Uranik Emini
Teatri i “Qytetit të Gjilanit” ishte i mbushur me emocione teksa u ngrit perdja në natën e hapjes së Festivalit të Dramës Shqipe“Talia e Flakës”. Çdo karrige ishte e zënë, ndërsa shikuesit e teatrit prisnin me padurim premierën e interpretimit vizionar të Fadil Hysajt të veprës “Fausti”, një bashkëprodhim i tre teatrove të njohur, “Teatri Kombëtar i Kosovës”, “Teatri i Qytetit të Gjilanit” dhe “Teatri Bekim Fehmiu” nga Prizreni, shkruan KultPlus.
Shfaqja ishte një sukses i jashtëzakonshëm, duke e lënë audiencën të mahnitur nga bashkëpunimi krijues dhe përsosmëria artistike e shfaqur. Vendet ishin të mbushura me audiencë të etur dhe të emocionuar për të parë fundin, një dëshmi e fuqisë së performancës dhe tërheqjes së përjetshme të historisë së Faustit, duke shfaqur gjenialitetin e profesorit dhe regjisorit Fadil Hysaj. Ndërsa perdja ngrihej, ajri ishte i dendur nga pritjet, një ndjenjë që vetëm sa u intensifikua ndërsa historia u shpalos. Ishte një natë për t’u mbajtur mend, ku publiku ishte i zhytur plotësisht në histori, sytë e tyre të ngjitur pas skenës, zemrat e tyre rrahnin në sinkron me kolonat zanore të shfaqura mjeshtërisht nga Memli Kelmendi, si kompozitor i shfaqjes.
- “Koha është një shoqëruese që udhëton bashkë me ne. Ajo na kujton të vlerësojmë çdo moment, sepse nuk do të vijë më. Ajo që lëmë pas nuk është aq e rëndësishme sa mënyra se si kemi jetuar.” – Jean Luc Picard.
Koha është një thesar gjithmonë në lëvizje por e cila nuk ka çmim, një thesar që duhet ruajtur dhe shpenzuar me mençuri. Por për Dr. Faust, kjo fjalë e urtë e vjetër ka pak peshë. I bllokuar në një cikël mospërmbushjeje, ai e gjen veten në një udhëkryq, përballë një zgjedhje që ka pllakosur mendjet e njerëzve gjatë historisë – të bëjë një marrëveshje me djallin për një shans kalimtar nga pendimi?
Dr. Faust, personazhi titullar i dramës klasike të Gëtes, është një personazh kompleks dhe shumëdimensional, rrugëtimi i vetëzbulimit dhe shelbimit të të cilit shërben si pasqyrim i përvojës njerëzore. Ai është një njeri që, pavarësisht shkëlqimit dhe intelektit të tij, e gjen veten të paplotësuar dhe në kërkim të diçkaje më shumë. Kjo turbullirë e brendshme e shtyn atë të bëjë një marrëveshje me djallin, Mefistofelin, që shërben si katalizator për transformimin e tij dhe në kontratë përfshihen njohuritë e pakufizuara dhe kënaqësitë të pafundme në këtë botë, në këmbim të shpirtit të Faustit.
Ajo që pason është një zbritje në humnerën e shpirtit të Faustit, ndërsa ai kënaqet në fillim, grumbullon pasuri, fuqi dhe përjeton majat e kënaqësisë dhe famës, me kalimin e viteve, Fausti fillon të kuptojë boshllëkun e ndjekjeve të njëpasnjëshme të tij dhe ai zhgënjehet gjithnjë e më shumë me jetën që ka zgjedhur.
Ndërsa shfaqja arrin kulmin e saj dramatik, Dr. Faust e gjen veten në një pikë kthese, i detyruar të përballet me pasojat e tmerrshme të veprimeve të tij dhe të bëjë një zgjedhje fatale midis shëlbimit dhe dënimit të përjetshëm.
Udhëtimi i tij shërben si një pasqyrë për përvojën njerëzore, si një simbol i luftës së përjetshme me tundimin dhe kërkimin e pafund për përmbushjen dhe kuptimin e jetës së tij. Dr. Fausti shërben si një përrallë paralajmëruese, një kujtesë e rreziqeve të ambicies së pakontrolluar dhe rëndësisë që vendimet në jetën e një njeriu luajnë.
Por përralla e Faustit nuk ka të bëjë vetëm me udhëtimin e një njeriu, ai gërmon më thellë në gjendjen njerëzore, duke eksploruar kërkimin e përjetshëm për qëllimin dhe zgjedhjet që formojnë fatin tonë.”
Pasi shfaqja zgjati mbi dy orë, radhën e kishte debati me dy panelistët e rregullt, Josif Papagjoni – autor i dhjetëra librave për teatër e dramë, si dhe Trina Hoti, sociologe. Në debat u përfshi edhe përfaqësuesi i shfaqjes, regjisori Fadil Hysaj dhe gazetarët e publiku.
“E vlerësoj lart shfaqjen e bazuar si inspirim në kryeveprën botërore. Për mua, regjisori Fadil Hysaj është regjisor filozof dhe i jashtëzakonshëm në punën që ai bën”. – deklaroi Papagjoni.
Kurse Hoti u shpreh se, shfaqja “Fausti”, kap tema të gjera, por një gjë me rëndësi është të thuhet se, “dija ka ndryshuar nëpër periudha të ndryshme historike, por sot, dija është e cenuar, kjo dija e klikuar, madje dija është fetishizuar, sipërfaqësore dhe jo e thellë”.
Si përfundim, shfaqja e “Faustit” në Teatrin e “Qytetit të Gjilanit” pati një sukses të jashtëzakonshëm, me publikun e përfshirë plotësisht në histori dhe me një lojë të jashtëzakonshme nga kasti.
Skenat e ndërlikuara, aktrimi i jashtëzakonshëm dhe regjia mjeshtërore kontribuan në një përvojë të paharrueshme teatrale. Ndërsa perdja mbyllej, publiku shpërtheu në duartrokitje, një dëshmi e suksesit të performancës dhe triumfit të bashkëpunimit krijues dhe ekselencës artistike.
Ndërkaq, aktori Adrian Morina, i cili luajti rolin e Mefistos, tha për KultPlus, që e llogarit veten me fat që në ka luajtur në dsisa prej kryeveprave të dramaturgjisë.
“E llogaris veten me fat që në vazhden e disa prej kryeveprave të dramaturgjisë, përfshirë Malvolion e “Natës së 12-të”, Napoleonin te “Ferma e kafshëve”, Egjisitin në “Bordel Ballkan”, tani pata fatin që të jem pjesë e “Faustit”, aq më tepër që pata mundësinë të portretizoj Mefiston”, shprehet aktori.
Morina, tutje flet edhe për rolin e tij, duke e cilësuar atë si një personazh të adhurueshëm prej aktorëve, por vështirë të zbërthyeshëm e shumë vështirë për t’u analizuar.
“Mefisto është një personazh i adhurueshëm prej aktorëve, vështirë i zbërthyeshëm e shumë i vështirë për t’u analizuar, kompleks për t’u interpretuar dhe shumë i lehtë për t’u klishezuar”, thotë ai.
Qasjen e profesorit Fadil Hysaj dhe insistimin e tij për të realizuar një Mefisto të “padjallëzuar” e sheh si të suksesshëm me vlerësimet që ka marr nga kolegët dhe duartrokitjet e publikut të pranishëm në sallë.
“Kaq të “lirë” jemi ne aktorët. Dy-tri fjalë miradie nga kolegët, pesë minuta duartrokitje nga publiku dhe harrojmë të gjitha vështirësitë”, thotë tutje Morina.
Sa i përket procesit të provave, aktori shton se ka qenë një periudhë shumë e shkurtër për t’u përgatitur, ndërkaq e vlerëson si një proces të lodhshëm, stresues, e intenziv”, duke shtuar gjithashtu se është hera e parë që ka punuar me profesorin Hysaj, i cili përveç si regjisor është edhe autori i “Faustit” (duke u bazuar në Gëthen dhe Marloun).
“Dua të falënderoj nga zemra kolegët e shfaqjes për korrektësinë, edukatën, profesionalizmin e mbi të gjitha dashninë që e kemi dhuruar përgjatë kësaj kohe, pasi kemi kaluar shumë kohë në proces të provave në Gjilan dhe 24/7 kemi menduar për “Faustin”. Ky projekt nuk do të ndodhte, padyshim, pa angazhimin e tre teatrove. Mbi të gjitha, ky projekt nuk do të ndodhte pa dashninë që e kemi dhuruar ndaj njëri-tjetrit”. tha ai për KultPlus.
Sipas tij, Festivali “Talia e Flakës” është një prej festivaleve të vetme të profilizuara në Kosovë dhe si festival i vetëm i dramës shqipe.
“Pa dramë shqipe, kombëtare, s’mund të kemi as teatër kombëtar. E gjithashtu, është një kënaqësi të jesh në Gjilan. Publik i jashtëzakonshëm, mikpritës dhe i dashur. E kur bëhet fjalë për “Flakën e Janarit”, atëherë mund të them, pa modesti, se ia kemi qitë flakën “Flakës”, thotë në fund Morina.
Duartrokitjet e publikut ishin të pafundme, si një tregues i qartë se sa shumë u kënaq publiku dhe sa mirë u luajt shfaqja.
Shfaqja është e bazuar në veprën e J. W. Gëtes dhe Ch. Marlosë, me autor dhe regjisor Fadil Hysajn, me asistent regjie Ekrem Sopin, me koreograf Robert Nuhën, asistente koreografie, Lavdije Idrizin, skenograf Mentor Berishën, kostumograf Youliana Voykovan, kompozitor Memli Kelmendin, dizajner të dritave Yann Perregaux-in, video-imazhet nga Ujkan Hysaj, mjeshtër zërimi Flamur Krasniqin, grimin nga Minivere Fejzullahi, dizajnin grafik nga Bekim Korça, organizator dhe rekuiziter Suad Berisha, realizatorë të skenografisë: Mejdi Hoti, Haki Aliu dhe Fehmi Hoti; asistentë teknikë Kenan Gurgurovci dhe Qëndrim Kqiku, dritat nga Fatmir Halili dhe Alban Limoni, e realizatorë të kostumeve, Bahrije Kurtalani dhe Anila Gashi.
Në “Faust” morën pjesë aktorët dhe aktoret vijuese: Shkelzen Veseli, Adrian Morina, Xhevdet Doda, Beslidhje Bytyçi, Aurita Agushi, Shpetim Kastrati, Kushtrim Qerimi, Sheqerie Buqaj, Liridona Shehu, Ali Demi, Alban Krasniqi, Zana Berisha, Emine Toska, Rifat Smani, Valmira Hoti, Mejreme Berisha & Alban Morina. /KultPlus.com
