Akademia e Shkencave të Shqipërisë shpalli thirrjen për pjesëmarrje në Konferencën Shkencore Ndërkombëtare “Zhvillimi i arsimit kombëtar dhe i gjuhës shqipe”.
Thirrja bëhet për pjesëmarrje me kontribut shkencor. Propozimet mund të dërgohen drejtpërsëdrejti në adresën e komitetit shkencor-organizues ose në Akademinë e Shkencave, e cila do të mbështesë pjesëmarrësit në konferencën, e cila do të zhvillohet gjatë muajit nëntor, në mjediset e Muzeut të Alfabetit në Manastir (Maqedoni e Veriut).
Kjo konferencë mbahet në kuadër të veprimtarive nderuese për përvjetorin e Kongresit historik të Manastirit dhe të festës zyrtare të shqipes në Maqedoninë e Veriut.
Viti 2024 në Shqipëri është shpallur “Vit i gjuhës shqipe”: 22 nëntori, dita e fundit e Kongresit të Manastirit, është vendosur të shpallet festë zyrtare e shqipes.
Gjatë ditëve të veprimtarisë, Akademia e Shkencave do të paraqesë për herë të parë (në Tiranë) publikisht në mënyrë tërësore realizimin e projektit shkencor madhor për “Fjalorin e madh të shqipes”.
Akademia e Shkencave e Shqipërisë është bashkorganizuese e veprimtarisë. Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve në MV dhe Agjencia e Zbatimit të Dygjuhësisë, janë në rolin e mikpritësit dhe organizatorë kryesorë të saj, me pjesëmarrjen e disa universiteteve në Shqipëri e MV.
Instituti Albanologjik i Kosovës ka njoftuar se do të mbajë tryezën shkencore “Prof. Shefqet Pllana (1930 – 1994) dhe veprimtaria e tij shkencore në folkloristikë”.
Pjesë e këtij paneli diskutues do të jenë:
Leontina Gega – Musa Profili shkencor i prof. Shefqet Pllanës në kontekst të filleve të folkloristikës institucionale
Liburn Jupolli Digitalizimi i materialeve audio-folklorike: Rasti studimor i incizimeve audio-analoge të Shefqet Pllanës
Vlorë Fetaj Berisha Shefqet Pllana, studiues i vajtimeve shqiptare në Kosovë
Kristina Perkola Vlera historike e kontributit dhe veprimtarisë së Shefqet Pllanës në fushën e folkloristikës dhe etnomuzikologjisë
Arbnora Dushi Prof. Shefqet Pllana, autor dhe redaktor në revistat e hershme shkencore në Kosovë
Takimi mbahet në sallën shkencore të Institutit Albanologjik i Kosovës, më 17 Prill, në ora 11:00./ KultPlus.com
Në kuadër të “110-vjetori i Principatës së Wilhelm von Wied”, mars-shtator 1914 është mbajtur në Akademinë e Shkencave një tryezë shkencore ku u diskutuan ngjarjet dhe tiparet e kësaj principate. Profesor Ksenofon Krisafi u ndal te vështirësitë dhe mënyrës se si kjo principatë u pa nga studiuesit e huaj.
“Vidi erdhi të mbretëronte, të merrte aktin e pronësisë së një oborri mbretëror, që ia bënë dhuratë të mëdhenjtë e kohës dhe të qeveriste një pjesë të shqiptarëve që që donatorët ia kishin lënë brenda kufijve të mikroshtetit që kishin pranuar, por me sa duket nuk diti, nuk mundi ose nuk e lanë ta bënte sepse do të ishte e vështirë ta imagjinojmë se nuk deshi. Kjo ishte nga ana e tyre një vepër pa themel sepse monarkia e re nuk u krijua veçse në letër, dhe në imagjinatën e diplomatëve, ajo nuk jetoi kurrë sepse nuk hodhi rrënjën në popull”, tha Krisafi.
Për historianin Romeo Gurakuqi, ata 6 muaj ishin pjesë e procesit të shtet ndërtimit të një Shqipërie të vënë në qendër të pretendimeve territoriale.
“Së pari principata e Shqipërisë nuk është sipërmarrje individuale dhe as një organizëm artificial i implantuar nga Fuqitë Imperialiste por është pjesë integrale e shtetformimit, është materializëm i vendimit të Fuqive të mëdha, mbi shtetin, kushtetutën e brendshme, Pirnc vidit iu desh të përballte përpjekjet e Esat Pashë Toptanit për të ruajtur privilegjent ushtarako-politike dhe përpjekjet e tij për të kontrolluar pushtetin”, tha Gurakuqi.
Trashëgimia politiko-institucionale, pozita juridiko-ndërkombëtare, sistemi i drejtësisë, këndvështrimi i dokumentacionit arkivor gjerman u morën po ashtu në shqyrtim gjatë tryezës./balkanweb/KultPlus.com
Dita e dytë e konferencës së 7-të shkencore të përbashkët të Ballkanit Perëndimor në kuadër të Procesit të Berlinit, nisi me një takim me mediet në praninë e kryetarit të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë akad. Skënder Gjinushi dhe Lucian Brujan, koordinatori i Procesit të Berlinit për Arsim, Shkencë dhe Inovacion (Akademia Kombëtare Gjermane e Shkencave Leopoldina).
Takimi u mbajt në zyrën e akad. Skënder Gjinushi, i cili theksoi se kjo konferencë mbahet një muaj përpara organizimit nga BE-ja të Samitit të 9-të të Ballkanit Perëndimor në Tiranë dhe mundëson për t’i kërkuar politikës së lartë europiane e qeverive përkatëse kthimin e vëmendjes së veçantë në gjithë rajonin kundrejt akademive, institucioneve dhe elitave arsimore-shkencore, për ta konkretizuar këtë me një mbështetje në rritje në të gjitha planet: politike e financiare, për shkencën, arsimin dhe kërkimin shkencor në rajon.
“Kjo konferencë bashkëorganizohet nga Akademia Kombëtare Gjermane e Shkencave Leopoldina dhe nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë”, tha akad. Gjinushi, dhe theksoi se ky bashkëpunim vjen me rritjen e vëmendjes ndaj problematikave në zhvillim, me të cilat përballen vendet tona dhe rajoni në përgjithësi në fushë të shkencës e arsimit, si dhe nevojën e rritjes së peshës ende të ulët të financimeve për shkencën në raport me PBB-në, rritjen e mbështetjes së kërkuesve e shkencëtarëve të rinj nëpërmjet forcimit të statusit të tyre dhe frenimit të emigrimit të trurit dhe ndërlidhjes më të mirë me diasporat shkencore; forcimin e përmirësimin e cilësisë dhe etikës së kërkimit; administrimin e zbatimin sa më të mirë të arritjeve shkencore; rritjen e pjesëmarrjes aktive në programet e përbashkëta.
Lucian Brujan falënderoi kryetarin e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë akad. Skënder Gjinushin për bashkëpunimin dhe theksoi tri objektiva të rëndësishme të Procesit të Berlinit në rajon: transformimin e vazhdueshëm në fushat e shkencës, arsimit dhe inovacionit, zhvillimin dhe mbështetjen e qendrave kërkimore shkencore në Ballkanin Perëndimor, si dhe forcimin e bashkëpunimit në rajon dhe më gjerë në Europën juglindore.
Në konferencë mori pjesë edhe Federica Mogherini, tashmë rektore e Kolegjit të Europës, në Brugge, e cila foli mbi integrimin europian të Ballkanit si dhe rolin e akademive, universiteteve e intelektualëve në këtë drejtim. Të pranishmit në konferencë kanë ndjekur edhe një koncert për harqe të dirigjuar nga Eno Koço./atsh/KultPlus.com
Fragmente të një kafke që besohet se ka qenë ajo e kompozitorit Ludwig van Beethoven i janë dhuruar një universiteti në Austri pas dekadash të kaluara në Shtetet e Bashkuara.
Pjesët e kockave iu dhuruan Universitetit Mjekësor të Vjenës nga biznesmeni amerikan Paul Kaufmann, i cili i zbuloi ato në një kuti depozitash në një bankë franceze pas vdekjes së nënës së tij në vitin 1990.
Më vonë doli se eshtrat, të cilat ndodheshin në një kallaj të gdhendur me fjalën “Beethoven”, ishin marrë nga pasuria e xhaxhait të nënës së tij, Franz Romeo Seligmann.
Seligmann, i cili vdiq në 1892, kishte qenë mjek, historian mjekësor dhe antropolog në Vjenë. Pjesët e kafkës, të referuara tani si fragmentet e Seligmann-it, erdhën në zotërim të tij në 1863 gjatë një rivarrimi të eshtrave të Beethoven për qëllime studimi.
Gjatë 56 viteve të tij, Beethoven vuante nga humbja progresive e dëgjimit, si dhe nga probleme gastrointestinale dhe sëmundje të mëlçisë.
Kompozitori gjerman Ludwig van Beethoven (1770-1827) duke drejtuar një nga tre kuartetet e harqeve të tij “Rasumowsky”, rreth vitit 1810. Kompozitori u përfshi nga probleme shëndetësore gjatë jetës së tij.Rischgitz/Hulton Arkivi/Getty Images
Në 1802, 25 vjet para vdekjes së tij, Beethoven u shkroi një letër vëllezërve të tij, duke kërkuar që mjeku i tij, Johann Adam Schmidt, të përcaktonte dhe të tregonte natyrën e “sëmundjes” së tij pas vdekjes së tij. Kjo letër njihet si Testamenti i Heiligenstadt.
Në një intervistë telefonike me CNN, Kaufmann, një biznesmen në pension nga Carmichael, Kaliforni, tha se zbulimi i papritur erdhi kur nëna e tij vdiq papritur teksa vizitonte vëllain e saj në Francë.
Ai tha: “Në çantën e saj ishte një çelës për një kuti depozitash në një bankë lokale. Kur unë dhe gruaja ime e hapëm, ndër të tjera gjetëm një enë të vogël teneqeje dhe në sipërfaqe ishte shkruar ‘Beethoven’”.
Vite të tëra kërkimesh dhe hetimesh, së bashku me detaje nga letrat dhe dokumentet që Kaufmann zbuloi, kanë zbuluar që fragmentet u morën nga Seligmann në 1863, kur trupi i Beethoven u zhvarros. Ai është varrosur në Varrezat Qendrore të Vjenës.
“Xhaxhai im i madh ishte një profesor i historisë mjekësore dhe ai kishte ekspertizë në kafka dhe antropologji, sepse ai mblidhte kafka,” tha Kaufmann.
Në fillim të këtij viti, një studim i botuar në revistën Current Biologyzbuloi se si studiuesit kishin analizuar ADN-në e Beethoven nga flokët e ruajtura të tij dhe sekuencuan gjenomin e kompozitorit për herë të parë.
Pesë mostrat e flokëve ndihmuan shkencëtarët të merrnin njohuri mbi historinë familjare të Beethoven, problemet kronike shëndetësore dhe atë që mund të kishte kontribuar në vdekjen e tij në moshën 56-vjeçare.
Në ditët para ceremonisë së dorëzimit në Vjenë, Kaufmann udhëtoi në Gjermani për të takuar ekspertët pas zbulimit të flokëve në Institutin Max Planck për Antropologjinë Evolucionare në Leipzig.
Kaufmann shpjegoi se ekipi atje tani ka marrë mostra të ADN-së nga kockat, të cilat do të duhen disa muaj për t’u analizuar, përpara se t’i lidhin përfundimisht me mostrat e flokëve.
CNN ka kontaktuar institutin për koment.
Ai shtoi: “Është jashtëzakonisht emocionuese për mua të kthej fragmentet aty ku i përkasin, në vendin ku është varrosur Beethoven”.
Fragmentet e Seligmann tani do të vendosen në muzeun e universitetit, Josephinum .
Duke falënderuar Kaufmann për donacionin, rektori i universitetit, Markus Müller, shpjegoi rëndësinë e veçantë të muzeut në historinë e Beethoven.
Në një deklaratë për shtyp të lëshuar nga universiteti, ai tha: “Ne i pranojmë me mirënjohje këto fragmente dhe do t’i ruajmë me përgjegjësi; koleksionet tona në Josephinum janë vendi i duhur për këtë.”
Ai shtoi: “Josephinum është gjithashtu vendi i përshtatshëm për marrjen e fragmenteve, pasi mjeku i Beethoven, Johann Adam Schmidt, ishte gjithashtu profesor në Josephinum dhe vetë Beethoven, gjatë jetës së tij, uroi që sëmundja e tij të studiohej dhe hulumtohej pas vdekjes së tij.”
Sipas një raporti akademik të botuar në Revistën Beethoven në vitin 2005, disa nga eshtrat e kompozitorit u zhdukën pas një autopsie private.
Christian Reiter, një patolog mjeko-ligjor me bazë në Vjenë, ka ekzaminuar më parë fragmentet e kafkës dhe i ka konsideruar ato si të besueshme. Njoftimi për shtyp e citonte atë të thoshte: “Me hetime të mëtejshme, për shembull bazuar në ADN, ne do t’i afrohemi pyetjes nëse është vërtet Ludwig van Beethoven. Në çdo rast, ne i jemi shumë mirënjohës zotit Kaufmann që i solli këta dëshmitarë të së kaluarës në Vjenë.”
Që nga vdekja e tij, pyetjet janë rrotulluar rreth asaj se çfarë e vuajti Beethovenin dhe shkakun e vërtetë të vdekjes së tij. Gjatë shtatë viteve të fundit të jetës së tij, kompozitori përjetoi të paktën dy sulme të verdhëzës, e cila shoqërohet me sëmundje të mëlçisë, duke çuar në besimin e përgjithshëm se ai vdiq nga cirroza.
Biografët mjekësorë që atëherë kanë krehur letrat dhe ditarët e Beethoven-it, si dhe autopsinë e tij, shënimet nga mjekët e tij, madje edhe shënimet e marra kur trupi i tij u zhvarros dy herë – në 1863 dhe 1888 – me shpresën për të bashkuar historinë e tij të komplikuar mjekësore.cnn/KultPlus.com
Këto ditë u botua numri i ri (22) i revistës shkencore “Filologji”, të cilën e boton Fakulteti i Filologjisë i Universitetit të Prishtinës “Hasan Prishtina”.
Nën drejtimin e kryeredaktorit prof. dr. Sali Bashota, revista në këshillin e saj botues ka personalitete të njohura të botës albanologjike: prof. dr. Aurel Plasari (Tiranë), prof. dr. Françesko Altimari (Kozencë), dr. John Hodgson (Londër), prof. dr. Russana Hristova- Beyleri ( Sofje), si dhe anëtarët e redaksisë nga Fakulteti i Filologjisë: prof. dr. Osman Gashi, prof. asoc. dr. Muhamet Hamiti, prof. asoc. dr. Nysret Krasniqi dhe prof. asoc. dr. Rrahman Paçarizi.
Ky numër i revistës u kushtohet dy personaliteteve të shquara të botës akademike dhe botës kulturore, profesorit, poetit, studiuesit Basri Çapriqi dhe albanologut Robert Elsie, të cilët ikën në amshim. Duke nderuar dhe kujtuar jetën dhe veprën e tyre, u botuan tekste të zgjedhura. Gjithashtu, u botua shkrimi i Nysret Krasniqit (“Udha e figurimit poetik të Basri Çapriqit”) dhe shkrimi i Muhamet Hamitit (“Përkujtesë për albanologun e shquar Robert Elsie).
Numri i ri i revistës “Filologji” sjell mjaft shkrime me interes për lexuesin shqiptar e më gjerë. I përkthyer nga gjermanishtja nga prof.ass.dr. Naim Kryeziu, botohet për herë të parë në gjuhën shqipe studimi i gjatë i Maksimilian Lambercit me titullin “Zhvillimi i letërsisë shqipe”.
Në rubrikën e revistës: Studime, Trajtesa dhe Artikuj botohen shkrimet e autorëve: prof. dr. Osman Gashi (“Shekspiri dhe shekulli ynë”), prof. asoc. dr. Bujar Hoxha (“Semiotika dhe metafora e pyjeve narrative në veprën e Umerto Ekos”), Zahrie Kapllanaj, PhD cand. (“Palimpsesti në letërsi”) dhe Marjela Progni – Peci, PhD cand. (“Dimensioni erotik në poezinë e Migjenit”).
Ndërkaq, në rubrikën Kritika dhe Recensione botohen shkrimet e dr. John Hodgson (“Traumat e patriarkalizmit dhe të mërgimit”; Pajtim Statovci, “My Cat Yugoslavia”, i përkthyer prej finlandishtes nga David Hackston-i, Pantheon Books, Nju Jork, 2017), prof. asoc. dr. Dije Demiri-Frangu (“Dashuria e plotë e një lirike arbëreshe”; Zef Chiaramonte, “Vulë uji”, Marca d’acqua: poesie, Palermo: Nuova Ipsa, 2015), Meliza Krasniqi, PhD cand. (“Biografia e fiksionalizuar”; “Edmond Rugova: rrëfimet e të dielave” e Bardh Rugovës) dhe Serafina Lajçi, PhD cand. (“Mandala për letërsinë romantike arbëreshe”; Matteo Mandala, “Studime filologjike për letërsinë romantike arbëreshe”, ”Naimi”, Tiranë, 2012).
Revista shkencore “Filologji” do të botohet dy herë brenda vitit dhe ka për synim kryesor afirmimin e vlerave shkencore albanologjike brenda dhe jashtë vendit./ KultPlus.com
