Etiketë: Sali Bashota

Shkruan: Sali Bashota

Disa fjalë rreth librit, Flirt, Lulzim Tafa, Poezi, botimet AAB, Prishtinë, 2019, Fq.123

Pikënisja e shkrimit tim kritik e vlerësues për librin më të ri të Lulzim Tafës shenjohet pikërisht nga vargu i tij virtuoz: “Poezia është si Toka/Veç pak më e madhe”. Nga këtu çdo gjë që ndërlidhet me aktin krijues, me frymëzimin dhe përbërësit e tij, me idetë dhe temat, ndër të tjera, e krijon parabotën dhe botën e poetit, sikur ta portretizonte, madje diku të gdhendur në kujtesën e lumtur dhe krenare të poetëve, mendimin brilant të Harold Bloomit, kur thoshte se: “poezia është një thirrje profetike që meriton pa diskutim kurorën e letërsisë imagjinare”. Poezia e Lulzim Tafës i ka shenjat e veta, të cilat e prodhojnë faktin estetik, për ta gjetur udhën dhe krijimin e dashurisë, pse jo identitetin e saj, pikërisht me gjuhën, stilin, figurat e renditura në një hapësirë të krijimit dhe të meditimit lirik, aty ku fuqizohen dhe e marrin primatin e vet semantik e simbolik një varg e vistër figurash të mendimit dhe të fjalorit poetik, mirëpo ku triumfon bindshëm prania dhe domethënia e elipsës poetike përmes risemantizimit të kodit erotik. Poeti edhe kur pohon edhe kur mohon e vë në funksion leksikun apo idiomën gjuhësore për t’i ikur kodifikimit, për ta fuqizuar mendimin dhe për ta saktësuar harmoninë e ndjenjës, të çastit, të situatës, në raport me aktin krijues. Është pikërisht gjuha poetike vetë formula e vizionit shkrimor lirik, ku poeti e sjellë konceptin e tij në procesin e të menduarit, pse poezia së pari është ideal i shpirtit, ndërsa fjalori, fryma, porosia e saj i prodhon të amblat dhe të idhtat e jetës, aty ku ritmi i kënaqësisë, ritmi i zemërimit, ritmi i situatës, etj., e kanë një emërues të përbashkët në realitetin e përjetuar të subjektit lirik se çdo gjë lind e jeton kur betohesh për “kry t’vargut”, siç thotë poeti në poezinë e parë të librit “Akull dhe dashni”.

Poezia e Lulzim Tafës është një monolog i shkathtë që e ka rrjedhën dhe intensitetin e vet, i funksionalizuar me ngarkesë të veçantë ideoemocionale, madje monolog që, gjithashtu, e ka formën, bukurinë dhe qëllimin e vet, i cili e kërkon dialogun e tjetrit, për ta saktësuar dramatizimin e situatave të shoshitura përbrenda këtij realiteti ekzistues, aty ku përmes pyetje të shpeshta sugjestive kërkohet identiteti i qenies, herë në minimumin e mundshëm, herë në maksimumin e pamundshëm.

Në pesë ciklet e librit, siç janë: Dashuri, Flirt, Lufta, Bisedë me miq dhe Dhimbje, Lulzim Tafa i shfaq, i formëson dhe i ofron kërkimet e tij krijuese, në favor të trajtimit dhe ndriçimit të mozaikut të temave që ndërlidhen me shoqërinë, aktualitetin , luftën, religjionin, humanizmin, dashurinë, etj. Dhe, pa dyshim, poezia e këtij poeti bëhet valë shpirtërore, në të cilën kryesisht dominon ideja, e shtresuar dhe e simbolizuar me mall, zjarr e dashuri.

Këta tre përbërës (malli, zjarri, dashuria) e ndërtojnë një gjuhë specifike të ligjërimit poetik (variant letrar i gegënishtes me idiomat gjuhësore të të folmeve të Kosovës), për të shtresuar raportin e poezisë me gjuhën, ligjërimin dhe lexuesin. Për më tepër, besimi i poetit për një dashni fikse, i mënjanon konvencat dhe klishetë e të perceptuarit ndryshe për poezinë erotike, ku gjithmonë bukuria e vashës bëhej kryefigurë e simbol, si pavdekshmëri e shpirtit dhe jo ana tjetër që e ka misteriozitetin e vet, të ndrydhur me lirinë e mëkatit për të dashuruar vetëm përfytyrimin dhe shpërfytyrimin e aktit të veprimit.

Magjia e dashurisë, shpërthen, si në këto vargje të poetit: “me shpirt/me trup/ me m’mlue” (“Ty”) apo “me m’përpi/me një frymëmarrje”(“Eh”) apo “Më ke ndez / Si zjarr/dhe po ngrohesh me mua” (“Piromane”) apo “Më vështron të tërin nga maja/Derisa unë pres/ujin me vlue”/(“Nga maja”). Këto vargje shqiptohen e zbërthehen brenda një konteksti të ri semantik, edhe kur trazimi apo mërzia, në njërën anë, e përmbysin imazhin, apo kur përjetimi e adhurimi, në anën tjetër, doemos, bëhen kaq të dallueshme, kaq shpirtërore deri tek receptimi i poezisë me efektin estetik të saj. Prandaj, ky është një shembull i veçantë i ilustrimit të dashurisë, ku ndjeshmëria njerëzore sistemohet përbrenda bazamentin të ndjeshmërisë shkrimore, përmes thjeshtësisë poetike me vargje të shkurta dhe me komunikim të gjatë.

A mund të jetë ky një ditar i dashnisë ku poeti e ka thurur zjarrmin e tij, për ta shpalosur një botë që ikën me plot peripeci e kujtime nga vetvetja dhe që rikthehet në gjenezën e krijimit, bëhet art e dëshmi poetike, sepse fundja për t’ia thyer pasëordin ëndrrës (varg i poetit), udhëtimi i jetës nuk e njeh vdekjen, por e njeh vetëm pavdekshmërinë. Sigurisht se kodi për të hyrë dhe zbërthyer botën e poetit është vetë çelësi i interpretimit për poezinë me tematikë të dashurisë, veçanërisht në poezitë “Të dua më shumë se Paulinën” dhe “ Grue”, kështu që vargjet e poezisë së fundit: “Zoti është dashtë/ Me të lënë të bukur/ Kështu siç je”/, e përcaktojnë qartë dimensionin semantik e estetik , ku bukuria bëhet edhe fenomen i artikuluar me kontocione metafizike.

Cikli i dytë me titullin “Flirt”, i përfaqësuar me poezitë “Ashensori”, “Në Sex Shoop”, “Kur ti më thërret”, “Kushti”, poezia për Çarl Bukovskin, etj., zhvesh gjuhën nga sfera e realitetit, e dekompozon përtej arsyes njerëzore, vetëm e vetëm për ta përmbysur mitin e trilluar, shkëputur nga konteksti i jetës, kur është herë ankth shpirtëror e herë dëshirë erotike, madje deri tek zhveshja figurative nga absurdi dhe ironia. Mbase mund të jetë një formulë ekstreme e rebelimit, në pikëtakim me të dashuruarit ndryshe, ku ka edhe zemërim, revoltë, mllef, duf, klithmë, sarkazëm, indiferencë, por edhe lavdi e madhështi.

Në ciklin e tretë me titullin “Lufta”, shquhet poezia “Letër Bujar Tafës” , pastaj poezia për fëmijët e pagjetur në luftën e ndodhur në Kosovë, “Svetllana dhe lufta”, “Parisi”, “Ata më thanë ik e unë ika”, etj. Në këtë cikël të poezive ndërtohen imazhe e peizazhe në raporte kundërvënëse e krahasuese, ku dominon ironia, antiteza, paradoksi, si dhe loja e kundërloja me ngjarje dhe figura të ndryshme që i përkasin së kaluarës, por edhe aktualitetit.

Mbi të gjitha poezia “Letër Bujar Tafës”, është njëra ndër poezitë më të mira të këtij libri, por edhe ndër poezitë më ecenciale në krijimtarinë poetike të Lulzim Tafës. Paradoksalisht, poeti imazhin e luftës e vë brenda ligjërimit ironik dhe situatës tragjike, kësaj radhe, për ta përcaktuar veprimin në një ambient, në të cilin trishtimi, ëndrra, lutja, vaji, frika, guximi, mëkati, krimi, vrasja, vdekja, etj., secili e secila prej tyre e kanë gjëmën e vajin e vet në një ëndërr të papërfunduar.

Në ciklin e katërt me titullin “Bisedë me miq”, shquhet poezia për poetin e ndjerë, Basri Çapriqi. Është një rimarrje e ideve të Çapriqit në një poezi të tij për heronjtë dhe kurvat, dhe e funksionalizuar në një kontekst tjetër imagjinar, si mbindërtim poetik, për ta aktualizuar ironinë lirike deri në maksimum. Edhe në poezitë e tjera të karakterit përkushtues, siç janë: ”Vetëm ora jote ecë” (kushtuar Jeton Kelmendit), “Nëse do të nisesh letër për Natashën” (kushtuar Ion Deaconeskut), “Këto leja një romi” (kushtuar poetit të ndjerë, Kujtim Paçaku), si dhe në poezitë në formë dialogu me diellin, qiellin, detin, drunjtë, gurët, Lulzim Tafa reflektimin e tij personal poetik e fuqizon mjeshtërisht në kontekste të reja ligjërimore dhe figurative.

Gjithsesi, edhe cikli i pestë dhe i fundit me titullin “Dhimbje”, dallohet me poezi të realizuara në nivelin poetik dhe estetik. Poezia me titullin “Paralajmërim për ata që do t’ iu vdes Nana”, artikulon ndjenjat, mendimet dhe rrethanat e poetit për ta konceptuar mungesën dhe dhimbjen si paralajmërim për të tjerët gjatë shpjegimit të vdekjes së Nanës, sikur vdes bota, madje paralajmërimi e fuqizon tekstin për ta përcaktuar simbolikën e kontekstit, pikërisht me pritjen e dhimbjes, sepse: “Pa Nanë/ Dita ish pa Diell/Nata ish pa Hanë”/. Poeti e dokumenton saktë imazhin e mungesës së Nanës përbrenda një sfondi të përjetuar me shpirt, aty ku gdhendet përjetësisht portreti i saj i shenjtë.

Po kështu, kuptimi dhe domethënia e dhimbjes paraqitet në variante të ndryshme të përmallimit e të melankolisë, por edhe të vuajtjes njerëzore (poezia “Edhe ata që nuk i njohim vuajnë”), por edhe në relacione të tjera që e fuqizojnë porosinë për jetën, në besimin për Zotin dhe për fjalën e mençur që shndërrohet në poezi të bukur.

Poezia e Lulzim Tafës me preokupimin e tij ideoemocional e imagjinar, në pikëpamje të tematikës, stilit, gjuhës, figuracionit, etj., shquhet për vlera poetike dhe estetike dhe, pa dyshim, sjell një ndjeshmëri të veçantë lirike në poezinë e sotme shqipe./KultPlus.com

Në Kolegjin AAB u promovua libri më i ri i autorit Sali Bashota “Asnjë zë tjetër”, shkruan KultPlus.

Në prani të studiuesve, dashamirësve të librit dhe studentëve, sot në Kolegjin AAB u bë promovimi i librit më të ri të autorit Sali Bashota “Asnjë zë tjetër”, botim i Shtëpisë Botuese AAB.

Për të folur për këtë libër i cili përmbanë 59 poezi, numër ky që përkon me moshën e shkrimtarit dhe vitin e lindjes, folën rektori i Kolegjit AAB, prof.dr. Lulzim Tafa si dhe prof. Besa Hoxha Beqiri.

Me këtë rast, rektori i Kolegjit AAB, Lulzim Tafa, tha se individualiteti që poeti Bashota përçon tek lexuesit është i madh, ndërsa për veprën “Asnjë zë tjetër” tha se posedon origjinalitet.

“Sali Bashota shquhet për një zë unikat në poezinë shqipe. Individualiteti i tij theksohet edhe kur shkruan për atdheun, edhe kur shkruan për dashurinë, edhe kur shkruan per luftën, për Prishtinën, por edhe kur shkruan për miqtë e për familjen. Këtë origjinalitet të tij ai e thekson edhe në librin me poezi, “Asnjë zë tjetër”, tha rektori Tafa.

Për veprën “Asnjë zë tjetër”, foli edhe prof. Besa Hoxha Beqiri, ajo shtoi se në vargjet e Bashotës lexuesi gjen pjekurinë artistike të përdorimit të situatave të ndryshme, qoftë personale, shoqërore apo kombëtare.

“Bota krijuese e këtij poeti, të përkthyer në shumë gjuhë të botës, kurrorëzuar tanimë me përmbledhjen e tij të trembëdhjetë të poezive, pasurohet edhe më tepër me forma të reja të shkrimit poetik. Mozaiku i pasur i motiveve dhe strukturës së poezisë së tij në përmbledhjen “Asnjë zë tjetër”, sjell lojën poetike, me anë të shkronjave, qysh në titull, tek zëri, që paraqet atë të poetit”, tha Hoxha Beqiri.

Ndërsa, autori i veprës “Asnjë zë tjetër” Sali Bashota, falënderoi të gjithë të pranishmit dhe përkrahësit që e ndihmuan në realizimin e këtij libri. Ai shtoi se pa njërëzit e tij të ngushtë, nuk do të arrinte të finalizonte këtë vëllim të ri me poezi, duke falënderuar gjithashtu edhe Shtëpinë Botuese AAB për botimin e tij./ KultPlus.com

Libri “Enigma e shkrimit” i Sali Bashotës përbëhet nga ese, trajtesa dhe studime të shkruara këtu e njëzet vjet më parë. Autorë dhe vepra, çështje dhe probleme letrare të diskutueshme, modele krijuese, koncepte mbi letërsinë, duke filluar nga periudha e romantizmit shqiptar e deri tek letërsia e sotme shqipe janë mbarështruar në shkrimet e këtij libri.

Në radhë të parë, poezia, proza, kritika, të shkruara e të botuara nëpër faza dhe periudha të ndryshme të zhvillimit të letërsisë shqipe, janë objekt i interpretimit dhe vlerësimit, me qëllim të njohjes, studimit dhe funksionalizimit të tyre në raport me treguesit e komunikimit letrar.
Në këtë libër synohet trajtimi i temave dhe fenomeneve letrare përmes kriterit vlerësues dhe
kriterit estetik, para së gjithash, për të evidentuar dhe konceptuar veçori të reja kuptimore midis krijimit letrar dhe mendimit kritik.

Libri “Enigma e shkrimit” trajton edhe çështje dhe fenomene aktuale të letërsisë shqipe, duke
problematizuar diskursin e saj brenda pikëpyetjeve e këndvështrimeve, por edhe debateve që kanë për qëllim kryesor nxitjen e dialogut për sugjerime dhe propozime për leximin dhe receptimin e letërsisë.

Në këtë libër të Bashotës zënë vend personalitete të ndryshme të letërsisë dhe të kulturës shqiptare: Jeronim de Rada, Zef Serembe, Mitrush Kuteli, Faik Konica, Enver Gjerqeku, Azem Shkreli, Ali Podrimja, Sabri Hamiti, Beqir Musliu, Musa Ramadani, Zija Çela, Ibrahim Berisha, Milazim Krasniqi, Avni Spahiu, Osman Gashi etj. Librin “Enigma e shkrimit” e botoi Shtëpia Botuese “Artini”./KultPlus.com