“Shuni se lajmet”, titullohet ekspozita që mbrëmë ka frymuar për herë të parë, krejt ëmbëlsisht në hapësirën e KultPlus Caffe Gallery. Kuruar deri në detajet më të imëta nga drejtoresha e KultPlus-it, Ardianë Pajaziti, ekspozita na çon prapa në kohën e lajmeve të Radio Televizionit të Prishtinës, një periudhë kjo që ka shërbyer si shtyllë e vetme, prej ku janë informuar qytetarët tanë, me vite të tëra. Nëpërmjet kësaj ekspozite, është shënuar njëkohësisht edhe përvjetori i dhjetë i themelimit të gazetës së parë për art dhe kulturë, KultPlus.
Tashmë ka kaluar një dekadë, por puna, përkushtimi, e mbi të gjitha dashuria për shkrimin, informimin dhe krijimin e një vendi në të cilin lexuesi ndjehet i sigurtë, ka bërë që këto plotë dhjetë vite, të jenë fole e dashamirëve të artit. Këtë më së miri e dëshmoi mbrëmë edhe ceremonia që mblodhi afër vetes një numër të lartë të komunitetit artistik e jo vetëm. Ata nëpërmjet ekspozitës, përjetuan një rikthim në një kohë ku fytyrat e folësve ikonikë si: Drita Gërmizaj, Vera Hima, Faik Hima, Mustafë Muçaj, Antigona Qena, Besa Çeku dhe Fadile Kryeziu, kanë qenë indikatorë në formimin e një mediumi si RTP, shkruan KultPlus.
Këto figura të shquara, me një pasion të paparë në vete, kanë krijuar një rrugëtim të cilin zor se e harrojmë dot, e prej të cilit janë krijuar qindra kujtime thellë brenda kujtesës së popullit. Nostalgjia, si emocion që rrëqeth deri në asht, ka qenë ajo vija kryesore nëpër të cilën kanë ecur mbrëmë trupat e të pranishmëve. Gjithsej 18 fotografi të vendosura nëpër muret e KultPlus Caffe Gallery, kanë shfaqur fytyrat e personave që kanë prezantuar lajmet, çdo herë, fiks në orën 19:30. Vëzhgimi i fotografive bardh e zi, të ngjallte emocione të llojllojshme. Laramania e tyre të dërgonte direkt tek kohët kur dëgjimi i lajmeve nuk ka qenë edhe gjëja më e bukur e mundshme, por tejet e domosdoshme për secilën familje.
Kurimi i “Shuni se lajmet” nga Ardianë Pajaziti, e cila vjen për herë të parë në rolin e kuratores, ka qenë tejet unik. Duke shkuar në çdo shtëpi të këtyre personazheve të RTP-së, duke mbledhur çdo fotografi, shpesh edhe të turbullta, për të vazhduar me qartësimin dhe rikthimin e shkëlqimit brenda fotografive, e deri tek një pozicionim i këndshëm i kornizave në mure, është thjeshtë për t’u mahnitur. Në rolin e kuratores, Pajaziti ka çelur një kuti kujtimesh për qytetarët, që asnjëherë nuk ka qenë e mbyllur shpirtërisht për ta.
Përveç hapjes së ekspozitës, u festua edhe ceremonia e një rrugëtimi prej dhjetë vjetëve të KultPlus-it, një rrugëtim ky që ka pasur sfida dhe suksese, një rrugëtim i përkushtuar për të promovuar artin dhe kulturën brenda dhe jashtë Kosovës. Gazeta e parë për art dhe kulturë, KultPlus vazhdon të mbetet një dritare e hapur e fjalës së lirë, një shtëpi e korrektësisë dhe strehë për zhvillimin e kreativitetit individual.
Nën moderimin e gazetarit e poetit, Arbër Selmani, njashtu si lajmet e kohëve të hershme, nisën edhe disa fjalime fiks në orën 19:30.
“Unë kam punuar në KultPlus, për gjashtë vite shumë të mira të jetës time. Nëpër këto vite, e kam zhvilluar veten si gazetar, por gjithmonë me ndihmën e shoqes dhe koleges time, Ardianë Pajaziti, e cila na ka mbledhur sonte të gjithëve, këtu. Ju falënderoj secilin që keni gjetë kohën me ardhë, që keni lënë angazhimet anash dhe jeni bashkuar në këtë ekspozitë që lidhet shumë mirë me atë se çfarë bëhet në KultPlus, për këto dhjetë vite”, thotë Selmani.
Sipas tij, kjo gazetë është përkujdesur që gjithmonë krahas lajmeve të momentit, realitetit, të mos i lë në në harresë as ato figura që ndoshta historia pakëz i ka lënë anash.
“Jetojmë në një kohë komplet ndryshe prej kohës që paraqitet në këto fotografi”, thotë ai.
Ndërsa, për këtë mision fisnik të sajin dhe shënimin e 10 vjetorit të gazetës të krijuar nga ajo vetë, kuratorja e ekspozitës, Ardianë Pajaziti është shprehur tejet e lumtur.
“Faleminderit për prezencën e juaj këtu sonte, sepse ky moment është shumë i rëndësishëm jo vetëm për mua, por edhe për krejt ekipin e KultPlus-it. Unë dua t’i falënderoj edhe të gjithë gazetarët e tjerë që kanë punuar dhe kanë dhënë kontributin e tyre në formësimin e KultPlus-it. Kam menduar që mjaftueshëm jam gazetare por ky vend më ka rritur tejet shumë profesionalisht, duke pasur parasysh që kam hasur në lajme të ndjeshme, në një komunitet shumë të ndjeshëm, siç është arti dhe kultura. Andaj, sa ka përfituar lexuesi, aq ka përfituar edhe ekipi jonë dhe unë së bashku me ta, për plot 10 vite, duke e sjellë KultPlus-in aty ku është sot”, thotë ajo.
Sipas saj, kjo është hera e parë që i ka dhënë të drejtë vetes për të marrur titullin e kuratores e për të jetësuar ekspozitën “Shuni se lajmet”.
“Unë këtu po shoh njerëz që e dinë shumë mirë shprehjen ‘Shuni se lajmet’, sepse aq e rëndësishme ka qenë ajo periudha e kohës 19:30. Realizimi i ekspozitës ka qenë një kënaqësi shumë e madhe për mua, gjithmonë duke e falënderuar familjen e Drita Gërmizajt, që ka qenë realisht një shtysë për pikënisjen e kësaj ekspozite. Drita nuk është në mesin tonë, por kam dashur që fillimisht aty të sigurohem për mbledhjen e këtyre fotografive të vjetra. Së pari, fotografitë janë marrë në një format ‘hardcopy’, pastaj fotografi Hazir Reka ka qenë një ndihmë e madhe për mua, pasi që më ka ndihmuar për t’i qartësuar këto fotografi e për t’i sjellë në nivelin që po i shihni sot”, përfundon Pajaziti.
I pranishëm në “Shuni se lajmet”, ka qenë edhe prezantuesi i njohur i lajmeve, Mustafë Muçaj, i cili me zërin e tij plot zhurmë e tejet të njohur për veshin e dëgjuesve, ka thënë se tashmë me shumë dëshirë, i lexon lajmet që shfaqen për sukseset e Kosovës, përkundër atyre që ai vetë është dashur t’i lexonte në kohën e RTP-së.
“46 vjet kam qenë mu në atë karrigen aty në fotgrafi, asnjëherë nuk kam lëviz. Kam pasur oferta të ndryshme punësimi, mirëpo kam mbetur besnik i fjalës dhe njeri i popullit. I kam kalu të mirat e të këqijat me gjithë spektatorët. Përpara, e kemi pasur vetëm një televizion, vetëm një dritare informimi, që niste në orën 19:30, dhe unë i kujtoj shumë mirë krejt këto fotografi e personazhe. Televizioni i Prishtinës dikur dhe ai sot, janë gur themeli i fryteve që ne sot i gëzojmë. Në kohën time, kam luftuar për çdo gjë që ka qenë kundër Kosovës, andaj sot me shumë dëshirë i lexoj lajmet e sukseseve të shtetit tonë”, ka thënë Muçaj.
Në një prononcim për KultPlus, piktorja Zake Prelvukaj ka thënë se kjo gazetë vazhdon të jetë një muze virtual e praktik.
“KultPlus është një medium që asnjëherë nuk len që kujtesa të zbehet. Ekspozita ishte mjaft atraktive dhe më se e dëshiruar nga artdashësit, qytetarët e njerëzit intelektualë. Ne jemi rritë me ata persona që kanë prezantuar lajmet qendrore, por atëherë ata kanë pasur një pa-përpunim natyral dhe nuk ka qenë teknologjia që është sot. Kanë pasur thjeshtë, një puro talent për prezantim, andaj kanë krijuar një arkiv të rëndësishme të bazave të para. KultPlus, në anën tjetër është rikthyer me një angazhim publik, mendor dhe një hulumtim të ri të periudhave kohore. Asnjëherë nuk është dorëzuar, edhe pse me ngritjet e uljet e veta. Çdo herë ka prezantuar njohuri të rëndësishme, qoftë nga e kaluara, e tashmja apo e ardhmja. Hulumtimi në terren është i fuqishëm dhe i uroj jetë të gjatë KultPlus-it, sepse puna e tyre është e domosdoshme për rrethin në të cilin jetojmë. KultPlus-i është një muze virtual e praktik”, thotë ajo.
Po ashtu, poetja Sibel Halimi është shprehur se KultPlus-i është një dritare krijuese që i ka qëndruar besnike të gjithë atyre që duan të kontribuojnë në art.
“”Shuni se lajmet” është frazeologjia e kujtesës sonë individuale në rëndesën e ngjarjeve të vështira që i kaluam si shoqëri. Ekspozita me portretet e folësve ikonikë të RTP, na kthyen në të kaluarën ku fati ynë varej në atë çfarë na prezantonin në lajmet qendrore Drita Gërmizaj, Vera Hima, Faik Hima, Mustafë Muçaj, Antigona Qena, Besa Çeku dhe Fadile Kryeziu. Poashtu, kënaqësi që së bashku kremtuam edhe një dekadë pune e angazhimi të portalit ‘KultPlus’. Për plot 10 vite, ‘KultPlus’ u bë dritarja jonë krijuese që na qëndroi besnike të gjithë neve që duam sado pak të kontribuojmë në kulturë dhe art”, ka thënë Halimi.
Në këtë mbrëmje të veçantë, nuk ka munguar as degustimi i rakisë së brendit të njohur “The Vidasus Distillery Nivokaz”, një emër i njohur që synon të përfaqësojë trashëgiminë dhe shijet autentike të kësaj toke. Me sloganin e thjeshtë “Piju shqip”, ka ardhur para nesh një përshëndetje me shije të vërtetë dhe një përjetim autentik.
Nata nën dritën e hënës ka vazhduar me rikthimin e kujtimeve të bollshme, festimin e arritjeve të ndryshme si dhe muzikë të mirëfilltë shqiptare e të huaj. Kështu, i erdhi fundi një dekade dedikim ndaj artit, kulturës dhe gazetarisë në shërbim të komunitetit tonë, për të nisur me këmbë të mbarë, dekadën e radhës, akoma të panjohur për ne.
Ky event është mbështetetur nga Komuna e Prishtinës, Stone Castle, Frutomania, The Vidasus Distillery dhe Uji i Alpeve. / KultPlus.com
Radio Televizioni i Prishtinës, i pari televizion në Kosovë, sot shënon 78-vjetorin e themelimit. RTP filloi punën së pari në Prizren menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore teksa më pas u transferua në Prishtinë, shkruan KultPlus.
Ka qenë viti 1945 fillimi i këtij rrugëtimi të gjatë dhe të mundimshëm, fillimisht në kuadër të Forcave Aleate në Mitrovicë ku edhe ka funksionuar stacioni radiotelegrafik.
Në datën 5 shkurt të atij viti, 1945, në Prizren u themelua stacioni i parë profesional me programin e rregullt ditor në gjuhën shqipe, pastaj dhe në atë serbe.
Pas zhvendosjes në Prishtinë, Radio Prishtina vazhdoi rritjen e saj krahas kërkesave të shoqërisë. Falë zhvillimit të teknikës dhe aftësimit të kuadrit u zgjerua dhe u begatua radio-programi.
Kështu Radio Prishtina arriti të bëhet institucion i fuqishëm informativ, arsimor e kulturor brenda dhe jashtë vendit.
Me ato programet cilësore informative, politike, dokumentare, arsimore e kulturore, RTP-ja u bë institucioni i vetëm radioteleviziv që ofronte hapësirë për të gjitha etnitetet që të shprehen në gjuhët e tyre.
“Akordet e Kosovës”, “Mikrofoni i artë”, “Zambaku i Prizrenit”, “Kosovarja këndon” e shumë të tjera janë programet cilësore muzikore që padyshim mbesin thesar i kësaj krijimtarie televizive.
RTP-ja që sot shënon 78-vjetorin është sinonimi i qëndresës kombëtare shqiptare. /KultPlus.com
Nazmie Hoxha është një nga zërat e rrallë që u dëgjua mjaft shumë në vitet 1970-2000. Si fëmijë i pëlqente interpretimi dhe me hyrjen në shkollën e mjekësisë, si pjesë e aktiviteteve të lira fillon ta realizojë edhe dëshirën fëminore për të interpretuar.
Muzikantët e kohës e shihnin si këngëtare me perspektivë dhe i hapen dyer e inxhizimit të këngëve të saja në RTP. Ndër këngët më të njohur të saj kanë qenë “Si dukat i vogël” je dhe “Oj zogo dhe disa të tjera”. Nazmia vdiq më 5 maj 2007 ndërsa u varros në Prishtinë.
Ky zë ka sjellë edhe një nga këngët më të njohura shqiptare “Kur e përcolla ylberin”. KultPlus ju sjellë sot interpretimin e mahnitshëm të kësaj kënge.
Kur e përcolla ylberin Ktheva hyra n ‘odë Kur ia pash manxerren varun Ia lava me lot
REF Mos e laj me lot oj zano Mos e laj me lot Se shkoi viti parë oj zano Porsi dita sot (2x)
II Shkuan muaj shkuan vite Zemra mu dogj flak’ S’na lan’ hallet s’na lan’ dertet Me jetue bashkë
REF O ylberi dadës o A thu m’ke harru Ditët e gurbetit ylber Qofshin të mallkum (2x)
III Mora harçe dola ne bahçe Çorapet mej thur Prej merzis’ permbi çorape Plasa tuj lotu
REF O ylberi dadës o Athu m’ke harru Ditet e kurbetit ylber Qofshin te mallkum (2x) / KultPlus.com
Sigurisht për një kompozitor të ri, të sotëm, do të ngjallë habi se pse duhet të flitet në veçanti për Radio-Televizionin e Prishtinës, nëse qëllimi i shkrimit është jeta muzikore e viteve ’70-ta në Prishtinë. Arsyeja është fare e thjeshtë: jeta muzikore, në mungesë të institucioneve të pavarura, si Teatri i Operës apo të Filharmonisë, ka qenë plotësisht e varur nga kjo shtëpi radio-difuzive. Në fushën e muzikës klasike kjo lidhmëri ka qenë veçanarisht, më e dukshme. Edhe festivalet e muzikës klasike të asaj kohe, dy sosh, sa ishin (por edhe festivalet e zhanreve të tjera të muzikës), të gjitha, kanë qenë të lidhura me të. Në një periudhë të ndieshme të ndërtimit të jetës muzikore, që ka zgjatur për shumë vite, ka qenë e paparamendueshme nisja e ndonjë aktiviteti të rëndësishëm në fushën e muzikës, pa ndihmën direkte të tij.
Shtëpia e Radio-televizionit të Prishtinës, në e zenitin e saj, ka qenë një organizëm gjigant, me një veprimtari maksimalisht të shtrirë në shumë fusha. Ka vepruar me një koncepcion udhëheqjeje plotësisht të centralizuar dhe me subordinim të rrept të punës. Në jetën e saj të gjatë, dy data janë të rëndësishme: fillimi i punës së Radio stacionit të parë publik në Kosovë, në vitin 1945 në Prizren dhe fillimi zyrtar i punës së Radio-Televizionit të Prishtinës në nëntorin e vitit 1975. Që nga kjo kohë ky institucion fillon të zgjërohet me një numër të madh të punësuarve të të gjitha profileve. Për shkak të mundësive teknike që kjo shtëpi kishte mundësi të ofrojë, edhe për shkak të numrit të madh të profesionistëve muzikorë (instrumentistëve, krijuesve të të gjitha profileve, që ajo mblidhte në gjirin e vet, RTP-ja ka determinuar në çdo aspekt jetën muzikore të vendit. Nuk është çudi që, në momentin kur është ndërprerë puna e saj (me përzënjen e puntorëve shqiptarë të saj), në korrikun e vitit 1990, ajo ka pasur hiq më pak se 1300 të punësuar! Ndonëse ky institucion, formalisht i ka dhënë llogari dhe i është bind themeluesit të vet, Kuvendit të Kosovës, në realitet atë e ka kontrolluar plotësisht partia në pushtet, Lidhja e komunistëve (e jo Kuvendi).
Përnga organizimi nominal radiotelevizionet, në të shumtën e rasteve, në vete kanë pjesën foljore dhe atë muzikore, me një dominim të lehtë të kësaj të parës. Pjesa muzikore e RTP-së te na ka qenë e kyçur në mënyrë direkte në profilimin dhe zvhillimin e veprimtarive kulturore (muzikore), sidomos në periudhën e parë gjashtëvjeçare (1975-1981)
Në të kanë vepruar: Orkestra simfonike, Kori profesional, Orkestra popullore, Orkestra (popullore) turke, Orkestra e muzikës zbavitëse, Kori i fëmijëve.
Produksioni muzikor dhe Programi muzikor
Fusha e muzikës pranë RTP-së, që mund të ketë pasur rreth 3-400 të punësuar, ka vepruar e ndarë në dy sektore:
1) Produksioni muzkor, si njësi udhëheqëse të veçantë, që ka koordinuar (dhe ndikuar) në veprimtarinë e të gjitha formacioneve orkestrale të përmendura më lart përmes redaktorëve dhe producentëve respektiv, kurse sektor i dytë i veprimit ka qenë 2) Programi muzikor, i ndarë në disa katër redaksi (të muzikës serioze, muzikës zbavitëse, muzikës popullore dhe redaksinë të muzikës për fëmijë). Edhe programi muzikor, është udhëhequr nga një kolegium i veçant me drejtori të veçant (e pavarur në funksionim nga Produksioni muzikor). Përveç kësaj, ka ekzistuar nototeka dhe diskoteka (arkivi), me një fond mjaft të pasur të disqeve (të muzikës klasike, zbavitëse kryesisht botërore) dhe shiritave manjetik të muzikës sonë kombëtare të të tri zhanreve. Pasurimin e fondit të inçizimeve e ka plotësuar vazhdimisht Produksioni muzikor, me prodhimtarinë në të gjitha fushat muzikore. Tërë këtë fond arkivor e kanë shfrytëzuar, në bazë ditore, të gjitha redaksitë, sipas nevojave të tyre të veçanta. Programi është emituar në tri gjuhë, me ç’rast vëllimi i madh ka qenë në gjuhën shqipe. Përpos kësaj, RTP-ja ka qenë pjesë e Radio-televizionit jugosllav (JRT -Jugoslavenska Radio Televizija) – i cili ka pasur një bord udhëheqës në Beograd, me antarë të të gjitha qendrave republikane (krahinore). Në këtë bord janë koordinuar orientimet programore, kahjet e zhvillimit, modelet e përgjithshme të funksionimit, janë analizuar efekti i veprimtarisë së tyre, janë shkëmbyer drejtpërdrejt përvojat në mes shtëpive, janë evidentuar bashkëpunimet e ndryshme për projekte të përbashkëta etj.
Sdo mend, RTP-ja ka pasur një organizim mjaft të mirë të punës dhe organizim logjik të funksionimit në të. Ky model i organizimit ka qenë unik, për të gjitha qendrat republikane (krahinore). Kjo mënyrë organizative ka pasur rëndësi, sidomos, për shtëpinë tonë radio difuzive, meqë në mungesë të përvojës, ajo ka aplikuar këto modele avansuese organizimit të punës dhe funksionimit të mbrendshëm.
Koncertet e Orkestrës simfonike dhe Korit profesional të RTP-së, pasurimi i jetës muzikore në qytet
Angazhimet e formacioneve orkestrale të Radio Prishtinës, nuk kanë qenë të kufizuara vetëm në veprimtarinë (obligative) e tyre themelore, që ka nënkuptuar pasurimin e fondit arkivor për nevojat e programit muzikor, por ato kanë zhvilluar veprimtari plotësuese me koncertet publike, me çka është mbajtur gjallë jeta muzikore profesionale. Kori dhe Orkestra e RTP-së kanë qenë dy formacione boshte të jetës muzikore në Prishtinë. Orkestra simfonike e RTP-së ka mbajtur koncerte mujore me program të ri, me dinamikën që sot mban edhe orchestra e Filharmonisë së Kosovës. Kurse në fazën e rritjes së saj, ajo ka arritur që koncertet premiale t’i ketë (në ndonjë periudhë) edhe për çdo dy javë. Ndërkaq Kori profesional paraqitjet para publikut i ka pasur edhe më të shpeshta. Orkestra simfonike sikurse edhe Kori Profesional janë paraqitur rregullisht në të gjitha festivalet kryesore më me renome që janë organizuar në nivel jugosllav.
Aktualizimi i krijimtarisë së kompozitorëve kosovarë përmes RTP-së
Është një numër i madh i avantazheve që jeta jonë muzikore ka përfituar nga ky lloj organizimi, jo vetëm në pasurimin dhe dinamizimin e jetës muzikore në qytet, por siq do të shihet në vitet e ardhshme në vijim, me përfshirjen e krijimtarisë së kompozitorëve kosovarë në programet e Korit dhe të Orkestrës, pozita e kompozitorëve kosovarë (të muzikës klasike), në këtë kohë fillon të përmirësohet, në çdo aspekt:
-Orkestra simfonike dhe Kori professional i RTP-së, rregullisht dhe, të thuash në mënyrë obligative, inkuadronin vepra të autorëve tanë në programet e rregullta të tyre. Këto dy ansamble të vetme profesionale tek ne, bënin në mënyrë permanente regjistrimet (në studion profesionale të Radio-Prishtinës) të veprave të autorëve kosovarë.
-Veprat e kompozitorëve tanë arkivoheshin patjetër në shirita cilësor në diskotekën/magnotekën e RTP-së
-Formacionet e vlefshme kamertale që vinin në Prishtinë (në kuadër të Festivalit, atëherë të vetmin, ‘Skena Muzikore e Prishtinës’) rregullisht bënin inçizimin tonik të programit koncertal të tyre, në Studion e RTP-së, Kjo kishte rëndësi, sidomos, për shkak se inçizoheshin veprat e autorëve vendas.
-Të gjitha koncertet e rëndësishme të muzikës serioze regjistroheshin për nevojat e radios. Ato emitoheshin në television apo edhe në radio, si programe të veçanta, apo në emisionet e muzikës klasike të parapara sipas skemës programore javore.
-Radio-Prishtina vite me rradhë ka pasur Konkursin vjetor për vepra të reja, të disa gjini të rëndësishem (Kategorija e veprave simfonike, Kategoria e veprave koncertante, Kategoria e veprave kamertale, Kategoria e veprave vokalo-instrumentale, Kategoria e veprave korale etj.). Konkursi, i cili ka pasur më tepër karkterin e një konkursi blerës, ka qenë një nxitje e madhepër krijimtarinë e kompozitorëve tanë të fushës së muzikës klasike.
Ngjashëm, me konkurse të veçanta dhe me Festivalin Akordet e Kosovës, janë stimulluar edhe kompozitorët e fushave të tjera.
-Radio-Prishtina ka pasur rol edhe në afirmimin e artistëve tanë reproduktiv. Shumë prej artistëve tanë reproduktiv, në këtë kohë, inçizimiet e tyre të para i kanë bërë pikërisht në studion e Radio-Prishtinës. Në këtë mënyrë Radioja ka pasuruar fondin e saj e në anën tjetër, artistët tanë kanë gjetur shansën e tyre që veprimtaria e tyre të arkivohet.
-Në rastet kur një vepër simfonike e autorit tonë, vepër ndonjë formacion qa ska ekzistuar këtu (për kuartet, trio etj., ) ajo është dërguar në studiot profesionale të Radio-Beogradit, Radio-Zagreb apo Radio-Ljubjanë për regjistrim. Kjo është bërë falë bashkëpunimit të mirë dhe, të thuash rutinor, që ka ekzistuar në mes Radio-institucioneve jugosllave.
-Siç dihet, drejtat e autorit të kompozitorëve tanë kanë qenë të mbrojtur nga ana e institucionit të përbashkët që është quajtur ZAMP (“Mbrojtja e drejtave të vogla autoriale”). Çdo redaktor i programit muzikor, ka qenë i obliguar të regjistronte çdo përdorim të veprave tona për nevojat e rregullta të programit (duke shënuar sakt veprën dhe datën e përdorimit). Ato shënime janë përcjellur në ZAMP. Kurse, në fund të vitit, çdo autor është rimbursuar për veprat e tia që kanë qenë të përfshira në program.
-Në skemën programore të Radios por edhe të televizionit, kishte madje emisione tematike me vepra të autorëve vendas. Veprat e kompozitorëve kosovarë filluan të figurojnë mjaft në emisionet programore të të dy kanaleve të radios. Në këtë mënyrë, me këtë lloj të mbrojtjes autoriale, pozita materiale e krijuesëve kosovarë ishte më e qëndrueshme.
E gjithë kjo e cekur më lart është një shembull i shkëlqyeshëm i mbrojtjes të mirë të drejtave autoriale. Dhe kjo është bërë, me një organizim të sakt dhe të disciplinuar (sipas protokollit të paracaktuar) të funksionimit të kësaj shtëpije. Përgjithësisht, duhet thënë se krijimtaria e kompozitorëve tanë, në këtë periudhë të shkurtër, ka pasë një përkujdesje shoqërore të konsiderueshme. Është përcjellë me përpikëri një praktikë e mirë që ka ekzistuar në qendrat e zhvilluara të vendit në kultivimin, ruajtjen dhe aktualizimin permanent të muzikës së kompozitorëve vendas. Nëse e vështrojmë rrjedhën e Radio-Prishtinës ndër vite, që nga fillimet e saja deri më sot, mund të konkludohet se periudha në fjalë (1975-1990) ka qenë një periudhë e artë e një institucioni të till (përkundër mundësive të kufizuara kadrovike të kohës).
Duhet theksuar që ky zhvillim disavjeçar aq i madh (me zgjërim permanent programor) i Radio-televizionit, institucion që kishte rëndësi të madhe shoqërore, por gjithsesi, edhe kulturore, e që kishte filluar më 1975 arriti kulmin në vitin 1980 -1981. Me fillimin e krizës politike jugosllave, përkundër sulmeve të mëdha, të gjitha segmentet e RTP-së, arritën t’a mbajnë gjallë vëllimin e aktiviteteve të tyre. Megjithatë në fund të viteve 80-ta (sidomos me ardhjen formalisht në pushtet S. Milosheviq), gjërat degradojnë jashtë mase.
-Në korrik të vitit 1990 nga Radio-televizioni u dëbuan të gjithë puntorët shqiptarë. U ndërpre puna e Orkestrës simfonike u ndërpre puna e Korit profesional të Radios, u ndërpre puna e orkestrës popullore dhe asaj zbavitëse, madje u ndërpre edhe puna e Korit të fëmijëve! U ndalua emitimi i krijimtarisë së kompozitorëve kosovarë/shqiptarë.
-Gjatë një dekade (të viteve ‘90-ta, asnjë i punësuar i Radio-televizionit të Prishtinës nuk ka pasur të drejt të hyn në objektin e tyre të dikurshme të punës.
-Jeta muzikore institucionale që ishte e lidhur aq ngusht me Radio-televizionin, u ndërpre plotësisht.
-Të gjitha këto njësi të rëndësishme muzikore që e bënin të gjallë jetën muzikore, asnjëherë më nuk rifilluan punën.
Me të kthyer nëntë vjet pas, çka gjetën muziktarët që kishin punuar me vite në objektin e Radios:
-Studioja profesionale që konsiderohej si një prej objektet më moderne në ish Jugosllavi, e cila kishte një zgjidhje arkitekturore bashkëkohore, objekt në të cilën mbante prova Orkestra simfonike, ishte plotësisht e demoluar! Në këtë sallë, përpos inçizimeve studike në të mbaheshin edhe koncertet e muzikës klasike. Pajisjet moderne teknike, që posedonte kjo sallë, të gjitha ishin vjedhur.
-Salla e Korit profesional ishte, gjithashtu, e demoluar.
-Dhomat, ku ishte vendosur nototeka, ishin shkatruar plotësisht. Në të nuk kishte mbetur asnjë partiturë e vetme! Në të nuk pash asnjë fletë prej materialeve orkestrale dhe korale, që me shumë mund ishin kompletuar për dekada me rradhë.
Post scriptum
Unë, që në këto hapësira, kisha hyr, për shtatë vite me rradhë për çdo ditë të javës, si dirigjent i Korit profesional për shtatë sezona koncertale, thjeshtë, e kisha vështirë t’i identifikoj kthinat e dikurshme. Sot e kësaj dite, nuk e kam të qartë se me çfarë “pedantërie” ishin zhdukur të gjitha gjurmët e një objekti kulturor. Si është e mundur që të gjitha muret e kthinave (të cilat kanë qenë të mbështjella me dërrasa speciale), instalacionet elektrike, të gjitha (ama plotësisht të gjitha!) ishin zhdukur! E pabesueshme! Në këtë situatë shokante në të cilë unë u gjenda, me të bërë hapin e parë në këtë objekt, të parin pas nëntë vjetëve, për mua kishte jo vetëm një zymtësi të padurueshme por edhe dhembje të trishtueshme. Disa partitura që unë e dija se i kam aty, ndër to vepra ime “Një kohë koncertante për Piano e Orkestër të madh simfonik” (ishte vepra e parë koncertante pianistike në muzikën kosovare!), kopja e vetme e saj, e cila kishte mbetur në nototekë. Unë e dija se kjo ishte kopja e vetme, por, për nëntë vite me rradhë, nuk ndërmerja asnjë hap me qëllim (ashtu mendoja!) se në heshtje, partitura nuk do ta trazoj askend. Isha i bindur se askush s’merret me një “Koncert për piano e Orkestër”, dhe mendoja se një ditë do ta kem përsëri në bibliotekën time… por, nuk ndodhi ashtu Sot e kësaj ditë, nuk e dij se kush ka mundur ta bëj një akt të till vandal, të shkatroj një bibliotekë të plotë me nota, me materiale orkestrale, ndër to edhe partitura të vlefshme të autorëve tanë. Nuk mund të besoj se këtë e kanë bërë ish kolegët tanë, me të cilët ne kemi punuar bashkarisht, vite me rradhë. Po të ishte fjala për piktura, skulptura – vepra “të dukshme” arti, do ta kuptoja disi. Tek e fundit, mund ta kuptoja edhe shkallën e urrejtjes që ekzistonte aso kohe, por të shkatërrohet pamëshirshëm një pasuri e till kulturore, e cila objektivisht ska mundur t’i hyj askujt në punë…kjo ka vetëm një fjalë – barbari! Thjeshtë është shkatërruar për të shuar instinkte barbare!
Rrëno (shkatërro!), për të ndërtuar të renë- ”Rusimo staro, gradimo novo”
Gjithsesi, të gjithë muziktarët shpresonin që me t’u kthyer në vendet e punës, Radio-televizioni do të mund të gjej shkëlqimin e vjetër, që aq shumë ka bërë në periudhën e parë. Mjerisht nuk ndodhi ashtu. Situata ishte në fillim fare konfuze. Administruesit e ri (të Unmikut), ata që ishin të ngarkuar zyrtarisht që të revitalizojnë jetën edhe në fushën e kulturës (në mesin e tyre kishte nga të gjitha kontinentet (nga Azia e nga Afrika), nuk kishin ide të qartë se cila detyrë sakt ata i pret. Kryesisht veprohej sipas gjykimeve personale. Të huajt që erdhën këtu në RTP (nga radiot e ndryshme të Europës dhe në veçanti nga BBC-ja etj.) në ditët e para të pasçlirimit, ishin pothuajse të bindur se misioni i tyre është – formimi i një institucion të ri, të bindur se ky institucion po ndërtohet nga zeroja (!). Grupet e reja të interesit, të shoqërisë tonë të re, të përfaqësuar nga individë me nivel të pamjaftueshëm intelektual si duket nuk e dinin rëndësinë e këtij institucionit në planin e kulturës. Ata ishin të bindur se gjithçka që ka qenë më parë duhet shembur dhe “duhet gjithçka të filluar nga zeroja”. Një pjesë e profesionistët të dikurshëm (profesionistët teknik, inxhinierët, redaktorët të të gjitha redaksive etj.) ishin ftuar për të vazhduar punën, por, sipas organizimit të ri, nuk ishte paraparë rinisja e ansambleve muzikore (!). Kjo pjesë e të ftuarëve, pothuaj se kishin “ndjenjë faji” dhe silleshin si një shtresë e “anatemuar” e shoqërisë “së vjetër”, kështuqë lehtë e pranuan transformimin e institucionit të tyre “që do të fillonte nga zeroja”. Si duket të gjithë (edhe të huajt e edhe vendorët), në mënyrë të heshtur pranuan që radios së dikurshme (dhe në veçanti produksionit muzikore) t’i humben gjurmët! Ky “pragmatizëm” i shprehur tek të gjitha palët, u bë me qëllim që udhëheqësia e re, udhëheqësia e “institucionit të sapoformuar” të mos obligohet për punësimin të detyrueshëm të puntorëve të dikurshëm (!). U shfaqë edhe sindromi i ynë: “rrëno (shkatro), për të ndërtu të renë”. Sikur të gjithë ishin të një mendim: ta shembim (apo së paku, ta harrojmë) në themel institucionin e vjetër dhe të ndërtojnë një institucion të ri, i cili nuk do të paraqet (kjo kishte rëndësi!) vazhdimësi të mediumit publik të dikurshëm (Radio-Televizionit të dikurshëm).
Pasojat ishin të konsiderueshmë dhe sot e kësaj dite i vërejmë. Në organizimi të ri, medium ynë publik, Radio-televizioni i Kosovës, është radio stacioni i vetëm publik në Ballkan dhe në Europë (institucion me prerogative të qarta shtetërore) që sot nuk ka Orkestër simfonik të vetin, është i vetmi radio-stacion që nuk prodhon muzikë të veten (meqë nuk ka Produksion të vetin muzikor), dhe është institucion i vetmi në rajon, që ka të braktisura një mori aktivitetesh dhe përgjegjësish ndaj kulturës (kulturës muzikore, në veçanti), që sot i kanë të gjitha institucionet simotra në Europë, duke filluar nga Shkupi e Tirana e gjetiu, në tërë Europën e gjërë. Ja, kështu u shua përgjithmonë Radio-Televizioni i Prishtinës. Nëse do të kishim bërë një paralele, të këtij institucioni publik të atëhershëm dhe atij sot, do të vërenim përparësitë të pakrahasueshme të atij organizimi dhe përmbajtjen programore të dikurshme. Në organizimi të ri, medium ynë publik, Radio-televizioni i Kosovës, është radio stacioni i vetëm publik në Ballkan dhe në Europë (institucion me prerogative të qarta shtetërore) që sot nuk ka Orkestër simfonik të vetin, është i vetmi radio-stacion që nuk prodhon muzikë të veten (meqë nuk ka Produksion të vetin muzikor), dhe është institucion i vetmi në rajon, që ka të braktisura një mori aktivitetesh dhe përgjegjësish ndaj kulturës (kulturës muzikore, në veçanti), që sot i kanë të gjitha institucionet simotra në Europë, duke filluar nga Shkupi e Tirana e gjetiu, në tërë Europën e gjërë.Është e vërtet, kohë më pas u formua Filharmonia e Kosovës dhe Kori i Filharmonisë, por kjo nuk do të thot se është dashtë kjo të bëhet me kusht të ndërprerjes së punës së formacioneve të dikurshme dhe shuarjes së Produksionit muzikor. Sa për informacion të publikut, në shtatë qendra të tjera të Jugosllavisë së dikurshme, pas ndryshimeve të mëdha politike, pas pavarësimit të tyre, të gjithat ato, arritën ta ruajnë strukturën organizative të tyre të mëparshme të mediumit të tyre publik. Me këtë u shua një mbështetje e madhe që jeta muzikore (dhe jeta kulturore në përgjithësi) kishte në mediumin publik qendror. Është e vërtetë, kohë më pas u formua Filharmonia e Kosovës dhe Kori i Filharmonisë, por kjo nuk do të thot se është dashtë kjo të bëhet me kusht të ndërprerjes së punës së formacioneve të dikurshme dhe shuarjes së Produksionit muzikor. Gjithashtu sot që jemi në proces të ndërtimit të trupës (jo ndërtesës!) së Operës, sfida është e njejtë. Asnjë segment i këtij institucioni nuk duhet të formohet duke shkatërruar rrënjët. Me konkretisht, Filharmonia me dy njësi ekzistente (Orkestrën dhe Korin) duhet të mbetet e paprekur në organizimin e saj. Prishtina në një të ardhme shumë të afërt duhet t’i ketë, pa diskutim, tri orkestra themelore të funksionimit si kryeqendër kulturore në vend (Orkestrën e Filharmonisë, Orkestrën e Radios dhe Orkestrën e Operës), mu ashtu sic sot i ka Tirana, Shkupi e të gjitha qendrat tjera europiane. Ta evitojmë patjetër përsëritjen e sindromës tonë të njohur, të shfaqur në mënyrë tragjike njëzet një vjet vjet më parë: “rrëno (shkatërro), për të ndërtuar të renë”.
Rafet Rudi Prishtinë 30.09.2021 (marrë nga LIBRI i KUJTIMEVE, në pregaditje) foto: 1. Kori dhe Orkestra e RTP-se /Salla e Kuqe prill 1985/ 2. Kori profesional i RTP-se ne “Lojrat verore te Dubrovnikut” /korrik 1982-Pallati SPONZA/ KultPlus.com
Lorik Arifaj, gazetar i Radio Televizionit të Kosovës ka njoftuar se sot në moshën 69 vjeçare ka vdekur babai i tij, Shaban Arifaj, i cili për vite me radhë ka qenë ikona e televizionit kosovar.
“Te dashur miq,
Me dhimbje te thelle, ju njoftojme se sot ne moshen 69 vjecare ka nderruar jete baba jone Shaban Arifaj. Per detajet rreth varrimit ju njoftojme nderkohe, pasi qe trupi ndodhet ne Shkup.Ju jemi mirenjohes per mesazhet mbeshtetese qe na keni dhene gjate gjithe kohes.Ne u munduam ne maksimum, por Zoti e deshi kete engjull prane.Do te te duam baba jone deri sa te kemi fryme. PUSHO NË PAQE”, ka shkruar Lorik Arifaj.
Shaban Arifaj kishte lindur më 6 maj, 1952, në Istog ku kishte kryer shkollimin fillor dhe të mesëm.
Kishte studiuar gjuhën dhe letërsinë shqipe në Fakultetin Filologjik të UP-së. Kishte mbaruar edhe studimet e larta për gazetari si dhe studimet post-universitare nga lëmi i komunikimeve masive dhe kishte fituar titullin Master (Msc) i shkencave në komunikimin masiv dhe gazetari.
Në vitin 1974, Shaban Arifaj nis punën në Radiotelevizionin e Prishtinës si spiker, gazetar dhe redaktor. Pas mbylljes së RTP-së nga regjimi serb, ai shkruan për gazetat dhe revistat që botoheshin në Prishtinë si “Shkëndija”, “Kosovarja”, “Fjala”, “Dielli” etj. Ndërkohë, ai filloi të raportojë për Radio Zagrebin nga Prishtina dhe Brukseli ku kishte hapur radio stacionin “Radio Kosova” ku kryente punën e kryeredaktorit duke raportuar njekohësisht për ngjarjet kryesore nga Brukseli. Ai ka punuar edhe si korrespondent i radios “Zëri i Kosovës” në Kopenhanger Kanalen (Danimarkë) dhe për radion publike të Suedisë. Shaban Arifaj ka raportuar për ngjarje të ndryshme nga Viena, Uashingtoni, Montreali, Otava, Brukseli etj. ndërkaq nga viti 1992-1997, ishte redaktor përgjegjës në Radiotelevizionin shqiptar (RTSH), redaksia e Kosovës.
Nga viti 1999, ai kishte punuar si redaktor dhe redaktor përgjegjës për 10 vjet rresht në Radiotelevizionin e Kosovës (RTK). Krahas punës në RTK dhe RTSH, ai kishte ndjekur edhe një varg seminaresh për ngritje të vazhdueshme profesionale si në Virginia të SHBA-ve, Montreal të Kanadasë, Selanik të Greqisë etj. Në Institutin e Medies së Kosovës, kishte përfunduar trajnimin duke e marrë titullin e trajnerit të gazetarisë.
Krahas gazetarisë, ku kishte realizuar raporte, kronika, intervista etj., ai kishte shkruar edhe tekste të ndryshme publicistike, pastaj tregime, drama, romane siç janë “Eklipsi në mesditë”, “Dialogu me fqinjin”, “Harmonia në temperaturën minimale”, “Katraligu”, “Kosova në udhëkryqet ballkanike”, dhe librin shkencor “Gjuha, zëri dhe figura në radiotelevizion”. / KultPlus.com
Shaqir Foniqi, gazetar i Radio Televizionit të Prishtinës ka kujtuar një ndër momentet më të këqija të jetës së tij, okupimin e Radio Televizionit të Prishtinës nga forcat serbe, okupim që la pa punë mbi 1 mijë punëtorë, duke përfshirë edhe Shaqir Foniqin.
Ai kujton atë periudhë të tmerrshme që e kishte gjetur në Pulë të Kroacisë, duke përcjellë Festivalin e Filmit, por kronikë që kishte mbetur pa u transmetuar asnjëherë, pasi që punëtorët e këtij institucioni informativ i kishin hedhur në rrugë.
KultPlus ju sjell të plotë kujtimin e tij për këtë ngjarje.
SI ME MBETI RAPORTI NË XHEP!
Rekuiem për 31 vjetorin e okupimit serb të RTP-së)
Radiotelevizioni i Prishtinës ishte dritarja e vetme e informimit shqip në Kosovë. E themeluar, fillimisht si Radio në Prizren me 1945, ajo luajti një rol të rëndësishëm në emancipimin e shqiptarëve të Kosovës.
RTP, po rritej dita -ditës dhe në momentin e okupimit me 5 korrik 1990,kishte 1350 punëtorë dhe program tërëditor.
Në RTP isha inkuadruar me 1978,meqë isha edhe bursist.
Po si e prita okupimin e RTP-së?
Në të vërtetë, okupimi i RTP-së, mua më gjeti në Pulë të Kroacisë, ku po mbahej Festivali i Filmit Jugosllav, e ku po merrte pjesë edhe ‘Kosovafilmi’ me prodhimet e veta.
Ato ditë në Pulë ishin edhe artistët, Bekim Fehmiu, Faruk Begolli, Enver Petrovci, Drita Begolli, regjisorët Isē Qosja, Emin Halili, pastaj Azem Shkreli, gazetarët Shaip Beqiri, Bajram Sefaj, Gani Mehmetaj, unë dhe ndonjë tjetër.
Me 5 korrik 1999, e kisha përgatitur raportin për Lajmet qendrore dhe po prisja orën 17-të, që ta dërgoja përmes këmbimit.
Në ndërkohë, Azem Shkreli, drejtori i ‘Kosovafilmit, Bajram Sefaj dhe unë kishim dalur në plazhin e Pulës për t’u freskuar pak. Derisa unë isha në ujë, Radio Zagrebi, aty rreth orës 15,10 min e kishte dhënë lajmin për okupimin e RTP-së, nga forcat policore serbe.
Kolegu Bajram e kishte dëgjuar lajmin dhe ma bëri me dorë, qē të dilja nga uji dhe të shkoja tek ai, për ta mësuar lajmin e hidhur.
Në fillim nuk i besova, por më vonë u binda se lajmi ishte i vërtetë.
Kësisoj, raporti me mbeti në xhep. Megjithatë, bashkë me kolegun Bajram, shkuan në konferencën e rregullt me gazetarë dhe kur të gjithë po përgatitëshin t’i dërgonin raportet, për redaksitë e tyre, ne nuk kishim për kënd të raportonim.
Kur na erdhi radha, ne iu drejtuam: kolegë gazetarë, ju mund të raportoni shlirë,(sa mirë vj),kurse ne nuk kemi për kënd të raportojmë, sepse shtëpia ku punojmë, është okupuar me forcë.(Disa kolegëve kroatë e sllovenë, iu erdhi keq.
Ishte ndjenjë e rëndë për një gazetar të mos mund të raportojë.
Në ndërkohë, derisa ne u kthyem në Prishtinë, përjashtimi ynë kishte ndodhur, kolektivisht.
Golgota me RTP nuk u zgjidh kurrë. Pas luftës, u themelua RTK, por shumë kolegë kishin mbetur në rrugë.
Ndoshta, nuk është rasti, por për mua ndodhën dy të këqija: edhe me kishin përjashtuar nga puna edhe banesën time të pa përfunduar,(të blerë me participim me RTP- në) ia kishin ndarë ‘gazetarit’ serb, i cili gjatë luftës, ishte shndërruar në paramilitar. Liria është liri.
Më 5 korrik të vitit 1990, forcat serbe me urdhër të Qeverisë së tyre ndaluan transmetimin e Radio Televizionet të Prishtinës. RTP ishte radio televizioni i parë shqiptar i Kosovës. Ndërprerja e programeve nga ky televizion u realizua me masa të dhunshme të ndërmarra nga qeveria serbe në vitin 1990.
Radio Prishtina filloi punë menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore më 1945 në Prizren, pastaj u transferua në Prishtinë. Pas luftës në Kosovë materiali dhe ndërtesat e Radio Televizionit të Prishtinës janë nën administrimin e Radio Televizionit të Kosovës.
Deri atëherë, i vetmi medium informativ ishte Radio Prishtina (në funksion prej vitit 1945). Do të kalonin 19 vjet deri kur Televizioni i Prishtinës filloi transmetimin në vitin 1974.
Fatmir Nushi, Masar Murtezai, Vera Gjevori, Faik Hima, Antigona Nimani, janë disa nga pjesëtarët e ekipit të Radio Televizionit të Prishtinës, në fillimet e tij.
Pas mbarimit të luftës së Kosovës në vitin 1999, u hap rruga për themelimin e televizioneve kosovare në mënyrë të lirë. Njëri prej tyre ishte Radio Televizioni i Kosovës i cili mori vend në të njëjtën ndërtesë si ish-RTP, në rrugën “Xhemajl Prishtina” në Prishtinë.
Në fillim të vitit 1974, RTP nuk ka pasur teknologji elektronike, por i gjithë materiali për program xhirohej me teknikë filmike e pastaj dërgohej në TV Beograd ku filmi zhvillohej e më vonë montohej për transmetim.
Transmetimi deri më 29 nëntor 1975 bëhej nga TV Beogradi. Ndërkaq, në verën e vitit 1974 nga Anglia pati ardhur autoreportazhi (OB Van) i parë me 4 kamera bardhë-e-zi. / KultPlus.com
Më 5 korrik të vitit 1990, forcat serbe me urdhër të Qeverisë së tyre ndaluan transmetimin e Radio Televizionet të Prishtinës.
RTP ishte radio televizioni i parë shqiptar i Kosovës. Ndërprerja e programeve nga ky televizion u realizua me masa të dhunshme të ndërmarra nga qeveria serbe në vitin 1990.
Radio Prishtina filloi punë menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore më 1945 në Prizren, pastaj u transferua në Prishtinë.
Pas luftës në Kosovë materiali dhe ndërtesat e Radio Televizionit të Prishtinës janë nën administrimin e Radio Televizionit të Kosovës.
Deri atëherë, i vetmi medium informativ ishte Radio Prishtina (në funksion prej vitit 1945). Do të kalonin 19 vjet deri kur Televizioni i Prishtinës filloi transmetimin në vitin 1974.
Pas mbarimit të luftës së Kosovës në vitin 1999, u hap rruga për themelimin e televizioneve kosovare në mënyrë të lirë. Njëri prej tyre ishte Radio Televizioni i Kosovës i cili mori vend në të njëjtën ndërtesë si ish-RTP, në rrugën “Xhemajl Prishtina” në Prishtinë.
Në fillim të vitit 1974, RTP nuk ka pasur teknologji elektronike, por i gjithë materiali për program xhirohej me teknikë filmike e pastaj dërgohej në TV Beograd ku filmi zhvillohej e më vonë montohej për transmetim.
Transmetimi deri më 29 nëntor 1975 bëhej nga TV Beogradi.
Në verën e vitit 1974 nga Anglia pati ardhur autoreportazhi (OB Van) i parë me 4 kamera bardhë-e-zi.
Në objektin e RTP-së sot, punon Radio Televizioni Publik i Kosovës./ frontonline.com/ KultPlus.com
Radio Televizioni i Prishtinës, i pari televizion në Kosovë, sot shënon 75-vjetorin e themelimit. RTP filloi punën së pari në Prizren menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore teksa më pas u transferua në Prishtinë, shkruan KultPlus.
Ka qenë viti 1945 fillimi i këtij rrugëtimi të gjatë dhe të mundimshëm, fillimisht në kuadër të Forcave Aleate në Mitrovicë ku edhe ka funksionuar stacioni radiotelegrafik.
Në datën 5 shkurt të atij viti, 1945, në Prizren u themelua stacioni i parë profesional me programin e rregullt ditor në gjuhën shqipe, pastaj dhe në atë serbe.
Pas zhvendosjes në Prishtinë, Radio Prishtina vazhdoi rritjen e saj krahas kërkesave të shoqërisë. Falë zhvillimit të teknikës dhe aftësimit të kuadrit u zgjerua dhe u begatua radio-programi.
Kështu Radio Prishtina arriti të bëhet institucion i fuqishëm informativ, arsimor e kulturor brenda dhe jashtë vendit.
Me ato programet cilësore informative, politike, dokumentare, arsimore e kulturore, RTP-ja u bë institucioni i vetëm radioteleviziv që ofronte hapësirë për të gjitha etnitetet që të shprehen në gjuhët e tyre.
“Akordet e Kosovës”, “Mikrofoni i artë”, “Zambaku i Prizrenit”, “Kosovarja këndon” e shumë të tjera janë programet cilësore muzikore që padyshim mbesin thesar i kësaj krijimtarie televizive.
RTP-ja që sot shënon 75-vjetorin është sinonimi i qëndresës kombëtare shqiptare. /KultPlus.com
Përveç ndërtesës së ish-Gërmisë, e cila ngjalli polemika të shumta nëse do të duhej të mbrohej ose jo, një tjetër objekt ka kthyer sërish vëmendjen e shoqërisë duke ngjallur debat.
Fjala është për ndërtesën e RTP-së, e cila po kërkohet të mbrohet si pjesë e trashëgimisë kulturore të vendit.
Në lidhje me këtë objekt ka reguar aktivisti dhe projektuesi Yll Rugova, i cili përmes një postimi në rrjetin social “Facebook”, ka thënë se kjo ndërtesë e RTP-së është ndërtuar në kohën kur shqiptarët kanë vënë themelet e institucioneve shtetërore të Kosovës, duke ndërtuar ndërtesat e rëndësishme publike si Biblioteka Kombëtare, Instituti i Albanologjisë, Universiteti i Prishtinës dhe si e tillë duhet të mbrohet.
Më poshtë mund ta gjeni statusin e plotë të Yll Rugovës.
“Kjo është ndërtesa e RTP-së, ku përveç tjerash ka performuar orkestra simfonike dhe kori i saj. Kjo ndërtesë duhet të mbrohet!
“Sot pranova pamjet ku tregohet se një pjesë e fasadës së poshtme të kësaj ndërtese, është duke u shkatërruar dhe tjetërsuar. Ky veprim duhet të ndalet nga inspeksionet shtetërore, kurse vetë ndërtesa gjithsesi duhet të inicohet për mbrojtje si trashëgimi kulturore. Në fakt, edhe pa qenë në mbrojtje, ndryshimi i pamjes së ndërtesave ligjërisht i nënshkrohet lejeve përkatëse.
Orkestra simfonike e RTP-së së bashku me korin, janë institucionet pararendëse të Filharmonisë së Kosovës, që së bashku me shkollën e muzikës në Prizren e Prishtinë kanë vënë themelet e muzikës klasike në Kosovë. Janë këto institucione që e krijojnë historinë më shumë se 70 vjeçare të muzikës klasike në Kosovë.
Përndryshe, kjo ndërtesë e RTP-së është ndërtuar në kohën kur shqiptarët kanë vënë themelet e institucioneve shtetërore të Kosovës, duke ndërtuar ndërtesat e rëndësishme publike si Biblioteka Kombëtare, Instituti i Albanologjisë, Universiteti i Prishtinës (kampus i projektuar nga Bashkim Fehmiu, vëllau i aktorit të madh Bekim Fehmiut), Pallati i Rinisë, Radio Prishtina me aneksin, Pallati i shtypit Rilindja, etj.
Na duhet një politikë gjithëpërfshirëse e cila mbron trashëgiminë tonë kombëtare, në gjithë periudhat e saj. Duke filluar edhe nga ndërtesat e institucioneve të përmendura më lartë.
Janë bërë sot 29 vjet nga mbyllja e
dhunshme e Radiotelevizionit të Prishtinës nga forcat policore serbe, që erdhi
vetëm 3 ditë pas shpalljes së Deklaratës së 2 Korrikut nga delegatët e Kuvendit
të Kosovës.
Pas kësaj ndërhyrjeje, punëtorët shqiptarë u larguan nga
vendet e tyre të punës dhe u ndërpre transmetimi i programit në gjuhën shqipe.
Ishte
data 5 korrik 1990. Ora shënonte 14:45 minuta dhe në ekranin e televizionit po
transmetohej ditari i lajmeve.
Nazmije Veseli po moderonte lajmet, që
ishin të fundit që transmetoheshin në Radiotelevizionin e Prishtinës. Masat e
dhunshme të Serbisë u futën në studiot e RTP-së së atëhershme dhe e ndërprenë
programin në gjuhën shqipe.
Mbylljes së RTP-së i kishte paraprirë
suspendimi në të njëjtën ditë i Kuvendit të Kosovës nga ana e Kuvendit të
Serbisë. Atë ditë ishte marrë vendim edhe për futjen e masave të dhunshme në
RTP. Këto veprime vinin vetëm tri ditë pas shpalljes së Deklaratës së 2
Korrikut nga delegatët e Kuvendit të Kosovës. Praktikisht, nga ajo ditë,
pushteti serb e okupoi Kosovën. Kjo erdhi pasi ‘de jure’ autonomia e Kosovës u
suprimua më 28 mars 1989 kur në Beograd Kuvendi Federativ i Jugosllavisë
ratifikoi vendimin e Kuvendit të Kosovës për ndryshimin e Kushtetutës së vitit
1974. I menjëhershëm ishte veprimi edhe për mbylljen e RTP-së.
Një ditë pas futjes së masave të dhunshme në RTP, erdhi vendimi për largimin nga puna të 13 gazetarëve dhe redaktorëve. Më pas u larguan edhe 1300 punëtorë të tjerë të këtij mediumi, dhe e vetmja dritare televizive e informacionit u mbyll për shqiptarët për dhjetë vjet, deri pas përfundimit të luftës, kur nisi punë Radiotelevizioni i Kosovës. Në atë kohë masat e dhunshme u vendosen në të gjitha ndërmarrjet shoqërore dhe nga vendet e tyre të punës u larguan -mijëra shqiptarë. / KultPlus.com
Fatmir Nushi, Masar Murtezai, Vera Gjevori, Faik Hima, Antigona Nimani… janë disa nga ekipi i Radio Televizionit të Prishtinës, në fillimet e tij, shkruan KultPlus.
Radio Televizioni i Prishtinës, shkurtuar si RTP ose TVP, ishte radio televizioni i parë shqiptar i Kosovës. Ndërprerja e programeve nga ky televizion u realizua me masa të dhunshme të ndërmarra nga qeveria serbe në vitin 1990. Radio Prishtina filloi punë menjëherë pas luftës së dytë botërore më 1945 në Prizren, pastaj u transferua në Prishtinë. Pas luftës në Kosovë materiali dhe ndërtesat e Radio Televizionit të Prishtinës janë nën administrimin e Radio Televizionit të Kosovës./ KultPlus.com
