Shkencëtarët mendojnë se e dinë pse Stonehenge u rindërtua mijëra vjet më parë

Shkencëtarët bënë një zbulim të madh këtë vit lidhur me Stonehenge – një nga misteret më të mëdha të njerëzimit.

Një ekip studiuesish ndanë prova në gusht duke sugjeruar se Guri i Altarit, një monolit ikonë në zemër të Stonehenge, u transportua qindra milje në vendin në Anglinë jugore gati 5000 vjet më parë nga ajo që tani është Skocia verilindore.

Vetëm një muaj më vonë, një raport i udhëhequr nga të njëjtët ekspertë përjashtoi mundësinë që guri të vinte nga Orkney, një arkipelag në brigjet verilindore të Skocisë që është shtëpia e vendeve neolitike nga ai hark kohor dhe kërkimi për pikën e origjinës së monolitit vazhdon, shkruan CNN, transmeton Klankosova.tv.

Tani, kërkimi i bazuar në dy studimet e mëparshme sugjeron se Stonehenge mund të jetë rindërtuar në Angli rreth viteve 2620 deri në 2480 para Krishtit për të ndihmuar në bashkimin e britanikëve të lashtë ndërsa të ardhurit e ardhur nga Evropa. Studimi i ri, i botuar të enjten në revistën Archeology International, zbulon gjithashtu se si njerëzit neolitikë mund të kenë lëvizur bllokun 13,227 paund (6 metrikë ton) mbi 700 kilometra nga ku e kishte origjinën.

Shkencëtarët zbulojnë rezervuar uji në Mars

Studiuesit kanë gjetur prova për një rezervuar të madh nëntokësor me ujë të lëngshëm në Mars – mjaftueshëm për të mbushur oqeanet në sipërfaqen e planetit.

Duke përdorur të dhënat e “Insight lander” – eksploruesi i parë robotik i hapësirës i NATO-s, shkencëtarët vlerësuan se sasia e ujërave nëntokësore mund të mbulojë të gjithë Marsin në një thellësi prej një deri në dy kilometra.

Por ekspertët thonë se rezervuari nuk ka gjasa të jetë shumë i dobishëm për këdo që përpiqet ta përdorë atë për të furnizuar një koloni të ardhshme të Marsit.

Ai ndodhet në çarje dhe pore të vogla në shkëmb në mes të kores marsiane, midis 11,5 dhe 20 kilometra nën sipërfaqe. Edhe në Tokë, shpimi i një vrime një kilometër të thellë është një sfidë.

“Të kuptuarit e ciklit të ujit marsian është i rëndësishëm për të kuptuar evolucionin e klimës, sipërfaqes dhe brendshme. Një pikënisje e dobishme është të identifikoni vendndodhjen dhe sasinë e ujit”, the Vashan Wright, një ish-student postdoktoral në UC Berkeley, në SHBA, i cili tani është asistent profesor në Institutin Scripps të Oqeanografisë në UC San Diego.

Shkencëtarët në Tokë kanë dërguar shumë sonda dhe tokëzues në Mars për të zbuluar se çfarë ndodhi me ujin që ishte në planet rreth 3 miliardë vjet më parë – si dhe kur ndodhi – dhe nëse jeta ekziston apo ekzistonte në planet.

Ekspertët sugjerojnë se gjetjet janë një tregues se pjesa më e madhe e ujit nuk ka ikur në hapësirë, por është filtruar në kore.

Studiuesit përdorën të dhënat që “InSight lander” mblodhi gjatë një misioni 4-vjeçar që përfundoi në 2022.

Toka mblodhi informacion nga toka direkt nën të, duke përfshirë shpejtësinë e valëve të Marsquake.

Duke përdorur një model të informuar nga një teori matematikore e fizikës shkëmbore, studiuesit përcaktuan se prania e ujit të lëngshëm në kore shpjegoi në mënyrë më të besueshme të dhënat.

“Ndërsa të dhënat e disponueshme shpjegohen më së miri nga një kore e mesme e ngopur me ujë, rezultatet tona nxjerrin në pah vlerën e matjeve gjeofizike dhe kufizimet më të mira në mineralogjinë dhe përbërjen e kores së Marsit”, shkruan autorët.

Gjetjet janë publikuar në revistën “Proceedings of the National Academy of Sciences”./atsh/ KultPlus.com

Shkencëtarët: Vrima e zezë e Galaktikës sonë rrotullohet me shpejtësi

Vrima e zezë e Galaktikës sonë rrotullohet shpejt dhe zvarrit hapësirën-kohën me të, thonë shkencëtarët. Vrima e zezë e galaktikës sonë, Shigjetari A, po rrotullohet me shpejtësi dhe po ndryshon hapësirën rreth saj. Një ekip fizikantësh vëzhgoi vrimën e zezë, e cila ndodhet 26 mijë vite dritë nga Toka, me Observatorin e NASA-s duke konfirmuar rrotullimin e saj. Rrotullimi shkakton zvarritjen e kornizës.

Autorja kryesore e studimit thotë se me këtë rrotullim, Shigjetari A do të ndryshojë në mënyrë dramatike formën e hapësirë-kohës në afërsi të saj. Ndryshimi i hapësirë-kohës është i dobishëm për të kuptuar rolin që luajnë vrimat e zeza në formimin dhe evolucionin e galaktikës. Vlera e rrotullimit i ndihmon astronomët të kuptojnë se si vrima e zezë mund të jetë formuar dhe evoluar. /Alsat.mk/KultPlus.com

Shkencëtarët europianë: Korriku, muaji më i nxehtë i regjistruar ndonjëherë në Tokë

Një rekord me “pasoja katastrofike” për botën: Korriku i vitit 2023 ishte me të vërtetë muaji më i nxehtë i regjistruar ndonjëherë në Tokë. Konfirmimi ka ardhur nga shërbimi evropian Copernicus, duke renditur të dhënat që kanë “çmendur” të gjithë matësit.

Muaji i kaluar, i shënuar nga valët e të nxehtit dhe zjarret në të gjithë botën, ishte 0.33 gradë Celsius më i ngrohtë se muaji i mëparshëm i rekordeve (korrik 2019, i cili ishte mesatarisht 36.63 gradë Celsius). Temperatura atmosferike ishte gjithashtu 0,72 gradë Celsius më e ngrohtë se mesatarja (1991-2020) për korrikun.

Që në 27 korrik, para se të mbaronte muaji, shkencëtarët e kishin konsideruar “jashtëzakonisht të mundshme” që korriku 2023 të ishte muaji më i nxehtë i regjistruar.

Këto të dhëna e shtynë Sekretarin e Përgjithshëm të OKB-së Antonio Guterres të thoshte se njerëzimi kishte dalë nga epoka e ngrohjes globale dhe kishte hyrë në atë të “vlimit global”.

Oqeanet po dëshmojnë gjithashtu këtë zhvillim alarmues, me temperatura jashtëzakonisht të larta të sipërfaqes që nga prilli dhe nivele rekord në korrik. Një rekord i të gjitha kohërave u vendos më 30 korrik në 20,96 gradë Celsius.

Copernicus raporton gjithashtu se akulli i detit të Antarktidës u tkurr në korrik më shumë se kurrë që nga fillimi i vëzhgimeve satelitore dhe ra 15% nën mesataren e muajit.

Ndoshta viti 2023 nuk do të ndalojë së thyeri rekorde.

“Ne presim një fundvit relativisht të ngrohtë për vitin 2023 për shkak të zhvillimit të fenomenit El Niño”, kujton Copernicus.

Ky fenomen ciklik klimatik mbi Paqësorin është me të vërtetë sinonim i ngrohjes së mëtejshme globale./A2CNN/KultPlus.com

Shkencëtarët: Në oqeane ka mbi 171 trilionë mbetje plastike

Shkencëtarët kanë zbuluar se në oqeanet që mbulojnë rreth 70 për qind të botës gjenden mbi 171 trilionë mbetje plastike.

Sipas lajmit të BBC, një grup shkencëtarësh që studiojnë ndotjen plastike në oqeane, analizuan të dhënat rreth mbetjeve nga viti 1979.

Për të arritur një rezultat rreth numrit të mbetjeve plastike në oqeane, të dhënat në këtë analizë iu shtuan një modeli matematikor.

Sipas kësaj, në oqeanet që mbulojnë rreth 70 për qind të botës gjenden mbi 171 trilionë copë plastike.

Shkencëtarët paralajmëruan se nëse nuk merren masa lidhur me dendësinë plastikave në oqeane, deri në vitin 2040 numri i mbetjeve do të rritet trefish.

Dr. Marcus Eriksen nga Instituti “5 Gyres” tha se copët plastike që ndotin oqeanet në vitin 2005 ishin 16 trilionë, ndërsa ky numër për 18 vjet është rritur në rreth 171 trilionë.

Ata nuk kanë mundur të gjejnë një arsye të qartë për rritjen e shënuar pas vitit 2005, por kjo mund të shpjegohet me zbutjen e marrëveshjeve të fuqishme, copëzimin e plastikës apo mungesën e të dhënave të mjaftueshme më parë.

Oqeani Atlantik i Veriut vlerësohet të jetë një nga oqeanet me më shumë mbetje plastike.

Më 5 mars u arrit një marrëveshje për këtë temë në Kombet e Bashkuara (OKB) pas disa vitesh negociatash për mbrojtjen e biodiversitetit në det të hapur. / atsh / KultPlus.com