Mbi gjashtëdhjetë pjesëatër të Forcës së Sigurisë së Kosovës, të shoqëruar edhe nga Ministri i Ministrisë së Mbrojtjes Armend Mehaj, kishin zënë vendet në Skenën e Vogël të Teatrit Kombëtar të Kosovës, dhe me emocion prisnin të shihnin nga afër lojën e aktorëve në shfaqjen “Pa mua”, me tekst të Samuel Becket, e që për publikun e Kosovës ka ardhë shfaqje e ndarë në dy pjesë, pjesa e parë me regji të Shkurtë Aliut, kurse pjesa e dytë me regji të Alban Beqiraj.
Ishte një ndërlidhje jo e zakonshme në ambientin e Teatrit Kombëtar të Kosovës, ku një audiencë e tërë ishte me uniformë, përderisa mjeshtërisht, në dërrasat e skenës, rolit të saj i jipte shpirt aktorja Donika Ahmeti, e në pjesën e dytë me rolet e tyre luajtën; Rajmonda Ahmetaj, Afrim Muçaj dhe Labinot Rraci.
Shkurtë Aliu në lidhje me këtë paraqitje para pjesëtarëve të Forcës së Sigurisë së Kosovës u shpreh të jetë entuziaste, pasi që sipas saj, edhe më herët kanë pas audiencë nga ushtarët, por që kanë ardhë në mënyrë individuale, por që një shfaqje të prezantohet enkas për një audiencë të tillë, sipas saj është hera e parë.
“Ideja ishte e imja, dhe përgjigja ishte e menjëhershme edhe nga ana e Ministrisë së Mbrojtjes, ishte një emocion i veçantë”, ka thënë Aliu për KultPlus.
Kurse ministri Armend Mehaj është shprehë se iniciativa të tilla do të mirëpresin edhe në të ardhmen.
Shfaqja “Pa mua”, kishte premierën në muajin shkurt, kurse tashti vazhdon reprizat në kuadër të repertorit të TKK-së./ KultPlus.com
“Leja emrin Shkurtë, nalen çikat”, ishte porosia e shumë grave që ia kanë dhënë familjeve që kanë lindë dy e më shumë vajza. Lindja e një vajze nuk është pritur mirë në shumë familje shqiptare, dhe ata besonin se me emrat Shkurte, Shkurtesa, Shkurtime, e deri edhe te emri Sose, do të ndalnin lindjen e vajzave. Dhe nëse kishin një vajzë me emër të tillë, besonin se do tu vinte lindja e një djali në familje, herë duke e konsideruar si trashëgimtar, e herë si person që mund të mbështeten për pleqëri, por një mendim të tillë nuk e mendonin edhe për vajzat, se një vajzë nuk mund të jetë as trashëgimtare e familjes, po as e denjë për ta llogaritur si mbështetje për pleqëri.
Shkurtat janë të shumta në Kosovë dhe Shqipëri, dhe këta emra janë vendosë deri vonë.
Por sot emrin Shkurte, familjet shqiptare e kanë të ndaluar me ligj që ta vendosin. Shqipëria tash e sa vite emrin Shkurte e ka futë në listën e emrave të ndaluar, bashkë me 71 emra të tjerë, që mos ti përdorin për pagëzime të fëmijëve, përderisa për Kosovë nuk kemi arrit të kuptojmë nëse ekziston një listë e tillë.
Shkurte Fejza: Jam vajza e katërt në familje, më pagëzuan me emrin Shkurte për të ndaluar lindjen e vajzave
Është vajza e katërt në familje, dhe pikërisht asaj i kishte rënë ‘hise’ që të bartë emrin Shkurte, që me emërtimin e saj, ti thoshte stop lindjes së vajzave dhe të sillte lindjen e një djali. Kjo familje atëherë as që e kishte menduar që vajza e tyre me emrin Shkurte, do të ishte një Shkurte që me zërin e saj do të bëhej e njohur në të gjitha anët ku jetojnë shqiptarë.
Shkurte Fejza e cila është e rrethuar nga dashuria e gjashtë motrave dhe dy vëllezërve, e kupton vendimin e atëhershëm të prindërve të saj, për ta pagëzuar me këtë emër, duke pas parasysh nivelin e emancipimit të asaj kohe.
“Niveli i emancipimit ka qenë i tillë, ku familjet medoemos kanë kërkuar lindjen e një djali, dhe familjet nuk i janë gëzuar lindjes së vajzës sikurse që i janë gëzuar lindjes së djalit”, thotë Shkurte Fejza për KultPlus, e cila thotë se shumë shpesh ka bërë shaka me vëllezërit e saj, se pikërisht emri i saj ka bërë kthesën në familje ku edhe kanë lindë dy vëllezërit e saj.
Këngëtarja e njohur me emrin Shkurte ka treguar se përgjatë jetës ka takuar edhe shumë Shkurte të tjera, dhe se pothuajse të gjitha kanë pas këtë histori, pagëzim që stopon lindjen e vajzave.
Fejza thotë se përgjatë jetës ka takuar vajza me emrin Shkurte dhe Sose, por jo të gjitha Shkurtet kanë pas për qëllim stopimin e lindjes së vajzave.
“Gjatë viteve të 80-ta isha në kulmin e karrierës sime, dhe atë kohë, shumë familje kanë pagëzuar vajza me emrin Shkurte, duke iu referuar emrit tim”, thotë Fejza, e cila shton se vetëm me emancipimin e grave, një shoqëri mund të zhvillohet dhe të ec përpara. “Nëna është e para ajo që e edukon fëmiun. Dhe për këtë fakt, gruaja duhet të jetë e barabartë në të gjitha fushat e një shoqërie”, ka thënë Fejza, e cila ka potencuar edhe bindjen e saj, se aty ku kanë udhëheqë gratë, ka pas më pak korrupsion dhe më shumë përgjegjësi dhe rregull.
Fejza ka thënë se gruaja duhet të përfshihet edhe në politikë, 50 me 50, pasi që, sipas saj, edhe në realitet janë këto statistika të grave dhe burrave, andaj edhe përfshirja duhet të jetë në këtë përqindje. Kuota prej 30%, sipas Fejzës nuk është e mjaftueshme, edhe për faktin se edhe në atë 30 % po i fusin gratë e dëgjueshme dhe servile apo edhe gra të të afërmeve. “Po përfshijnë gra të dëgjueshme, gra të të afërme, apo dashnoret e tyre. Këto veprime e degradojnë përfshirjen e gruas në shoqëri”, ka thënë Fejza.
Këngëtarja e njohur Shkurte Fejza ka thënë se është e gatshme të angazhohet në kauza të ndryshme për përmirësimin e pozitës së gruas në shoqëri. “Do të angazhohesha me shumë dëshirë dhe pasion, sepse vetëm ne mund ta ndryshojmë gjendjen. Historia na ka mësuar se të drejtat nuk dhurohen por fitohen. Po e citoj De Gol, i cili kur kishte shkuar në shtëpi dhe i kishte treguar gruas së tij se e kanë marë vendimin që do tu lejojnë të drejtën e votës. Ajo ia kishte kthyer se nuk ia kishin lejuar ata, por vetë gratë e kanë fituar këtë të drejtë. “Andaj edhe ne duhet të punojmë shumë që të përmirësojmë pozitën e gruas”, ka përfunduar ajo.
Shkurte Ramushi: Më pagëzuan me emrin Shkurte, sepse nëna ime e adhuronte Shkurte Fejzën
Pagëzimi i saj nuk përkon me shumë Shkurtat e tjera të Kosovës, por adhurimi për këngëtaren e madhe shqiptare Shkurte Fejza, kishte bërë që nëna e Shkurtes ta pagëzonte me këtë emër. Kështu tregon Shkurte Ramushi nga Verbani i Vitisë, e cila është artiste me profesion dhe ka ekspozuar në Kosovë, rajon e deri në Amerikë.
Pavarësisht faktit se emërtimi i saj nuk kishte të bëj me stopimin e lindjes së vajzave, Shkurtja tregon rrëfimin e nënës së saj, se për lindjen e saj nuk ishte organizuar ndonjë festë. “Por emërtimi im nisi një histori speciale në familje, pas meje lindën edhe tri vajza, dhe nënën time e lënduan shumë për këtë fakt. Nëna ime është betuar se emërtimin tim e kishte bërë për dashurinë për këngëtaren Shkurte Fezja, por peshën e këtij emërtimi e ka bartë deri kur jemi rritë. Unë dhe motrat e mia i dëshmuam nënës, babit dhe gjithë të tjerëve se mund të ja dalim dhe të jemi të pavarura. Ata janë krenarë për të katërtat ne vajzat dhe na kanë përkrahur dhe na përkrahin vazhdimisht”, ka thënë Ramushi.
“Besoj që emërtimin tim, nëna ime e ka ndje diku thellë, se shpesh na ka thënë se shqetësimin që ka pas, pse ka lindë vajza, ishte për faktin se në çfarë bote po na sjell, në një vend patriarkal”, ka thënë Ramushi e cila është gruaja e parë e familjes e diplomuar deri në master, pavarësisht faktit se burrat e kësaj familje janë shkolluar edhe më herët.
Shkurte Ramushi e cila tashmë është edhe nënë e një vajze të mrekullueshme, shpjegon se përgjatë fëmijërisë së saj, çdo ditë e më shumë e ka urryer emrin e saj, ngase ka qenë një sinonim i një mallkimi, dhe sipas saj, për këtë fakt njerëzit e kanë mëshiruar.
“Çika e madhe dhe “Shkurta” janë epitetet që më kanë përcjellë gjatë jetës, duke iu dhënë hapësirë njerëzve për të më bombarduar me shumë pyetje mbi familjen time”, ka thënë Ramushi, e cila thotë se kur është rritur e ka kuptuar më thellë pabarazinë që i është bërë gruas shqiptare në shumë segmente të jetës.
Shkurta thotë se përgjatë jetës ka takuar mbi 30 Shkurta, dhe të gjitha e bartin këtë emër po me këtë qëllim, ndalimin e lindjes së vajzave.
Ramushi thotë se pozita e gruas në Kosovë është nën zero, dhe ende nuk e ka kaluar kufirin e gjinisë. Ramushi shumë shpesh është pjesë e kauzave të ndryshme për përmirësimin e pozitës së gruas në shoqërinë kosovare, dhe si artiste synon të jetë zëri i arsyes. “Gjithmonë do të luftoj për përmirësimin e pozitës së gruas në shoqërinë kosovare. Unë së fundi jam duke punuar në dy projekte artistike, njëri ka të bëj pikërisht me këtë temë “Mallkimi i emrit Shkurte” dhe një tjetër për mbrojtjen e natyrës.
Shkurtë Aliu: Emri Shkurtë është emri i një zogu pikalosh, por mua më pagëzuan me emrin Shkurtë, duke u ndikuar nga rrethi
Tashti është regjisore me profesion dhe ia ka dalë mrekullisht të përballet me rrethin, përkundër faktit se si të vogël e pagëzuan me emrin Shkurtë. Ishte vajza e tretë me radhë, dhe prindërit e saj u ndikuan nga rrethi dhe e pagëzuan me një emër që besohej se mund të ndalë lindjen e vajzave, dhe të sjell një djalë një shtëpi.
Shkurtë Aliu tregon për KultPlus se emri i saj gjithnjë i është dukur i çuditshëm, dhe për këtë edhe kërkoi përmbajtjen e këtij emri.
“Kuptimin e emrit e kërkova vet, pasi që gjithnjë më është dukur i çuditshëm. Kuptova se emri im ishte emri i një zogu shtegtar, me pupla të murrmë, një zog i vogël e i këndshëm, zog pikalosh”, tregon regjisorja Aliu për emrin e saj, por natyrisht këtë kërkim e kishte bërë më herët, para se ta kuptonte të vërtetën e këtij pagëzimi.
Aliu e cila tashmë është shumë aktive në shoqërinë kosovare, tregon më pas, se kur është rritur e ka kuptuar arsyen e vërtetë të këtij pagëzimi, dhe sipas saj, prindërit e saj i vunë emrin Shkurtë, pasi ishte vajza e tretë me radhë në familje. “Prindërit e mi u ndikuan nga rrethanat e asaj kohe dhe familjarëve të tjerë, me besëtytninë për me e “shkurtu” lindjen e vajzave të tjera.
Shkurtë Aliu tregon më pas se në familjen që është rritur, më pas ka lindur vëllau i saj, por natyrisht duke hedhur poshtë besëtytninë se ajo kishte sjell lindjen e një djali në familje.
“Emri im nuk më pengon, por më pengon arsyeja se pse më është vënë”, ka thënë Shkurtë Aliu, e cila tregon se i vjen keq për nënën e saj, por edhe për shumë gra të tjera që janë vënë në këtë pozitë për shkak të lindjes së vajzave. “Trysni që e kanë shumë gra edhe sot, sado që ka filluar të zbehet si mendësi”, ka thënë Aliu.
Duke bartë një emër si pasojë e rrethanave patriarkale, Shkurtë Aliu thotë se është rritur me tri motrat dhe dy vëllezërit në mënyrë të barabartë. “Ne jemi katër vajza dhe dy djem, por prindërit na shkolluan në mënyrë të barabartë, poashtu prindërit, sikurse vëllezërve por edhe motrave na kanë ndarë pasurinë e trashëguar”, tregon për fund Shkurta, e cila është nënë e dy fëmijëve, Janës dhe Rubinit, dhe dëshirë e saj është që fëmiu i saj i radhës të jetë përsëri vajzë. “I dua shumë fëmijët, veçanërisht vajzat”, ka thënë Shkurta e Kosovës, e cila është në mesin e shumë Shkurtave të tjera, që bartin këtë peshë të pagëzimit./ KultPlus.com
Shfaqja të harruarit me koncept dhe regji të Shkurtë Aliu, erdhi mbrëmë premierë në Teatrin Kombëtar të Kosovës.
Gili Hoxhaj
Dy fytyra të reja prekin një realitet të vjetër të këtij vendi. Janë Edlir Gashi dhe Qëndresa Kajtazi, aktorët që shumë fuqishëm e sollën shfaqjen në skenën e vogël të Teatrit.
Fytyrat e tyre janë të padukshme në fillim të shfaqjes, derisa zhvishen nga maska pas të cilës fshihen. Të vendosur brenda një burgu të madh, i cili i ndan nga njëri-tjetri, ata shpesh në dialog me vetën, e herë duke parë në sy publikun, nxjerrin mllefin në pikat më të forta të një vendi të mbuluar nga padrejtësitë. Jo shumë larg aktorëve, në piano loja e Alzan Gashit vetëm se i shtonte dramaticitetin, e fuqinë artistike kësaj shfaqje.
Regjisorja Aliu, gjatë formulimit të tekstit të kësaj shfaqj është inspiruar edhe nga vargjet e psikologes dhe poetes Ardiana Prishtina. Vargjet e fuqishme të saj, dukej sikur rëndonin në peshë në çdo interpretim të aktorëve.
“Mirë, hajde po e harrojmë. Luftën. Nëse nuk jeni të sigurt, nëse e keni harru apo jo, zyra e bashkimit evropian për harmonizimet përrallave me do përralla shtesë jep udhëzime falas”, ishte një nga fjalitë goditëse të aktorit gjatë shfaqjes.
Regjisorja po ashtu nuk kishte lenë anash as edhe vargjet e Mitrush Kutelit. Ajo thotë që në këtë shfaqje nuk kishte mundur ta anashkaloj çështjen e migrimit, aty ku qëndrojnë dhe shumica e mendimeve te të rinjve. Ajo tha për KultPlus se kjo shfaqje është e punuar edhe mbi dëshpërimin e përvojave të saj personale.
“Duke u nisur nga titulli “Të harruarit”, tregon për njerëz të lenë pas dore. Unë jam qytetare e këtij vendi dhe në shumicën e vendeve ku kërkon të të kryhet një shërbim, ndihesh si e harruar apo siç thotë populli “Me t’harru Zoti”. Në shfaqje kam gërshetuar disa çështje të cilave nuk kam mundur t’iu shmangem, çështjen e migrimit ku të rinjtë gjatë tërë kohës mendojnë se si të dalin jashtë shtetit, në mesin e tyre jam edhe unë. Tetëmbëdhjetë vite pas luftës, të cilat unë i kam përjetuar në moshë madhore, unë kam pritur çdo vit që do të bëhet më mirë, mirëpo çdo vit e më shumë po shkon vetëm përmbrapa”, tregoi regjisorja Shkurta Aliu.
Ajo poashtu e sjellë dhe një personazh, i cili sfidohet për tetëmbëdhjete vite në një izolim, me një dinjitet të shkelur, e me një kujtesë e cila e kufizon çdo hap të saj. Ajo ofron fytyrën pranë publikut, e psherëtin “Më kanë dhunuar”. Fytyrat e dhunuesve të saj kanë zënë vend brenda kokës, e urrejtja e saj prek ata, e këta që shkelin mbi përjetimet e saj. Fakti që ajo është e izoluar dhe e lenë në harresën e shoqërisë, rezulton me një përzierje fjalësh për të gjetur termin e duhur për t’iu drejtuar asaj.
Vet regjisorja thotë se ishte ndjerë shumë e prekur nga kjo temë të cilën edhe e kishte elaburuar me anë të shfaqjes.
“Problemi i gruas së dhunuar gjatë luftës ka qenë një përqeshje ndaj pensionit që ua kanë ndarë tash mirëpo procesi i punës deri tek kjo ka qenë shumë i dhimbshëm dhe ka qenë shumë fyese ndaj tyre. Kjo temë që në momentin kur e kam dëgjuar më ka prekur andaj edhe kam dashur ta elaburoj në mënyrën time, me anë të skenografisë ku aktorët i kam vendosur të izoluar. Gratë e dhunuara zakonisht qëndrojnë të izoluara nga shoqëria dhe rrallë ndodhë që ndonjërën e ka pranuar familja dhe e ka përkrahur. Por shpresoj që publiku e ka marr atë çfarë unë kam dashur të them për shkak se për këto tema nuk është kurrë mjaftueshëm, pasi që populli i Kosovës, i ka përjetuar këto tema shumë gjatë, sidomos çështja e migrimit, nuk është vetëm tetëmbëdhjete vite pas lufte por edhe para lufte por janë peripecitë e njëjta mirëpo sot është edhe më e vështirë për shkak se atëherë jemi ndodhur në një periudhë të okupimit”, shpjegoi regjisorja Aliu.
Ideja kryesore e saj kishte qenë ta paraqes një shtet ku mendon se jeni i lirë por jeni i izoluar dhe në anën tjetër izolimi i kësaj shfaqje mund t’i personifikoj njërin nga personazhet në një paraburgim në kufijtë e Hungarisë.
Edlir Gashi, njëri nga personazhet kryesore tha për KultPlus se ndërtimi i këtij roli ka ardhur në mënyrë graduale në mënyrë që përmes fjalëve të tyre t’u jap trajtë edhe emocioneve të publikut.
“Besoj se secili qytet i Kosovës e ka ndonjë anëtarë të familjes që ka emigruar jashtë kështu që e kanë të gjithë atë dhimbje në familje, unë e kam personalisht për shkak se vëllai dhe të afërmit e mi janë jashtë shtetit. E kam ndjerë këtë realitet edhe më shumë përmes rolit por shpresoj që mos ta përjetoj për shkak se izolimi është shumë i rëndë sidomos në një shtet të huaj. Do të ishte mirë që këtë shfaqje ta shihnin qeveritarët në mënyrë që mos t’i lejojnë njerëzit që të dalin jashtë por që të qëndrojnë dhe të punojnë në vendin e tyre”, pohoi Gashi, duke vazhduar të thotë se për këtë personazh i është dashur të hulumtoj dhe të punoj shumë gjatë që mos të dalin patetik, të mos jenë të vrazhdë, irritues për shkak se sipas tij, është skena e vogël dhe qëllimi është që publikun ta prekin me fjalë.
Të gjithë ata që duan të shohin këtë shfaqje me tekst dhe interpretim të shkëlqyer, reprizat e para do të shfaqen më 14 dhe 15 Dhjetor të këtij muaji./ KultPlus.com
Të mërkurën më 13 dhjetor vjen premiera e shfaqjes “Të Harruarit” në regji të Shkurtë Aliut, shkruan KultPlus.
“Të harruarit”, që shfaqet në skenën e vogël të vogël në Teatrin Kombëtar të Kosovës, sjellë rrëfimi për dy të rinj të izoluar të pa shpresë e të ngujuar në vendin e mendjen e tyre, në kufijtë e Evropës në çmendin e krijuar nga pushteti. Njerëz të harruar në shtëpinë e rrugën e tyre, të dhunuar, të poshtëruar e të trajtuar si kafshë e të padinjitet e si të çmendur. Rrugën e vetme të shpëtimit e shohin migrimin.
Shfaqja vjen nën lojën e aktorëve: Edlir Gashi dhe Qëndresa Kajtazi.
“Të harruarit”, shfaqet të mërkurën me fillim nga ora 20:00 në Teatrin Kombëtar të Kosovës./ KultPlus.com
