij i ri, Manolin, ka qenë i ndaluar nga prindërit e tij të lundrojë me njeriun e vjetër dhe është urdhëruar të shkojë me peshkatarët më të suksesshëm. Dedikuar njeriut të vjetër, megjithatë, djali vizitonte kasollen e Santiagos çdo natë, transportin mbrapa tij të peshkimit detar, marrjen e tij të ushqimit dhe duke diskutuar për bejsbollin amerikan dhe lojtarin e preferuar të tij Joe Di Maggio. Santiago i tregon Manolinit se në ditën e ardhshme, ai do të udhetoje larg Gjirit të peshkimit,per tu bindur se sezoni i tij i pafat është pranë fundit të tij. Kështu në ditën e 85, Santiago i jep kurajo vetes, duke marrë varkën e lehtë të tij deri në Gjirin Mesdhe.Edhe pse ai është i plagosur nga lufta dhe me dhimbje, Santiago shpreh një vlerësim të dhembshur për kundërshtarin e tij, shpesh duke iu referuar atij si një vëlla. Ai gjithashtu përcakton se për shkak të dinjitetit pjesen me te mire te peshkut eshte idenje ta marri vetem Marlini.

Ndërsa Santiago vazhdon udhëtimin e tij për tu kthyer në breg, peshkaqenët janë të tërhequr në gjurmët e gjakut të lëna nga Marlin në ujë. Ai pa një peshkaqen te madh Mako, dhe Santiago e vret me fuzhnje e tij, duke humbur armen në këtë proces. Ai bën një fuzhnjë te re nga leukoplasti me thikën e tij dhe me fund të rrem për të ndihmuar të shmangien e një linje tjetër peshkaqenësh, në total, janë vrarë pesë peshkaqenë dhe shumë të tjerë janë shtyrë larg. Por peshkaqenët të mbetur vijnë, dhe ne mbrëmje peshkaqenë i gllabërojnë pothuajse tërë trupin e pajetë të Marlin-së, duke lënë një skelet të përbërë kryesisht nga shtylla kurrizore e saj, bishtin e saj dhe kokën e tij. Së fundi duke arritur në breg para agimit në ditën e ardhshme, Santiago lufton në rrugën për në kasollen e tij, duke mbajtur nje shtyllë te rëndë mbi shpatullat e tij. Pastaj, në shtëpi, ai shtrihet mbi shtratin e tij dhe bie në një gjumë të thellë.

Një grup i peshkatarëve mblidhen të nesërmen rreth barkës, ku skeleti i peshkut është bashkangjitur ende, kurioz bëhen edhe turistët te cilët pyetnin se kush e kishte kapur atë peshkun gjigand edhe pse trupi nuk ishte por vetëm skeleti. Një nga peshkatarët mendoi që ajo të jetë 18 pëllëmbë nga hunda deri në bisht. Manolin, të brengosur gjatë përpjekjes plakut,i sjell gazetat dhe kafen. Kur zgjohet njeriu i vjetër, ata premtojnë për të peshkuar së bashku edhe një herë. Pas kthimit të tij nga gjumi, ëndrrat e tij rinore përfundojnë. / KultPlus.com

Ag Apolloni këtë javë i sjell lexuesit romanin “Kësulëkuqja, përrallë për të rritur”

Posted on by Kult Plus

Me një fjalor të pasur, që është një pasuri për çdo  shkrimtar, dukë përfshirë terma interesantë e duke i dhënë vëmendje detajeve, më përkushtim e çiltërsi, shkrimtari Ag Apolloni di të ngacmojë mendjen e lexuesit qysh në titull, shkruan KultPlus.

Askujt nuk i pëlqen të lexojë gjëra klishe dhe si duket Apolloni ka një kujdes të shtuar për këtë pjesë. Këtë e dëshmon edhe me romanin e tij më të ri që po e sjell për lexuesit këtë javë.

I titulluar “Kësulëkuqja, përrallë për të rritur”, Apolloni po i sjell në dorë lexuesit një vepër që sipas tij nuk është një roman dokumentar, por as një përrallë e pastër.

Romani me rreth 200 faqe, do të jetë një version i “Kësulëkuqes”, në të cilin luan rol edhe lufta e Kosovës e përjetuar nga Apolloni, si dhe dhuna ndaj grave gjatë luftës.

Sipas Apollonit, ky roman flet për një Kësulëkuqe koketuese dhe një Ujk të sëmurë. Është një histori dashurie dhe një shëtitje nëpër pyllin magjik të tregimtarisë, ku personazhet futen shtigjeve të mitologjisë, përrallës, religjionit dhe animacionit. Ulërimat dhe psherëtimat, lehjet dhe blegërimat vijnë si një përballje alegorike që zgjon jehun e egërsisë brenda nesh.

Ky është një rrëfim që përdor “cartoon logic” brenda artit kombinatorik, ku ndërfuten elemente teatrore, filmike dhe muzikore; është një prozë që ka poezinë dhe dramën brenda.

I vendosur në një vend të vogël të kontinentit që e ka marrë emrin nga një femër e përdhunuar, ai flet edhe për përdhunimet gjatë luftës në Kosovë, dhe për pasojat e tyre në paqe.

“Romani është ndërtuar si një shëtitje filozofike nëpër një botë sa reale, aq edhe përrallore. Ky nuk është roman dokumentar, as përrallë e pastër”, thotë Apolloni. / KultPlus.com

Ermal Meta e sjell romanin e tij edhe në gjuhën shqipe: Një emocion i pandjerë më parë

Posted on by Kult Plus

Kantautori shqiptar që jeton prej vitesh në Itali ka debutuar me romanin “Domani e për sempre” i cili doli në shitje më 19 maj, shkruan KultPlus.

Libri i parë i artistit me origjinë shqiptare, Ermal Meta, sjellë në sytë e italianëve Shqipërinë e viteve 1943 dhe padyshim nuk kishte si të mungonte kjo vepër edhe në gjuhën shqipe.

Ermal Meta sapo na ka njoftuar se libri “Nesër dhe përgjithmonë” tashmë është përkthyer edhe në gjuhën shqipe.

Ky është një emocion i veçantë për Ermalin, pasi libri vjen në gjuhën e nënës.

“Ky eshte nje emocion i pandjere me pare. Nje tjeter kopertine, nje tjeter gjuhe, ajo e nenes, e njejta histori. Neser e pergjithmone fillon nje udhetim tjeter, me te edhe une.

Falenderoj @arlindadudaj per pasionin e saj”, shkruan Meta. / KultPlus.com

“Fati i një Kombi”, romani debutues i Olger Vasos në Francë

Posted on by Kult Plus

Për ata që largohen nga Shqipëria, Atdheu është gjithmonë aty dhe jo vetën në kujtimet e tyre, të cilat shpluhurosen pas çdo vizite. Për artistët është diçka më shumë, një burim krijimtarie unike. I tillë ka qenë edhe për artistin shqiptar Oger Vaso, i cili pak kohë më parë ka nxjerrë nga botimi romanin e tij të parë “Le destin d’une nation”, (Fati i një Kombi). Një roman metaforik ku ai rimerr etapat e historisë së madhe duke përdorur histori të vogla.

“Le destin d’une nation”, rrëfen historinë e Benjaminit, një gjerman i cili bie në dashuri me një  të re shqiptare. Ngjarjet ndodhin në mes të një diktature që asgjëson gjithçka që i afrohet, kulturat e ndryshme munde vetëm të prekin njëri-tjetrin me gishtat e tyre. Kronikë të një kohe të vështirë, për dashurinë dhe për pjesën tjetër, e vendosur në një sfond historik të mirëdokumentuar.

Autori kërkon të kuptojë plotësisht origjinën e së keqes që mundon një vend tranzicioni ekonomik dhe social. Fushat etike dhe morale përplasen. I takon personazheve të gjejnë dritën e tyre, të  vërtetën e tyre intime përmes një bote që është bërë groteske.

Olger Vaso është artist franko-shqiptar. Me një formim multidisiplinar, me fokus kinemanë ai vjen para lexuesit me një tjetër formë rrëfimi, letërsinë.

“Le destin d’une nation”, botuar nga Editions du Pantheon mund të gjendet në librari si dhe në amazon. /Diaspora Shqiptare /KultPlus.com

“Rrushja” promovohet nesër në Prishtinë

Posted on by Kult Plus

Romani “Rrushja” nga autori Jusuf Buxhovi, që doli këto ditë nga shtypi, nesër promovohet në Prishtinë, shkruan KultPlus.

“Rrushja” trajton plagët e luftës së fundit – dhunimet e femrave të kryera nga soldateska jugosllave, si pjesë e një koncepti morbid, që etnocidi ndaj popullatës shqiptare të përcillet edhe me “misionin e shenjtë”, të shpallur nga Kisha Ortodokse Serbe, që femrat e dhunuara shqiptare të lindin bastardët serbë.

Rrushja, është njëra ndër mijëra viktima të këtij “misioni”.

Tragjedia e Rrushës, po edhe të tjerat që e përcollën atë, pasqyrohet nëpërmes rrëfimit të të birit, që si fëmijë përjetoi dramën, ku ai, po ashtu, shfaqet si viktimë e realiteteve të reja të pasluftës nga shkaku se çlirimin nuk e përjeton si liri…

Promovimi mbahet nesër (e enjte) në orën 18:00, në librarinë “Dukagjini” në Prishtinë.

Romani u botua nga “Faik Konica”, Prishtinë dhe “Jalifat Publishing” – Houston, 2022, faqe 173. / KultPlus.com

“Rrushja” e Jusuf Buxhovit, promovohet nesër në Gjakovë

Posted on by Kult Plus

Romani “Rrushja” nga Jusuf Buxhovi që doli nga shtypi para pak ditësh, nesër promovohet në Gjakovë, në orën 13, në Bibliotekën Komunale “Ibrahim “Rugova”, shkruan KultPlus.

“Rrushja” trajton plagët e luftës së fundit – dhunimet e femrave të kryera nga soldateska jugosllave, si pjesë e një koncepti morbid, që etnocidi ndaj popullatës shqiptare të përcillet edhe me “misionin e shenjtë”, të shpallur nga Kisha Ortodokse Serbe, që femrat e dhunuara shqiptare të lindin bastardët serbë!

‘Rrusha’, është njëra ndër mijëra viktima të këtij “misioni”, por e dhunuar dyfish: nga paramilitarët serbë, e dhe nga bashkëshorti i saj, i cili e vret dhe, mbas luftës, për t’i fshehur gjurmët e krimit, e shpallë “heroinë”!

Tragjedia e Rrushës, po edhe të tjerat që e përcollën atë, pasqyrohet nëpërmes rrëfimit të të birit, që si fëmijë përjetoi dramën, ku ai, po ashtu, shfaqet si viktimë e realiteteve të reja të pasluftës nga shkaku se çlirimi nuk është përkthyer në liri…

Romani u botua nga “Faik Konica”, Prishtinë dhe “Jalifat Publishing” – Houston, 2022, faqe 173. / KultPlus.com

Ermal Meta do të debutojë me romanin “Domani e për sempre”, publikon datën

Posted on by Kult Plus

Përmes këngëve të tij, Ermal Meta na ka dëshmuar që është një tekstshkrues i mrekullueshëm. Por për të na forcuar edhe më shumë këtë bindje, Meta po sjell në treg librin e tij të parë të zhanrit roman.

Kantautori shqiptar që jeton prej vitesh në Itali është gati të debutojë me romanin “Domani e për sempre”. Duke nisur nga data 19 Maj, libri do të dalë në shitje jo vetëm nëpër librari por edhe online.

Romani do të tregojë historinë e jashtëzakonshme të Kajanit, një djali që bëhet një talent i padiskutueshëm i pianos falë mësimeve të një mësuesi gjerman, të cilit familja e tij i ofron strehim gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kështu nis një sagë familjare e vendosur në Shqipëri.

Edhe pse nuk është një libër autobiografik, muzika nuk mund të mungojë në rrëfimin e Ermal Metës: “Përfaqëson dy vitet e fundit të jetës sime ose ndoshta dyzet e fundit”, shkruan artisti duke bërë të ditur romanin e tij të parë në rrjetet sociale.

“Gjithçka kisha brenda dhe çfarë nuk kisha, e huazova nga e ardhmja. Faleminderit paraprakisht atyre që do ta lexojnë, atyre që do ta bëjnë të tyren, atyre që do ta duan siç e kam dashur unë që në fjalët e para”, ka shkruar këngëtari shqiptar. / KultPlus.com

View this post on Instagram

A post shared by Ermal Meta (@ermalmetamusic)

Fragment nga romani ‘Kronikë në gur’ i Ismail Kadaresë

Posted on by Kult Plus

Njëri nga romanet më të njohur të shkrimtarit shqiptar me famë botërore, Ismail Kadare, është pikërisht romani“Kronikë në gur”, prej të cilit KultPlus iu sjellë një fragment.

“E merrja me mend se si pikat e panumërta rrokulliseshin tani në faqet e pjerrëta të çatisë sonë, duke shpejtuar të binin sa më parë në tokë, që pastaj të avulloheshin dhe të ngjiteshin prapë atje lart, në qiellin e bardhë. Ato nuk e dinin se në strehët e çatisë i priste një grackë e panjohur, qyngji prej llamarine.

Tamam në çastin kur bëheshin gati të kërcenin nga çatia në tokë, pikat e shiut gjendeshin befas në qyngjin e ngushtë, bashkë me mijëra e mijëra shoqe të tjera, që pyesnin të frikësuara: ‘Ku po shkojmë kështu, ku po na çojnë?’ Dhe, pa e mbledhur veten mirë nga ky vrap i çmendur nëpër qyngj, binin papritur në një burg të thellë e të errët, në sternën e madhe të shtëpisë sonë.

Kështu merrte fund jeta e lirë dhe e gëzuar e pikave të shiut. Atje, në sternën e errët e të shurdhër, ato do të kujtonin pastaj me pikëllim hapësirat qiellore, që nuk do t’i shihnin më kurrë, qytetet e habitshme poshtë tyre dhe horizontet plot me vetëtima.

Vetëm unë ndonjëherë, duke luajtur, do t’u dërgoja me anë të pasqyrës një copë qiell të vogël sa një pëllëmbë, që do të lodronte mbi gjirin e ujit, si një kujtim i shkurtër i qiellit të madh.

Ato do të kalonin shumë ditë e muaj të mërzitshëm atje poshtë, derisa nëna ime t’i nxirrte me kovë, pas shumë kohe, të hutuara e të shushatura nga terri, për të larë pastaj me to rrobat tona, shkallët dhe dyshemetë e shtëpisë.

Por tani për tani ato nuk dinin asgjë. Tani ato vraponin tërë gaz e bujë nëpër pllakat e gurta të çatisë dhe, duke dëgjuar zhurmën e tyre, unë u qaja hallin.

Kur shirat vazhdonin tri-katër ditë rresht, babai e shkëpuste qyngjin në një vend, që sterna të mos mbushej më tepër se ç’duhej. Sterna ishte shumë e madhe. Ajo shtrihej pothuaj nën gjithë sipërfaqen që zinte shtëpia jonë dhe në qoftë se shpërthente mund të përmbyste në fillim kubenë dhe pastaj të shkatërronte krejt themelet e shtëpisë, sepse qyteti ynë ishte i pjerrët, dhe në këtë qytet mund të ndodhte çdo gjë.

Ndërsa po vrisja mendjen se cili e kishte më vështirë të duronte burgimin, njeriu apo uji, dëgjova hapat e gjyshes dhe pastaj zërin e saj nga dhoma tjetër:

– ‘Ngrehuni, ngrehuni, kemi harruar të heqim qyngjin’.

Babai dhe nëna u ngritën menjëherë të alarmuar. Babai vrapoi në errësirë nëpër korridor, me mbathjet e gjata të bardha, hapi dritaren e vogël të qoshkut dhe me një shkop të gjatë e mënjanoi qyngjin. U dëgjua zhurma e ujit që filloi të binte në oborr.

Ndërkaq, nëna ndezi llambën me vajguri dhe bashkë me babanë e me gjyshen zbriti shkallët. Unë u afrova te dritarja dhe u mundova të vështroja përjashta. Era e përplaste shiun me furi pas xhamave dhe mazgallat e vjetra të shtëpisë rënkonin.

Nuk m’u durua dhe zbrita shkallët të shikoja se ç’bëhej poshtë. Ata të tre ishin të shqetësuar dhe nuk më vunë re. Kishin hequr kapakun e grykës së sternës dhe po mundoheshin të vështronin ç’ndodhte atje brenda. Nëna mbante llambën dhe babai vështronte.

Ndjeva një rrëqethje në trup dhe u kapa pas rrobave të gjyshes. Ajo më vuri dorën në kokë. Porta e jashtme dhe e brendshme dridheshin nga era.

– Ç’është ky kiamet! – tha gjyshja.
Babai, i përkulur i tëri, po mundohej të shikonte brenda në sternë.

– Bjer një copë gazetë, – i tha nënës.

Ajo e solli. Babai e mblodhi shuk gazetën, e ndezi dhe e lëshoi në sternë. Nëna lëshoi një klithmë të vogël.

– Ujët është ngjitur gjer te gryka, – tha babai.

Gjyshja filloi murmuriste një lutje.

– Shpejt, – thirri babai, – ndiz fenerin.

Nëna, dyllë e verdhë, me duart që i dridheshin ndezi fenerin, ndërsa babai hodhi në kokë mushamanë e zezë, ia mori fenerin dhe shkoi të hapte portën. Edhe nëna hodhi një rrobë të vjetër mbi kokë dhe i shkoi pas.

– Gjyshe, ku vanë ata? – pyeta i trembur.
– Të thërresin fqinjët, – tha gjyshja.
– Pse?
– Të na ndihmojnë të pakësojmë ujët e sternës.

Jashtë, midis zhurmës së shiut, u dëgjua mbyturazi një trokëllimë porte. Pastaj një tjetër, një tjetër.

– Gjyshe, si do ta pakësojnë ujët?
– Me kova, bir.

Unë iu afrova grykës dhe vështrova poshtë. Errësirë. Errësirë dhe frikë.” /KultPlus.com

Më 13 dhjetor 1797 lindi Heinrich Heine, poet i madh romantik gjerman

Posted on by Kult Plus

Heinrich Heine u lind më 13 dhjetor 1797 në Dusseldorf nga një familje e respektuar e tregtarëve hebrenj dhe bankierëve. Babai është një tregtar stofrash shumë afër fabrikave angleze, ndërsa nëna i takon një familjeje të shquar holandeze. Bazat e para të kulturës i ka nga nëna e vet Betty, e cila më 1807 e regjistron në shkollën e mesme katolike në Dusseldorf drejtuar nga Jezuitët, ku ai qëndroi deri më 1815. Shkolla është një përvojë e hidhur për të. Për më tepër, lëndët mësohen jo vetëm në gjermanisht, por edhe në frëngjisht, çka i krijon atij edhe më shumë ankth, duke pasur parasysh mungesën e familjaritetit me gjuhët dhe të mësuarit e tyre (por peripecitë e sundimit francez në qytetet e tij zgjuan te ai prirjet e hershme frankofile dhe një antipati e thellë për Prusinë).

Në vitin 1816 vjen dashuria e parë: vajza bjonde e presidentit të gjykatës së apelit të Dusseldorfit që e njeh në akademinë letrare në fund të vitit.

Pas përfundimit të shkollës së mesme, Heinrich mbetet për një kohë të gjatë i pavendosur rreth zgjedhjes së fakultetit të universitetit. Babai pastaj e dërgon atë në Frankfurt, në mënyrë që të bëjë praktikë pranë bankierit Rindskopf, para se të lëvizin në Hamburg pranë vëllait të tij Salomon (kjo ndodh më ’17).

Një nga arsyet që shtyn Heinrichun e ri për të lëvizur dhe për të pranuar propozimin e ungjit të tij, është se në këtë mënyrë ai do të shohë Amalie, një kushërirë, e cila do të jetë Laura tij, frymëzimi hyjnor i poezive të tij më të mira. Për fat të keq, megjithatë, vajza e ëmbël nuk dëshiron të dijë për ndjenjat e tij, dhe po kështu edhe kushërira tjetër, Therese. Më 1817 Heine botoi poezitë e tij të para për revistën “Hamburgs Watcher”.

Salomon hap për të një dyqan pëlhure dhe një agjenci bankare për t’i dhënë atij një strehim të mirë. Por Heine ka vetëm Amalien në mendje, dhe falimentimi vjen shpejt. Kështu, pas pak kthehet në Dusseldorf. Më 11 dhjetor 1819 ai u regjistrua në Fakultetin Juridik në Universitetin e Bonit. Atje ai është në gjendje të krijojë miqësi që kanë zgjatur gjatë gjithë jetës së tij dhe gjithashtu ka mundësi të ndjekë mësimet e letërsisë së A. W. Schlegel. Është nga sugjerimi i këtij mësuesi të madh që shkroi esenë e tij të parë me titull “Die Romantik”.

Një vit më pas ai u largua nga Universiteti i Bonit dhe u regjistrua në Göttingen. Një vit më pas ai largohet nga andej dhe regjistrohet në Berlin. Këtu ai ndjek kurset filozofike të Hegelit dhe bëhet “poeti i preferuar” i inteligjencës gjermane. 1821 është një vit me të dyja anët për Heinen: nga njëra anë vdes e dashura e Napoleon Bonapartit, të cilën ai do ta lartësojë në “Buch Legrand”, por nga ana tjetër më në fund arrin të martohet me Amelien. Ndërkohë, në nivelin letrar, leximi i Shekspirit e shtyn atë drejt teatrit. Ai shkroi dy tragjedi dhe në të njëjtën periudhë ai gjithashtu lëshoi ​​një përmbledhje me 66 lirika.

Më 1824 ai largohet nga Berlini për në Gottingen, ku përfundon provimet dhe përgatit tezën në drejtësi (ai u diplomua më ’25 me rezultate të shkëlqyera). Ky është gjithashtu viti i konvertimit të tij nga judaizmi në protestantizëm. I sponsorizuar nga xhaxhai, ai kalon një festë në Norderney, që do t’ia diktojë ciklin e poezive “NORDSEE”, të cilin do ta publikojë vitin e ardhshëm. Në tetor 1827 ai fitoi suksesin e tij më të madh letrar me botimin e “Buch der Lieder” (i njohur si “Libri i Këngëve”). Më 1828 është në Itali.

Shkrimet e tij satirike dhe sidomos aderimi në sensimonizëm e nervozon “kazermën e madhe prusiane” deri në pikën që Heine, në vitin 1831, zgjodhi mërgimin vullnetar në Francë. Në Paris ai është përshëndetur me admirim dhe shpejt u bë një vizitor i shpeshtë i salloneve letrare të kryeqytetit, ku ai ndoqi bashkësinë gjermane të emigrantëve këtu, si Humboldt, Lasalle dhe Wagner; por edhe intelektualët francezë si Balzac, Hugo dhe George Sand.

Më 1834 udhëtoi për në Normandi, në tetor njeh nusen e tij Mathilde Mirat dhe ata martohen më 1841. Ndërkohë boton disa ese kritike dhe disa përmbledhje poezish. Në vitet e ardhshme ai udhëton shumë, por frymëzimi është shumë i munguar. Ai gjithashtu nganjëherë viziton xhaxhain e sëmurë Salomon në Gjermani.

Më 22 shkurt 1848, revolucioni shpërtheu në Paris dhe poeti përfshihet personalisht në luftimet e shumta që ndodhën në rrugë. Për fat të keq, pak pas këtyre ngjarjeve, fillojnë dhimbjet therëse në  shpinë, çka do ta çojë brenda tetë viteve të ardhshme në paralizë dhe vdekje. Ajo ishte në fakt një atrofi muskulare progresive, e cila e detyronte atë në mënyrë të pashmangshme të rrinte shtrirë shtrat. Kjo nuk e pengon atë për të publikuar, më ’51, “Romancero” (e cila e përshkruan agoninë e sëmundjes), dhe për të sjellë së bashku në ’54 nga volumi (më vonë e quajtur “Lutetia”), artikuj mbi politikën, artin dhe jetën , shkruar në Paris.

Il 22 febbraio 1848 scoppia a Parigi la rivoluzione e il poeta si trova coinvolto in prima persona nei numerosi combattimenti che si svolgevano nelle strade. Purtroppo, poco dopo questi fatti, iniziano le acutissime fitte che alla spina dorsale che segnano l’inizio del calvario che lo porterà nel giro di otto anni alla paralisi e alla morte. Si trattava in realtà di un’atrofia muscolare progressiva, che lo costringeva inesorabilmente a stare seduto su di un letto. Ciò non gli impedisce di pubblicare, nel ’51, “Romancero” (in cui sono descritte le atroci sofferenze della malattia), e di riunire nel ’54 in volume (poi intitolato “Lutetia”), gli articoli di politica, arte e vita, scritti a Parigi.

Poeti i lodhur është afër fundit. Në verën e 1855 shpirti i tij dhe fiziku i tij të marrë një ngushëllim të vlefshëm nga e reja gjermane Elise Krienitz (e quajtur me përkëdheli Mouche) së cilës do t’ia kushtojë poezitë e tij të fundit. Më 17 shkurt 1856 zemra e tij pushoi së rrahuri.

Padyshim një poet i madh dhe intensiv, kritika me të cilën u ndesh vepra e Heines pas vdekjes së tij është me luhatje. Ndërsa për disa ai ishte poeti më i madh gjerman i periudhës së tranzicionit midis romantizmit dhe realizmit, për të tjerët (dhe shikoni kritikat e mëdha të moderuar-borgjeze si Karl Kraus ose Benedetto Croce) gjykimi është negativ. Nietzsche në vend e njeh atë si një pararendës, ndërsa Brecht vlerësoi idetë e tij progresive. Megjithatë, “Libri i Këngëve” i tij posedon lehtësi të jashtëzakonshme dhe zbutje formale, është një nga veprat më të përhapura dhe të përkthyera të prodhimit gjerman. Por shenja më origjinale e vargut të Heines është përdorimi ironik i materialit romantik, në makinë drejt poezisë dhe, së bashku, në lëvizje të kundërt, duke u përpjekur për të mohuar të gjitha sentimentalizmat, duke e ditur se kohët e reja kërkojnë para së gjithash një racionaliteti të qartë dhe realist./VOAL /KultPlus.com

Artists After the Escape: Heinrich Heine — Finding the freedom to write in France | Culture | Arts, music and lifestyle reporting from Germany | DW | 25.12.2017

The Guardian e vlerëson ‘Të lirë’ nga Lea Ypi si njërin ndër librat më të mirë këtë vit

Posted on by Kult Plus

Romani “Të lirë” nga Lea Ypi është vlerësuar nga gazeta prestigjioze “The Guardian” si njëri ndër librat më të mirë të biografisë dhe kujtimeve për vitin 2021, shkruan KultPlus.

Njësoj sikurse gazeta britanike, edhe “The Times” e kishin listuar këtë libër si një ndër 20 librat më të mirë në botë për këtë vit.

Romani është përzgjedhur në listën e ngushtë për çmimin ‘Baillie Gifford’ në letësri. Vepra autobiografike rrëfen tranzicionin e jetës së një vajze të vogël 11-vjeçare të paralelizuar me tranzicionin politik të një shoqërie dhe shteti komunist, Shqipëria.

Lea në librin e saj është 11-vjeçarja për të cilën, socializmi shqiptar i stilit sovjetik mbante premtimin e një të ardhmeje të paracaktuar, një garanci sigurie mes shokëve entuziastë.

Në libër Ypi jep një pamje fëmijërore të regjimit komunist të shkatërruar të Shqipërisë. Imazhet që ngjall Ypi si kanaçet boshe të Coca-Cola të çmuara shumë, rradhët e bukës  dhe një statujë bronzi e Stalinit, e prerë kokën nga protestuesit do të ngelet për shumë kohë si kujtimi i asaj periudhe në sytë e një fëmije.

Së fundmi romani “Të lirë” i autores dhe akademikes shqiptare Lea Ypi është botuar në gjuhën shqipe. /KultPlus.com

Ekskluzive: ‘Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit’ nga Buxhovi po shndërrohet në film botëror në gjuhën italiane

Posted on by Kult Plus

Era Berisha

Romani i njohur ‘Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit’ nga shkrimtari dhe historiani i njohur, Jusuf Buxhovi, i cili së fundmi ka dalur nga shtypi nga shtëpia botuese ‘Faik Konica’ dhe është përkthyer edhe në gjuhën italiane, ka marrë një jehonë të re dhe sukseset e tij duket sikur nuk po kanë një fund, shkruan KultPlus.

Romani për herë të parë u botua në vitin 1982 dhe u përkthye në disa gjuhë botërore, tani ka ardhur me ndryshime të cilat dallojnë nga pesëmbëdhjetë botimet e deritanishme, për arsye se aspekti përmbajtësor dhe gjuhësor është plotësuar akoma më shumë. Ndërsa përkthimi në gjuhën italiane i ka dhënë romanit një frymë të re të shoqëruar me një sukses të jashtëzakonshëm në Itali ku çdo ditë e më shumë po i bëhet jehonë.

Mbrëmë, në promovimin e këtij libri në ambientin e KultPlus Caffe Gallery, Buxhovi ka shpalosur një lajm ekskluziv.

Buxhovi ka treguar se libri i tij do të shndërrohet në film botëror në gjuhën italiane dhe për këtë nismë tashmë shkrimtari kosovar ka nënshkruar disa parakontrata me një ndër shtëpitë filmike më të njohura në itali.

Tutje Buxhovi ka njoftuar se njëri nga producentët është tejet i njohur, përderisa filmi pritet të realizohet nga dy prej regjisorëve më të njohur italianë me renome ndërkombëtare, emrat e të cilëve ende nuk mund t’i zbulojë.

Ndërsa, tani për tani libri është në duart e dy skenaristëve të cilët para dy dite kanë marrë përsipër të kthejnë romanin në skenarë. Ndërsa, sipas Buxhovit, i gjithë procesi pritet të përfundojë në shtator.

“Ruajtja e karakterit të personazheve dhe aspektit të librit, ngritja e botës shqiptare në nivel botëror, projektimi kulturor i historisë shqiptare, përfshirja e Kosovës, Malësisë dhe Shqipërisë, janë këto disa nga arsyet kryesore që producenti italian dhe i gjithë ekipi kanë vendosur ti shpalosin në një film të vetëm ku synohet të tregohet fuqia e një populli të tërë”, thotë Buxhovi.

Buxhovi njofton se italianët kanë treguar një interesim shumë të madh që bota shqiptare të ngrihet në nivel botëror dhe padyshim që për të është nderë që ky film do të jetë i përmasave të tilla.

“Ky film do të jetë një film ku tregohet shpirti, mentaliteti dhe bota shqiptare. Po ashtu, italianët përmes këtij filmi dëshirojnë të krijojnë një pasqyrë të vërtetë të popullit shqiptar dhe historisë së tij. Frika ime e vetme mbetet shteti i Kosovës, për të cilën shpresoj që nuk do të jetë pengesë sepse për 15 vitet e fundit, Kosova nuk ka dhënë shenja që dëshiron të tregojë historinë e vet”, ka thënë krejt për fund Buxhovi. / KultPlus.com

Doli nga shtypi botimi i plotësuar i romanit “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit”

Posted on by Kult Plus

Këto ditë, shtëpia botuese “Faik Konica” nxori nga shtypi romanin e njohur “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit”, të botuar për herë të parë në vitin 1982 dhe të përkthyer edhe në disa gjuhë botërore, përcjellë KultPlus.

Ky botim, megjithatë dallon nga pesëmbëdhjetë të deritanishmit, ngaqë është i plotësuar nga aspekti përmbajtësor dhe ai gjuhësor.

Autori është thelluar te çështja e polikromit fetar tek shqiptarët, duke e pasqyruar atë jo vetëm si bashkëjetesë të besimeve nga familjet deri te individi, por të ndërlidhur me elementet e kozmogomisë të trashëguara nga dijet e vjetra, të cilat gjenden në vetëdijen kulturore dhe historike të shqiptarëve si një faktor i veçantë, që atë e ka përballuar edhe me trysninë e vazhdueshme të garës së qytetërimeve, ku për t’u shkatërruar ky element identitar, është përdorur edhe lufta biologjike, me virusin e murtajës, mbi të cilin ngritet edhe drama e romanit ne dimensionin gjithëkohor dhe gjithnjëtëzor, format e të cilit pasqyrohen edhe sot për qëllime politike dhe hegjemoni. Po ashtu, autori e ka kthyer paskajorën dhe disa morfema të gegnishtës, që pasqyrojnë fuqinë shpirtërore që mbështetet mbi gjuhën e mirëfilltë. / KultPlus.com

Romani ‘i harruar për 80 vite’ bëhet pjesë e top listës së librave më të shitur

Posted on by Kult Plus

Një roman që trajton persekutimin e hebrenjve në Gjermani në 1938 por që u harrua për 80 vjet, është bërë së fundmi pjesë e listës bestsellerëve në Mbretërinë e Bashkuar.

Pasagjeri i Ulrich Alexander Boschwitz flet për një burrë hebre i cili, ashtu si autori, përpiqet t’i shpëtojë ngritjes së regjimit nazist.

Romani u rizbulua në 2018 pasi mbesa e autorit e gjeti dhe ia tregoi një redaktori.

Libri ka marrë komente të jashtëzakonshme dhe  ka hyrë në listën e Sunday Times për 10 librat fiksion më të shitur.

Botimi në Britani shiti thuajse 1800 kopje javen e kaluar duke e vendosur të 10-tin në listë.

Romani është shkruar në javët pas Kristallnacht (Nata e Qelqit të Thyer, e njohur gjithashtu si Pogromi i Nëntorit), shpërthimi i dhunës masive kundër hebrenjve në Gjermani dhe Austri në nëntor 1938.

Ai tregon historinë e një biznesmeni hebre të quajtur Otto van Silbermann, i cili dëgjon një trokitje në derën e tij nga nazistët Storm Troopers dhe shpejt e kupton se duhet të ikë.

Ai dhe gruaja e tij i fusin të gjitha paratë e tyre në një valixhe dhe përfundojnë duke hipur tren pas trenit në të gjithë Gjermaninë ndërsa përpiqen të shpëtojnë.

Vetë Boschwitz ishte larguar nga Gjermania tre vjet më parë pasi u miratuan ligjet antisemitike.

Libri i tij u botua në SHBA dhe MB përkatësisht në 1939 dhe 40, por nuk mori vëmendje. Autori vdiq në 1942 në moshën 27 vjeç kur anija me të cilën po udhëtonte u bombardua nga gjermanët./KultPlus.com

Lorik Sylejmani publikon “Kompleksi i kauçit”: Kritikat dhe dituritë e botës i japim nga kauçi

Posted on by Kult Plus

Medina Pasoma

Komunikimi përtej të qenurit një proces i kuptimit, ai është edhe formues i pikëpamjeve tona. Mirëpo, përbrenda këtyre cikël-proceseve, nuk janë të rralla paragjykimet, keqkuptimet madje edhe akuzimet. Pikërisht këtyre temave, Lorik Sylejmani i ka bërë vend në librin e tij të dytë “Kompleksi i Kauçit”, shkruan KultPlus.

Pas rrugëtimit të artistit vizuel dhe gazetarit, Sylejmani me veprën e tij të parë “Sallatë dhe çalldisje”, tanimë kishte ardhur koha për një aventurë të re shkrimesh. Skenarin të cilin e shkroi për film, ai vendosi ta kthej në roman, duke e sjellë përpara publikut romanin “Kompleksi i Kauçit”.

Loriku ndau me KultPlus të gjitha detajet deri në dritëdalje të veprës së tij, i cili u shpreh se kishte punuar gjatë në filmin e dikurshëm që emërtohej “Film me ngjyra”. Mirëpo, koha dhe kostoja që i merrte ky medium artistike e bëri që ta ndërroj rrjedhën e planifikimeve.

“Vendosa t’i rikthehem idesë që më lindi dy vite më parë, ta kthej në roman skenarin dhe ja ku e kemi librin sot”, nis të rrëfen historinë e “Kompleksi i Kauçit”.

I interesuar për komunikimin dhe mënyrën se si njerëzit bashkëveprojnë nëpërmjet saj, Loriku vendosi që pikërisht këtë temë ta bart në letër.

“Jemi rritë në një shoqëri ku respekti dhe kujdesi ndaj njëri tjetrit, dekada më parë, qoftë në rrethin e ngushtë por, edhe atë të gjerë ka qenë maksimal. Me kalimin e kohës dhe me zhvillimin global teknologjik, të cilit nuk kishim nga ti iknim edhe ne, pa dyshim, edhe ne si shoqëri u tjetërsuam”, vlerëson Sylejmani.

Këto ishin arsyet që na bën të ndërrojmë format e komunikimit përbrenda shoqërisë sipas tij, ndërkohë që ai mendon se ka përmirësime në aspektin pozitiv.

“Si rrjedhojë, sado pak edhe niveli jonë i komunikimit arriti një nivel më të lartë, pak a shumë më të avancuar. Më asgjë nuk është e njëjtë apo siç ka qenë”, shprehet Lorik Sylejmani.

Përderisa libri ka buruar nga shoqëria, nëpërmjet vrojtimit të tij të përditshëm të komunikimit, botës virtuale, mediave dhe diskursit të të gjitha këtyre; edhe emërtimi simbolik ka lindur nga këto hallka.

“Jemi një popull që dimë çdo gjë. E në të vërtetë nuk e di a prodhojmë së paku gjilpëra. Ironia është se dimë rrethanorët e shpikjes së qelizës e deri tek fluturaket kozmike”, nis ai e sqaron arsyen e “Kompleksi i kauçit”.

Në anën tjetër, tërë këtë pasivitet të shoqërisë ai e ironizon duke i thënë “gjenialitet”, e që ndërkohë tregon se nga ka ardhur ky fenomen:

“Mirëpo, a e dini se ku na lind ky gjenialitet? Nga kauçi, bile as nuk ulemi mirë, por qëndrojmë të shtrirë dhe kritikat dhe dituritë e botës i japim nga ai vend, disi i shenjtë për ne. Sallë një konglomerat kompleksesh, mos të them neveritëse”.

“Kompleksi i kauçit” i cili e trajton komunikimin e shoqërisë, padyshim që është i lidhur ngushtë me realitetin. Përbrenda librit kanë zënë vend edhe bisedat të cilat autori ka pasur rastin t’i bëj gjatë jetës së tij.

Ai nis ta shpjegon këtë pjesëmarrje të realitetit duke thënë se letërsia përgjatë historisë, e sidomos në periudhat moderne dhe postmoderne, individi është protagonist dhe rojtar i mendimit të tij, teksa narracioni personal është qershia mbi tortë për lexuesin, autocenzura nuk ekziston fare.

“E njëjta gjë ndodhë edhe në romanin tim. Kam provokuar tema duke folur me miq nëpër rrjetet sociale, i kam ngacmuar për tema të zgjedhura, i kam pyetur të më tregojnë një pjesë nga përvojat e tyre, më pas i kam redaktuar, kam hequr pjesë të bisedave, i kam modifikuar, u kam dhënë edhe më shumë pjesë nga përvoja personale”, sqaron Sylejmani.

Ai një kujdes të veçantë përbrenda romanit të tij i ka kushtuar dialogjeve.

“Asgjë në roman nuk është e trilluar. Fije e për pe është përvoja ime në komunikim mes miqsh dhe egos sime”, shprehet Lorik Sylejmani.

Ndërkaq përbrenda këtyre bisedave dhe realiteteve të shprehura nga lapsi i tij, ka edhe erotizëm.

“Ka qenë interesante për mua të dëgjoja biseda nga më perverset nga miqtë e mi, kolegët në moshë, të cilët tregonin edhe bizaritete. Diçka nga secila nga këto, të mbështjella artistikisht dhe duke mos kaluar banalitetin janë shpalosur në pjesën e tretë të romanit”, thekson autori.

Në anën tjetër, ai vlerëson se erotika ka qenë pjesë e përditshmërisë sonë “të fshehur” si shoqëri, teksa në publik kemi aktruar kinse këto nuk ekzistojnë fare.

“Projeksioni i një far puritanizmi karshi njëri tjetrit, për mua është neveritës. Mos të them kalon shkallën e neverisë. Të gjithë flasim kokë më kokë për shfrenimet dhe dëshirat seksuale, ofendojmë me fjalët më të pista, përgojojmë deri në maksimum një individ duke ia prishë imazhin. Kemi qenë shoqëri e mbyllur, por erotika ka qenë prezente gjithandej”, vlerëson Sylejmani.

Në anën tjetër, romani i cili destinim të parë e pati filmin, ndonjëherë mund t’i dal publikut nëpërmjet pamjeve dhe jo fjalëve. Mirëpo, Loriku këtë do ta bënte në një gjuhë të huaj.

“Një mik ma pati përkthyer skenarin në gjuhën angleze dhe po të vendosi nesër ta ekranizoj, patjetër se do ta bëja në këtë gjuhë. Tingëllon aq fuqishëm, aq i përmbledhur konceptualisht, i shthurur strukturalisht, saqë dinamika me të cilën është shkruar skenari, do ishte shumë e pranueshme për ekran”, shprehet Lorik Sylejmani.

Autori i veprës “Kompleksi i Kauçit” na bën me dije se romanin ka vendosur ta përkthej në gjuhën angleze dhe se deri në fundvit shpreson që ta kenë në duar edhe lexues jo shqipfolës. / KultPlus.com