I shtrirë në kodrat e Mallakstrës, si një nga qendrat më të rëndësishme të qytetërimit ilir, Bylisi, tashmë më afër vizitorëve vendas dhe të huaj, pas rikonstruksionit të aksit rrugor “Parku Arkeologjik Bylis – Levan – Tepelenë”.
Fondi Shqiptar i Zhvillimit ndau në rrjete sociale, pamje të zonës ku shihet peizazhi i mrekullueshëm i bukurive natyrore që ndërthuren në këtë rajon dhe investimi në aksin rrugor që e bën më të prekshme këtë aset historiko- turistik, nga vizitorët dhe turistët.
Rikonstruksioni i rrugës “Parku Arkeologjik Bylis – Levan – Tepelenë”, është financuar nga Qeveria Shqiptare përmes një kredie nga BERZH, në kuadër të projektit të turizmit dhe infrastrukturës në Shqipëri.
Projekti i rrugës është realizuar bazuar në studime gjeologjike e mjedisore si dhe është bashkëpunuar dhe me përfaqësues të Parkut Arkeologjik Bylis, në mënyrë që të evitohet çdo impakt i mundshëm negativ në zonat me rëndësi për trashëgiminë kulturore dhe arkeologjinë.
Parku Arkeologjik i Bylisit, një thesar i fshehur në gjirin e Mallakastrës, ofron një pamje të mrekullueshme të historisë dhe kulturës së lashtë ilire.
Ky destinacion është një magnet për turistët që janë të interesuar për të zbuluar thesarin e pasur të trashëgimisë arkeologjike të Shqipërisë.
Në hyrje të parkut, vizitorët përballen me një peizazh të shkëlqyer natyror, me kodra të gjelbëruara që rrethojnë vendin. Në horizont, pamjet e rrënojave të lashta bëjnë që zemra të dridhet me emocion.
Kjo zonë është një muze i hapur nën qiell, që ofron një udhëtim emocionues nëpër kohë për të zbuluar pasurinë e lashtë të Bylisit.
Në brendësi të parkut, vizitorët ndeshen me strukturat e mrekullueshme të qytetit ilir të Bylisit. Ndër të tjera, një pamje e mahnitshme është amfiteatri i lashtë që ngrihet përpara tyre. Ky amfiteatër i lashtë ka një pamje impresionuese, duke u ngritur midis kështjellës së shkëlqyer dhe fushës së hapur. Kur shikon përgjatë mureve të tij të lashta, ndihesh i kapur nga ndjenja e përjetshme e historisë.
Përtej amfiteatrit, ruajtjen e mrekullueshme të strukturave të tjera arkitekturore të qytetit të vjetër ilir bëjnë të qartë që Bylisi ishte një qendër e rëndësishme në periudhën antike.
Rrënojat e tempujve dhe të banesave janë një dëshmi e fuqisë dhe kulturës së këtij qytetërimi të lashtë. Duke shkuar më tej në brendësi të parkut, vizitorët zhyten në historinë e lashtë të qytetit. Pikturat murale dhe skulpturat e zbuluara në vendngjarje tregojnë historinë e përvitshme të jetës dhe kulturës së popullsisë së lashtë ilire.
Pamjet e mrekullueshme të Parkut Arkeologjik të Bylisit nuk janë vetëm një shfaqje e këndshme për sytë, por ato shpalosin thellësinë e një trashëgimie të pasur historike dhe kulturore. Në këtë mjedis të pazakontë, vizitorët ndihen të lidhur ngushtë me kohën dhe historinë, duke bërë që kjo përvojë të jetë një udhëtim i paharrueshëm nëpër epokat e lashta të Shqipërisë.
Një numër i qytetarëve të Prishtinës sot kanë protestuar kundër mbylljes së rrugës “George Bush” nga Komuna e Prishtinës.
Protesta e organizuar nga “Vrojtuesit e Lagjes” është mbajtur nga ora 12:00 në sheshin “George Bush” në kryeqytet.
Fatmir Muçolli, njëri prej protestuesve, shprehu pakënaqësitë në emër të protestuesve.
“Pse nuk është dikush i pranishëm këtu nga Komuna e Prishtinës? Pse nuk është këtu dikush i pranishëm nga Ministria e Infrasktrukturës, Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor? “, ka thënë Muçolli.
Në paralajmërimin e protestës shkruhej: “Ne organizojmë një protestë thelbësore për hapjen e rrugës Xhorxh Bush, një rrugë e cila mund të hapet lehtësisht duke i larguar betonat që e mbyllin. Thirrja është e hapur për çdo individ të lodhur nga këto praktika të kryetarit të komunës tonë”.
“Përparim Rama premtoi se rruga do të mbyllej vetëm për një test 1-javorë, pastaj tha se do të ishte e mbyllur vetëm për trafikun urban, duke lejuar kalimin e autobusëve dhe taxit. Megjithatë, realiteti është një varg gënjeshtrash pas gënjeshtrash, duke mbyllur rrugën përfundimisht. Kërkojmë një Prishtinë më të lirë dhe të përshtatshme për të gjithë. Ju lutemi, bashkohuni për një qytet më të mirë dhe më të hapur”./Klankosova.tv/KultPlus.com
Ngjarjet kryesore që formësuan rilindjen e të mësuarit dhe artit në Evropë, veçanërisht në Gadishullin Italian:
Ngritja e Humanizmit
Një nga momentet kyçe në rrugën drejt Rilindjes ishte zhvillimi i humanizmit dhe një interes i ripërtërirë për Romën dhe Greqinë e lashtë. Këto ideale të reja u përqendruan në Itali, por shpejt u përhapën në zona të tjera të Evropës. Humanizmi bazohet në interesin e individëve dhe në aftësinë njerëzore për të mësuar, dhe ai inkurajoi mendimtarët e kohës, që të ngriheshin mbi idetë e pranuara përgjithësisht në Mesjetë. Babai i humanizmit, Francesco Petrarca studioi Ciceronin dhe Virgjilin, një filozof dhe një poet nga Roma e lashtë. Ai zbuloi tekste klasike të harruara më parë dhe përhapi besimin se bota do të arrinte edhe një herë shkëlqimin e botës së lashtë. Këto ide inkurajuan shumë intelektualë të tjerë, që të vënë në dyshim botën në të cilën ata jetonin, dhe u dhanë jetë mënyra të reja të mendimit kulturor që nuk ishin rreptësisht laike.
Vdekja e zezë
1347-1412 (Itali)
Italia nuk u kursye gjatë viteve të pikut të Vdekjes së Zezë. Edhe pas kulmit të saj në Evropë në fund të viteve 1340, sëmundja mbeti e pranishme në të gjithë shtetet italiane. E sjellë nga minjtë që kishin udhëtuar me anije nga lindja, murtaja bubonike dhe pneumonike goditi fort. Messina, në Siçili, ishte e para që ndjeu efektet e saj në vitin 1347, por pandemia gradualisht filloi në veri ndërsa arriti në Genova, Venecia dhe Piza në vitin pasardhës. Edhe pse sëmundja u shua në pjesë të tjera të Evropës, në Itali pati përsëritje të ndryshme gjatë dekadave që pasuan dhe epidemia u zbeh më në fund në vitin 1412. Vdekja e zezë vazhdoi në të dy qytetet dhe fshatrat deri në shekullin e 18-të, kur më në fund u shua përgjithmonë.
Ndarja e madhe
1378-1417 (Romë)
Pas vdekjes së Papës Gregori XI në vitin 1378, Kisha Katolike u nda. Fillimisht, Papa Urbani VI u emërua pasardhës i Gregorit, por brenda pak muajsh, një pjesë e hierarkisë katolike emëroi Klementin VII si papë. Urbani refuzoi të hiqte dorë dhe, në pamundësi për të arritur një kompromis, u vendos që ai të sundonte Kishën nga Roma, ndërsa Klementi të drejtonte fraksionin e tij nga Avignon, Francë. Në vitin 1409, në një përpjekje për t’i dhënë fund rivalitetit, një papë i tretë, Aleksandri V, u zgjodh menjëherë më pas, por kjo sërish nuk e zgjidhi çështjen. Këshilli i Konstancës u thirr në vitin 1414 për të detyruar dorëheqjen e Gjonit, i cili kishte zëvendësuar Aleksandrin, dhe papës së Romës, Gregori XII, duke hedhur poshtë sundimin e papës së Avignonit, Benediktit XIII. Kjo hapi rrugën për një Kishë Katolike edhe një herë të unifikuar.
Proto-Rilindja
1300-1400 (Shtetet e Italisë së Veriut)
Italia ishte vendlindja e Rilindjes. Para fillimit të saj, lëvizja e Proto-Rilindjes nisi në qytet-shtetet veriore të Italisë. Duke përfshirë pothuaj të gjithë shekullin e 14-të, ajo u dominua nga një valë e re e artit gotik. Me origjinë nga Siena, këto ishin pikturat e para që ndryshonin nga veprat tradicionale të artit mesjetar. Ndikimi erdhi nga arti bizantin, i cili kishte filluar të ndikonte në pikturat në oborret evropiane. Giotto di Bondones u bë i njohur si babai i pikturës dhe vlerësohet me kthimin e realitetit në pikturë, duke krijuar vepra që zëvendësuan pikturat e vjetruara që kishin dominuar më parë epokën mesjetare.
Venecia pushton Dalmacinë
1409 (Dalmaci)
Venecia ishte një fuqi e madhe evropiane që dominonte Mesdheun Lindor. Një nga përfitimet e saj më të rëndësishme territoriale ishte blerja e Dalmacisë dhe Istrisë aty pranë, në vitin 1409. Ladislausi, Mbreti i Napolit, vendosi t’i shiste të drejtat e tij rajonit, duke i dhënë Venedikut një derë të hapur për të pushtuar. Ajo do të sundonte Dalmacinë për 400 vitet e ardhshme. Ngritja e Venecias ishte jetike në ditët e para të Rilindjes dhe ndihmoi në përhapjen e ideve nga shtetet italiane, nëpër rrugët e saj të begata tregtare në Evropë dhe pjesë të Azisë.
Ngritja e familjes Medici
1429 (Firence)
Familja Medici ishte një familje bankare në Firence që mbështeti financiarisht artistë të Rilindjes si Michelangelo. Vitet e arta të kësaj dinastie filluan me Giovanni de Medicin, një bankier që i vendosi operacionet e veta në Firence.
Përveç grumbullimit të një pasurie të madhe, familja de Medici ishte me shumë ndikim, duke mbajtur shumë poste politike. Ai vdiq në vitin 1429, por djali i tij, Cosimo, i arsimuar në mënyrat e humanizmit, trashëgoi pasurinë e tij dhe krijoi një rrjet biznesi në të gjithë Evropën. Ai ishte një sipërmarrës i zgjuar, por kishte gjithashtu një oreks të shëndetshëm për artet. Cosimo autorizoi ndërtimin e katedraleve, mbështeti artistët e Rilindjes dhe ndërtoi Akademinë Platonike, e cila u përqëndrua në shkollimin e studentëve në veprat antike. Edhe pas vdekjes së tij, djali dhe nipi i Cosimos sunduan me zgjuarsi, duke ndihmuar Firencen të çimentonte statusin e saj si një fuqi e madhe, ashtu sikurse dhe një qendër arkitekturore dhe artistike. Familja ra menjëherë më pas, pasi Luftërat Italiane pushtuan gadishullin.
Shpikja e shtypshkronjës
1439 (Perandoria e Shenjtë Romake)
Dëshira për të lexuar tekste të lashta u plotësua nga lindja e shtypshkronjës. E shpikur në vitin 1439 nga Johannes Gutenberg, ajo mundësoi që tekstet të prodhoheshin në masë me shpejtësi dhe çmim të ulët. Në vend që të kopjohej me kujdes me dorë, boja transferohej në letër nëpërmjet një mekanizmi. Është vlerësuar se në vitin 1500, gjysmë milioni libra hynë në qarkullim dhe shumë qytete mbajtën panaire libri. Më të njohurat ishin Bibla dhe tekstet e lashta. Në këtë linjë montimi, mësimi mund të qarkullonte më shpejt se kurrë më parë dhe të arrinte një audiencë më të gjerë. Ky përparim teknologjik ishte një nga çelësat e fillimit të Rilindjes. Më shumë pjesë të popullsisë u bënë të shkolluar dhe të interesuar për tekstet shkencore, pasi ndodhi ky revolucion i informacionit.
Rritja e qytet-shteteve
1450 (Firence, Milano, Venecia, Genova)
Italia e Veriut u bë një fuqi ekonomike në Evropën Kontinentale. Nga mesi i shekullit të 15-të, këto qytet-shtete ishin në paqe me Shtetet Papnore dhe Mbretërinë e Napolit deri në në jug, pasi përfitoi nga Ndarja e Madhe për t’u çliruar nga kufizimet laike. Firence u bë e fuqishme përmes tregtimit të leshit, ndërsa Venecia përparoi nga tregtia në dete, ndërsa menaxhonte mallrat që vinin nga lindja. Të gjitha qytetet vepruan si streha të sigurta në të cilat studiues dhe artistë
mund të vendoseshin, pasi arratiseshin nga Perandoria Osmane pas rënies dramatike të Kostandinopojës. Një klasë e pasur tregtare u formua në qytetet-shtetet e begata, duke ushqyer një sistem shumë më të mirë se feudalizmi (i cili kishte dominuar zona të tjera të shoqërisë evropiane), për studime dhe mësime jo laike.
Merr fund lufta njëqindvjeçare
1453 (Francë)
Mbyllja e kësaj lufte 116-vjeçare ndihmoi në fillimin e Rilindjes. Anglia, e cila dikur kishte qenë në epërsi, pësoi një sërë humbjesh që kulmuan me një disfatë përfundimtare në Betejën e Castillon dhe mbreti Henry VI u çmend. Pas luftës, Anglia u tërhoq nga çështjet e kontinentit dhe u përfshi në Luftërat e Trëndafilave, një konflikt i brendshëm me shumë veteranë nga lufta. Franca dhe Spanja e kthyen vëmendjen në Gadishullin Italian, duke filluar kështu Luftërat Italiane. Megjithatë, nuk ishte e gjitha gjakderdhje, teksa komandantët e ushtrisë u kthyen në shtëpi me histori të një lëvizjeje të re: Rilindjes.
Rënia e Kostandinopojës
1453 (Kostandinopojë)
Nga mesi i shekullit të 15-të, Perandoria Osmane ishte rritur. Ishte aq e fuqishme, sa që tani ishte një kërcënim i madh për jetëgjatësinë e Perandorisë Bizantine. Qyteti i Kostandinopojës kishte përballuar një sërë rrethimesh gjatë historisë nga turqit, tek rusët dhe arabët, por në vitin 1453 u thye përfundimisht. Kostandinopoja qëndroi e vetme kundër armikut të saj, i cili goditi me breshëri muret me topa të mëdhenj bombardues. Ndërsa forcat osmane depërtuan, qyteti u shkatërrua me gjak dhe kufoma, por sulmet e mëparshme osmane kishin detyruar tashmë shumë nga mendjet më të mira bizantine të iknin drejt perëndimit. Destinacioni më i zakonshëm ishte Firence, e cila përfitoi nga ky fluks i ri dijesh, pasi studiuesit sollën me vete pasuritë e tyre, si dhe dorëshkrime dhe libra të lashtë, të paparë në Perëndim që nga rënia e Perandorisë Romake. Ndërkohë, Kostandinopoja u shpall kryeqyteti i ri i Perandorisë, pasi ushtritë osmane fituan një bazë në Evropën kontinentale. (bota.al)/KultPlus.com
Një foto e një fshati nga Polonia ka tërhequr vëmendjen në rrjetet sociale ditët e fundit dhe bëhet fjalë për Suloshovën, ku të gjithë banorët jetojnë në një rrugë.
Vendi piktoresk 45 minuta nga Krakovi – fshati Suloshova, falë paraqitjes së pazakontë të shtëpive të banorëve vendas, tërheq vëmendjen në rrjetet sociale, dhe fotot nga pamja e një zogu janë veçanërisht të njohura kohët e fundit.
Suloszowa është në fakt një nga rrugët më të gjata në Poloni dhe shtrihet për rreth 9 kilometra. Grupe shtëpish dhe ndërtesash shtrihen përgjatë rrugës, dhe ndërsa “në tokë” nuk duket veçanërisht mbresëlënëse – nga ajri ato përfaqësojnë një panoramë piktoreske.
“6000 njerëz jetojnë në Suloszów të Polonisë në një rrugë”, është përshkrimi i fotos së postuar në Twitter, e cila është parë afro 7 milionë herë.
Tweeter-i bëri një gabim të lehtë në emrin e fshatit, duke e quajtur Solushova, me shkronjat U dhe O të ndryshuara. Fshati quhet Sułoszowa, ose Sułoszowa në polonisht./Alsatm/KultPlus.com
Festivali Ndërkombëtar i Filmit në Prishtinë, i njohur gjithashtu si Festivali i Filmit në Prishtinë dhe PriFilmFest, ka prezantuar projektin e tyre të radhës, shkruan KultPlus.
Përmes një postimi në llogarinë zyrtare në “Facebook”, PriFest ka njoftuar se përmes projektit “Moving Cinema” me datë 21.05.2022 nga ora 09:30 PriFest sjell në Gjakovë në Kino HYRIJE HANA, 4 filma të metrazhit të shkurtë nga regjisorë të suksesshëm nga Kosova.
Filmat “Rruga”, “Sea by the River and River by the Sea”, “Adelina” dhe “Vlora” do të jenë filmat që do të prezantohen në Gjakovë.
Pas shfaqjes së filmave do të ketë diskutime me pjesmarrës nga ekipi i filmave. /KultPlus.com
Filmi ”Rruga” nën regjinë e Besim Ugzmajlit, është nominuar për pesë çmime në ”Roots of Europe International Film Festival, Spain”, përcjell KultPlus.
Ugzmajli është nominuar për çmimin e Regjisorit më të Mirë, Gresa Pallaska për çmimin e Aktores më të Mirë, Mal Noah Safqiu për çmimin si Aktori më i Mirë, ndërkaq filmi është i nominuar për çmimin kryesor si Filmi më i Mirë, njëherit edhe për Skenarin më të Mirë.
Filmi “Rruga” trajton temën e trafikimit me qenie njerëzore.
Në film luajnë Gresa Pallaska, Mal Noah Safqiu, Mevlan Saraçi, Milot Salihu dhe Sherif Bega. Lena dhe Genti janë personazhet kryesore të këtij filmi, këta të dy takohen në një situatë të pazakontë, por tregimi i tyre është më i ndryshëm sesa që duket në fillim, të dy këta, kanë përjetuar dhimbje të shkaktuar nga njerëzit e tjerë.
“Rruga” është prodhim i Figurina Film’s. / KultPlus.com
Filmi “Rruga” i regjisorit Besim Ugzmajlit është shpërblyer me çmimin “Bihlaf 2020’’ në Festivalin ndërkombëtar të Bosnje-Hercegovinës ‘’Looks Around’’, shkruan KultPlus.
Ky sukses i radhës vie pas çmimit “Best Human Rights” në New York True Venture Film Festival.
Flmi “Rruga” trajton temën e trafikimit me qenie njerëzore.
Në film luajnë Gresa Pallaska, Mal Noah Safqiu, Mevlan Saraçi, Milot Salihu dhe Sherif Bega. Lena dhe Genti janë personazhet kryesore të këtij filmi, këta të dy takohen në një situatë të pazakontë, por tregimi i tyre është më i ndryshëm sesa që duket në fillim, të dy këta, kanë përjetuar dhimbje të shkaktuar nga njerëzit e tjerë.
“Rruga” është prodhim i Figurina Film’s me producent, skenarist dhe regjisor Besim Ugzmajlin. / KultPlus.com
Aurela dhe Melesa Feta, nxënëse të klasës së tretë nga Penuha e Podujevës, bëjnë çdo ditë nga 30 minuta këmbë për të ndjekur mësimet në fshatin Buricë.
Këto 9-vjeçare nuk e kanë pasur fatin të kenë shkollë në fshatin e tyre. Si rrjedhojë e kësaj, janë të detyruara të ecin malit për të vijuar shkollimin.
Rreziku më i madh për to dhe 40 nxënës të tjerë të Penuhës shfaqet gjatë stinës së dimrit, kur shpeshherë gjatë rrugës u shfaqen qen, shkruan sot “Koha Ditore”.
Dëshira më e madhe për këta nxënës është ndërtimi i një shkolle në fshatin e tyre. Aktualisht zgjidhje të domosdoshme e shohin rregullimin e rrugës dhe sigurimin e transportit për në fshatin fqinj.
“Unë dhe vajza e axhës, Aurela, në ora 08:15 nisemi për në shkollë, kurse në ora 09:00 e fillojmë mësimin. Çdoherë udhëtojmë këmbë. Bëhemi bashkë edhe me fëmijët e tjerë dhe nisemi për në shkollë, sepse kur jemi më pak frikësohemi ”, thotë Melesa.
Rruga përmes malit
Rreth 30 minuta deri në fshatin Buricë i bën çdo ditë edhe Elina Zhdrella, nxënëse e klasës së shtatë. Ajo tregon se në raste të rralla, kur prindi i saj ka mundësi, e dërgon me veturë, por në shumicën e herëve ajo duhet të shkojë në këmbë.
Me veturë nga Penuha në Buricë bëjnë disa minuta, sepse duhet të kalohen disa fshatra. Kjo, meqë rruga përmes malit është e pakalueshme për vetura.
“Me shku me veturë duhet me u sillë rreth e rreth, sepse këndej kah shkojmë këmbë është problem pasi rruga është shumë e keqe e nuk del kerri. Jemi të detyruar të shkojmë këmbë, sepse nuk kemi tjetër zgjidhje. Dimrit frikësohemi shumë, sepse shpesh na dalin qen”, rrëfen Zhdrella./ KultPlus.com
Rruga shtrihet nga Kompleksi Memorial i Reçakut deri te “Kulla e Lirisë”, punimet e saj janë bërë nga Kryesia e Këshillit Turk në Kosovë (KFOR-i Turk).
Në Komunën e Shtimes e cila ndodhet në pjesën qendrore të Kosovës, ditë më parë u bë hapja e rrugës së ndërtuar duke filluar nga Kompleksi Memorial i Reçakut deri te “Kulla e Lirisë”, punimet e së cilës janë bërë nga Kryesia e Këshillit Turk në Kosovë (KFOR-i Turk).
Kjo rrugë e re, e cila lidh dy vende të rëndësishme për Komunën e Shtimes, atë të Kompleksit Memorial të Reçakut dhe “Kullës së Lirisë”, aty ku janë masakruar 45 civilë nga forcat serbe në vitin 1999, është hapur nga Kryesia e Këshillit Turk në Kosovë (KFOR-i Turk) në bashkëpunim me komunën.
Mirëpo ajo që i ka lënë përshtypje ish-kryeredaktores së gazetës “Zëri”, tani anëtare e Partisë Demokratike të Kosovës, Arbana Xharrës, është tabela njoftuese.
“Reçak, 26.07.2018, në inagurimin e rrugës dhe të Kullës, gjuha shqipe e katërta. Në këtë zonë ku u zhvilluan luftimet më të ashpra nga UÇK. Mjerim!”, është reagimi i saj në një postim në Facebook.
Rruga ka një gjatësi prej afro 1,5 kilometrash dhe punimet për hapjen e saj kanë nisur më 11 prill të vitit 2018.
Në hapjen e kësaj rruge morën pjesë kryetari i Komunës së Shtimes, Naim Ismajli, komandanti i KFOR-it Turk në Kosovë, koloneli Cem Sinan Barım, përfaqësuesit komunal, të Forcave të Sigurisë së Kosovës si dhe banorë të Shtimes./KultPlus.com
