Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare përmbylli punimet e edicionit të 41-të.
Ky edicion i sivjetmë i Seminarit arriti ta vazhdojë traditën si kryengjarje e albanologjisë dhe përmbushi misionin e seminarit- afirmimin e shqipes kudo në botë.
Seminari i përvitshëm ka bërë për vete edhe albanologë dhe etnologë nga vende të tjera, duke sjellë emra të njohur ndërkombëtarisht të gjuhësisë. Prania e emrave të shquar në fushë të studimeve albanologjike dhe shpalosja e rezultateve të tyre shkencore, si dhe interesimi i madh i seminaristëve për ta mësuar shqipen, janë tregues të rëndësishëm të mbarëvajtjes së edicionit të 41-të të Seminarit të Prishtinës.
Seminari për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare vlerësohet si një prej ngjarjeve më të rëndësishme dhe kontributin më të madh në fushën e shkencave albanologjike. / KultPlus.com
(Rrno vetëm për me tregu e At Zef Pllumit dhe Jeto për ta treguar e Gabriel Garsia Markesit)
Në këtë kumtesë bëjmë një krahasim në mes të dy veprave me të njëjtin titull të të njëjtit zhanër, atë të At Zef Pllumit Rrno vetëm për me tregu dhe të Gabril Garsia Markesit Jeto për ta treguar, të cilat janë dy rrëfime dhe brenda një kodi zhanror. Nuk është vetëm titulli që i bën këto dy vepra të krahasueshme, por edhe modeli zhanror, i cili do të jetë fokusi ynë kryesor, më tej edhe shkrimi e rrëfimi autoreferencial dhe modeli i autorit. Përgjatë kësaj analize krahasuese vihen në pah shenjuesit tekstualë që e bëjnë të përafërt njërën vepër me tjetrën përbrenda një ‘diagrami’ ku shqyrtohen të përbashkëtat dhe dallimet në mes dy këtyre dy autobiografive të shkruara në një distancë të afërt kohore, por në një hapësirë (topos) të largët. Edhe pse këto dy vepra autobiografike janë të të njëjtit zhanër, autorët luajnë ndryshe me kufijtë zhanrorë, kronologjinë, modusit rrëfimorë, ndërsa emëruesit jo vetëm paratekstualë, tekstualë, por edhe ndërtekstualë janë e përbashkëta si për autorin, Zef Pllumi, ashtu dhe autoritetin letrar, G. G. Markes. Pyetja e kërkimore e cila provon të marrë përgjigje gjatë këtij krahasimi analitik është: Cila janë të përbashkëtat dhe dallimet e këtyre dy veprave të të njëjtit zhanër me të njëjtin shenjues paratekstual? Në analizë e sipër do të merren parasysh edhe modelet klasike nga Shën Augustini deri te Shatobriani, për të parë se si ka derivuar forma dhe trajta e ligjërimit nga autorët “epikë” te autorët që tutje zhvillojnë këtë ‘epizëm’ përbrenda ‘konvencave lirike’, aty ku retro dhe introspeksioni koekzistojnë njëkohshëm të cilët janë shndërruar në konstanta themelore letrare. Rrno vetëm për me tregue e At Zef Pllumit për herë të parë u botua në Tiranë në vitin 2001 nga shtëpia botuese Hylli i Dritës dhe titulli tekstualisht është pjesë e frazës sugjeruese e konvokuese e At Marin Sirdanit drejtuar autorit diku në gjysmën e dytë e të viteve ’40-të, ndërsa Jeto për ta treguar (Living To Tell the Tale) e Markesit për herë të parë është botuar në vitin 2003 në New York dhe titulli kontekstualisht është pjesë e rrëfimit dhe moto e krijimit: jeta nuk është ajo që ke jetuar, është ajo që të kujtohet, dhe ashtu siç të kujtohet për ta rrëfyer. Fjalët çelës: autor, model, zhanër, autobiografi, rrëfim, fakt, fiksion, autofiksion etj.
Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare po zhvillon edicionin e 40-të.
Në punimet e këtij seminari data 25 gusht i kushtohet arbëreshëve me pjesëmarrjen e drejtores ekzekutive të Qendrës së Studimeve dhe Publikimeve për Arbëreshët (QSPA), prof. Diana Kastratit dhe disa prej studiuesve të qendrës, të cilët do të paraqesin kumtesa dhe referime mbi gjuhën, letërsinë dhe kulturën arbëreshe.
Edicioni i 40-të Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare hapi punimet më 15 gusht dhe do të zhvillohet deri më datë 26. Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare është themeluar në vitin 1974 pranë Fakultetit të Filologjisë (dikur Fakulteti Filozofik) të Universitetit të Prishtinës.
Ky seminar organizohet për studentë e studiues që merren me probleme të gjuhës, të letërsisë e të kulturës shqiptare, po edhe me albanologjinë përgjithësisht.
Më 15 gusht u bë hapja e punimeve të seminarit ku ishin të pranishëm: Arbërie Nagavci, Ministre e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit; Hajrulla Çeku, Ministër i Kulturës, Rinisë dhe Sportit; Lindita Rugova, Dekane e Fakultetit të Filologjisë; Shkumbin Munishi, Drejtor i Seminarit; Dhurata Shehri, bashkëdrejtore e Seminarit, etj. Dekania e Fakultetit të Filologjisë, Lindita Rugova, theksoi se vlera e seminarit është e madhe.
“Ky seminar është i madh jo vetëm nga numri i studentëve që marrin pjesë, por edhe nga rëndësia dhe tematikat që do të shtjellohen.
Misioni i seminarit është afirmimi i shqipes kudo në botë”, tha ajo. Ndërsa bashkëdrejtorja e seminarit Dhurata Shehri, ndër të tjera theksoi se këtë seminar e mbajti gjallë sidomos këmbëngulja për të njohur veten dhe për t’ua zbuluar atë të tjerëve. /KultPlus.com
Gjendja e sotme e Eposit të Kreshnikëve në pesë shtete të Ballkanit
Gjendja e sotme e Eposit të Kreshnikëve në pesë shtete të Ballkanit ishte projekt kërkimor në terren, me rreth 30 ditë pune. E realizova në vitet 2012-2016 dhe vazhdova në vitet vijuese.
Në realizim më kanë ndihmuar 5 ekspertë nga Prishtina, Tirana e Shkupi dhe rreth 90 bashkëpunëtorë të terrrenit. Ishin edhe dy ekspertë të jashtëm: profesorët Dejvid Ellmer, Universiteti i Harvardit, dhe Nikolla Skalldaferri, Universiteti i Milanos.
Financimin e ka kryer pjesërisht Ministria (MASHT). Qëllimi i kërkimit ishte mbledhja e dëshmive për dosjen e Eposit të Kreshnikëve për paraqitje në UNESCO. Vendet e kërkimit janë rreth 400 vendbanime në Kosovë, Shqipëri, Maqedoni, Mal i Zi, Serbi. Në ato vende janë evidencuar edhe rreth 150 lahutarë. Metodologjia e zbatuar në terren ishte e shkallës së lartë. Nga rezultatet e kërkimit del se ka pasur tejkalim të trefishtë të planit. Janë mbledhur 15 vëllime, që kanë mbi 100 mijë vargje. Janë incizuar me kamerë rreth 65 mijë vargje, me mbi 5 mijë minuta.
Janë dhënë vlerësime të larta në përurimet e këtij projekti në Prishtinë, Tiranë, Shkup, Tuz e Cyrih. Ka fituar edhe ҫmimin ndërkombëtar për kërkime në etnokulturë, Mendim Special, nga Europa Nostra, Madrid 2016.
Nesër nis organizimi i një prej ngjarjeve më të rëndësishme vjetore në fushën e albanologjisë, pikërisht Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, i njohur në fillim si Seminari i Kulturës Shqiptare për të Huaj. Seminari është një takim i përvitshëm dhe i rëndësishëm shkencor e profesional nga fusha e shkencave albanologjike, i cili që nga viti 1974 tradicionalisht organizohet në Prishtinë.
Qëllimi primar i organizimit të tij fillimisht ishte ofrimi i ndihmës për studentët dhe studiuesit e huaj që interesohen për gjuhën, letërsinë e kulturën shqiptare si dhe për shkencat albanologjike. Seminari ka një karakter shumë – dimensional dhe multi-disiplinar.
Me kalimin e kohës, kjo ngjarje është shndërruar në një shkollë të llojit të vet nga fushat e gjuhës, letërsisë dhe kulturës shqiptare si dhe të albanologjisë në përgjithësi.Këtë vit seminari do të mbahet nga data 23 gusht deri me 3 shtator 2021 dhe pjesë e tij do të jenë studiues të ndryshëm shqiptarë, ku do të trajtojnë një sërë tematikash. Me datën 1 shtator është parashikuar edhe mbajtja e Mbrëmjes Arbëreshe, në të cilën do të promovohet vepra e studiueses Maksimiljana Barančić, në Zarë të Kroacisë, “Fjalori Kroatisht-Arbënisht të shoqëruar me gramatikë”. / KultPlus.com
Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare ka dalë më një njoftim zyrtar, duke dhënë detaje për edicionin e radhës, për të cilin edhe ka shpallë thirrjen e hapur për aplikanët, shkruan KultPlus.
Në këtë njoftim përpos që janë bërë të ditura edhe datat e këtij edicioni, poashtu janë bërë të ditura edhe pikat në të cilat fokusohet ky edicion. KultPlus ju sjell të plotë njoftimin e organizatorëve.
Thirrje për aplikim
Të dashur miq,
Seminari XXXIX Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare do t’i zhvillojë punime nga 23 gusht – 3 shtator 2021.
Aplikimet tuaja për pjesëmarrje me punime ose për ndjekjen e kurseve të shqipes (për studentët e huaj) mund t’i dërgoni deri më 20 korrik 2021.
FAKULTETI I FILOLOGJISË I UNIVERSITETIT TË PRISHTINËS
Prishtinë, Rruga Nënë Tereza, pn. KOSOVË Tel. +38138 222 970
Sekretarë profesionalë: Dr. Kadire Binaj dhe MA. Mensur Vokrri
Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare është themeluar në vitin 1974 pranë Fakultetit të Filologjisë (atëherë: Fakulteti Filozofik) të Universitetit të Prishtinës. Ky Seminar organizohet për studiues e studentë që merren me probleme të gjuhës, të letërsisë e të kulturës shqiptare, po edhe me albanologjinë përgjithësisht.
Seminari ka zhvilluar gjithsej tridhjetë e tetë sesione. Në vitet 1995 e 1996 sesionet e këtij Seminari u mbajtën në Tiranë në bashkëpunim me Institutin e Gjuhësisë e të Letërsisë të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Sesionet 19 dhe 20 (2000-2001) janë organizuar në bashkëpunim me Institutin e Gjuhësisë dhe të Letërsisë të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.
SEMINARI XXXIX DO T’I ZHVILLOJË PUNIMET NË PRISHTINË NGA 23 gusht – 3 shtator 2021.
Arritja e seminaristëve në Kosovë, më 22 gusht 2021 (e diel). Hapja solemne e Seminarit XXXIX, më 23 gusht 2021, në orën 11:00.
Programi bazë i Seminarit XXXIX:
1. Kurse intensive të mësimit të shqipes (tri nivele);
2. Ligjërata të veçanta të gjuhësisë;
3. Ligjërata për letërsinë shqiptare;
4. Ligjërata për kulturën shqiptare;
5. Tryeza;
6. Referime shkencore;
7. Program kulturor plotësues për t’i njohur seminaristët me bukuritë natyrore dhe historinë, si dhe me veprimtaritë kulturore në vende të ndryshme të Kosovës.
SESIONET SHKENCORE (2 – 3 Shtator 2021)
Temat bosht të Seminarit për sesionet shkencore (2 – 3 Shtator 2021) janë:
I. Gjuhësi:
1. Struktura e shqipes së vjetër
Në zhvillimin e saj historik gjuha shqipe ka ndërtuar tiparet e saj strukturore, të cilat në të kaluarën kanë qenë objekt studimi i shumë studimeve historike-krahasimtare. Në sesionin e sivjetmë të Seminarit do të diskutohen përsëri aspektet e ndryshme që kanë të bëjnë me strukturën e shqipes së vjetër, ashtu siç del e pasqyruar në shkrimet e vjetra, dhe tiparet strukturore të saj. Inkurajohen pjesëmarrësit që në studimet e tyre të trajtojnë çështje e probleme konkrete strukturore që lidhen me sistemin e shqipes së vjetër.
2. Shqipja dhe varietetet e saj
Shqipja e sotme ka manifestime varietetesh e formash të ndryshme gjuhësore të cilat kanë mbështetje të ndryshme gjeografike, shoqërore e kulturore. Në kuadër të kësaj teme pjesëmarrësit janë të ftuat të trajtojnë çështje shumëdimensionale që lidhen me varietetet e shqipes, me strukturën, funksionet dhe përdorimet e tyre.
II. Letërsi:
1. Letërsia shqipe: vetmia dhe veçimi
Këto topika të forta të letërsisë universale me prani të gjithëkohëshme në letërsi, kanë lënë gjurmë e janë bërë produktive edhe në letërsinë shqipe. Një hetim i gjurmëve dhe relacioneve me topikat, poetikat, periudhat, autorët dhe gjinitë e letërsisë shqipe është i mundur. Vetmia dhe veçimi shfaqen edhe si gjendje e parakushte të krijimit në përgjithësi dhe atij letrar në veçanti.
Duke u nisur nga këto dy prerje të mëdha, letërsia shqipe mund të hetohet e interpretohen nën dritën e:
a. Vetmisë si parakusht i kërkimit, zbulimit dhe krijimit të vetvetes dhe botës;
b. Vetmisë dhe veçimit si ndërtim e zotërim i vetvetes dhe i identitetit personal;
c. Veçimit prej shoqërisë si distancë higjenike prej “tjetrit” ( edhe ai i zbulueshëm pikërisht prej vetmisë dhe veçimit) për të zbuluar kufijtë e vetvetes;
d. Mungesës së veçimit social si parakusht e produkt i letërsisë së masës;
e. Vetmisë dhe veçimit të individit krijues nga shoqëria, dukuri e “izma-ve” letrare të shekullit XX, edhe në letërsinë shqipe.
2. Mësimdhënia e letërsisë për nxënësit e mijëvjeçarit të ri
Kjo temë ka në qendër idenë e mësimdhënies së letërsisë në një brez të ri nxënësish që konsiderohen “të lindur” me teknologjitë te reja, pra nxënësit e mijëvjeçarit të ri të cilët kanë një qasje krejt të ndryshme me librin e leximet nga mësuesit e tyre, por edhe në përgjithësi me “emigrantët”, siç quhen të gjithë ata individë që teknologjitë e reja i kane mësuar dhe janë adoptuar me to që në moshë të vogël. Nisur nga kjo premisë, edhe mësimdhënia e letërsisë ka reflektuar e po reflekton në botë. Po në arealet shqipfolëse si rezulton kjo qasje në të gjitha nivelet: të programeve, të teksteve, të mësuesve, si dhe të programeve të masterave që diplomojnë mësues letërsie?
Rasti i mësimdhënies digjitale gjatë periudhës së pandemisë, më shumë se një vit në te gjitha nivelet e mësimdhënies së letërsisë mund të shërbejë si një casus për të analizuar disa prej çështjeve të sipërpërmendura.
III. Kulturologji:
1. Roli i medias në periudhën e infodemisë
Fjalën ‘infodemi’ që për herë të parë në 2003 e ka përmendur një artikull i Washington Post-it, e ka ripërdorur Organizata Botërore e Shëndetësisë në shkurt të vitit të kaluar si ‘infodemi masive’, që po e shoqëron shpërthimin e pandemisë të Covidit. Ky term për OBSH-në nënkupton vërshimin e madh të informatave rreth virusit, një pjesë e të cilave nuk janë ta sakta dhe e vështirësojnë gjetjen e burimeve të verifikuara për publikun.
Në periudhën e post-së-vërtetës, diskursit popullist, dhe zhvillimit marramendës të teknologjisë digjitale, po bëhet gjithnjë më e vështirë të dallohen informacionet faktike nga propaganda. Dezinformatat për coronavirusin po shpërndahen po aq shpejt sa edhe vetë virusi, duke filluar prej ilaçeve mrekullibërëse të mjekësisë alternative e deri te aktivizmi për anti-vaksinim dhe teoritë e konspiracionit. Lajmet e rreme që shpesh janë të dorës së dytë apo të tretë, bëhen virale sidomos nëpër rrjetet sociale, dhe pakkush nga publiku ua kushton ato 20 sekonda të larjes së duarve edhe verifikimit të burimit apo kërkimit të thjeshtë në Google. Infodemia shkakton efekt të fuqishëm emocional duke i lënë anash gjykimin racional dhe mendimin kritik.
Cili është roli i medias në këtë kaos infodemik?
2. Fake news në epokën e vetëkomunikimit
Sot kemi kaluar tashmë nga epoka e komunikimit në atë të vetëkomunikimit, kur individët behën njëkohësisht edhe dhënës edhe marrës të mesazheve. Një nga problemet që shfaqet rëndom në këtë epokë vetëkomunikimi është fake news (lajmi i rremë) që është shndërruar në dukuri sot në botë. Mënyrat e hetimit dhe zbulimit të fake news, raporti i lajmit të rremë më mediet tradicionale dhe ato të reja, reagimi ndaj tij dhe pasojat që krijon në komunikim e vetëkomunikim mund të jenë disa nga këndvështrimet nga mund të shihet dukuria e fake news në epoken e vetëkomunikimit.
Abstraktet deri në 300 fjalë në shqip dhe në anglisht dorëzohen deri më 20 korrik 2021 në e-mail adresën [email protected]. Abstraktet duhet të përmbajnë temën dhe qëllimin e hulumtimit, sfondin kërkimor dhe metodologjinë si dhe rezultatet e pritura. Po ashtu, luteni të shkruani një biografi të shkurtër dhe të specifikoni nëse aplikoni për sesion shkencor apo referim shkencor. Vlerësimi dhe përzgjedhja e punimeve bëhet deri më 25 korrik 2021.
Studiuesit nga Shqipëria duhet të aplikojnë në bashkëdrejtorinë e Seminarit në Tiranë (e-mail adresa: [email protected]).
Po ashtu, ftohen studiuesit të cilët nuk do të mund të jenë pjesë e Seminarit të sivjetmë dhe ta shpalosin punën e tyre shkencore, që t’i dërgojnë punimet e tyre për botim në revistën e Seminarit 39. Punimet të cilat duhet të përmbajnë abstraktin në shqip dhe anglisht dorëzohen deri më 1 dhjetor 2020 në e-mail adresën [email protected].
Do të botohen vetëm punimet që janë vlerësuar të botueshme nga recensentët (blind peer reviw).
Edicioni i 38-të i Seminarit për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare ka qenë mjaft i pasur, me shumë studiues nga mbarë bota që kanë zbarkuar në Prishtinë, me shumë kumtesa të rëndësishme që janë paraqitur para studiuesve dhe studentëve, dhe dashamirësve të kulturës shqiptare, shkruan KultPlus.
Dita e parafundit e Seminarit u hap me mbajtjen e sesioneve nga letërsia, gjuhësia dhe kulturologjia. Në seancën e parë të sesionit shkencor të letërsisë u paraqitën Kujtim Shala me “Vetja tjetër”, Lili Sula me “E vërtetdukshmja e ëndrrës kadareane”, Vjollca Osja me “Ëndrra, ëndërrimi, dhe ligjërimi onirik si prosede krijuese”, Anton Berishaj me “Poetika e ëndërrimit dhe e ëndrrës — Martin Camaj dhe Anton Pashku” si dhe Edlira Tonuzi me “Lojë” andrrimesh në katër modele (Mjedja, Koliqi, Camaj, Zorba).
Kurse në seancën e dytë, që do të nis nga ora 16:00 do të paraqiten Eljon
Doçe, Afrim Rexhepi, Jolanda Lila, Drita Isufaj, e Viola Isufaj. Në anën
tjetër, Rrahman Paçarizi, Julie Kolgjini, Kledi Shegani, e Hysnie Haxhillari, u
paraqitën në seancën e parë të sesionit shkencor të gjuhësisë, derisa në
seancën e dytë Imri Badallaj shpjegoi strukturën dialektore të shqipes së
sotme.
Lindita Sejdiu-Rugova, paraqiti para audiencës “Klauzat e nënrenditura
të shqipes”. Edhe nga sesioni shkencor i kulturologjisë pati trajtesa të
rëndësishme. U fol për gazetarinë në përgjithësi, me Mark Markun që trajtoi
“Gazetarinë shqiptare në epokën e vetëkomunikimit”, pastaj u paraqit
Ledia Kazazi, Arben Muka, Haqif Mulliqi e Dren Gërguri në seancën e parë.
Seanca e dytë në këtë sesion mbahet me fillim nga ora 16:00 ku do të paraqiten
Alfred Halilaj me “Fjala, rrjetet sociale dhe politika”, Eva Londo,
Festim Rizanaj, Klodiana Toptani, Andrea Hrstić, e pjesëmarrës të tjerë. Paraqitjet
nga ky sesion do të vazhdojnë edhe nesër.
Seminari për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare është ngjarja më e madhe kulturore në vend. Gjatë këtij edicioni ishin të pranishëm mbi 100 pjesëmarrës nga vende të ndryshme të botës, të cilët mbajtën kurse të gjuhës shqipe. Seminarit i 38-të për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare do t’i përmbyll punimet nesër. /KultPlus.com
Edicioni i 38-të i Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën shqipe pritet të nis së shpejti. Tashmë është gjithçka gati për fillimin e tij. Edhe në këtë edicion, shumë studentë e studiues nga mbarë rajoni do t’i trajtojnë problemet e gjuhësisë dhe letërsisë shqipe, shkruan KultPlus.
Më 19 gusht
me fillim nga ora 11:00, do të bëhet hapja zyrtare e Seminarit XXXVIII. Ky vit
do të jetë interesant për faktin se janë bërë 45 vjet që kur është themeluar
Seminari në Fakultetin e Filologjisë. Gjatë këtyre vjetëve ka pasur gjithsej 37
sesione, disa prej tyre të mbajtura edhe në Tiranë.
Përmbi 100
pjesëmarrës pritet të jenë në këtë edicion jubile, i cili shpërfaq edhe
vazhdimësinë e këtij Seminari ndër vite.
Për këtë
numër të madh të pjesëmarrësve nga mbarë bota, janë të entuziazmuar edhe
organizatorët. Drejtori i Seminarit Shkumbin Munishi, thotë se ndjehet i lumtur
që edicioni i ri është gati të fillojë.
“Do të
ketë mjaft pjesëmarrës dhe ne jemi të lumtur. Presim studiues nga shumë vende
të botës si nga Polonia, Gjermania, e me radhë. Do të organizojmë edhe kurset e
gjuhës e aktivitete tjera. Janë rreth 80 studiues që do të marrin pjesë në
aktivitetet shkencore”, thotë Munishi.
Në programin
bazë të Seminarit do të ketë edhe kurse intensive të mësimit të shqipes si dhe
ligjërata për letërsinë, kulturën shqipe si dhe referime, tryeza, e ligjërata
të përgjithshme.
Seminari,
padyshim që është një nga ngjarjet kryesore kulturore në vend. Tashmë me
traditë disadekadëshe, Seminari luan rol të rëndësishëm në zhvillimin e jetës
kulturore në vend si dhe krijon imazh pozitiv edhe në arenën ndërkombëtare me
studiuesit nga mbarë bota që i sjellë në Prishtinë.
Pjesëmarrësit në edicionin e 38-të të Seminarit, do të zbarkojnë në Prishtinë më 18 gusht. /KultPlus.com
Në Fakultetin Filologjik po vazhdon të mbahet Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, në kuadër të së cilës referoi edhe studiuesi Edmond Çali, shkruan KultPlus.
Ai prezantoi kumtesën e tij “Poezi dhe prozë. Përsëritja krijuese në letërsinë e realizmit socialist. Intertekstualiteti në dy vepra të Ismail Kadaresë: poema “Ëndërr industriale” dhe romani “Dasma””.
Ai thotë se tash e një kohë të gjatë është marrë me romanin “Dasma” të Kadaresë dhe gjatë kësaj kohë thotë se ka parë variantet dhe botimet e këtij romani, ku ka dalluar pesë botime, të vitit 1967, 1968, 1980, 2000 dhe 2008.
Çali shprehet se për këtë roman është marrë edhe me kritikën zyrtare të realizmit socialist, kritikën jashtë Shqipërisë, kritikën në Kosovë dhe kritikën pas vitit 1990.
“Jam munduar që të shikoj çdo ndihmesë që është dhënë për romanin dasma, e para punës për të parë vlerën e tij si roman pasi që vetë autori e ka nënvlerësuar, në një bisedë të shkurtër që e kam pasur me Kadarenë, ai vetë ka theksuar se nuk e mendon si një roman me vlerë romanin “Dasma” dhe unë për këtë jam pak dyshues, pasi që unë i jap më shumë vlerë se sa pjesa më e madhe e kritikës dhe jo vetëm për vlerën që ka romani në vetvete por edhe sa i përket rëndësisë që ky roman ka në sistemin letrarë të Kadaresë”, u shpreh Çali.
Lidhur me rëndësinë e kësaj vepre ai bazohet edhe në disa krahasime që i ka bërë me veprat e tjera të Kadaresë me “Dimrin e vetmisë së madhe”, “Prilli i thyer” , me poemën “Ëndërr industriale”, “Autobiografia e popullit në vargje”. Në këto krahasime ai thekson se romanin “Dasma” e vlerëson më shumë se “Prillin e thyer”, për të cilin mendon se është vetëm zgjerim i romanit “Dasma”.
“Ky roman është i lidhur me veprën “Autobiografia e popullit në vargje meqenëse në romanin “Dasma”, kemi referimin e vazhdueshëm për legjendat. Me romanin “Prilli i thyer”, të cilin unë e mendoj as më shumë e as më pak se zgjerim dhe në një farë formë një kopje të keqe të një kapitulli të librit “Dasma”, ndoshta dikujt mund t’i vije hidhur kjo por është një temë të cilën Kadareja e ka trajtuar shumë më mirë dhe shumë më përpara, temë të cilën e kanë trajtuar edhe autorë të tjerë”, u shpreh tutje Çali.
Sa i përket botimeve, ai ka gjetur pesë botime të romanit në të cilat ndërhyrjet e autorit kanë të bëjnë me titullin, organizimin strukturor (sa i përket ndarjes së kapitujve, shtimit apo eliminimit të kapitujve), për lidhjet e tekstit me tekstin tjetër me poemën “Ëndërr industriale”, për lidhjen me veprat e tjera të Kadaresë në prozë dhe lidhjes me lidhjet e brendshme, për pikëvështrimin në letërsi ku eliminimi i disa pjesëve garanton një keqësim të tekstit.
Çali theksoi se botimi i parë i “Dasmës” që është një rishtypje e “Dasmës” por që është botimi i parë në formë libri është bërë nga “Rilindja” në Prishtinë dhe këtë nuk e përmend askush.
“Fillimisht është botuar vetëm një kapitull në gazetën “Drita” dhe botimin e parë në revistën “Nëntori”. Çfarë bën Rilindja e merr këtë kapitull të botuar në revistën “Nëntori”, e rregullon dhe e bën në një botim gjepi dhe që gjendet në Bibliotekën Kombëtare në Tiranë, nuk e përmend njeri dhe këto janë gjëra që i gabojnë edhe në kopërtinat e librave”, tha studiuesi Edmond Çali.
Ai tutje tha se meqë bibliografia tregon se vepra poema “Ëndërr industriale” është botuar në vitin 1961 kurse vepra “Dasma” në vitin 1961, ato kanë motive të përafërta ndërsa krahas lidhshmërisë se personazheve veçoi edhe praninë e fesë dhe të Kanunit. / KultPlus.com
Sot në kuadër të Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare është diskutuar për Konsultën Gjuhësore të Prishtinës, shkruan KultPlus.
Konsulta e Prishtinës ishte mbajtur më 27 dhe 28 prillit të vitit 1968, organizuar nga Institutin Albanologjik dhe katedra e gjuhës dhe letërsisë shqipe në Fakultetin e atëhershëm të Filologjisë në kuadër të Universitetit të Prishtinës.
Në të kanë marrë pjesë rreth 150 intelektual të fushave të ndryshme si dhe kishte për qëllim që të merrte vendim në lidhje me fatin e gjuhës shqipe në Kosovë dhe në shtet tjera pjesë të Jugosllavisë së atëhershme. Pas mbajtjes së kësaj Konsulte u aprovuan përfundimet e nxjerra nga kjo Konsultë, ku u miratua vendimi që edhe shqiptarët e këtyre anëve të shkruanin e ta flisnin shqipen letrare kombëtare që flitej e shkruhej në Shqipëri. U vendos që deri në Kongresin e Drejtshkrimit të zbatohej projekti i 67-tës.
Studiuesja Shefkije Islamaj, ndau më të pranishmit në pika të detajuar historikun e Konsultës Gjuhësore të Prishtinës si dhe sqaroi rëndësinë e kësaj Konsultë.
“Shqipja standarde do të vazhdojë që të mbetet gjuha e përbashkët e të gjithë shqiptarëve, përfshirë këtu edhe shqiptarët e Kosovës sepse duke pasur një gjuhë të përbashkët, identitet dhe histori të përbashkët gjuhësore, shqiptarët do të kenë edhe një të ardhme të përbashkët të përparuar e të qytetëruar. Ne sot ndodhemi në një fazë të re të historisë së kombit, prandaj edhe të shqipes standarde. Do ta kemi një gjuhë standarde sepse jemi një popull, sepse kemi një territor homogjen historik, kemi mite të përbashkëta, histori të përbashkët dhe ndjenjat të përbashkëta sepse kemi edhe kulturën e përbashkët”, u shpreh ajo.
Tutje ajo theksoi se vendimet që u morën pikërisht në këtë Konsultë dhe në Kongresin e Drejtshkrimit patën rëndësi për ruajtjen e gjuhës dhe standardizimin e saj.
Në anën tjetër Shkumbin Munishi u shpreh kjo Konsultë iu dha fund dy proceseve paralele që po ndodhnin njëkohësisht në Kosovë dhe në Shqipëri e që mund të kishin rezultate të ndryshme në standardizimin e gjuhës shqipe, e që bazë kishin dy dialektet e gjuhës shqipe.
“Në rastin e Konsultës shihet qartë që edhe në procesin e përzgjedhjes edhe në procesin e dekodifikimit rolin kryesor e kanë luajtur institucionet dhe ekspertët të cilët kanë marrë vendim që të braktisin bazën dialektore mbi të cilën ishte formuar shqipja në Kosovë dhe në trevat e tjera të ish-Jugosllavisë që pas Luftës së Dytë Botërore, duke e vendosur procesin e standartizimit të shqipes mbi një rrugë tjetër”, u shpreh ai.
Sipas tij ky ka qenë edhe veprimi kryesor që ka mundësuar formimin e një gjuhë të përbashkët standarde për gjithë kombin shqiptarë dhe ka ndikuar drejtpërdrejtë në formësimin e unitetit kombëtar shqiptar.
Konsulta Gjuhësore e Prishtinës konsiderohet padyshim një ndër ngjarjet kryesore drejt standardizimit të gjuhës shqipe./ KultPlus.com
Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare nis sot me fillim nga ora 11:00 në Prishtinë, shkruan KultPlus.
Ky edicion mbledh rreth 150 studiues nga e mbarë bota. Për 11 ditë, krahas shpalosjes së studimeve për gjuhë, letërsi e kulturologji, rreth 120 studentë të huaj do të vijojnë kurset e gjuhës shqipe.
Në sesionin e gjuhësisë këtë vit do të shpalosen studime mbi temën “Shqipja në diasporë – diasporat e shqipes”, në atë të letërsisë në temën “Topika e letërsisë shqipe” e në atë të kulturologjisë, “Kultura në epokën digjitale”./ KultPlus.com
