Braziliani me ndikimin më të madh ndërkombëtar dhe një nga shkrimtarët më të lexuar në botë, Paulo Coelho, feston ditëlindjen e tij të 77-të më 24 gusht 2024.
Në vitin 2024, janë bërë 37-vjet nga botimi i parë i “Pelegrini i Kompostelës”, best-seller-i i tij i parë nga “Toena”. Libri u shkrua pas pelegrinazhit të autorit, në vitin 1986, përgjatë rrugës për në Santiago de Compostela, në Spanjë, dhe u botua nga shtëpia botuese “Eco”, në Rio-de-Zhaneiro, vitin pasues, më 1987. Përvoja gjatë rrugës për në Santiago de Compostela ishte e jashtëzakonshme në jetën e autorit dhe suksesi i madh ndërkombëtar i “Pelegrinit të Kompostelës”, pas botimit të tij, kontribuoi në rritjen e konsiderueshme të numrit të pelegrinëve në qytetin e Galicisë, në Spanjë – aq shumë sa në vitin 1999, Paulo Coelho u nderua me Medaljen e Artë të Galicisë nga Këshilli i Shtetit të Spanjës dhe, në vitin 2008, bashkia lokale e nderoi shkrimtarin brazilian duke i dhënë emrin e tij njërës prej rrugëve të qytetit.
Librat e Paulo Coelho-s, të botuara në mbarë botën, kanë arritur shifrën mahnitëse prej rreth 320 milionë kopjesh të shitura në më shumë se 170 vende. Autori më i përkthyer nga portugalishtja është botuar në 88 gjuhë të ndryshme, duke përfshirë shqipen, gjuhën estoneze, persishten (gazetarja Patrícia Campos Mello zbuloi versionin e “Pelegrinit të Kompostelës” në atë gjuhë midis të burgosurve në burgun amerikan të Guantanamos, Kubë), hindishten, malajalamishten (e folur në Indinë Jugore), marathishten (e folur në bregun perëndimor qendror të Indisë), vietnamishten dhe suahilishten (një nga gjuhët zyrtare të Kenias). Në Brazil, Paulo Coelho madje ka pasur pesë tituj në të njëjtën listë të best-seller-ve, një ngjitje që asnjë autor tjetër nuk ka arritur ta kapë deri më sot.
“Alkimisti”, libri i tij më i suksesshëm, u botua në qershor 1988, fillimisht nga i njëjti botues “Eco”. Meqenëse pronari i shtëpisë botuese të parë nuk besonte shumë në suksesin e titullit, ribotimi i “Alkimistit” u bë nga botuesi tjetër “Rocco” dhe shpejt u bë një nga fenomenet më të mëdha të shitjeve në Brazil. Largimi nga “Eco” shënon edhe momentin kur Paulo Coelho filloi të punojë me Mônica Antunes, agjenten e tij ekskluzive deri më sot, pronare e “Sant Jordi”, me qendër në Barcelonë. Libri shitet rreth 1 milion kopje çdo vit vetëm në Shtetet e Bashkuara, duke qenë libri më i dhuruar për nxënësit që mbarojnë gjimnazin atje. Ende në Shtetet e Bashkuara, tregu më i madh i librave në botë, “Alkimisti” ka një rekord duke qëndruar për 427 javë rresht në listën e librave më të shitur të “The New York Times” – lista më prestigjioze e best-seller-ve në industrinë ndërkombëtare të librit. Në gusht 2022, libri mbushi plot 650 javë në listën e librave më të shitur të “USA Today”. Frymëzimin për këtë best-seller Coelho e mori nga një histori persiane e përdorur nga shkrimtari argjentinas Jorge Luis Borges në librin e tij me tregime të shkurtra të titulluar në origjinal “Historia universal de la infamia”, botuar më 1935.
“Alkimisti” vlerësohet dhe rekomandohet nga liderë botërorë, si ish-presidenti i ShBA-s, Barack Obama, aktivistja pakistaneze dhe fituese e çmimit “Nobel” për paqe, Malala Yousafzai, dhe ish-Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Ban Ki-Moon, midis shumë të tjerëve; nga shkrimtarë të njohur ndërkombëtarisht, si italiani Umberto Eco dhe japonezi Kenzaburo Oe, fitues i çmimit “Nobel” për letërsinë; nga personalitete, si Gisele Bündchen dhe Oprah Winfrey, prezantuese dhe drejtuese e një prej klubeve më të mëdha të librit në botë; madje edhe nga sportistë, si shtatë herë kampioni i botës në “Formula 1”, Lewis Hamilton dhe superyjet e NBA-së, LeBron James dhe Kobe Bryant – me të cilët Paulo Coelho planifikoi të shkruante një libër për fëmijë, një plan që fatkeqësisht u prish nga vdekja tragjike e basketbollistit. Në tregun e Amerikës së Veriut, ekziston një version audio i “Alkimistit” i treguar nga aktori i madh anglez Jeremy Irons, fitues i “Oscar”-it për aktorin më të mirë në vitin 1991.
Me 21 vepra dhe disa qindra milionë kopje të shitura, Paulo Coelho botohet nga botuesit më të rëndësishëm në botë, si “Knopf” dhe “HarperCollins” në Shtetet e Bashkuara, nga “Flammarion” në Francë, nga “Planeta” në Spanjë, nga “Penguin Random House” në Meksikë dhe “Kadokawa” në Japoni.
Në Brazil, ajo është botuar nga etiketa e “Paralela e Companhia das Letras” që nga viti 2016, kur publikoi librin “Spiunia”, frymëzuar nga jeta misterioze e Mata Harrit, një gruaje e lindur në Holandë dhe e pushkatuar gjatë Luftës së Parë Botërore. Në vitin 2010, Paulo Coelho organizoi për botuesin anglez “Penguin” një antologji tekstesh që ishin burim frymëzimi për të; ndër fragmentet e përzgjedhura, ka pasazhe nga De Profundis, nga Oscar Wilde, Eichmann në Jerusalem, nga Hannah Arendt (më 1982, një vizitë në rrënojat e kampit nazist të përqendrimit në Dachau, Gjermani, bëhet një nga përvojat më të shquara të jetës së autorit dhe përforcon bindjet e tij për të luftuar gjithmonë kundër autoritarizmit të çdo ngjyre ideologjike), “Princi” i Machiavelli-t, “Fiksionet” e Jorge Luis Borges-it dhe “Dorëshkrimet e Detit të Vdekur”, shpërndarjen e librave të tij nëpër botë, si dhe marrëdhëniet me lexuesit e tij.
Në vitin 1996, Paulo Coelho mori titullin “Kalorës i Urdhrit Kombëtar të Legjionit të Nderit”, nga presidenti francez Jacques René Chirac dhe në të njëjtin vend ai mori titullin “Oficer në Urdhrin e Arteve dhe Letrave”, më 2003. U zgjodh dhe ishte kryetari i 21-të i “Akademisë Braziliane të Letrave” që nga viti 2002 dhe në vitin 2007; ai u bë Lajmëtar i Paqes i Kombeve të Bashkuara. Paulo Coelho ka fituar rreth 115 çmime dhe nderime të dimensioneve ndërkombëtare, duke përfshirë çmimin “Grinzane Cavour” (Itali, 1996; dhënë gjithashtu shkrimtarëve si José Saramago, Doris Lessing dhe Ian McEwan), çmimin “Goldene Feder” (Hamburg, 2005) dhe çmimin “Hans Christian Andersen”, dhënë nga Bordi Ndërkombëtar për Librat për të Rinjtë (2010).
Paulo Coelho është këshilltar i UNESCO-s për Programin mbi Konvergjencat Shpirtërore dhe Dialogët Ndërkulturorë dhe ka qenë anëtar i bordit të Fondacionit “Schwab”, i cili promovon Forumin e Davosit (në fakt, braziliani që ka më shumë rëndësi në Davos është Paulo Coelho, një shkrimtar që është gjithashtu anëtar i bordit të Fondacionit “Schwab”, shkroi gazetari Clóvis Rossi, reporteri brazilian që mbuloi më së shumti Forumin e Davosit, në Folha të Sao Paulo-s), dhe i Këshillit Ndërkombëtar Këshillimor të Programit Ndërkombëtar të Negocimit të Harvardit.
Në vitin 2003, “Alkimisti” fitoi rekordin botëror “Guinness” si libri që kishte më shumë përkthime në gjuhë të tjera; në vitin 2009, Paulo Coelho fitoi një rekord të ri botëror “Guinness” si autori më i përkthyer nga i njëjti libër. Ai është një nga shkrimtarët e parë që përdori mediat sociale dhe në një anketë të kryer nga Agjencia amerikane e marrëdhënieve me publikun JCPR më 2009, ai ishte ndër 100 personalitetet më të ndjekura botërore në Twitter (vetëm pesë nga 100 personat e përmendur nuk ishin amerikanë). Në vitin 2017, shkrimtari u zgjodh si një nga 100 mendimtarët më me ndikim botëror nga Fondacioni “Albert Einstein” i Kanadasë, i cili ruan koleksionin e gjeniut të fizikës gjermane.
Paulo Coelho ëndërronte të bëhej shkrimtar që kur ishte adoleshent në Rio-de-Zhaneiro. Kur ishte i ri, ai bënte komente me shkrim për librat që lexonte (në moshën 25-vjeçare kishte mbajtur shënime për më shumë se pesëqind libra) dhe u dërgonte poezi kritikëve letrarë, që kishin rubrika letrare në gazeta. Ai punoi në teatër (madje duke dhënë mësime për regji dhe aktrim) dhe në gazeta kryesore – si “O Globo”, në Rio-de-Zhaneiro – ai ishte redaktor i të përditshmes (të quajtur edhe “udigrudi” në Brazil) dhe punoi në kompanitë diskografike “Polygram” dhe “CBS”. Në vitin 1970, i ndikuar nga lëvizjet mistike dhe alternative, ai mori trenin e vdekjes për të shkuar në Bolivi dhe Maçu Piçu, në Peru. Më pas, shkoi në Amsterdam dhe Holandë, kryeqyteti botëror i lëvizjes hipi. Prej aty, me autobus, ai bëri ekskursionin e tij të parë në Lindje, një përvojë që ai e tregon në librin autobiografik “Hipi”, botuar më 2018.
Në fillim të viteve 1970, ai kryqëzoi rrugët me rokerin Bahian Raul Seixas dhe takimi i ndryshoi jetën. Së bashku, të dy kompozuan më shumë se dyzet këngë, disa prej të cilave ishin jashtëzakonisht të suksesshme dhe që u bënë përgjithmonë klasike të rokut brazilian, si “Gita” (një hit i madh edhe falë zërit të Maria Bethânia-s), “Unë linda dhjetë mijë vjet më parë” dhe “Shoqëria alternative”. Ai, gjithashtu, do të shkruante tekste për kompozitorë të tjerë të rëndësishëm brazilianë, si Rita Lee dhe Zé Rodrix, madje edhe për një nga themeluesit e zhanrit muzikor “bossa nova”, Roberto Menescal, një nga miqtë e tij të më të ngushtë; ka shkruar gjithsej 120 tekste këngësh. Pjesëmarrja e tij e fundit në universin e këngës ishte versioni i boleros meksikane “Me vuelves loço”, nga Armando Manzanero, një sukses i madh në Brazil me zërin e Elis Reginas si “Me deixas louca” (Ti më çmend). Versioni u regjistrua sërish nga vajza e Elisit, këngëtarja Maria Rita, në vitin 2012.
Fryma e lirë dhe e guximshme e Paulo Coelho-s i kushtoi disa momente kufizimi të dhunshëm të lirisë së tij: prindërit e tij e dërguan në klinikat e trajtimit psikiatrik, ku ai mori edhe goditje elektrike (një përvojë që ai e rrëfen në librin “Veronika vendos të vdesë”, e cila motivoi një projektligj të atëhershëm të senatorit Eduardo Suplicy që ndalonte shtrimet arbitrare psikiatrike në Brazil (lexo shkrimin e autorit “Kam shkruar një libër mbi azilin mendor, babi”), dhe ai u arrestua dy herë nga diktatura civile-ushtarake që sundoi në Brazil midis viteve 1964 dhe 1985. Hera e parë ishte në vitin 1969, kur ai po kthehej nga një udhëtim nga Paraguai me të dashurën dhe dy miqtë e tij, ku kishte shkuar për të parë një ndeshje të ekipit brazilian të futbollit. E dyta më 28 maj 1974, gjatë periudhës më të tmerrshme të diktaturës: Paulo Coelho u arrestua fillimisht nga “Dops”, agjencia përgjegjëse për represionin, dhe pasi u lirua, u rrëmbye nga taksia, që po e çonte në shtëpi, u ndalua dhe u torturua.
Në një artikull për gazetën amerikane “The Washington Post”, ai shkroi:
“Pasi nuk e di sa kohë dhe sa seanca kishin kaluar (koha në ferr nuk llogaritet me orë), dikush troket në derë dhe më kërkon të vesh kapuçin. […] Më çojnë në një dhomë të vogël, e gjitha e lyer me ngjyrë të zezë, me kondicioner shumë të fortë. Drita fiket. Vetëm errësirë, ftohtësi dhe një sirenë që vazhdon e vazhdon. Filloj të çmendem, të kem vizione kuajsh. Trokas në derën e “frigoriferit” (më vonë e mora vesh se ky ishte emri), por askush nuk e hap. Më bie të fikët. Zgjohem dhe më bie të fikët disa herë, dhe në njërën prej tyre mendoj: më mirë të kapem sesa të rri brenda.”
Në vitin 1980, Paulo Coelho u martua me artisten Christina Oiticica, e cila dizajnoi kopertinat e librave të tij të parë dhe me të cilën jeton ende në Gjenevë të Zvicrës. Në atë dekadë, çifti themeloi dhe drejtoi shtëpinë botuese “Shogun”, në Rio-de-Zhaneiro. Në vitin 2014, ata krijuan fondacionin, me qendër në atë qytet, i cili mban emrin e tyre dhe, ndër të tjera, mbështet Solar Menino de Luz, një vepër sociale në kompleksin e lagjeve të varfra “Pavão”, “Pavãozinho” dhe “Cantagalo” në Brazil. Në vitin 2021, përballë refuzimit, për arsye politike, të kërkesës që Festivali i Jazz-it “Capão” të mund të kishte qasje në stimujt e Ligjit “Rouanet”, Fondacioni “Paulo Coelho dhe Christina Oiticica” financuan festivalin e muzikës së qytetit, i vendosur në Chapada Diamantina. Në korrik të të njëjtit vit, u njoftua përshtatja në film e librit “Alkimisti”, në të cilin aktori anglez Sebastian de Souza do të luante rolin e Santiagos./ KultPlus.com
