Dje, në ambientet e Gjimnazit “Xhevdet Doda”, në kryeqytet, u mbajt aktiviteti i fundit i PEN Qendrës së Kosovës në kuadër të projektit të saj të sivjetmë “Ora e Shkrimtarit” që është përkrahur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit.
Në këtë orë mysafir ishte shkrimtari, përkthyesi dhe publicisti Binak Kelmendi.
Për pjesëmarrje në këtë aktivitet letrar pati shumë të interesuar, si nga anëtarë të stafit të gjimnazit të cilët e kishin organizuar në mënyrë perfekte mbajtjen dhe zhvillimin e këtij aktiviteti, por dhe nga nxënës të cilët me poezitë dhe esetë e lexuara e bënë më të pasur këtë aktivitet.
Duke hapur punimet e aktivitetit, udhëheqësi i projektit, poeti dhe eseisti, Sali Bashota, theksoi rëndësinë e projektit dhe jehonën që projekti ka pasur nëpër qendrat e ndryshme të Kosovës: Skenderaj, Gjakovë, Pejë, Gjilan, Fushë – Kosovë në Prishtinë.
Bashota në vazhdim tregoi se janë zhvilluar gjithesj 16 aktivitete me shkrimtarë, anëtarë të PEN Qendrës së Kosovës dhe të gjitha këto aktivitete janë përcjellë me një interesim të jashtëzakonshëm nga dashamirë të fjalës së shkruar, por dhe nga të tjerë që pasion kanë leximin e veprave të autorëve jo vetëm nga Kosova, por edhe më gjerë.
Ai në vazhdim ftoi talentet e reja që të mod ngurrojnë por të shkruajnë duke premtuar se kjo Qendër do t’i përkrahë këto talente në formësimin e tyre artisik.
Poeti Bashota foli poashtu dhe për historikun e PEN Qendrës duke treguar nëkohësisht edhe punën që kjo Qendër bën në PEN Interntioanal me seli në Londër.
Pastaj fjala iu dha Binak Kelemendit, i cili foli për aktin e frymëzimit të veprave të tij, për temat, motivet, idetë etj., si dhe për përvojën e tij të gjatë në fushën e krijimtarisë letrare. Kështu, shkrimtari, publicisti e përkthyesi Kelmendi foli për përvojën e tij krijuese si prozator e përkthyes.
Duke theksuar fillesat e tij letrare, Kelmendi përmendi shkrimet e veta botuar këtu e dyzet vjet më pare, por edhe të tjera shkruar më herët e që nuk e kanë parë kurrë dritën.
Kështu, ai foli për përmbledhjen e tij të parë me tregime me titullin “Rozafa”, si dhe për vepra të tjera pasuese në prozë.
Duke bërë numërimin e tyre, Kelmendi përmendi romanin e tij të parë “Vezët e Vdekjes”, një kronikë Kosove para lufte, nga fëmiëjria e tij e hershme, të demonstratave e deri te fillimi i luftës dhe deportimi i shqiptarëve të Kosovës.
Ky libër, tha Kelmendi, e dërgoi autorin te Guri i Vashës, një roman i tij me këtë titull, në të cilin ai paraqiti përdhunimet e femrës shqiptare të Kosovës nga ushtria dhe milicia e Serbisë gjatë luftën 1998-1999.
Në vazhdim autori foli për romanin tjetër “Portat e Pejës”, të cilin e quajti libër biografik për Pejën dhe rrethinën saj në vitet e terrorit të Rankoviqit e deri në vitet e shtatëdhjeta kur Kosova bëri vetëm një hap drejt barazimitime njësit të tjera federative të ish –Jugosllavisë.
Romanin vet të radhës “Rruga 66”, Kelmendi e quajti sfidë për zgjidhjen e enigmës rreth lirisë aktuale në vendin tonë që jo rrallë keqpërdoret jo vetëm nga ata që vijnë e shkojnë në dhe nga pushtetet, por dhe nga të tjerët që mendojnë se liria është vetëm e tyre dhe se për këtë arsye “kanë të drejtë të bëjnë ç’të duan me lirinë e tjetrit”.
Për romanin “Demë Dedë Boga”, botuar në vitin 2023 nga “KOHA”, Kelmendi tregoi se është një përpjekje për të treguar historikun e fillimit të ndërrimit të fesë katolike në fenë myslimane në Bogë të Rugovës, diku në fund të shekullit 17.
Kelmendi në vazhdim përmendi edhe përmbledhjet e veta me tregime: ”Ofelia e Dukagjinit”, “Dritat e Luftës” dhe “Lexuesit kartëemortaleve”, si dhe librin e parë të tij me poezi “Jeta ime”, që u botua në vitin 2024, si dhe për përvojën vet në lëminë e përkthimit nga gjuha frënge. Këtu Kelmendi u ndal sidomos te romani historik “Ilirja” i Flora Dosenit, por përmendi edhe veprat e përkthyera të Françoise Sagan e Marguerite Durras etj.
Në fund të aktivitetit u zhvillua një bashkëbisedim midis shkrimarit Kelmendi dhe nxënësve të Gjimnanizit “Xhevdet Doda”./KultPlus.com
Më 30 tetor 2024, në Teatrin Kamertal të Kolegjit AAB, u mbajt takimi me poetin Lulzim Tafa, në praninë e studentëve, profesorëve, gazetarëve, miqve të poetit. Aktiviteti u mbajt në kuadër të projektit të PEN Qendrës së Kosovës – Ora e shkrimtarit, përkrahur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Republikës së Kosovës, i cili që një muaj po zhvillohet në disa qendra të Kosovës.
Poeti dhe studiuesi, Sali Bashota, i cili e moderoi këtë takim, duke e paraqitur profilin krijues të poetit Lulzim Tafa, ndër të tjera, tha: “Mbi tridhjetë vjetët e krijimtarisë poetike të Lulzim Tafës që janë paraqitur në tetë libra me poezi: “Gjaku nuk bëhet ujë” (1993), “Metaforë e pikëlluar” (1995), “Planeti Babiloni” (1997) , “Vdekja çon fjalë” (1998), “I kam edhe dy fjalë” (2012), “Shtini n’dhe këto fjalë” (2015), “Flirt” (2019) dhe “Rivali i Adamit” (2024), dëshmojnë për individualitetin e një poeti që udhëtimin e tij krijues e bën vetëm me zjarrin e poezisë në shpirt”.
Më tutje, Bashota, në mesin e shumë poezive me vlerë letrare dhe estetike, në mënyrë të veçantë e dalloi triptikun poetik të Lulzim Tafës, kushtuar Nanës, duke theksuar se “tri poezitë e Lulzim Tafës për Nanën janë poezi antologjike, ndër më të bukurat, që hyjnë përbrenda hierarkisë së vlerave të poezisë së sotme shqipe, pikërisht me mrekullimin e magjisë së dashurisë për Nanën, në radhë të parë, përmes gjuhës dhe mendimit. Në këto tri poezi, burimi i emocioneve fuqizohet e dramatizohet nëpërmjet shenjave të dashurisë në çdo fazë të jetës, herën e parë dhe shenjave të mërzisë, dhimbjes, mungesës, herën e dytë, për të qëndruar gjithmonë përbrenda shpirtit të poetit. Në çdo çast është e pranishme dashuria e përjetshme dhe e pakrahasueshme për Nanën. Pra, këto elemente metaforike e simbolike janë të pranishme në triptikun poetik “Paralajmërim për ata që do t’iu vdes Nana”, “Sa shpejt më harroi Nana” dhe “Nana as sot nuk heq dorë nga lulet”. Në këtë mënyrë, Lulzim Tafa, e tejkalon perceptimin simbolik e mallëngjyes, duke e mishëruar dashurinë për Nanën përbrenda imazhit të pavdekësisë”.
Pasi e lexoi poezinë e tij të parë që e kishte shkruar, poeti Lulzim Tafa evokoi kujtime të bukura për fillimet e krijimtarisë së tij letrare, çastin e takimit me poetin Vehbi Kikaj (periudha e shkollimit fillor), pastaj me poetin Ali Podrimja (periudha e botimit të librit të parë me poezi në
edicionin botues të “Rilindjes”, por edhe takime të shumta me poetë shqiptarë, si dhe me poetë nga shtete të ndryshme të botës.
Duke u përqendruar në mënyrë të veçantë për fenomenin se si shkruan dhe pse shkruan, poeti Tafa, e vlerësoi lart artin e të shkruarit të poezisë, ndërlidhjen shpirtërore me të, madje duke i rikujtuar mendimet e tij të shfaqura edhe më herët, ndër të tjera, tha: “Poezia përcjell emocion, e emocionet te askush nuk janë të njëjta dhe askush nuk i përjeton njëjtë”. Një vëmendje të rëndësishme ia kushtoi leximit nëpër të gjitha fazat e shkollimit të tij, duke i porositur gjeneratat e reja që t’i përkushtohen sa më shumë leximit të veprave letrare. E mori shembull personal se si lexon çdo ditë nga 100 -150 poezi të poetëve të ndryshëm shqiptarë dhe botërorë. Me këtë rast, ndër të tjera, tha: “Unë në secilin rast unë jam me lexuesin. Ne shkruajnë për ta. Lexuesi ka të drejtë të lexojë dhe të mos lexojë. Ndodh që lexuesi e ndërpret leximin dhe kjo është e drejtë e njohur e tij”.
Gjithashtu, poeti Tafa, foli edhe për përkthimin, duke thënë se përkthimi i një poezie të bukur në një gjuhë tjetër, më së miri mund të bëhet nga poetët që merren edhe me përkthime, duke përmendur rastin, kur vetë kishte përkthyer disa poezi të poetit të njohur malazias, Jevrem Bërkoviq. Ndërsa për veprat e tij të përkthyera në shumë gjuhë të botës, evokoi kujtimet më të bukura nga përkthimi i veprës së tij të parë e deri më sot.
Më tutje, Tafa foli edhe për dukuri e fenomene letrare, për letërsinë përballë zhvillimeve teknologjike, për përvojën e tij krijuese, por edhe për përvojën e shkrimtarëve të ndryshëm botërorë, se si i kanë shkruar veprat e tyre, pastaj për rëndësinë e promovimit të veprave, për vlerësimin e tyre, duke iu dhënë edhe këshillave poetëve të rinj.
Në fund të takimit letrar u zhvillua një bashkëbisedim midis poetit dhe të pranishmeve, ku dominonin pyetjet për procesin e shkrimit, për frymëzimin, motivet, temat, por edhe për vlerën dhe rëndësinë e poezisë në shoqërinë e sotme
Ora e shkrimtarit u mbyll me leximin e poezisë “Vdekja e të paqenës”, të cilën këto ditë e kishte shkruar poeti Lulzim Tafa./KultPlus.com
Çka bëni ju atje të dielën A dilni në ajër të pastër Për gjimnastikë të mëngjesit A i përjetoni të gjitha dhimbjet Në secilën stinë Si atëherë kur ishit në botën tonë A iu merr malli ndonjëherë për ne Kur çdo ditë shkurtoni vetëm mërzi A i merrni shpirtrat me vete Kur ndizet ai zjarr i madh Në ferr e purgator Në krojet e parajsës A flasin me ju poetët Pa fluturuar dallëndyshet e detit Pa i kryer detyrat e shtëpisë Çka iu thonë gratë e bukura Sa herë mërziteni me heshtjen Pa u mësuar kurrë me vdekjen Pa ndërruar asnjë fjalë me njëri-tjetrin A bjen shi atje ende pa u shkrirë bora Toka a dridhet si në pëllëmbë dore Pa u larë në lumenjtë e parajsës Të dielave herët në mëngjes Ndoshta nuk e keni harruar notin As rregullat e reja të lojës Ku do t’i vjerrni çelësat e përjetësisë Pa u ndryshkur nga vetmia Pa iu treguar rojtarëve të dashurisë Secili mund t’i vjedh kujtimet e pashkruara Kur i matni hijet me këmbë të zbathura Mos harroni dritaren mbyllur Pa hyrë rrezja e parë e diellit Derisa ta njihni vetveten Para atyre pasqyrave ngjyrë varri Ju çka bëni atje të dielën në mesditë Gjumi a iu zë në krahun e djathtë Pa lëshuar asnjë ofshamë Pa derdhur asnjë.pikē lot Mos keni frikë nga shpejtësia e territ Atje poshtë në udhën e ëndrrave Është një qiell tjetër Çka bëni ju atje të dielën në mbrëmje A i pushoni shpirtrat në dritën e hënës Kur i mbushni çantat me mollë të ndaluara Me fruta të ëmbla Kur i numëroni ngjyrat e ylberit Dhe bëheni të lumtur Si të parët e asaj bote Mos flini aty përgjithmonë Në shtretërit e bardhë Pa çelur gur gojën Pikërisht atje do të vijmë të gjithë Duke prishur rendin Atëherë ne Çka do të bëjmë atje të dielën
(Prishtinë, shkruar më 13 tetor 2024)/ KultPlus.com
Në mesditën e së enjtes, në ambientet e Bibliotekës “Hivzi Sulejmani” në Prishtinë, u bë promovimi i librit “Arti i bashkëbisedimit” (Avni Spahiu publicist, diplomat, përkthyes), i autorit Sali Bashota, organizuar nga Biblioteka “Hivzi Sulejmani” dhe Botimet REA.
Në këtë ngjarje morën pjesë personalitete të shquara shqiptare si ish-presidenti i Republikës së Kosovës z. Fatmir Sejdiu, drejtoresha e Drejtorisë së Kulturës në Komunën e Prishtinës znj. Sibel Halimi, Don Lush Gjergji, gazetarë, shkrimtarë, profesorë, ish-deputetë të Parlamentit të Kosovës, studentë e dashamirës të librit.
Fjalën e rastit e mbajti, Naime Beqiraj, drejtoreshë e Bibliotekës “Hivzi Sulejmani”, në Prishtinë, e cila ndër të tjera, tha: “Azem Shkreli e kishte thënë në një intervistë e disa herë edhe në mesin e miqve se botimi i një libri të mirë është festë për autorin e për lexuesit. Edhe libri të cilin po e përurojmë sot para jush, ne si institucion, është festë sepse është libër i rrallë, ashtu siç është i rrallë edhe protagonisti i veprës. Ende pa u publikuar libri “Arti i bashkëbisedimit”, ne si bibliotekë kishim menduar se si ta organizojmë promovimin e këtij libri, botuar nga shtëpia botuese REA që udhëhiqet nga një vajzë e re – Rozafa Bashota. Me auditorë të zgjedhur, siç jeni ju, secili autor do të ndjehej i nderuar, Avni Spahiu apo Sir Avni, siç e quaj prej kur e njoh autorin, brezi ynë i gjimnazistëve mezi priste ta lexonte në “Rilindje” me tekstet e tij nga New Yorku e që në mbamendjen rinore na dukej shkrim ndryshe. Spahiu, lexuesin, botën intelektuale, të përkthimit e të diplomacisë e pasuroi me mendim të thellë, tekst interesant, shqipërim fantastik e urti të rrallë dhe sot po vjen në shtëpinë e tij – në bibliotekë, ku e ka vendin e nderit.”
Më tutje, drejtoresha e Bibliotekës “Hivzi Sulejmani”, shtoi: “Sir Avni, tash që në këtë libër për artin e bashkëbisedimit, të prirë nga poeti Sali Bashota, po e shpalosni jetën tuaj, mendimet tuaja, idetë e sfidat, ky libër po iu bashkohet librave tuaj të shkëlqyer që i kemi ne si bibliotekë.”
Shkrimtari Ibrahim Berisha, i cili është edhe mik i Avni Spahiut, foli për personalitetin e Avniut si publicist, diplomat dhe përkthyes, duke spikatur individualitetin e tij në shumë fusha. Berisha, ndër të tjera, konstatoi: “Pas leximit kam menduar nëse mund të jap një përgjigje përafërt të saktë: Cilit zhanër letrar- publicistik i përket libri “Arti i bashkëbisedimit”. Mbase edhe nuk është krejt e thjeshtë të përcaktohet plotësisht. Por së pari, kjo është bisedë shumështresore intelektuale, kritike, origjinale, e shkrimtarit Sali Bashota me studiuesin, përkthyesin, publicistin, diplomatin, Avni Spahiu. Është minienciklopedi. Për këtë dilemë kam gjetur prehje përgjigjeje në fjalinë e Ralph Waldo Emersonit: “Miku është një person para të cilit mund të jem i sinqertë dhe të mendoj me zë të lartë.” Në këtë rast, të sinqertë dhe me zë të lartë bashkëbisedojnë dy miq, duke shpalosur faqe të arta të jetës dhe veprës së njërit nga intelektualët më kreativ shqiptar që zë të krijojë emër që nga fundi i viteve 1970 në gazetën Rilindja dhe njëherësh edhe me përkthimet e letërsisë angleze në gjuhën shqipe dhe të letërsisë së gjuhës shqipe në gjuhë angleze në revista e libra.”
Në vijim të fjalës së tij, Ibrahim Berisha, foli për kontributin e pakursyer të Avni Spahiut në fushën e publicistikës, duke evokuar shumë kujtime nga kjo periudhë: “Nuk e thotë në libër, por dua të tregoj edhe një përgjegjësi dhe sakrificë që Avniu mori kur u bë nga kryeredaktor i “Rilindjes” – “Bujkut”, pra në Prishtinë, jo në Zvicër a Shqipëri ku kishte kushte pune komode. Pse do të pyesni? Në objektin e uzurpuar të Rilindjes, nga regjimi serb, aty ku punonin punonjësit e gazetës, nga kryeredaktori deri te punëtorët e shërbimeve, nuk kishte ngrohje. Është punuar edhe në minus 20 gradë celsius, në beton vetëm për të dalë çdo ditë gazeta, së cilës iu kishte mbyllë edhe xhirollogaria. Ishte një vuajtje e tmerrshme e të gjithë punonjësve për të nxjerrë gazetën në krye të së cilës ishte Avniu.”
Në përfundim të fjalës së tij, Berisha duke trajtuar përmbajtjen e librit “Arti i bashkëbisedimit” të autorit Sali Bashota, tha: “Ky libër tregon sa shumë ka punuar ai për të mirën e njerëzve të këtij vendi, për të gjithë ne dhe për ata që do të vijnë pas nesh. Prandaj nuk ishte rastësi që ishte nxënësi më i mirë që fitoi bursë të ndjekë shkollën në SHBA, pastaj të jetë korrespondent i gazetës “Rilindja” po në SHBA, të jetë ndër përkthyesit më të mirë të anglishtes në shqip, të jetë ndër eseistët dhe reporterët e pakrahasueshëm, kujtoj Skicat Amerikane, bartës i shumë punëve të para në QIK dhe në KMLDNJ dhe në lëvizjen për liri dhe pavarësi, kryeredaktor i gazetës nacionale “Rilindja”-“Bujku” në kohët më të vështira në vitet 1990, drejtor i RTK-së, nuk është rastësi ambasadori i parë i akredituar i shtetit të Kosovës në një vend, në SHBA. Edhe nuk është rastësi që Avniu vjen nga shpirti i njerëzve të Republikës së Kosovës, nga Drenica. Dmth, asgjë e rastësishme.”
Në vazhdim, fjalën e mori Sali Bashota, autor i librit “Arti i bashkëbisedimit”, i cili tregoi për motivin inicial për realizimin e këtij projekti. Bashota në fillim të fjalës së tij, tha: “Një ditë pranvere e javës së fundit të prillit të vitit 2022, në një takim miqësor me Avni Spahiun në restorantin “Symphony” në Prishtinë, biseduam për shumë tema, ngjarje, situata, përjetime, kujtime, por edhe për shumë çështje, fenomene e dukuri të pranishme në realitetin tonë e më gjerë. Po atë ditë, sikur m’u ngulit në mendje që të bëja një intervistë të gjatë me të dhe që të botohet si libër i veçantë nga Botimet REA.”
Duke e portretizuar shëmbëlltyrën krijuese të Avni Spahiut, Bashota ceku disa nga vlerat e personalitetit të Avni Spahiut, ku tha: “Qetësia, modestia, thjeshtësia, mendjemprehtësia e Avni Spahiut e shpërfaqnin guximin e nismës time për të shpalosur Ditarin e Jetës së tij në kohë dhe rrethana të ndryshme. Por, ishte përpjekja ime e vazhdueshme për ta realizuar idenë e komunikimit në rrugëtimin e tij nëpër vitet e lumtura, por edhe nëpër vitet e vështira, të cilat i kemi përjetuar si popull. Por, përvoja e tij e jashtëzakonshme në shumë segmente të jetës më vuri në “siklet”, për ta mbrojtur qëllimin e këtij bashkëbisedimi, se cilat pyetje do të ishin më të qëlluara që do ta shpalosnin më së miri realitetin tonë, kuptohet përbrenda rrethanave të caktuara politike, diplomatike e kulturore apo cilat pyetje do ta “ngacmonin” më shumë Avniun, për të arritur deri te njëra ndër porositë kryesore të bashkëbisedimit, duke i shpalosur një nga një ato faqe miqësie, siç thoshte Avniu, për t’i evidentuar dhe karakterizuar, sidomos marrëdhëniet me shumë vende mike të Kosovës, në mënyrë të veçantë marrëdhëniet shqiptaro-angloamerikane.”
Autor i librit “Arti i bashkëbisedimit” (Avni Spahiu publicist, diplomat dhe përkthyes), e përmbylli fjalën e tij, duke thënë: “Bashkëbisedimi me Avni Spahiun e ka magjinë e vet të frymëzimit edhe për veprimtarinë e tij në shumë drejtime. Përmbajtja dhe mesazhi i përgjigjeve të tij paraqesin sintezën e informacioneve të sistemuara me origjinalitet dhe me një invencion të rrallë kreativ, që do të ishte model për publicistët shqiptarë.
Libri “Arti i bashkëbisedimit”, i sajuar përmes pyetjeve të mia dhe përgjigjeve të tij është njëri ndër artikulimet më pasionante të Avni Spahiut që ka të bëjë me kulturën, letërsinë, diplomacinë, përkthimin, publicistikën etj. Për më tepër, ky libër me përmbajtjen dhe informacionin që ofron, gjithsesi, i ka shenjat e veta të përveçme, pikërisht me stilin, gjuhën, mjeshtërinë e rrëfimit, por edhe me përbërës të tjerë të shumtë që dëshmojnë për vlerën e mendimeve autentike dhe për pikëpamjet shumëdimensionale të Avni Spahiut. Një cilësi dhe një pasurim i mendimit shqiptar sot.”
Në fjalën e tij përshëndetëse, Fatmir Sejdiu, ish-presidenti i Republikës së Kosovës, foli për personalitetin e Avni Spahiut si diplomat, të cilin e kishte dekretuar si Ambasadorin e parë të Republikës së Kosovës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ndër të tjera, Sejdiu e karakterizoi personalitetin e Avni Spahiut me këto fjalë: “Avniu është një personalitet unikat, i urtë me fjalë të fortë, i qetë me dinamizëm në punë dhe elemente të tjera të cilat praktikisht e bëjnë personalitetin e tij të pandalur në misionin që ka pasë”. Gjithashtu, tregoi edhe për bashkëpunimin me Avni Spahiu në periudhën kur të dy ishin gazetarë.
Në vazhdim, në fjalën e tij përshëndetëse Don Lush Gjergji foli për kontributin e Avni Spahiut në shumë fusha duke filluar nga Këshilli për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut, pastaj si diplomat, përkthyes, humanist dhe njeri që ka kontribuar në periudha të ndryshmë për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës.
Në këtë aktivitet promovues, drejtoresha e Drejtorisë së Kulturës në Komunën e Prishtinës, Sibel Halimi, tha: “Jam e privilegjuar që në cilësinë e Drejtoreshës së Kulturës së kryeqytetit të Kosovës të mund të ndajë këtë mirënjohje për z. Avni Spahiun në këtë ditë përurimi të librit “Arti i bashkëbisedimit”, me motivacion: “Avni Spahiut për punën e tij të shkëlqyer si përkthyes letrar, si publicist dhe diplomat”.
Në vazhdim të fjalës së saj, drejtoresha Halimi, theksoi se: “Avni Spahiun, e kemi shembull të shkëlqyer të publicistit kreativ, të përkthyesit të mrekullueshëm nga gjuha angleze në gjuhën shqipe dhe anasjelltas me rreth 30 libra të shquara. Z. Spahiu letërsinë angleze dhe amerikane na e ka kthyer në shqip aq bukur, ashtu siç na ka përfaqësuar si Kosovë aq denjësisht si diplomat nga Uashingtoni, në Azi e Europë. Si korrespondent i “Rilindjes” nga SHBA, si ambasador i parë i Republikës së Kosovës në shtetin amerikan, Avniu ka dhënë kontribut të pakrahasueshëm për miqësinë e përjetshme shqiptaro-amerikane. Si publicist e drejtues mediash, Avni Spahiu është shquar me mendimin eksplicit e vazhdon të drejtojë edhe sot revistën letrare “PEN Kosova” – njëra nga më të mirat në hapësirën letrare dhe kulturore shqiptare.”
Në fund, protagonisti i këtij promovimi Avni Spahiu falënderoi të gjithë pjesëmarrësit, panelistët, botuesen dhe te gjithë ata që kanë kontribuar për realizimin e këtij libri, ku ndër të tjera, e vlerësoi në mënyrë të veçantë autorin e librit Sali Bashota.
Promovimi i këtij libri ishte një ngjarje e veçantë kulturore në kryeqytetin e Republikës së Kosovës./ KultPlus.com
Poeti Sali Bashota, javën që lamë pas qëndroi në Ulqin në kuadër të Rezidencës Letrare “Një azil letrar në Ulqin”, projekt ky i mbështetur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve të Republikës së Kosovës.
Shkruan: Vediha Gjoni
Gjatë qëndrimit të tij në qytetin e Ulqinit, poeti dhe studiuesi i letërsisë pati mundësi të takohej me disa nga personalitetet e artit dhe kulturës së vendit. Nga këto takime ai arriti të njihej më mirë me artin dhe kulturën e këtij qyteti si dhe të ndante ide e projekte të cilat do të shërbejnë pse jo edhe si ura bashkëpunimi mes Prishtinës dhe Ulqinit.
Në nder të vizitës së tij, në Ulqin u organizuan dy takime letrare. I pari ishte ai në shkollën fillore “Bedri Elezaga” në Katërkollë i mbajtur me datën 12.9.2024, në të cilin poeti u takua me lexuesit e tij të rinj që edhe pse të vegjël për letërsinë që krijon Bashota, ishin shumë të gëzuar e kuriozë ta takonin poetin. Gjatë takimit, nxënësit bashkëbiseduan me poetin rreth poezisë dhe letërsisë, rreth krijimit e frymëzimit e rreth leximit dhe vlerave të tij. Përveç kësaj, nxënësit e shkollës shpalosën talentin e tyre në krijime e interpretime letrare dhe përveç lëvdatave ata morën edhe këshilla nga poeti. Nxënësit u shprehën që këtë takim do e mbanin mend gjatë si njërin nga më të bukurit që kanë marrë pjesë dhe u shprehën shumë entuziastë që ta njihnin edhe më mirë krijimtarinë e tij.
Profesori Bashota, i dhuroi bibliotekës së shkollës disa nga librat e tij si edhe kompletin e veprave të poetit Basri Çapriqi, poetit të dashur nga Ulqini.
Takimi i dytë u mbajt me datën 14.09.2024, nën bashkorganizimin e Shoqatës së Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club” dhe librarisë “Ulqini”, në ambientet e bukura të së cilës u mbajt takimi. Në takim ishin të pranishëm disa nga personalitetet kryesore të jetës kulturore e politike të vendit por edhe miq e dashamirës të poetit. Gjatë takimit, poeti Bashota shpalosi shumëçka rreth krijimtarisë së tij letrare e shkencore si studiues i letërsisë.
Sali Bashota zbuloi që me Ulqinin ruan një lidhje të veçantë shpirtërore duke qenë se ky është qyteti i mikut të tij të dashur, të ndjerit Basri Çapriqi e për këtë arsye ai në Ulqin ndjehet si në shtëpi. Për poetin anamalas, ai tha që ruan kujtime të shumta gjatënmiqësisë së tyre prej rreth katër dekadave. Mes emocioneve të shumta lexoi për të pranishmit poezinë e tij kushtuar Basriut me titull “S’ke me dalë nga parajsa”, e cila është e shkruar pas vdekjes së poetit nga Krytha. Vargjet e kësaj poezie emocionuan të gjithë të pranishmit, në mesin e të cilëve ishin edhe miq e familjarë të poetit të larguar në amëshim. Figura e Basri Capriqit si njëra ndër figurat kryesore letrare të qytetit të vogël të Ulqinit, meriton të nderohet e të kujtohet në radhë të parë duke lexuar vargjet e tij përmes së cilave poeti qëndron i gjallë gjithnjë, por të kujtohet edhe në mënyrë institucionale duke u vlerësuar kontributi i tij i madh që ka dhënë për Ulqinin duke ia shpalosur lexuesit mbarëshqiptar grimca të bukurive të këtij qytetit.
Sali Bashota u shpreh që produkt i kësaj rezidence do të jetë një vepër letrare, për të cilën zbuloi që do të jetë për Ulqinin, bukuritë dhe mikpritja e të cilit e ka magjepsur dhe frymëzuar. Neve na mbetet që poetit t’i dëshirojmë frymëzim e ta falenderojmë që zgjodhi Ulqinin si destinacionin e tij letrar. Shpresojmë që shumë shpejt të kemi në duar këtë vepër letrare e cila është frymëzuar nga era dhe valët e detit tonë./KultPlus.com
Asgjë nuk i ngjan më shikimit tënd Ndonëse pritja hidhërohet me dashurinë Tashmë imagjinata aty ka zënë vend Edhe kur qielli mësohet me vetminë
Asgjë nuk ndodh as në mesnatë Ndonëse hijet tashmë kanë ikur Malli vjen nga e njëjta shtërngatë Edhe kur të gjithë qirinjtë janë fikur
Asgjë nuk pëshpërit pa zërin e bekuar Dikur “më shumë dritë” kërkonte Gëte Nuk dridhen buzët në lojën e mashtruar Të dashuruarit i marrin ëndrrat me vete
Çdo gjë fundoset e ringjallet përsëri Hyji i dashurisë e ndjek yllin e vet Poetët udhëtojnë deri në pavdekësi Këto gjëra do të përsëriten me mijëra vjet (Prishtinë, 24 qershor 2024) / KultPlus.com
Në kuadër të edicionit të 24-të të Panairit të Librit në Prishtinë, më 8 qershor 2024 duke filluar nga ora 13:00, në Pallatin e Rinisë do të promovohet kompleti i veprave i autorit Sali Bashota.
Vitin e kaluar Shtëpia Botuese Logos-A në Shkup, botoi kompletin e veprave të poetit dhe studiuesit, Sali Bashota, me parathënie të shkrimtarit Milazim Krasniqi. Botimi i kolanës së veprave të zgjedhura të Sali Bashotës në gjashtë vëllime përfshin krijimtarinë e tij përbrenda periudhës dyzetvjeçare, në fushën e poezisë, prozës poetike dhe kritikës letrare.
Për krijimtarinë letrare të Bashotës do të flasin shkrimtarët dhe profesorët universitarë: Milazim Krasniqi, Ibrahim Berisha dhe Osman Gashi, si dhe Muhamed Jashari, përfaqësues i Shtëpisë Botuese Logos-A, ndërsa ceremoninë solemne të promovimit do ta moderojë gazetarja dhe poetja, Alketa Gashi Fazliu./KultPlus.com
Skënder Rusi është njëri ndër poetët më të njohur të poezisë së sotme shqipe. Ka botuar 25 vëllime poetike, 1 dramë dhe 1 komedi. Është përfshirë në shumë antologji kombëtare dhe ndërkombëtare. Është shpërblyer dhe nderuar me mirënjohje dhe çmime të larta për krijimtarinë e tij letrare. Për 14 vjet ka qenë kryetar i Klubit të Shkrimtarëve “Bota e re” në Korçë. Pastaj, drejtor i Pallatit të Kulturës, drejtor i Bibliotekës Publike “Thimi Mitko” (1997-2017). Është ideator i Festivalit Ndërkombëtar të Autorëve “Netët Korçare të poezisë”.
Duke e vlerësuar poezinë e Skënder Rusit, poeti Dritëro Agolli, ndër të tjera thotë: “Rima e poezisë së Skënderit është e veçantë, atij nuk ia ndien rimën, ai bën muzikë, poezia e tij këndon. Ndaj unë e veçoj Skënder Rusin që jeton në Korçë. Poezia e tij shquhet për një lirizëm të hollë në marrëdhëniet njerëzore dhe në aleancë me natyrën. Unë do të thosha se Skënder Rusi është ndër lirikët më të mirë në komunitetin e poetëve tanë bashkëkohorë”.
***
Me Skënder Rusin, Poetin e Dashurisë, herën e fundit u takova më 26 maj 2024, në mbrëmjen finale të Festivalit Ndërkombëtar të Autorëve “Netët Korçare të Poezisë”. Atë mbrëmje erdhi ndër të parët në MIK Hotel, bashkë me zonjën e tij dhe me mbesën e vogël. U ul në fund të karrigeve, të cilat ishin të renditura për pjesëmarrësit. Pastaj, erdhën poetët, këngëtarët, lexuesit…Të gjithë e përshëndesnin lirikun e dhimbjes së bukur, siç e quante i biri i tij, Eris Rusi. Ndërsa drejtoresha e Bibliotekës Publike “Thimi Mitko”, Jorida Tolkuçi dhe kryetarja e PEN Qendrës së Shqipërisë, Entela Kasi merreshin me organizimin e aktivitetit. Çdo gjë ishte gati për të filluar një mbrëmje e bukur poetike në shumë gjuhë, por që i bashkonte gjuha e poezisë.
Skënderi ishte shumë i gëzuar për organizimin e edicionit të 28 -të të “Netëve Korçare të Poezisë”, të cilin e kishte themeluar. Mbesa e tij e vogël shkrepi disa foto, para se t’i ndërronim numrat e telefonave celularë, ndërsa zonja e tij më tha se do të vinin së shpejti në Prishtinë dhe se Skënderi kishte dëshirë ta botonte një dramë që e kishte në dorëshkrim. I premtova se do të interesohem për botimin e dorëshkrimit. Buzëqeshi, siç buzëqeshin poetët e vërtetë. Skënderi e donte Kosovën dhe i çmonte shumë poetët e Kosovës.
Në tavolinë i kishte katër ekzemplarë të librit të tij të zgjedhur me poezi me titullin “Dalëngadalë unë po bëhem ikje”. I premtova për botimin e një cikli të poezive të zgjedhura në numrin më të ri të revistës letrare “PEN Kosova”. E priti me shumë dashamirësi propozimin tim.
Me rrëmbim e kapi stilolapsin dhe ma nënshkroi librin. Më shikonte drejt në sy, pastaj ndalej. Merrte frymë thellë. Sikur i përfytyrohej një çast tjetër për të bashkëbiseduar. Më pyeti me një zë të shterur se më kë isha ulur në tavolinë. I tregova. I mori një nga një librat dhe filloi t’i nënshkruante për Ibrahim Berishën, Binak Kelmendin dhe Sadik Bejkon.
U përqafuam. Pastaj erdhi shkrimtari Besnik Mustafaj dhe ul në tavolinë me të.
Filloi mbrëmja finale e festivalit. Secili prisnim radhën për të lexuar. Nuk binte më shi si në natën e parë të festivalit. Një fllad i lehtë i mbrëmjes valëvitej nga skaj në skajin tjetër, në ambientin ku ishin mbledhur poetë nga vende të ndryshme të botës.
Por, pas pesë ditësh Poeti i Dashurisë iku në amshim për të mbetur përjetësisht njëri ndër lirikët më të veçantë në letrat shqipe.
Lamtumirë Poeti i Dashurisë, Skënder Rusi!
Skënder Rusi
JAM DHE S’JAM
Jam bir i yjeve që s’vdesin,
Planet, që trajektore s’njeh!
Unë qesh dhe zgjoj gjithë Universin,
Nga gjumi, diellin, unë e ngre!
Në Mars, me të unë pi konjak,
Kafen e pi në Jupiter!
Te Kashta e Kumtrit çlodhem pak,
Me dorë arushat përkëdhel!
Jam bir i yjeve, ju them!
Në tokë kam zbritur përkohësisht!
Kush më kërkon, zor se më gjen!
Se jam dhe s’jam njëkohësisht!
(Marrë nga libri “Dalëngadalë unë po bëhem hije”, Schnell, Tiranë, 2023)/ KultPlus.com
Më 25 dhe 26 maj 2024 në qytetin e Korçës, Biblioteka Publike “Thimi Mitko”, me përkrahjen e Bashkisë së Korçës dhe në bashkëpunim me PEN Qendrën e Shqipërisë, organizuan edicionin 28-të të Festivalit Ndërkombëtar të Autorëve “Netët Korçare të Poezisë”.
Hapja solemne e aktivitetit u bë me fjalët përshëndetëse nga Jorida Dhëmbi Tollkuçi, Drejtore e Bibliotekës Publike “Thimi Mitko” dhe nga Zamira Kita, Drejtore e Kulturës dhe Teatrit.
Në këtë festival morën pjesë poetë nga Shqipëria, Kosova, Zvicra, Italia, Sllovenia, Turqia, Greqia, Franca, Irlanda, Rumania, Maroku, të cilët i lexuan poezitë e tyre, mes tyre si: Sadik Bejko, Ibrahim Berisha, Rafael Newman, Besnik Mustafaj, Muhsine Arda, Dalila Hiaoui, Binak Kelmendi, Liridon Mulaj, Sali Bashota, Entela Kasi, Barbara Pogaçnik, etj.
Në këtë vit Pema simbolike e poezisë, u mboll në “Lëndinën e Poetëve”, në lulishten “Vangjush Mio” nga Sali Bashota, i cili u shpall Poeti Laureat i vitit 2024.
Gjatë dy ditëve u zhvilluan aktivitete të shumta në Bibliotekën Publike “Thimi Mitko”, në Shtëpinë Muze “Vangjush Mio”, në Muzeun “Gjon Mili”, në Muzeun e Artit Mesjetar etj., ku u organizua debati për jetën dhe veprën e Nazim Hikmetit, pastaj u bë promovimi i kompletit të veprave të Basri Çapriqit, bashkëbisedimi me Besnik Mustafajn, biseda midis autorëve Ahmet Prençi, Liridon Mulaj, Entela Kasi, Enerestina Gjergji Halili, trajtimi i temës “Letërsia si atdhe universal i njerëzimit”, etj.
Në këto aktivitete me fjalët e tyre u paraqitën: Gunei Ozkilinic, Rozana Belli, Sadik Bejko, Ibrahim Berisha, Sali Bashota, Jorida Dhëmbi Tollkuçi, Enerestina Gjergji Halili, Entela Kasi, Ahmet Prençi, Liridon Mulaj, Mariana Gorzyca, Daniela Stoica, etj.
Juria profesionale në përbërje: Entela Kasi, kryetare, Rafael Newman, anëtar ndërkombëtar dhe Enerestina Gjergji Halili, anëtare, ndau çmimet tradicionale të “Netëve Korçare të Poezisë”.
Çmimi Special, Barbara Pogaçnik nga Sllovenia, Çmimi Asdreni, Mariana Gorczyca nga Rumania, Çmimi Dritëro Agolli, Guney Ozkilinç nga Turqia, Çmimi Poezia më e bukur, Liridon Mulaj, Kurora e poezisë, Besnik Mustafaj, Poeti Laureat për vitin 2024 Sali Bashota.
Me Mirënjohje për kontribute të çmuara në promovimin e kulturës kombëtare u nderuan: Haxhi Dede Edmond Brahimaj, Shtëpia Studio Kadare, Zamira Kita, Drejtore e Kulturës dhe Teatrit dhe Kryetari i Bashkisë Devoll, Eduard Duro.
Më datën 27 maj, poetët vizituan Bashkinë e Devollit, ku u takuan me Eduard Duro. Po ashtu, vizituan disa vende të trashëgimisë kulturore dhe historike. Ndërkaq në mbrëmje u mbajt një orë e madhe letrare, shoqëruar edhe me një program kulturor.
Në kuadër të këtyre aktiviteteve, PEN Qendra e Shqipërisë dhe PEN Qendra e Kosovës vlerësuan veprat e dy shkrimtarëve me Çmimet PEN. Milazim Krasniqi u nderua për veprën poetike “Kujtimet luajnë me mua” dhe Ahmet Prençi për veprën në prozë “Brenga e prokurorit”.
Gjithashtu, u botua vëllimi antologjik në dy gjuhë shqip-anglisht me titullin “Një diell i ri”, në të cilën përfshihen 34 poetë: Skënder Rusi, Albi Lushi, Aleksandër Çipa, Alfons Al Zeneli, Ahmet Prençi, Antonio Babliku, Besnik Mustafaj, Entela Kasi, Erenestina Gjergji Halili, Liridon Mulaj, Mimoza Kuchly, Rakela Zoga, Rozana Belli, Sadik Bejko (Shqipëri), Christas R. Tsiailis (Greqi), Billy Ramsell (Irlandë), Anna Lattanzi, Luccilla Trapazzo, Salvatore Nappa (Itali), Alketa Gashi Fazliu, Binak Kelmendi, Ibrahim Berisha, Lulzim Tafa, Milazim Krasniqi, Sali Bashota, Vlora Ademi (Kosovë), Dalila Hiaoui (Marok), Mariana Gorczyca (Rumani), Barbara Pogacnik (Slloveni), Rafael Newman (Zvicër), Filiz Civaner, Gunel Ozkilinç, Mesut Senol, Muhsine Arda (Turqi)./ KultPlus.com
(Duke e kujtuar Zef Giuseppe Chiaramonte (1946-2024)
Unë pata nderin të mësoja shumëçka për Arbëreshët e Italisë, sidomos për ruajtjen e gjuhës dhe të kulturës arbëreshe, pikërisht duke njohur dhe komunikuar me Zef Kjaramonten. Më thoshte vazhdimisht: “shkruaje Kjaramonte, mbiemrin tim”.
Arbëreshi i Sicilisë, miku i madh i shqiptarëve, adhuruesi i veshjes kombëtare, ishte njëri ndër pjesëmarrësit më të rregullt të Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare. Kishte shumë miq në Prishtinë dhe e donte Kosovën deri në pafundësi.
Nga shënimet biografike në librin e tij me poezi me titullin “Vulë uji” (2015), të cilin ma kishte dhuruar me fjalët: “Mikut të vjetër, me gëzim”, i botuar paralelisht në shqip dhe italisht, ndër të tjera, thuhet se Zefi ishte studiues i Evropës Lindore, drejtor i Bibliotekës së Palermos, korrespondent i Radio Vatikanit – programi në gjuhën shqipe, sekretar i Komitetit Italian Pro Kosova, përgjegjës për kulturën arbëreshe dhe shqiptare i Qendrës Ndërkombëtare për Studimet për Mitin, përkthyes zyrtar, autor i disa veprave etj. Pra, kontributi i tij ishte përqendruar në shumë fusha, duke e dalluar sidomos përkushtimin e tij në mësimin e arbërishtes për gjeneratat e reja.
Në një nga komunikimet e mia me Zefin, më 13 nëntor 2023, më shkruante se ishte duke i rishikuar poezitë e reja që ende nuk i kishte botuar dhe se do t’i dërgonte sa më parë. U pajtua që libri i tij me poezi të botohet nga PEN Qendra e Kosovës me parathënien time. Ishte shumë i lumtur për idenë e botimit. Më shkroi: “Të botohen krejt në Kosovë jam dakord, se me Kosovën më lidhen shume kujtime dhe shumë miqësi”. Gjithashtu, më tha: “Te lutem të ma dërgosh edhe një herë kopjen kompjuterike të numrit të fundit të revistës PEN Kosova, aty ku janë poezitë e mia, ngase nuk i gjej më në kompjuter”.
Ndërsa në komunikimit tim të fundit me Zefin, më 8 shkurt 2024, më shkroi: “Prit do ditë, ngase poezitë i kam te kompjuteri jashtë qytetit. Si shkoj atje për fundjavë do t’i nis menjëherë.
Ndërkohë, zgjidh ato që mendon nga ato të botuara. Mirudëgjoshim”.
Por, pas tri ditëve, pra më 11 shkurt 2024, erdhi befas fundjava bashkë me vdekjen. Erdhi më shpejt së dorëshkrimi i poetit. Zef Kjaramonte iku në amshim. Ai ishte njeri me virtyte të larta. I buzëqeshur. I përzemërt. I afërt me të gjithë. Në kujtimet e miqve të tij të shumtë, pa dyshim, do të mbetet Arbëreshi më i dashur që ushqehej gjithmonë me respektin dhe krenarinë e shqiptarëve, duke qenë vetë protagonist i jetës dhe i historisë sonë, edhe në kohët e vështira, por edhe më vonë.
Jeta dhe veprimtaria e tij i kanë shenjat e veçanta që ndërlidhen, në radhë të parë, me gjuhën dhe letërsinë shqiptare. Zefi ishte njëri nga idealistët më të përkushtuar që dëshironte ta kurorëzonte dijen, kulturën, besimin, misionin e tij në relacion me arbëreshët dhe shqiptarët. Me shpirt. Me zemër. Me dashuri.
Qoftë gjithmonë i ndritur dhe i paharruar kujtimi për të.
Poezi nga Zef Chiaramonte
SI KOSOVA U’
pranvera të varfëra vitet tanë pa të kora tue pritun vapën dogja fletë* e dru milikurë** t’i bëj ballë dimrit
(1989)
* formë arb. për gjethe ** formë arb. për lakuriq
SHTËPIA E ËNDRRAVE
shpinë e ëndrrave dje e pashë dhe stipin* besnik që në shishe të bardha pangara dendur ruan lëngun e pemëve të kuqe dhe djellore të bëra** në stina të ngrohta e të lumta kur në zemër ti më pëlcisje
* dollapi, fjalë arb. e huazuar nga areali italian. ** të pjekura
VULË UJI
e detit kur ti lahesh vale të isha dhe shkumë një ishull ne të dy ta bëjmë ishullin që duket zhduket e prapë riduket lojë e pangopur e ujit dhe e zjarrit
DONIKA
si u leve e u leve ti* vajza ime e pare nata m’u bu ditë t’errëtit dritë tregimet arbëreshe arbërisht me ty morën hov anekdotat e Çettës gjetën veshë
* formë arb. për si lindeshe ti, përdorur te vjershat e Zef Skiro-it senior.
KODRA E DIELLIT
të këputura degë gjak i shprishur këtu erdhëm tok një ditë gushti abetari largesë për të sfiduar dhe drejtshkrimi vajza të dalldisura në dritare na prisnin secila kalorësin e saj me sy duke pirë fshehurazi ajo nga kati i parë një cigare ma kërkoi flutur paketa ime e kuqe Pallmali gjirit në lulëzim i bëri gol pesë shekuj vetmi u zhdukën si me magji
TI
larg prej teje këtu n’Prishtinë kur ti n’ëndërr më fanite më bën të lumtur si atë ditë kur në dhomzën tone të pastër m’u dhurove vajzë e re si përtekë je mes e hollë sytë e tu flasën pa fjalë ende folmë më ka ënda ëndrra e ëmbël të vazhdojë dhe me germat tona sot Luc Gliqinin* të gjallëroj tërë lëkurën të përshkoj më ngjitet nëpër gishta erë myshku po më vjen buzët etura qëmoti potisen** pa kufi gjuha veshin të palos ti dridhe si një dhri*** dy kapronj porsi n’livadh bredhën lehtë në gjirin tend janë si molla sisët tote kur më dorën t’i limoj lart prej qafe shpina jote deri poshtë te rehjet-shalë duket fushë bore pashkelur rrafsh mëndafshi levantin buzët gjuha dhëmbët sytë ta lëvrojnë pa pushim mes dy shtyllave të buta atje lart ku ato bashkohen skaj trikëndshit magjik lulja jote e fshehur vlon sevdalli si unë ta mbledh loton vesë e dëshirim era e saj më ngazëllon ti e bukur kur më prek hapekrahë n’grykë më merr gjaku çmendet më përvëlon si lum trupin më përshkon te deti yt i thellë rrjedhën shuan dhe pushon
*krs. Demetrio Camarda, Appendice al Saggio di grammatologia camparata…, Prato, 1866, f.195-197 **formë arb. për vaditen ***formë arb. për hardhi
(Marrë nga libri me poezi “Vulë uji”/”Marca d’acqua”, Nuova Ipsa, Palermo, 2015). / KultPlus.com
Një natë vjeshte me hënë Vetmia pajtohet me mllefin e vet Pa përfunduar orari i ri i ëndrrave Derisa shikimet luajnë me zjarr Çka më thua Jorge Luis Borges A duhet të verbohem edhe unë Një ditë kur hesht shpirti Kush ma kthen dritën e syve Kur e lidhin vdekjen me zinxhirë Për ta emërtuar një rrugë me emrin tim A duhet t’i zbusim gjarpërinjtë Për ta pakësuar zemërimin Kur pëlcet ai çast i frikësuar Disa dhimbje të tjera Shkojnë atje ku s’vdes malli i shpirtrave Çka më thua Jorge Luis Borges A i harrojmë gjithmonë hijet e dehura Kur shtrëngata e humb rrugën Ndoshta vjen ajo ditë e lumtur T’i japim fund lojës së mëkatit Çka më thua Jorge Luis Borges Nëse i grisim të gjitha fjalët e pathëna Edhe kur toka sillet rreth dashurisë Një natë vjeshte me hënë.
PEN Qendra e Kosovës këto ditë është duke e zhvilluar organizimin e mbrëmjeve njëjavore me titull “Prishtina e Artit dhe Kulturës”. Kjo javë kulturore e cila nisi më datë 6 nëntor do të përmbyllet sot KultPlus Caffe Gallery.
Gjatë këtyre mbrëmjeve kulturore po shpalosen trajtesa të ndryshme mbi kryeqytetin.
Sot, më datë 10 nëntor, do të trajtohen gjithashtu dy tema me interes për opinionin.
Me kumtesa do të paraqiten: Ardianë Pajaziti me kumtesën e titulluar “Kontributi i gruas prishtinase në art dhe kulturë” dhe Sali Bashota me “Libri dhe veprimtaria botuese në Prishtinë”.
Mbrëmja fillon në orën 17:00 dhe mbahet në KultPlus Caffe Gallery.
Kujtojmë se kjo javë kulturore është mbështetur nga Drejtoria e Kulturës e Komunës së Prishtinës. / KultPlus.com
Vepra me prozë poetike “Mëkati i buzëqeshjes” e shkrimtarit Sali Bashota, është vepra më e re e tij, e cila është botuar këto ditë nga Botimet Rea.
Përveç poezisë, esesë, studimit letrar dhe publicistikës, Bashota është i njohur edhe me prozë poetike. Në librat e tij me poezi, duke filluar nga “Plagomë” (1994), pothuajse në secilën vepër autori ka përfshirë proza të ndryshme poetike, pastaj duke vazhduar edhe me vepra të veçanta me prozë poetike “Ëndrra në parajsë” (2006), “Sytë e vetmisë” (2010), “Rruzullimi i zjarrit” (2011), “Zemërimi i heshtjes” (2014), “Shkallët e natës” (2020).
Në veprën “Mëkati i buzëqeshjes”, Bashota trajton tema të ndryshme, të cilat dallohen për nga ligjërimi, gjuha, stili dhe figuracioni. Në parathënien e kompletit të veprave të Sali Bashotës, duke shkruar për prozën poetike të Bashotës, studiuesi Milazim Krasniqi, ndër të tjara, thekson se “falë përvojës së gjatë si poet dhe si studiues i pasionuar i letërsisë, Sali Bashota është autor që i njeh këto vibracione intonative-ritmike, ideologjike, stilistike e sociale, prandaj edhe arrin t’i definojë gjuhësisht në pajtim me realitetin. Prozat poetike, të cilat jam i prirur t’i shohë si pjesë komplementare e vargut poetik të Bashotës, janë brenda kornizave motivore e stilistike të vargut të tij. Në poezinë tonë nuk di ndonjë autor tjetër të ketë vëllim kaq të madh të prozave poetike dhe sigurisht edhe kaq arritje artistike në këtë formë sinkretike të shprehjes poetike”.
Vepra “Mëkati i buzëqeshjes” ndahet në tri kaptina” Afshi”, “Lumturia” dhe “Vetmia”. Në mesin e shumë prozave poetike dallohen: “Magjia e parë e ëndrrës”, “Njësoj si afshi”, “Nostalgjia e syve”, “Ngjyrat e kësaj bote”, “Zemërimi i parë”, “Intriga e mrekullueshme”, “Rrëfimi për pëllumbat e bardhë”, “Orari i ëndrrave”, “Kjo qenka dashuria”, “Perëndimi i hënës”, etj.
Sali Bashota është njëri ndër poetët më të përkthyer të Kosovës në gjuhë të ndryshme të botës dhe i përfaqësuar në shumë antologji brenda dhe jashtë vendit. Për krijimtarinë letrare e shkencore është nderuar me çmime të larta kombëtare dhe ndërkombëtare.
Botimi është përkrahur nga Drejtoria e Kulturës e Komunës së Fushë Kosovës. Librin mund ta gjeni në libraritë “Artini” dhe “Dukagjini”./KultPlus.com
Këto ditë Shtëpia Botuese Logos-A në Shkup, botoi kompletin e veprave të zgjedhura të poetit dhe studiuesit, Sali Bashota, në gjashtë vëllime, përcjell KultPlus.
Në parathënien e studiuesit Milazim Krasniqi, ndër të tjera, thuhet se: “botimi nga Shtëpia Botuese “Logos – A” i kësaj kolane me veprat e zgjedhura të poetit e studiuesit Sali Bashotës, është një projekt që e legjitimon edhe më fort këtë botues si një vatër e vlerave dhe e afirmimit të tyre. Ndërsa lexuesit i mundëson ta vazhdojë e ta rivendos komunikimin me veprën poetike e studimore të një autori të njohur që tashmë është referencë në poezinë shqipe. Kur bëhen bashkë në një projekt të këtillë një shtëpi botuese serioze, sikundër është “Logos-A” dhe një autor serioz, sikundër është Sali Bashota, lexuesi është pala fituese”.
Në vëllimin e parë të kompletit përfshihen poezi të zgjedhura nga veprat poetike: “Albumi i grisur” (1986), “Zogu me profil vjeshte” (1989), “Plagomë” (1994), “Dalje nga trishtimi” (1999) dhe “Bukuri e nëmur” (2006).
Në vëllimin e dytë përfshihen poezi të zgjedhura nga veprat poetike: “Dorëshkrimi i ngjallur” (2011), “Në fillim ishte Drita” (2017) dhe “Asnjë zë tjetër” (2018).
Në vëllimin e tretë përfshihen poezi të zgjedhura nga veprat poetike: “Lutja e parë e shpirtit”, (2020), “Pëshpëritja e agonisë – libri i karantinës” (2020).
Në vëllimin e katërt përfshihet proza poetike, e zgjedhur nga veprat: “Ëndrra në parajsë” (2006), “Sytë e vetmisë” (2011), “Zemërimi i heshtjes” (2014), “Shkallët e natës” (2020), si dhe disa proza të tjera poetike nga librat me poezi.
Në vëllimin e pestë është përfshirë monografia letrare “Kuteli prozator, poet, kritik” (1999), ndërsa në vëllimin e gjashtë janë përfshirë ese, vështrime, trajtesa, studime letrare, të zgjedhura nga veprat: “Shqipshkrimi kritik” (1997),”Domethënia e ideve letrare” (2001), “Proza e filleve të modernitetit” (2006), “Enigma e shkrimit” (2018) dhe “Esenca e ligjërimit letrar” (2020).
Në mesin e tyre, dallohen studimet për shkrimtarët: Naim Frashëri, Sami Frashëri, Jeronim de Rada, Françesk Anton Santori, Gjergj Fishta, Faik Konica, Mid’hat Frashëri, Ernest Koliqi, Migjeni, Hafiz Ali Korça, Musine Kokalari etj., si dhe mjaft studime për vepra të shkrimtarëve të letërsisë bashkëkohore shqipe.
Gjithashtu, Bashota ka trajtuar dukuri dhe fenomene letrare dhe estetike që ndërlidhen me fatin e krijuesit, me individualitetet e kritikës letrare shqipe, ligjërimin romantik arbëresh, mitet për personalitetet letrare, letërsinë shqipe në diasporë, historinë e letërsisë shqipe, raportet e poezisë me shoqërinë etj.
Botimi i kolanës së veprave të zgjedhura të Sali Bashotës në gjashtë vëllime përfshin krijimtarinë e tij përbrenda periudhës dyzetvjeçare, në fushën e poezisë, prozës poetike dhe kritikës letrare.
Sali Bashota është njëri ndër poetët më të përkthyer të Kosovës në gjuhë të ndryshme të botës dhe i përfaqësuar në shumë antologji brenda dhe jashtë vendit, ndërsa për krijimtarinë e tij letrare dhe shkencore është nderuar me çmime të larta kombëtare dhe ndërkombëtare. / KultPlus.com
Shkuan edhe ata atje Sa shpejt shkuan Siç shkojnë ditët e netët Kur i krehim flokët para pasqyrës Malli na pikon nëpër faqe Derisa e harrojmë frikën Ta bartim menjëherë Si dremitjen e fundit Të ngujuar në shpirtra Shkuan edhe këta afër nesh Sa shpejt shkuan. / KultPlus.com
Liria bekohet kur e shikojmë njëri-tjetrin në sy Sigurisht mirësia më nuk përmbyset Çdo mars nuk e ka të njëjtën magji Kur zgjohet fjala e dhimbja ngryset
Sikur të heshtim si shpirtra të druajtur A do të ëndërrojmë pa bërë zë Sigurisht disa kujtime tashmë janë ruajtur “Shpejtoni ngadalë”- ka thënë Horaci- asgjë më
Në këtë ditë marsi në Prishtinë Bora shkund dridhmat në pafundësi Nëse prapë do ta bartim lirinë mbi shpinë Si do ta pagëzohet kjo dashuri
Të gjithë s’e kuptojnë ftesën për flijim Nëse kushtrimi shpërthen ashtu papritur As shpirtrat s’e kanë më të njëjtin shëmbëllim./ KultPlus.com
Bëhu si zjarri Kur të vijnë tri netët e bardha Ëndërroje prapë ishullin e vetmuar Vetëm dy shpirtra afër njëri-tjetrit Për një çast harroje mllefin e fantazisë Mos thuaj e kemi njohur deri në fund Rrugën e tundimeve të jetës Si mallin për kohën e humbur Një më pak se mbamendja e hidhërimit Një më shumë se përfytyrimi i lumturisë
Bëhu si shiu Kur të vijnë tri netët e bardha Shko më larg përtej trazimit të iluzioneve Aty ku numërohen mrekullitë e pritjeve Kthehu prapë në vendin e bekuar Imagjinoje pëshpëritjen e erërave Pa i kapërcyer shkallët e zjarrit Mbylli sytë derisa të shkurtohen hijet Në perëndimin e vonuar të diellit Ndonjëherë pajtohu me heshtjen Pa asnjë shpërblim për durimin Nëse kanë mbetur pa u lexuar Legjendat e fundit të zilisë
Bëhu si qielli Kur të vijnë tri netët e bardha Mos i beso hutimit të shpendëve shtegtarë As atyre që kanë gëzim e hidhërim përnjëherë Në këtë botë jetojnë edhe mëkatarët Një ditë do të fillojë mësimi i rregullt Për të drejtën e dhimbjes njerëzore Në orën e parë do të flitet për mirësinë Temat e tjera sipas renditjes së ndjenjave Edhe kur nuk lidhen fijet e këputura Me përmasën e soditjes së zvogëluar
Bëhu si dashuria Kur të vijnë tri netët e bardha Të dielën pikturoje vetëm gjumin e shpirtrave Mate lumturinë me hapa të vegjël Ndonëse mund të hidhërohen sytë Kur nuk shohin asgjë pos dritës Ndonëse mund të pikëllohen buzët Kur nuk e ndiejnë shijen e puthjes Për një kohë harrohet vetmia e yjeve Pa e imituar lojën midis gjumit dhe ëndrrave
Bëhu si afshi Kur të vijnë tri netët e bardha Derisa të ikim nga vetvetja. / KultPlus.com
Në vitin 1959 Jorge Luis Borges humb shikimin Asnjë çast Nuk i ngjante udhëzimit për vetminë Zogjtë e shpirtit i pushonin krahët e lodhur Mbi lutjet e afshit Shiu vazhdonte ritmin e vet Poshtë shkallëve të dhimbjes Vetëm sytë dashuronin Parajsën me emrin e nëntë lumenjve Aty ku shpërndahej drita Në vitin 1959 Jorge Luis Borges humb shikimin Vetëm një dritare ishte hapur Vetëm një hije priste ngushëllim Vetëm një fëmijë luante me lulediellin Të gjitha ëndrrat ndillnin fat Të gjitha buzëqeshjet protestonin Të gjitha kujtimet e duronin heshtjen Në vitin 1959 Jorge Luis Borges humb shikimin Asnjë çast Nuk i ngjante udhëzimit për vdekjen. / KultPlus.com
Aty është hija e babait Edhe një copë qiell Nëse vjen zogu i bardhë Afër dritares Mos ia trembni fluturimin Derisa të zgjohet dashuria Aty janë shumë ëndrra Me lot në sy Aty janë shumë flutura Që pushojnë mbi krahët e luleve Krejt e ëmbël Aty është lumturia Edhe dhimbja është aty Me emrin e vet Aty është shkrumbi I shpirtit tim /KultPlus.com
Matanë dashurisë është një lumë Asnjë ditë nuk i ngjan çastit Kur shiu luan me heshtjen Me mijëra herë Asnjë natë nuk i ngjan dritës së hënës Kur yjet i bëjnë rojë vetmisë Me mijëra herë Kur lumi del nga shtrati i vet Belbëzojnë dy shpirtra Dhe zgjohet një ëndërr Në bregun e përqafimit Matanë dashurisë është një lumë Secili i shkruan kujtimet Të stolisura me gjethe trëndafili Me mijëra herë Prapë koten valët Si tufa e zogjve të mërzitur Herët në mëngjesin e brengosur Arratisen frymëzimet e etura Me mijëra herë Matanë dashurisë është një lumë
E mërzitur është nata Kur gjërat e ndieshme grisen Si fijet e holla të frikës Në rrugën e ndjenjave të shkrumbuara Nuk ka kush me ndez të shkretin zjarr As në mëngjesin tjetër Kur ikin të gjitha pulëbardhat E mërzitur është heshtja Derisa harresa e gishtërinjve Nuk e prek më fundin e puthjes
E mërzitur është vetmia Kur retë e pikëlluara në qiell
Prapë inatosen me ikjen e zogjve E mërzitur është dhimbja Përse nuk ka sy të tjerë që shohin Afshin e ngujuar në shpirtra E mërzitur është dashuria Kur e harrojmë emrin e luleve E mërzitur është ëndrra Nëse parakalojnë të gjitha hijet Diku afër vdekjes
